TỔNGQUAN NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu
Đề tài áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu đa dạng, bao gồm khảo sát trực tiếp, phỏng vấn, thống kê và phân tích tổng hợp Những phương pháp này được sử dụng để xử lý số liệu, phân tích và đánh giá, nhằm làm rõ các vấn đề mà mục tiêu nghiên cứu đã đặt ra.
Ý nghĩa của khóa luận
Khóa luận này nhằm làm rõ và hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh thẩm định cho vay của ngân hàng thương mại.
Khóa luận này tập trung vào việc đánh giá và phân tích thực trạng chất lượng công tác phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp trong quá trình thẩm định cho vay tại ngân hàng Nghiên cứu sẽ làm rõ vai trò của việc phân tích BCTC trong việc ra quyết định cho vay, đồng thời chỉ ra những hạn chế và thách thức hiện tại trong quy trình này Mục tiêu cuối cùng là đề xuất các giải pháp cải thiện chất lượng phân tích BCTC, từ đó nâng cao hiệu quả thẩm định cho vay của ngân hàng.
TMCP An Bình - Chi nhánh Đông Hà Nội đang đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao hiệu quả công tác tại Chi nhánh trong thời gian tới Khóa luận này không chỉ là tài liệu tham khảo hữu ích cho Ban Lãnh đạo Chi nhánh mà còn có thể hỗ trợ các ngân hàng thương mại khác trong việc phát triển chiến lược quản lý và hoạt động của họ.
6 Cơ sở luận về chất lượng phân tích báo cáo tài chính trong thẩm định tín dụng của NHTM
6.1 Nội dung quy trình trong thẩm định tín dụng doanh nghiệp của NHTM 6.1.1 Tín dụng của Ngân hàng thương mại
Hoạt động tín dụng là quá trình mà tổ chức tín dụng cấp vốn cho khách hàng dựa trên các thỏa thuận hoàn trả Các hình thức tín dụng bao gồm cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và nhiều nghiệp vụ khác, nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính của khách hàng.
Hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại chủ yếu là việc cho vay đối với khách hàng, đồng thời cũng phản ánh sự tài trợ mà Ngân hàng cung cấp cho các nhu cầu tài chính của khách hàng.
* Các hình thức tín dụng của NHTM
Các ngân hàng thương mại lớn hiện nay cung cấp nhiều loại hình tín dụng đa dạng, bao gồm cho vay đầu tư dự án, hỗ trợ sản xuất kinh doanh, bảo lãnh, và tài trợ tiêu dùng như cho vay thấu chi, cho vay trả góp Sự đa dạng hóa này không chỉ giúp mở rộng tín dụng hiệu quả mà còn tăng cường tính cạnh tranh và phân bổ rủi ro cho ngân hàng Các loại hình tín dụng ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của sản xuất, kinh doanh và đời sống Việc phân loại nghiệp vụ tín dụng có thể dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, tùy thuộc vào đặc tính của từng loại hình và mục đích quản lý của ngân hàng.
Các hình thức cấp tín dụng bao gồm nhiều nghiệp vụ như chiết khấu thương phiếu, cho vay thấu chi, cho vay trực tiếp theo từng lần, cho vay theo hạn mức, cho vay luân chuyển, cho vay trả góp, cho thuê tài sản (thuê mua) và bảo lãnh.
1 Luật các Tổ chức tín dụng số 07/1997/QHX
Tín dụng được phân loại thành tín dụng tín chấp và tín dụng thế chấp Trong đó, tín dụng tín chấp thường có hạn mức thấp hơn vì yêu cầu khách hàng phải có uy tín cao để đảm bảo khả năng chi trả cho khoản vay.
Phân theo thời hạn tín dụng ta có tín dụng ngắn hạn, trung và dài hạn
Phân loại tín dụng có thể thực hiện theo nhiều tiêu chí như ngành nghề kinh doanh, lĩnh vực tài trợ, loại tiền và đối tượng được cấp tín dụng Sự phân loại rõ ràng này hỗ trợ nhà quản lý trong việc tổ chức, điều hành và kiểm soát hiệu quả các hoạt động tín dụng của ngân hàng, từ đó góp phần quan trọng vào thành công của ngân hàng trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Các nguyên tắc tín dụng ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo khả năng sinh lời và tính an toàn cho ngân hàng Hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại phải tuân thủ một số nguyên tắc nhất định, được cụ thể hóa qua các quy định và quy chế cho vay từ Ngân hàng Nhà nước cũng như từ chính các ngân hàng thương mại.
Khách hàng cần cam kết hoàn trả gốc và lãi trong thời hạn xác định khi vay tín dụng từ Ngân hàng Nguồn vốn của Ngân hàng chủ yếu đến từ việc huy động tiền từ dân cư và các tổ chức kinh tế khác Để đảm bảo khả năng chi trả và bù đắp chi phí hoạt động, Ngân hàng yêu cầu người nhận tín dụng thực hiện cam kết này nhằm duy trì sự ổn định và phát triển.
Khách hàng cần cam kết sử dụng khoản tín dụng theo đúng mục đích đã thỏa thuận, đảm bảo rằng việc sử dụng tín dụng là hợp pháp, không vi phạm pháp luật, và tuân thủ các quy định của Ngân hàng Nhà nước cũng như các quy định riêng của ngân hàng cấp tín dụng.
Ngân hàng tài trợ dựa trên dự án đầu tư và phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, điều này giúp đảm bảo nguyên tắc tín dụng của ngân hàng Một dự án hiệu quả cung cấp nguồn trả nợ tin cậy, bảo vệ lợi ích của ngân hàng Tuy nhiên, việc xác định tính hiệu quả của dự án có thể gặp khó khăn do sự không chắc chắn của điều kiện thị trường Để đảm bảo khoản tín dụng, ngân hàng có thể yêu cầu khách hàng cung cấp tài sản đảm bảo, tùy thuộc vào mức độ đảm bảo của tài sản và rủi ro của dự án.
Quy trình tín dụng của ngân hàng thương mại được thiết lập nhằm chuẩn hóa các bước tiếp xúc, phân tích, giải ngân và thu nợ từ khách hàng Mỗi ngân hàng thương mại sẽ xây dựng quy trình tín dụng phù hợp với đặc điểm tổ chức và quản lý của mình Các bước này bao gồm các nhiệm vụ mà cán bộ tín dụng và các phòng ban liên quan phải thực hiện để đảm bảo việc tài trợ cho khách hàng diễn ra hiệu quả.
Quy trình tín dụng bao gồm 4 bước cơ bản theo như mô hình được trình bày sau đây.
Hình 1 Quy trình tín dụng của NHTM
Bước đầu tiên trong quy trình cấp tín dụng là phân tích kỹ lưỡng thông tin liên quan đến khách hàng, bao gồm tư cách pháp lý, uy tín và khả năng hoạt động hiện tại Việc xác định mục đích và năng lực sử dụng vốn vay, khả năng tạo ra lợi nhuận và khả năng chi trả là rất quan trọng Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tín dụng mà còn quyết định chất lượng hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp.
> Bước 2: Xây dựng và kí kết hợp đồng tín dụng
Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Hiện nay, có nhiều tài liệu và nghiên cứu về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực thẩm định cho vay của ngân hàng thương mại.
Giáo trình "Phân tích tài chính doanh nghiệp" của PGS TS Lưu Thị Hương (2016) mang đến một cách tiếp cận mới mẻ về tài chính doanh nghiệp, trình bày nội dung và phương pháp phân tích tài chính một cách khoa học và tổng hợp Tài liệu này không chỉ phù hợp cho tất cả các loại hình doanh nghiệp mà còn giúp sinh viên các trường đại học kinh tế nắm vững kiến thức, đồng thời trang bị cho các nhà quản lý tư duy và phương pháp mới để đưa ra quyết định tài chính tối ưu.
PGS TS Nguyễn Ngọc Quang (2016) đã xuất bản cuốn sách "Phân tích báo cáo tài chính" tại NXB Tài chính, cung cấp tài liệu thiết yếu cho những ai muốn nâng cao kỹ năng phân tích tài chính và quản lý trong nền kinh tế thị trường Cuốn sách được chia thành ba phần chính: lý luận cơ bản về phân tích báo cáo tài chính, nội dung chi tiết của phân tích báo cáo tài chính bao gồm tình hình tài chính, công nợ, khả năng thanh toán, hiệu quả kinh doanh, và rủi ro tài chính, cùng với đặc điểm phân tích báo cáo tài chính trong các đơn vị đặc thù như ngân hàng thương mại và đơn vị sự nghiệp có thu.
Nguyễn Minh Kiều (2015) trong tác phẩm "Phân tích báo cáo tài chính công ty" đã cung cấp hướng dẫn chi tiết về các kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính nhằm hỗ trợ giám đốc tài chính đánh giá tình hình tài chính của công ty Bài viết nhấn mạnh vai trò quan trọng của phân tích báo cáo tài chính trong việc hoạch định và ra quyết định tài chính Tác giả cũng giới thiệu các phương pháp phân tích tài chính như phân tích tỷ số, phân tích xu hướng, cơ cấu và phân tích chỉ số, giúp người đọc nắm bắt và áp dụng hiệu quả trong công việc.
- Hoàng Văn Long (2016), Cách thức phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, Tạp chí Tài chính, số 134.
Phân tích báo cáo tài chính là nghệ thuật chuyển đổi số liệu thành thông tin hữu ích cho quyết định kinh doanh Hai công cụ chính trong phân tích này là các chỉ tiêu tài chính và báo cáo quy mô chung, tập trung vào khả năng sinh lợi, tính thanh khoản, hiệu quả hoạt động và cơ cấu vốn Quy trình phân tích bao gồm: xác định mục tiêu, lựa chọn chỉ tiêu tài chính và báo cáo phù hợp, phân tích và giải thích số liệu, và cuối cùng là đưa ra kết luận cùng với các đề xuất dựa trên phân tích.
Cũng có nhiều Khóa luận nghiên cứu về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp nói chung và các ngân hàng nói riêng:
Nguyễn Thị Hiền Trang (2015) đã thực hiện nghiên cứu "Hoàn thiện công tác phân tích tài chính doanh nghiệp trong thẩm định cho vay tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình" với mục tiêu cải thiện quy trình phân tích tài chính doanh nghiệp Đề tài tập trung vào việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá phù hợp và phương pháp đánh giá toàn diện, hiệu quả Nghiên cứu được giới hạn trong phạm vi Ngân hàng Công thương Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình, nhằm nâng cao chất lượng thẩm định và cho vay, đồng thời cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Hoàng Đình Trung (2010) trong khóa luận thạc sĩ kinh tế của mình đã đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện phương pháp và chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp nhà nước Nghiên cứu này tập trung vào hoạt động thẩm định cho vay tại Ngân hàng Công thương Việt Nam, góp phần nâng cao hiệu quả trong việc đánh giá và quản lý rủi ro tín dụng.
Mục đích của nghiên cứu là hoàn thiện phương pháp và chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp Nhà nước trong hoạt động thẩm định cho vay Nghiên cứu nhằm cung cấp cho cán bộ tín dụng cái nhìn tổng quan về tình hình kinh doanh và tài chính của doanh nghiệp Nhà nước, từ đó nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng và hiệu quả hoạt động của Ngân hàng Công thương Việt Nam Đề tài tập trung vào việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá và phương pháp đánh giá toàn diện để cải thiện quy trình thẩm định tín dụng tại ngân hàng.
Trần Quốc Bảo đã thực hiện khóa luận thạc sỹ kinh tế với đề tài "Hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính khách hàng tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Ba Đình" Nghiên cứu này nhằm cải thiện quy trình phân tích báo cáo tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả trong việc phục vụ khách hàng tại ngân hàng.
Năm 2016, tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân, khóa luận đã phân tích lý luận về báo cáo tài chính khách hàng để hỗ trợ hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại Bài viết cũng đánh giá thực trạng phân tích báo cáo tài chính khách hàng và quy trình cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh.
Bài viết tập trung vào việc đánh giá kết quả và hạn chế trong công tác phân tích tài chính khách hàng và thẩm định tài chính tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Ba Đình Đồng thời, bài viết cũng chỉ ra những nguyên nhân chính gây ra những hạn chế này và đề xuất một số giải pháp quan trọng nhằm cải thiện quy trình phân tích báo cáo tài chính và thẩm định tài chính trong hoạt động cho vay của ngân hàng.
Nguyễn Văn An (2010) đã nghiên cứu về việc hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp trong hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam Luận văn thạc sỹ kinh tế của ông được thực hiện tại trường Đại học Cần Thơ, nhằm nâng cao hiệu quả cho vay thông qua việc cải thiện quy trình phân tích tài chính.
Nghiên cứu về phân tích báo cáo tài chính (BCTC) trong hoạt động thẩm định tín dụng giúp tác giả có cái nhìn toàn diện về vấn đề này Tác giả đã kế thừa một số kết quả từ các nghiên cứu trước, bao gồm lý luận cơ bản về ngân hàng thương mại (NHTM) và hoạt động tín dụng, cùng với nội dung phân tích BCTC doanh nghiệp Đầu tiên, tác giả làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến NHTM, hoạt động tín dụng và các chỉ tiêu tài chính doanh nghiệp Tiếp theo, tác giả phân tích thực trạng thực hiện phân tích BCTC tại Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Đông Hà Nội và minh họa qua hai doanh nghiệp cụ thể Dựa trên những đánh giá từ thực tiễn, tác giả đã đưa ra giải pháp nhằm cải thiện công tác phân tích BCTC tại chi nhánh này Đề tài “Nâng cao chất lượng phân tích báo cáo tài chính trong thẩm định tín dụng” không chỉ hình thành khung phân tích mà còn phát triển những điểm mới trong nghiên cứu của tác giả.
Bài viết sẽ phân tích hai doanh nghiệp tiêu biểu trong các lĩnh vực kinh doanh khác nhau, từ đó làm rõ những ưu điểm và hạn chế trong việc phân tích báo cáo tài chính (BCTC) trong hoạt động thẩm định tín dụng tại Chi nhánh Đông Hà Nội.
