ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Đối tượng, thời gian và phạm vi thực hiện
- Đối tượng sản xuất cây giống Keo úc, Lim xanh bằng hạt
- Thời gian thực hiện: Từ tháng 1 năm 2020 đến tháng 6 năm 2020
- Đề tài thực hiện tại vườn ươm Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên quy mô 1000m2
Nội dung thực hiện
3.2.1 Thực hiện các bước quy trình gieo ươm
- Kiểm tra nguồn gốc hạt giống, lập sổ nhật ký vườn ươm
- Kỹ thuật đống bầu gieo ươm
- Kỹ thuật ngâm ủ hạt giống
- Kỹ thuật tra hạt vào bầu
3.2.2 Thực hiện các bước chăm sóc cây con giai đoạn vườn ươm
- Kỹ thuật tra dặm cây con
- Kỹ thuật chăm sóc, bón phân qua lá
- Kỹ thuật đảo bầu, phân loại cây
3.2.3 Kỹ thuật theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại cây con
- Điều tra và đánh giá sâu/bệnh hại cây con
- Phòng trừ sâu bệnh hại
3.2.4 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn
Các bước thực hiện
Bước 1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp
- Tài liệu điều kiện (tự nhiên, kinh tế, xã hội) khu vực và điều kiện vườn ươm cây giống
- Tài liệu công trình nghiên cứu có liên quan trong nước và thế giới
Bước 2 Thực hiện tại vườn ươm
1 Phỏng vấn cán bộ vườn ươm
- Phỏng vấn cán bộ kỹ thuật vườn ươm về kỹ thuật sản xuất cây giống, các biện pháp kỹ thuật gieo ươm, chăm sóc, quản lý giống
2 Phương pháp thực nghiệm và quan sát trực tiếp
Quan sát và thực hiện các công đoạn kỹ thuật trực tiếp tại vườn ươm, Cụ thể;
- Kiểm tra nguồn gốc hạt giống, lập sổ nhật ký vườn ươm
- Kỹ thuật đóng bầu gieo ươm
- Kỹ thuật ngâm ủ hạt giống
- Kỹ thuật tra hạt vào bầu
- Kỹ thuật tra dặm cây con
- Kỹ thuật chăm sóc, bón phân qua lá
- Kỹ thuật đảo bầu, phân loại cây
- Kỹ thuật điều tra và đánh giá sâu/bệnh hại cây con
- Kỹ thuật phòng trừ sâu bệnh hại
Bước 3 Phương pháp đánh giá và tính toán một số chỉ tiêu vườn ươm
- Tỷ lệ cây sống : Đếm ba điểm trên luống, mỗi luống đếm 3 hàng, tính số bầu cây sống và tính tỷ lệ sống
Tỷ lệ cây sống = số bầu sống/tổng bầu kiểm tra x100
- Phân loại sâu bệnh hại, phân bố sâu bệnh hại cây con vườn ươm thông qua điều tra sơ bộ tại vườn ươm:
Để xác định loại bệnh hại phổ biến trong vườn ươm, tiến hành điều tra toàn bộ diện tích với 15 ODB, mỗi ODB có kích thước 1m chiều rộng luống Phương pháp điều tra bao gồm việc khảo sát từng hàng cây, với 1 hàng được điều tra sau mỗi hàng, và toàn bộ cây trong hàng đó được kiểm tra Kết quả điều tra được tổng hợp trong bảng sau.
Kết quả đánh giá tình hình sâu, bệnh hại
TT ODB Tổng số cây/ ôdb
Số cây bị bệnh P% Phân bố
Công thức: P% = n/N x 100 (n; số cây bị hại, số cây/ô) (P25% đều)
- Theo dõi động thái tăng trưởng về đường kính và chiều cao cây và mô phỏng bằng biểu đồ
- Các số liệu tính toán bằng phần mềm excel trên máy vi tính.
KẾT QUẢ THỰC HIỆN VÀ THẢO LUẬN
Theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại
A Theo dõi một số loại sâu, bệnh hại
Theo dõi và đánh giá sự phân bố bệnh tại vườn ươm là rất quan trọng để lựa chọn biện pháp và loại thuốc phòng trừ cho cây con một cách kịp thời Nếu không can thiệp sớm, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho nhà sản xuất và làm giảm tỷ lệ cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn.
* Các loại sâu, bệnh phổ biến ở vườn ươm giống Keo úc, Lim xanh bao gồm:
- Phấn trắng lá Keo úc
- Lở cổ rễ cây Keo úc, Lim xanh
- Sâu hại lá (sâu hại lá Keo úc)
* Phân bố bệnh chủ yếu theo đám và theo cụm
Kết quả theo dõi phân bố bệnh tại vườn ươm
Bảng 4.3 Phân bố bệnh hại lá Keo úc giai đoạn vườn ươm
Số cây bị bệnh Bệnh phấn trắng Lở cổ rễ
Lở cổ rễ P% Phân bố P% Phân bố
Bệnh phấn trắng lá Keo tai tượng đang gia tăng với tỷ lệ cao nhất trong hai loại bệnh được điều tra Nguyên nhân chủ yếu là do thời tiết ẩm ướt, có mưa và thiếu ánh nắng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm phấn trắng.
Biểu hiện của bệnh trên cây là sự xuất hiện ban đầu của các đốm bột trên bề mặt lá và phần ngọn non, với lớp bột màu trắng như phấn phủ kín lá Nếu không được điều trị, bệnh sẽ tiến triển, dẫn đến tình trạng mếp lá khô, xoăn lại, ngọn cây khô dần và cuối cùng là cây chết.
Bệnh nặng có thể gây ra tình trạng cây con chết hàng loạt, hoặc làm cho cây sinh trưởng kém, không đạt tiêu chuẩn xuất vườn, dẫn đến giảm tỷ lệ sống của cây.
Bệnh phấn trắng chủ yếu do nấm Oidiumacacia gây ra, thuộc bộ nấm phấn trắng và ngành phụ nấm bất toàn Bệnh thường trở nên nghiêm trọng hơn trong điều kiện thời tiết âm u, có sương mù và mưa phùn kéo dài, khi ít có ánh nắng mặt trời.
Hình 4.13: Bệnh phấn trắng trên lá Keo ở các giai đoạn cây con
- Bệnh lở cổ rễ cây Keo úc, Lim xanh
Bệnh lở cổ rễ thường xảy ra ở giai đoạn cây mầm, chủ yếu do độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự sinh trưởng của cây con.
Bệnh lở cổ rễ trên cây Keo úc và Lim xanh tại vườn ươm có thể gây ra tỷ lệ chết cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của cây Bệnh này không chỉ làm cho hạt giống và mầm hạt không nảy mầm mà còn dẫn đến hiện tượng chết từng đám, từ đó giảm chất lượng và số lượng cây giống.
Đánh giá sơ bộ tại vườn ươm cho thấy bệnh lở cổ rễ có mức phân bố không quá cao, chỉ khoảng 10%, và được phân loại là phân bố cụm và cá thể.
Các biểu hiện chính khi quan sát tại vườn ươm:
Thối hạt và thối mầm là hiện tượng xảy ra sau khi gieo hạt, khi hạt bắt đầu mọc Trong quá trình kiểm tra, nếu phát hiện một số hạt không nảy mầm, cần bóc vỏ hạt để kiểm tra Nếu thấy phôi hạt bị thối, có màu trắng đục và mềm, điều này cho thấy bệnh đã xâm nhập vào cây non Hậu quả là cây mầm bị khô héo hoặc lở loét, dẫn đến khả năng quang hợp kém và cuối cùng là chết cây.
Đổ non là hiện tượng cây con bị bệnh xâm nhập vào gốc, khiến cho phần thân chưa hóa gỗ bị ảnh hưởng Các tế bào vỏ rễ bị thối, chuyển sang màu nâu đến nâu đen, dẫn đến việc bộ rễ không phát triển được Cổ rễ teo thắt, làm giảm khả năng hút nước và dinh dưỡng, khiến cây héo úa và cuối cùng chết.
+ Chết đứng: vật gây bệnh xâm nhập vào phần cổ rễ cây, trường hợp này cây không bị đổ gục mà cây héo dần dần rồi chết khô đứng
Hình 4.14: Bệnh lở cổ rễ trên lá Keo úc, Lim xanh
- Sâu hại lá (sâu hại lá Keo úc)
Trong giai đoạn vườn ươm, lá non dễ bị tấn công bởi các loại sâu hại lá như sâu đo, sâu xám và cấu cấu Những sâu này gây hại bằng cách tạo ra các đốm khô và lỗ thủng trên lá, làm giảm khả năng quang hợp và khiến cây trở nên còi cọc Sâu non từ tuổi 1 đến tuổi 3 chỉ ăn lớp biểu bì của lá, trong khi các tuổi sau có thể ăn thành lỗ hoặc chỉ để lại gân lá, thậm chí ăn cụt ngọn non.
Để lựa chọn biện pháp phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, việc đánh giá sơ bộ trên các luống cây là rất cần thiết Kết quả đánh giá này sẽ giúp xác định phương pháp phòng trừ thủ công hay hóa học, cùng với loại thuốc phù hợp nhất cho từng trường hợp cụ thể.
Bảng 4.4 Phân bố sâu hại lá keo TTODB Số cây/1ODB Số cây bị sâu P% Phân bố
Bảng phân bố sâu hại cho thấy sự xuất hiện của sâu hại chủ yếu tập trung trên một số cá thể trong các luống, trong khi nhiều luống khác lại không có dấu hiệu của sâu hại.
Theo điều tra, một số loại sâu hại lá keo như sâu đo và sâu triển có mật độ gây hại nhẹ, chỉ khoảng 1-3%, và được phân loại là mức độ hại cá thể.
Hình 4.15: Một số sâu hại lá Keo úc phổ biến
B Kỹ thuật phòng trừ một số loại sâu, bệnh hại
1 Các biện pháp chung tại vườn ươm
Các biện pháp kỹ thuật canh tác tại vườn ươm đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện điều kiện sinh trưởng và phát triển của cây Những biện pháp này không chỉ nâng cao hệ sinh thái của cây mà còn tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng, đồng thời hạn chế sự phát sinh và phát triển của các vật gây bệnh.
Đánh giá tỷ lệ sống cây con và xác định tiêu chuẩn cây con xuất vườn phục vụ trồng rừng
4.4.1.Tỷ lệ sống của cây con theo thời gian
Sau khi gieo ươm, cần theo dõi thường xuyên để đánh giá tỷ lệ sống của cây con, từ đó thực hiện tra dặm kịp thời Đặc biệt, lần đo cuối cùng sau khi tỉa và dặm sẽ cung cấp kết quả đánh giá quan trọng, làm cơ sở xác định số lượng cây con trong hồ sơ biên bản thẩm định, phục vụ cho việc cấp chứng chỉ lô cây con xuất vườn.
4.4.2 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn phục vụ trồng rừng
Tiêu chuẩn xuất vườn của cây Keo úc
- Vườn ươm sau 4-6 tháng cây con đủ tiêu chuẩn xuất vườn, cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn có đầy đủ các tiêu chuẩn sau:
- Giấy chứng nhận nguồn gốc giống cây của lô cây con được SNN & PTNT công nhận
- Tiêu chuẩn Doo ≥ 0.25cm, Hvn ≥ 30cm, kích thước túi bầu 7x12cm
Trước khi cây xuất vườn từ 15-30 ngày, cần tiến hành đảo bầu và xén rễ Trước khi thực hiện, hãy tưới ẩm cho bầu đất Chọn những bầu cây đạt tiêu chuẩn để trồng và loại bỏ những bầu cây không đạt yêu cầu Trên một luống, sắp xếp bầu cây theo thứ tự từ lớn đến nhỏ, theo chiều ngang.
Tiêu chuẩn xuất vườn của cây Lim xanh
- Đường kính cổ rễ: 0,6cm trở lên
- Cây xanh tốt, phát triển cân đối, không cong queo, không bị nhiễm bệnh không cụt ngọn, không nhiều thân
- Bộ rễ có nấm cộng sinh, nhiều rễ con phát triển tốt
- Không trồng lúc cây có đọt non
Kỹ thuật xếp cây vào túi vận chuyển đến nới trồng rừng
+ Thao tác: Tay không thuận đỡ bầu, tay thuận cầm bay, ấn một lực mạnh dưới đáy bầu rồi đẩy nhẹ lên, lấy bầu ra khỏi luống
Hình 4.20: Hình ảnh cây con xuất vườn
+ Yêu cầu: Tránh làm tổn thương đến cây, vỡ bầu
- Vận chuyển cây, xếp cây
Cây giống được xếp vào túi nilon 5 cân, mỗi túi chứa 50 cây, được sắp xếp thành 3 lớp Mỗi lớp bao gồm 3 hàng, với 6 cây trong mỗi hàng, và lớp cuối cùng có thêm 2 cây lẻ Việc xếp cây đúng kỹ thuật theo từng lớp và hàng là rất quan trọng để tránh tình trạng dập nát, gẫy ngọn và kiểm soát lượng cây đem trồng.
Bài học kinh nghiệm
Từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2020, tôi đã nghiên cứu và thực hiện quy trình sản xuất các loài cây lâm nghiệp tại vườn ươm Trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên Qua thời gian này, tôi đã học được các kỹ thuật gieo ươm và chăm sóc cho cây Keo úc và Lim xanh.
Kỹ thuật làm đất đóng bầu, xếp bầu và tạo luống là rất quan trọng trong việc gieo ươm cây Keo Úc và Lim xanh Đất dùng để đóng bầu cần được lấy từ dưới tán rừng tầng B, giúp cung cấp dinh dưỡng tốt cho cây Bầu cây nên được xếp sole nhau để hạn chế khe hở và đảm bảo độ chặt, từ đó nâng cao khả năng phát triển của cây Luống được tạo ra với chiều rộng từ 0,8-1m sẽ thuận tiện cho việc chăm sóc cây con, giúp tăng cường hiệu quả trong quá trình gieo trồng.
- Kỹ thuật xử lý hạt giống cây Keo úc, Lim xanh trước khi đem gieo vào bầu để hạt có tỷ lệ nảy mầm tốt nhất
- Kỹ thuật tra hạt Keo úc, Lim xanh: Cách tra hạt, số hạt /bầu
Kỹ thuật chăm sóc cây con Keo Úc và Lim xanh bao gồm nhiều biện pháp canh tác quan trọng Để đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của cây, cần thực hiện tưới nước đều đặn, nhổ cỏ để giảm cạnh tranh dinh dưỡng, xới đất để cải thiện cấu trúc đất, và bón phân hợp lý để cung cấp dinh dưỡng cần thiết Ngoài ra, việc tỉa thưa cây con cũng rất quan trọng để tạo không gian cho cây phát triển, cùng với kỹ thuật đảo bầu nhằm bảo vệ rễ cây và tăng khả năng sống sót khi trồng.
Kỹ thuật theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại là rất quan trọng trong nông nghiệp, giúp bảo vệ cây trồng khỏi các loại sâu bệnh hại chính như sâu ăn lá, rệp, và bệnh nấm Các biện pháp phòng trừ hiệu quả bao gồm việc áp dụng biện pháp sinh học, cơ học và hóa học, nhằm giảm thiểu thiệt hại cho mùa màng Sử dụng các loại thuốc phòng trừ sâu bệnh hại phù hợp cũng là một phần quan trọng trong quy trình quản lý dịch hại, giúp nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
- Kỹ thuật xác định cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn, xếp cây, vận chuyển cây đến nơi trồng rừng
- Học được cách xây dựng hồ sơ nguồn gốc cây giống, thủ tục hợp pháp để kinh doanh cây con giống trên thị trường