ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Đối tượng, thời gian và phạm vi thực hiện
- Đối tượng sản xuất cây giống Keo úc, Lim xanh bằng hạt
- Thời gian thực hiện: Từ tháng 1 năm 2020 đến tháng 6 năm 2020
- Đề tài thực hiện tại vườn ươm Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên quy mô 1000m2
Nội dung thực hiện
3.2.1 Thực hiện các bước quy trình gieo ươm
- Kiểm tra nguồn gốc hạt giống, lập sổ nhật ký vườn ươm
- Kỹ thuật đống bầu gieo ươm
- Kỹ thuật ngâm ủ hạt giống
- Kỹ thuật tra hạt vào bầu
3.2.2 Thực hiện các bước chăm sóc cây con giai đoạn vườn ươm
- Kỹ thuật tra dặm cây con
- Kỹ thuật chăm sóc, bón phân qua lá
- Kỹ thuật đảo bầu, phân loại cây
3.2.3 Kỹ thuật theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại cây con
- Điều tra và đánh giá sâu/bệnh hại cây con
- Phòng trừ sâu bệnh hại
3.2.4 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn
Các bước thực hiện
Bước 1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp
- Tài liệu điều kiện (tự nhiên, kinh tế, xã hội) khu vực và điều kiện vườn ươm cây giống
- Tài liệu công trình nghiên cứu có liên quan trong nước và thế giới
Bước 2 Thực hiện tại vườn ươm
1 Phỏng vấn cán bộ vườn ươm
- Phỏng vấn cán bộ kỹ thuật vườn ươm về kỹ thuật sản xuất cây giống, các biện pháp kỹ thuật gieo ươm, chăm sóc, quản lý giống
2 Phương pháp thực nghiệm và quan sát trực tiếp
Quan sát và thực hiện các công đoạn kỹ thuật trực tiếp tại vườn ươm, Cụ thể;
- Kiểm tra nguồn gốc hạt giống, lập sổ nhật ký vườn ươm
- Kỹ thuật đóng bầu gieo ươm
- Kỹ thuật ngâm ủ hạt giống
- Kỹ thuật tra hạt vào bầu
- Kỹ thuật tra dặm cây con
- Kỹ thuật chăm sóc, bón phân qua lá
- Kỹ thuật đảo bầu, phân loại cây
- Kỹ thuật điều tra và đánh giá sâu/bệnh hại cây con
- Kỹ thuật phòng trừ sâu bệnh hại
Bước 3 Phương pháp đánh giá và tính toán một số chỉ tiêu vườn ươm
- Tỷ lệ cây sống : Đếm ba điểm trên luống, mỗi luống đếm 3 hàng, tính số bầu cây sống và tính tỷ lệ sống.
Tỷ lệ cây sống = số bầu sống/tổng bầu kiểm tra x100
- Phân loại sâu bệnh hại, phân bố sâu bệnh hại cây con vườn ươm thông qua điều tra sơ bộ tại vườn ươm:
Tiến hành điều tra toàn bộ vườn ươm để xác định các loại bệnh hại phổ biến Việc điều tra được thực hiện trên luống ươm với 15 ODB (1m chiều rộng luống) x 5 luống Trong mỗi ODB, tiến hành điều tra từng hàng, và trong mỗi hàng, kiểm tra toàn bộ cây Kết quả được tổng hợp trong bảng dưới đây.
Kết quả đánh giá tình hình sâu, bệnh hại
TT ODBTổng số cây/ ôdb
Công thức: P% = n/N x 100 (n; số cây bị hại, số cây/ô) (P25% đều)
- Theo dõi động thái tăng trưởng về đường kính và chiều cao cây và mô phỏng bằng biểu đồ.
- Các số liệu tính toán bằng phần mềm excel trên máy vi tính.
KẾT QUẢ THỰC HIỆN VÀ THẢO LUẬN
Thực hiện các bước chăm sóc cây con giai đoạn vườn ươm
- Đối với cây Keo úc
Trong ba tháng đầu, hãy đảm bảo cây luôn đủ ẩm bằng cách tưới 4-5 lít nước cho mỗi mét vuông mỗi ngày, trừ những ngày mưa Tốt nhất nên chia thành hai lần tưới, vào buổi sáng sớm và chiều tối, nhằm duy trì độ ẩm ở mức 60-70%.
Sau khi gieo hoặc cấy cây, cần tưới cây thường xuyên và giữ đất ẩm, đặc biệt là trong tháng đầu nếu không có mưa Trong 20 ngày đầu, nếu trời không mưa, nên tưới liên tục Khi cây đã mọc đều, tần suất tưới sẽ giảm dần Ở giai đoạn sau, cần điều chỉnh lịch tưới phù hợp với thời tiết, khoảng 10 - 15 ngày tưới 1 lần.
Trước khi xuất vườn 15 - 20 ngày tuyệt đối không được bón thúc và hạn chế tưới nước để hãm cây.
Khi xuất vườn cây được tưới thật ẩm để tránh vỡ bầu khi vận chuyển
- Đối với cây Lim xanh
Trong 15 ngày đầu tưới 1 lần/ngày, tưới vào lúc trời râm mát Sau đó 2-3 ngày tưới 1 lần Lượng nước tưới phụ thuộc vào thời tiết, nhưng phải đảm bảo cho bầu luôn đủ ẩm (3 - 4 lít/m 2 ) Tránh tưới quá đẫm gây úng, dễ nảy sinh nấm bệnh Vào mùa đông, nếu giá rét thì nên tưới cây vào buổi sáng Ngừng tưới nước trước khi xuất vườn 20 - 30 ngày.
+ Luôn làm cỏ sạch trên mặt luống Thời gian đầu cứ sau 10 - 15 ngày cần làm cỏ, kết hợp phá váng 1 lần.
+ Dùng que vót nhọn xới nhẹ phá lớp váng tạo trên mặt bầu, tránh không làm hư tổn đến bộ rễ cây
Hình 4.9 : Tưới nước cho cây
- Theo dõi tỷ lệ nảy mầm và dặm cây bị chết
Theo dõi cây sau khi gieo hạt để đánh giá tỷ lệ sống và tra dặm cây kịp thời, đảm bảo cây cùng lứa tuổi.
Chống rét cho cây là rất quan trọng, đặc biệt trong điều kiện rét hại kéo dài với nhiệt độ dưới 10 độ C, nhất là ở vùng cao Cây Keo Úc và Lim xanh trong giai đoạn vườn ươm sẽ phát triển rất chậm khi gặp rét đậm Nếu cây mầm hoặc hạt gieo chưa nảy mầm, chúng có thể chết hoặc mất sức nảy mầm Đối với cây mạ và cây con, chúng sẽ còi cọc, lá vàng dẫn đến hiện tượng tím và rụng lá, làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại nấm bệnh.
Trong điều kiện thời tiết bất lợi, có thể áp dụng các biện pháp chống rét như sau: + Tưới nước giữ ẩm và rửa sương buổi sáng
+ Bón phân qua lá tăng cường thành phần Lân cho khỏe cây
+ Những nơi có điều kiện, cây mới gieo ươm có thể cắm vòm che nilon, đảm bảo hạt nảy mầm
Sau khi cấy cây từ 5-10 ngày, nếu phát hiện cây chết, cần tiến hành dặm bằng hạt bổ sung Trong trường hợp số lượng cây chết nhiều, nên xếp riêng các bầu cấy dặm để dễ dàng chăm sóc.
- Chỉ cấy dặm vào những ngày râm mát và che nắng, tưới đủ ẩm cho cây.
- Keo úc sau khi cây cao 3-5cm tiến hành nhổ ở các bầu có nhiều cây để dặm vào.
Hình 4.10: Cây sau khi được dặm 4.2.4 Bón thúc cho cây
- Tưới phân NPK Việt Nhật pha loãng 1% Nếu cây bị vàng còi hoặc bạc lá dùng sulphát đạm và supe lân để tưới cho cây
- Luôn theo dõi tình hình sinh trưởng của cây, đặc biệt trong thời gian đầu để có biện pháp tác động thích hợp.
Khi cây con có dấu hiệu sinh trưởng kém, bạn có thể tiến hành bón thúc sau 15 - 20 ngày Trong 3 tháng đầu, hãy bón phân N:P:K (5:10:3) với nồng độ 1% (0,1 kg/10 lít nước) mỗi tháng một lần, tưới khoảng 3 lít trên mỗi mét vuông.
Tưới phân cho cây con bằng ô doa lỗ nhỏ vào sáng sớm hoặc chiều tối, sau đó cần rửa lá bằng nước sạch (2,5 lít/m²) để tránh tình trạng táp lá Tránh tưới phân vào những ngày nắng gắt; thời điểm lý tưởng là vào ngày râm mát hoặc mưa phùn.
Hình 4.11 : Bón thúc để cây phát triển đều, cân đối trước khi đảo bầu
Từ tháng thứ 2 hoặc 3, cần tiến hành thăm bầu để kiểm tra sự phát triển của cây Khi rễ cọc đã phát triển ra ngoài đáy bầu, hãy cắt phần rễ thò ra và thực hiện đảo bầu kết hợp với phân loại cây, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc Ít nhất nên đảo bầu 2 lần trong quá trình này.
Chỉ tiến hành đảo bầu vào những ngày râm mát hoặc có mưa nhỏ.
+ Dùng tay lay nhẹ và nhấc bầu lên khỏi luống ươm, hàng nào dứt điểm hàng đó.
+ Những cây tốt xếp thành hàng gần nhau, những cây trung bình xếp cạnh nhau, cây kém, yếu ta xếp 1 phía để tiện chăm sóc.
+ Vệ sinh và sửa sang lại các nền luống cũ đã đảo bầu để sử dụng xếp lại bầu từ luống khác nếu cần.
Hình 4.12: Hình ảnh đảo bầu cây 4.3 Theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại
A Theo dõi một số loại sâu, bệnh hại
Đánh giá phân bố bệnh tại vườn ươm là cần thiết để lựa chọn biện pháp và loại thuốc phòng trừ cây con kịp thời Nếu không xử lý sớm, bệnh có thể gây thiệt hại lớn cho nhà sản xuất và làm giảm tỷ lệ cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn một cách rõ rệt.
* Các loại sâu, bệnh phổ biến ở vườn ươm giống Keo úc, Lim xanh bao gồm:
- Phấn trắng lá Keo úc
- Lở cổ rễ cây Keo úc, Lim xanh
- Sâu hại lá (sâu hại lá Keo úc)
* Phân bố bệnh chủ yếu theo đám và theo cụm
Kết quả theo dõi phân bố bệnh tại vườn ươm
Bảng 4.3 Phân bố bệnh hại lá Keo úc giai đoạn vườn ươm
Bệnh phấn trắng lá Keo tai tượng đang gia tăng với tỷ lệ cao nhất trong hai loại bệnh được khảo sát Nguyên nhân chủ yếu là do thời tiết hiện tại có mưa nhiều, độ ẩm cao và thiếu ánh nắng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm phấn trắng.
Bệnh này biểu hiện qua việc xuất hiện các đốm bột màu trắng trên bề mặt lá và phần ngọn non Các đốm trắng này lan rộng không rõ hình dạng, và khi bệnh nặng, cả hai mặt lá sẽ bị phủ kín bởi lớp bột màu trắng như phấn Nếu bệnh kéo dài, mép lá sẽ khô và xoăn lại, ngọn cây cũng dần khô héo, dẫn đến nguy cơ cây chết.
Bệnh nặng có thể gây ra tình trạng cây con chết hàng loạt hoặc làm giảm sự sinh trưởng, khiến cây không đạt tiêu chuẩn xuất vườn và giảm tỷ lệ sống.
Bệnh phấn trắng chủ yếu do nấm Oidiumacacia gây ra, thuộc bộ nấm phấn trắng và ngành phụ nấm bất toàn Bệnh thường trở nên nghiêm trọng hơn trong điều kiện thời tiết âm u, có sương mù và mưa phùn kéo dài, khi ánh nắng hạn chế.
Hình 4.13: Bệnh phấn trắng trên lá Keo ở các giai đoạn cây con - Bệnh lở cổ rễ cây Keo úc, Lim xanh
Bệnh lở cổ rễ thường xảy ra ở giai đoạn cây mầm, chủ yếu do độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm lở cổ rễ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự sinh trưởng của cây con.
Bệnh lở cổ rễ cây Keo úc và Lim xanh tại vườn ươm có thể dẫn đến tỷ lệ chết cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sinh trưởng của cây Bệnh này không chỉ gây hại cho hạt giống và mầm hạt, mà còn làm chết cây theo từng đám, ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng cây giống Nguyên nhân chính của bệnh là do nấm Rhizoctonia và Pythium gây ra.
Đánh giá tỷ lệ sống cây con và xác định tiêu chuẩn cây con xuất vườn phục vụ trồng rừng
4.4.1.Tỷ lệ sống của cây con theo thời gian
Sau khi gieo ươm, cần thường xuyên theo dõi tỷ lệ sống để thực hiện việc tra dặm kịp thời Đặc biệt, lần đo cuối cùng sau khi tỉa và dặm sẽ cung cấp kết quả đánh giá, làm cơ sở xác định số lượng cây con trong hồ sơ biên bản thẩm định, từ đó cấp chứng chỉ cho lô cây con xuất vườn.
4.4.2 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn phục vụ trồng rừng
Tiêu chuẩn xuất vườn của cây Keo úc
- Vườn ươm sau 4-6 tháng cây con đủ tiêu chuẩn xuất vườn, cây đạt tiêu chuẩn xuất vườn có đầy đủ các tiêu chuẩn sau:
- Giấy chứng nhận nguồn gốc giống cây của lô cây con được SNN & PTNT công nhận
- Tiêu chuẩn Doo ≥ 0.25cm, Hvn ≥ 30cm, kích thước túi bầu 7x12cm
Trước khi cây xuất vườn từ 15-30 ngày, cần thực hiện việc đảo bầu và xén rễ Trước khi đảo bầu, hãy tưới ẩm cho bầu đất để đảm bảo cây phát triển tốt Chọn những bầu cây đạt tiêu chuẩn để trồng, đồng thời loại bỏ những bầu cây không đạt yêu cầu Trên mỗi luống, sắp xếp bầu cây theo thứ tự từ cây lớn đến nhỏ dần sang một bên theo chiều ngang.
Tiêu chuẩn xuất vườn của cây Lim xanh
- Đường kính cổ rễ: 0,6cm trở lên
- Cây xanh tốt, phát triển cân đối, không cong queo, không bị nhiễm bệnh không cụt ngọn, không nhiều thân.
- Bộ rễ có nấm cộng sinh, nhiều rễ con phát triển tốt.
- Không trồng lúc cây có đọt non.
Kỹ thuật xếp cây vào túi vận chuyển đến nới trồng rừng
+ Yờu cầu: tưới cho luống cõy trước ẵ đến 1 ngày
+ Thao tác: Tay không thuận đỡ bầu, tay thuận cầm bay, ấn một lực mạnh dưới đáy bầu rồi đẩy nhẹ lên, lấy bầu ra khỏi luống
Hình 4.20: Hình ảnh cây con xuất vườn
+ Yêu cầu: Tránh làm tổn thương đến cây, vỡ bầu
- Vận chuyển cây, xếp cây
Cây giống được xếp vào túi nilon loại 5 cân, với mỗi túi chứa 50 cây Quy trình xếp cây bao gồm 3 lớp, mỗi lớp có 3 hàng, mỗi hàng xếp 6 cây, và lớp cuối cùng có thêm 2 cây lẻ Việc xếp cây đúng kỹ thuật theo từng lớp và hàng là rất quan trọng để tránh tình trạng cây bị dập nát, gẫy ngọn và giúp kiểm soát lượng cây đem trồng.
Bài học kinh nghiệm
Trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2020, tôi đã nghiên cứu và thực hiện quy trình sản xuất các loài cây lâm nghiệp tại vườn ươm Trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên Qua quá trình này, tôi đã học được các kỹ thuật gieo ươm và chăm sóc cây Keo úc và Lim xanh.
Kỹ thuật làm đất đóng bầu, xếp bầu và tạo luống là rất quan trọng trong việc gieo ươm cây Keo úc và Lim xanh Đất sử dụng cần được lấy từ dưới tán rừng tầng B, đảm bảo độ dinh dưỡng và khả năng giữ ẩm Bầu cây nên được xếp sole nhau để giảm thiểu khe hở và tăng độ chặt, giúp cây phát triển tốt hơn Luống nên có chiều rộng từ 0,8-1m để thuận tiện cho việc chăm sóc cây con.
- Kỹ thuật xử lý hạt giống cây Keo úc, Lim xanh trước khi đem gieo vào bầu để hạt có tỷ lệ nảy mầm tốt nhất
- Kỹ thuật tra hạt Keo úc, Lim xanh: Cách tra hạt, số hạt /bầu.
Kỹ thuật chăm sóc cây con Keo úc và Lim xanh bao gồm các biện pháp canh tác thiết yếu như tưới nước đều đặn, nhổ cỏ để giữ đất sạch, xới đất nhằm cải thiện độ thoáng khí, bón phân cung cấp dinh dưỡng, tỉa thưa để cây phát triển tốt hơn, và áp dụng kỹ thuật đảo bầu để tăng cường sức sống cho cây.
Kỹ thuật theo dõi và phòng trừ sâu bệnh hại là yếu tố quan trọng trong nông nghiệp, giúp bảo vệ cây trồng khỏi các loại sâu bệnh hại chính Các biện pháp phòng trừ hiệu quả bao gồm việc áp dụng các phương pháp sinh học, hóa học và canh tác bền vững Ngoài ra, việc sử dụng các loại thuốc phòng trừ sâu bệnh hại đúng cách sẽ góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp.
- Kỹ thuật xác định cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn, xếp cây, vận chuyển cây đến nơi trồng rừng
- Học được cách xây dựng hồ sơ nguồn gốc cây giống, thủ tục hợp pháp để kinh doanh cây con giống trên thị trường