Tính cấp thiết cuả đề tài
Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng công của
Sự sụp đổ của hệ thống tài chính thế giới, bắt nguồn từ Hy Lạp, đã tác động sâu rộng đến các quốc gia, trong đó có Việt Nam, mặc dù nước này không bị ảnh hưởng trực tiếp Với việc gia nhập WTO, Việt Nam trở thành một phần không thể tách rời của nền kinh tế toàn cầu và phải gánh chịu những hậu quả gián tiếp từ suy thoái kinh tế Các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, bao gồm chất lượng tài sản kém, tính thanh khoản thấp và quản trị rủi ro yếu kém Để khắc phục tình trạng này, chính phủ đã thực hiện các biện pháp tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, theo chỉ thị của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa XI, nhằm thúc đẩy việc sáp nhập và hợp nhất các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính nhỏ.
Do đó, có thể khẳng định rằng sáp nhập và mua lại là phương thức hữu hiệu trong tái cấu trúc hệ thống ngân hàng.
M&A là một phương thức quan trọng trong việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng tại Việt Nam, đồng thời phản ánh xu hướng phát triển mạnh mẽ trong tương lai Do đó, tôi đã chọn đề tài "Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động mua bán và sáp nhập đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam" cho khóa luận tốt nghiệp của mình.
Mục đích nghiên cứu
- Hệ thống hoá lý thuyết về sáp nhập và mua lại ngân hàng
- Phân tích thực trạng sử dụng sáp nhập và mua lại ngân hàng nhằm tái cấu trúc hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Đề xuất hệ thống giải pháp nhằm tăng cường sử dụng phương thức sáp nhập và mua lại trong tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, tối ưu hóa nguồn lực và cải thiện khả năng cạnh tranh Việc áp dụng các chiến lược sáp nhập và mua lại không chỉ tạo ra sự đồng bộ trong quản lý mà còn thúc đẩy đổi mới công nghệ và dịch vụ ngân hàng, từ đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng Hệ thống ngân hàng thương mại cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng, hỗ trợ các giao dịch này, đồng thời khuyến khích các ngân hàng nhỏ hợp tác để tạo ra các tập đoàn lớn mạnh, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
Phương pháp nghiên cứu
Bài viết này được xây dựng dựa trên phương pháp thống kê và phân tích, thông qua việc thu thập dữ liệu từ các báo cáo thường niên của Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng thương mại, cũng như từ báo chí, trang web và các tạp chí nghiên cứu trong và ngoài nước Các số liệu thu thập được sẽ được xử lý bằng các phương pháp thống kê, tổng hợp, phân tích và so sánh để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy.
5 Ket cấu của khóa luận
Ngoài mở đầu, kết luận và các danh mục tài liệu tham khảo, bảng biểu và sơ đồ, nội dung của khóa luận được kết cấu gồm ba chương:
Chương 1 cung cấp cái nhìn tổng quan về hoạt động mua bán, sáp nhập và hợp nhất ngân hàng, nêu bật tầm quan trọng và xu hướng toàn cầu Chương 2 phân tích thực trạng hoạt động M&A của các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay, chỉ ra những thách thức và cơ hội mà ngành ngân hàng đang đối mặt Cuối cùng, Chương 3 đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng hoạt động M&A của các ngân hàng thương mại Việt Nam, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống tài chính quốc gia.
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG MUA BÁN, SÁP
NHẬP, HỢP NHẤT (M&A) NGÂN HÀNG
1.1 Những vấn đề cơ bản về hoạt động M&A ngân hàng
Khu vực ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, do đó, việc tái cấu trúc hệ thống ngân hàng cần được xem xét một cách toàn diện Trên thế giới, các nước đã áp dụng nhiều hình thức tái cấu trúc ngân hàng thương mại như quốc hữu hóa, cổ phần hóa và chứng khoán hóa tài sản Tại Việt Nam, hệ thống ngân hàng cũng đã trải qua nhiều giai đoạn tái cấu trúc, với xu hướng hiện nay là sáp nhập và mua lại (M&A) ngân hàng Các vấn đề liên quan đến sáp nhập, mua lại và hợp nhất ngân hàng được quy định trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau tại Việt Nam.
Luật doanh nghiệp 2005 định nghĩa sáp nhập doanh nghiệp là quá trình trong đó một hoặc nhiều công ty cùng loại có thể hợp nhất vào một công ty khác Quá trình này bao gồm việc chuyển giao toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang công ty nhận sáp nhập, đồng thời dẫn đến việc chấm dứt sự tồn tại của công ty bị sáp nhập (Điều 153).
Hợp nhất doanh nghiệp là quá trình trong đó hai hoặc nhiều công ty cùng loại hợp nhất thành một công ty mới Quá trình này bao gồm việc chuyển giao toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của các công ty bị hợp nhất sang công ty mới, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của các công ty cũ.
Trong luật doanh nghiệp, hoạt động mua bán doanh nghiệp không được quy định cụ thể, nhưng được đề cập trong Luật cạnh tranh 2004 Theo đó, "mua lại doanh nghiệp" được hiểu là việc một doanh nghiệp tiến hành mua toàn bộ hoặc một phần tài sản của doanh nghiệp khác, nhằm mục đích kiểm soát hoặc chi phối toàn bộ hoặc một lĩnh vực cụ thể của doanh nghiệp bị mua lại.
Để thực hiện một thương vụ sáp nhập, mua lại hay hợp nhất, các doanh nghiệp cần phải có cùng loại hình và có sự chấm dứt hoạt động kinh doanh của một hoặc cả hai bên Ngoài ra, các quy định về việc thành lập doanh nghiệp mới và việc chuyển giao toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích sẽ giúp xác định hình thức chính xác của thương vụ này.
Việc sáp nhập, hợp nhất và mua lại các tổ chức tín dụng (TCTD) tại Việt Nam được quy định trong Quy chế sáp nhập, hợp nhất, mua lại TCTD cổ phần năm 1998 và Thông tư 04/2010/TT-NHNN Các khái niệm liên quan đến sáp nhập, hợp nhất và mua lại trong Thông tư 04/2010 kế thừa từ Luật cạnh tranh 2004, Luật doanh nghiệp 2005 và Quy chế sáp nhập, hợp nhất, mua lại TCTD cổ phần 1998 Theo Thông tư 04/2010/TT-NHNN, sáp nhập TCTD được định nghĩa là hình thức một hoặc một số TCTD bị sáp nhập vào một TCTD khác, trong đó toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sẽ được chuyển giao cho TCTD nhận sáp nhập, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của TCTD bị sáp nhập.
Hợp nhất TCTD là quá trình mà hai hoặc nhiều TCTD (TCTD bị hợp nhất) kết hợp thành một TCTD mới (TCTD hợp nhất) Trong quá trình này, toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của các TCTD bị hợp nhất sẽ được chuyển giao cho TCTD hợp nhất, dẫn đến việc chấm dứt sự tồn tại của các TCTD trước đó.
Mua lại TCTD là quá trình trong đó một TCTD (TCTD mua lại) tiếp nhận toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của một TCTD khác (TCTD bị mua lại) Sau khi hoàn tất giao dịch, TCTD bị mua lại sẽ trở thành công ty con của TCTD mua lại.
Mặc dù TT 04/2010-NHNN kế thừa các quy định trước đó, nhưng nó có sự khác biệt trong việc định nghĩa khái niệm "mua lại" so với Luật Cạnh tranh.
Trong Luật Cạnh tranh 2004, khái niệm "mua lại" được định nghĩa là hành động một doanh nghiệp mua toàn bộ hoặc một phần tài sản của doanh nghiệp khác.
Theo Thông tư 04/2010, khái niệm mua lại được định nghĩa là việc một tổ chức tín dụng (TCTD) mua lại toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của một TCTD khác Luật Cạnh tranh 2004 cũng chỉ rõ rằng doanh nghiệp thực hiện mua lại sẽ kiểm soát và chi phối toàn bộ hoặc một ngành nghề của doanh nghiệp bị mua lại Sau khi mua lại, TCTD bị mua lại sẽ trở thành công ty trực thuộc của TCTD thực hiện mua lại.
Sáp nhập và mua lại đều là các hình thức thâu tóm doanh nghiệp, với mục tiêu cuối cùng là kiểm soát một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp khác Khi các ngân hàng chọn hình thức hợp nhất, không có ngân hàng nào hoàn toàn biến mất, mà thay vào đó, họ chấp nhận kết thúc sự tồn tại cũ để bắt đầu một sự phát triển mới Tính tự nguyện trong thương vụ hợp nhất rất quan trọng, vì nó chỉ diễn ra khi các bên tham gia nhận thức đầy đủ về lợi ích và khó khăn Quá trình này có thể diễn ra giữa các ngân hàng với mọi quy mô và sức mạnh khác nhau Đối với các ngân hàng uy tín, việc liên kết để tạo ra thương hiệu mới sẽ thúc đẩy sự phát triển chung của các ngân hàng hợp nhất.
Mergers and acquisitions (M&A) là thuật ngữ chỉ việc thâu tóm và hợp nhất giữa các công ty Hai khái niệm "mergers" (hợp nhất) và "acquisitions" (mua lại) thường được nhắc đến cùng nhau, nhưng chúng có sự khác biệt về bản chất.