Tính cấp thiết của đề tài
Toàn cầu hoá đang diễn ra nhanh chóng, trở thành xu hướng tất yếu cho mọi quốc gia Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, đã ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của đời sống và kinh tế - xã hội, làm thay đổi phương thức sản xuất và kinh doanh trong nhiều lĩnh vực, bao gồm ngân hàng Sự biến đổi của thị trường và nhu cầu người tiêu dùng trong kỷ nguyên số đã thúc đẩy các ngân hàng và tổ chức tài chính áp dụng công nghệ thông tin hiệu quả hơn, tạo ra lợi thế cạnh tranh và phát triển các dịch vụ mới nhằm thu hút khách hàng.
Sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech) trong những năm gần đây đã mang lại nhiều tiện ích và trải nghiệm mới cho người dùng, đặc biệt trong hoạt động thanh toán Nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đã nhận thức rõ tầm quan trọng của Fintech đối với thị trường tài chính, từ đó chủ động tiếp cận và áp dụng công nghệ này, đạt được những kết quả đáng kể không chỉ trong thanh toán mà còn trong nhiều lĩnh vực khác.
Việt Nam có nhiều tiềm năng cho sự phát triển lĩnh vực Fintech, nhưng việc áp dụng dịch vụ công nghệ tài chính trong thanh toán vẫn còn mới mẻ và gặp nhiều thách thức.
Dựa trên thực tế hiện nay, tôi đã quyết định chọn đề tài khóa luận tốt nghiệp là: “Kinh nghiệm quốc tế về dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính tại các ngân hàng và bài học cho Việt Nam.”
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Đề tài được thực hiện nhằm đạt được 3 mục tiêu chính sau:
Một là, hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về Fintech, dịch vụ Fintech, dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính
Phân tích thực trạng phát triển dịch vụ công nghệ tài chính trong hoạt động thanh toán tại các ngân hàng ở Việt Nam cho thấy nhiều kết quả tích cực, như việc tăng cường tiện ích và hiệu quả giao dịch Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục, bao gồm vấn đề bảo mật thông tin và sự chưa đồng bộ trong hệ thống hạ tầng công nghệ Việc cải thiện những yếu tố này sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của dịch vụ thanh toán điện tử tại Việt Nam.
Bài học kinh nghiệm từ một số quốc gia trên thế giới cho thấy rằng việc phát triển dịch vụ công nghệ tài chính trong thanh toán tại các ngân hàng cần được chú trọng Để nâng cao hiệu quả, các chủ thể liên quan cần áp dụng các giải pháp như cải thiện hạ tầng công nghệ, tăng cường hợp tác giữa ngân hàng và các công ty fintech, cũng như đảm bảo an ninh và bảo mật thông tin cho người dùng Việc này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình thanh toán mà còn tạo ra sự tin tưởng từ phía khách hàng, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành ngân hàng.
Đối tượng và phạm vi nghiêncứu
Đối tượng nghiên cứu: Dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính tại các ngân hàng
Phạm vi nghiên cứu: Dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính tại các ngân hàng ở Singapore, Trung Quốc, Mỹ, Malaysia và Việt Nam.
Phương pháp nghiên cứu
Khóa luận này được thực hiện dựa trên việc áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như mô tả, phân tích, diễn giải, thống kê, tổng hợp và so sánh Bên cạnh đó, nó còn kết hợp giữa lý luận và thực tiễn nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Tính mới của đề tài
Fintech là một chủ đề mới nổi ở Việt Nam, và hiện tại chưa có khóa luận, luận văn hay luận án nào được công bố nghiên cứu về dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính.
Mặc dù có một số bài báo và khảo sát từ các ngân hàng, công ty tài chính và kiểm toán bàn về dịch vụ thương mại điện tử và ngân hàng điện tử, nhưng vẫn thiếu nghiên cứu toàn diện Khóa luận này sẽ đề xuất giải pháp cho các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực thanh toán và kiến nghị với Nhà nước nhằm thúc đẩy sự phát triển của Fintech trong lĩnh vực thanh toán tại Việt Nam.
Kết cấu của khóa luận
Khóa luận được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết về công nghệ tài chính và dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính tại các ngân hàng
Chương 2: Kinh nghiệm quốc tế về phát triển dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính tại các ngân hàng
Chương 3 phân tích thực trạng dịch vụ thanh toán ứng dụng công nghệ tài chính tại các ngân hàng ở Việt Nam, rút ra bài học từ kinh nghiệm quốc tế Bài viết đề xuất các khuyến nghị và giải pháp nhằm phát triển dịch vụ này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện hạ tầng công nghệ, nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng cường bảo mật trong giao dịch Các ngân hàng cần áp dụng công nghệ tiên tiến và hợp tác với các fintech để tối ưu hóa dịch vụ, từ đó đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TÀI CHÍNH TẠI CÁC NGÂN HÀNG VÀ BÀI
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÔNG NGHỆ TÀI CHÍNH VÀ DỊCH VỤ THANH TOÁN ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TÀI CHÍNH TẠI CÁC NGÂN HÀNG
Cơ sở lý thuyết về công nghệ tài chính
Fintech, hay công nghệ tài chính, đã trở thành một khái niệm quen thuộc trong thị trường tài chính những năm gần đây Khái niệm này lần đầu tiên được chuyên gia tài chính Mỹ Abraham Leon Bettinger đề cập vào năm 1972, định nghĩa Fintech là sự kết hợp giữa chuyên môn ngân hàng, khoa học quản trị hiện đại và công nghệ máy tính.
Fintech, kết hợp từ financial và technology, là lĩnh vực dịch vụ tài chính công nghệ mới nổi trong thế kỷ 21 Ban đầu, thuật ngữ này chỉ việc ứng dụng công nghệ để hỗ trợ hoạt động của các dịch vụ tài chính tiêu dùng và thương mại Tuy nhiên, từ cuối thập niên đầu tiên của thế kỷ 21, fintech đã mở rộng để bao gồm mọi đổi mới công nghệ trong lĩnh vực tài chính, bao gồm giáo dục và đào tạo tài chính, ngân hàng bán lẻ, đầu tư, và các loại tiền số như Bitcoin.
Theo Hội đồng vì sự ổn định tài chính (FSB) và Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng (BCBS), Fintech được hiểu là những sáng tạo trong lĩnh vực tài chính dựa trên công nghệ, nhằm phát triển các mô hình kinh doanh, ứng dụng, quy trình và sản phẩm mới, có ảnh hưởng rõ rệt đến các thị trường và định chế tài chính, cũng như trong việc cung cấp dịch vụ tài chính.
Fintech, theo định nghĩa của FED (2016), là một ngành công nghiệp gồm các công ty sử dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả hệ thống tài chính và cung cấp dịch vụ tài chính Huffington Post mô tả Fintech là một ngành công nghiệp tài chính mới, áp dụng công nghệ nhằm cải thiện hoạt động tài chính Nó bao gồm các ứng dụng, quy trình, sản phẩm và mô hình kinh doanh mới trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, cung cấp dịch vụ từ đầu đến cuối qua internet Theo Ban chỉ đạo Fintech của NHNN (2017), Fintech là việc áp dụng công nghệ đổi mới và hiện đại cho lĩnh vực tài chính, nhằm mang đến cho khách hàng các giải pháp tài chính minh bạch, hiệu quả và tiện lợi với chi phí thấp hơn so với dịch vụ tài chính truyền thống.
Fintech, hay công nghệ tài chính, là một khái niệm rộng với nhiều định nghĩa khác nhau nhưng chưa có một định nghĩa chuẩn mực Tổng quát, Fintech có thể được hiểu qua ba cách tiếp cận chính.
Fintech là thuật ngữ chỉ các công ty công nghệ tài chính, chuyên sử dụng công nghệ mới để phát triển các dịch vụ tài chính tốt hơn cho người tiêu dùng và doanh nghiệp Các công ty Fintech hoạt động trong nhiều lĩnh vực, bao gồm quản lý tài chính cá nhân, bảo hiểm, thanh toán và quản lý tài sản.
- Công nghệ dùng trong ngành tài chính (Technology in Finance)
Công nghệ tài chính, hay fintech, đại diện cho sự đổi mới trong lĩnh vực tài chính, cạnh tranh với các phương pháp truyền thống để cung cấp dịch vụ tài chính Việc ứng dụng điện thoại thông minh trong dịch vụ ngân hàng di động, đầu tư và tiền mã hóa là những ví dụ điển hình, giúp tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính cho người dùng.
Fintech, hay công nghệ tài chính, đề cập đến các dịch vụ như đầu tư, cho vay, quản lý tài sản, thanh toán và bảo hiểm, sử dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả và tính trơn tru của hệ thống dịch vụ tài chính.
Khóa luận sẽ đề cập đến Fintech theo khía cạnh là dịch vụ công nghệ tài chính (có thể nói chung là dịch vụ Fintech, Fintech)
1.1.2 Các chủ thể liên quan đến công nghệ tài chính
Có 3 chủ thể liên quan đến fintech, tác động qua lại lẫn nhau:
Các công ty Fintech chủ yếu là các startup, tập trung vào việc sử dụng công nghệ để phát triển sản phẩm và dịch vụ mới trong lĩnh vực tài chính Khách hàng của họ không chỉ bao gồm người tiêu dùng cuối mà còn cả các tổ chức tài chính.
Các công ty fintech được phân thành hai nhóm chính Nhóm đầu tiên tập trung vào việc phục vụ người tiêu dùng, cung cấp các công cụ kỹ thuật số giúp cải thiện quy trình vay mượn, quản lý tài chính cá nhân và tài trợ cho các startup Nhóm thứ hai là các công ty "back-office", chuyên cung cấp công nghệ hỗ trợ cho các tổ chức tài chính.
Các định chế tài chính, bao gồm ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty tài chính và các tổ chức tài chính khác, đóng vai trò quan trọng trong ngành tài chính Những thực thể này tập trung vào việc cung cấp dịch vụ tài chính, hỗ trợ quản lý tài sản và đầu tư, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế.
+Nhóm thứ nhất: tự phát triển dịch vụ Fintech, ở đây thì các công ty Fintech chính là đối thủ cạnh tranh với các NH này.
+Nhóm thứ hai: sẽ hợp tác với công ty Fintech để thúc đẩy tạo ra sản phẩm dịch vụ Fintech.
Hiện nay, các ngân hàng không chỉ tự nghiên cứu và phát triển Fintech mà còn có thể hợp tác, đầu tư vốn, và thực hiện mua bán sáp nhập với các công ty Fintech, thay vì chỉ coi họ là đối thủ cạnh tranh.
Người sử dụng sản phẩm dịch vụ tài chính công nghệ (DVTC) từ các ngân hàng, công ty Fintech và các định chế tài chính khác đang trở thành những người hưởng lợi lớn nhất Nhờ vào sự phát triển của công nghệ mới, khách hàng có cơ hội tận dụng lợi ích từ sự cạnh tranh giữa các công ty và những tiện ích mà công nghệ mang lại.
1.1.3 Vai trò của công nghệ tài chính đối với nền kinh tế
1.1.3.1 Đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ công nghệ tài chính
Fintech đang mở ra cơ hội mới để tăng doanh thu và cải thiện hiệu quả kinh doanh cho các doanh nghiệp tài chính Nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, Fintech đang làm biến đổi cách thức cung cấp dịch vụ tài chính, mang lại những lợi ích đáng kể cho ngành này.
Các tổ chức cung ứng dịch vụ Fintech không cần thiết phải có văn phòng tại mọi khu vực hoạt động, giúp họ tiết kiệm chi phí nhân công và thuê văn phòng Điều này dẫn đến việc cung cấp dịch vụ với chi phí hiệu quả cho khách hàng Thêm vào đó, thời gian thực hiện các giao dịch như đơn xin vay cũng được rút ngắn đáng kể, góp phần làm giảm chi phí tổng thể.
- Tăng khả năng tiếp cận, chăm sóc khách hàng