Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Kể từ khi mở cửa nền kinh tế vào năm 1986, Việt Nam đã trải qua hơn 30 năm phát triển với nhiều dấu hiệu khởi sắc, bao gồm tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, thu nhập bình quân đầu người và mức độ dân trí tăng lên Ngân hàng thương mại đã đóng góp quan trọng vào thành công này, gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế sản xuất hàng hóa Hiện nay, hoạt động của các ngân hàng thương mại đã trở thành yếu tố thiết yếu trong nền kinh tế toàn cầu, và Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, sự cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính ngân hàng ngày càng gia tăng, buộc các ngân hàng phải nỗ lực cải thiện chất lượng dịch vụ để duy trì vị thế cạnh tranh.
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, các ngân hàng cần nhận thức rõ về hoạt động của mình để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức Việc phát huy điểm mạnh, hạn chế điểm yếu và tận dụng cơ hội sẽ giúp ngân hàng chuẩn bị tốt hơn để đối mặt với các thách thức Chỉ khi đó, ngân hàng mới có thể xây dựng được chỗ đứng vững chắc trong nền kinh tế thị trường hiện nay.
Báo cáo tài chính (BCTC) của ngân hàng cung cấp thông tin tài chính quan trọng và dễ tiếp cận, đóng vai trò thiết yếu trong việc phân tích tình hình tài chính Đối với nhà quản trị ngân hàng, phân tích BCTC giúp nắm bắt toàn cảnh tài chính, nhận diện ưu nhược điểm và nguyên nhân để định hướng kinh doanh đúng đắn Đối với nhà đầu tư, việc này cho phép đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh và đưa ra quyết định đầu tư hợp lý Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn - Hà Nội (SHB) đã khẳng định vị thế trong 25 năm qua, đồng thời nhận thức rõ về rủi ro trong ngành và cạnh tranh cao SHB không ngừng nỗ lực nâng cao chất lượng hoạt động, và các BCTC là minh chứng rõ ràng cho sự tiến bộ này.
Dựa trên các cơ sở đã nêu và quá trình thực tập tại Ngân hàng TMCP SHB, tôi đã chọn đề tài "Đánh giá tình hình hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội thông qua việc phân tích BCTC giai đoạn 2015 - 2017" cho bài khóa luận của mình.
Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Việc đánh giá tình hình hoạt động của NHTM và việc phân tích BCTC của NHTM đã được nghiên cứu bởi một số tác giả như:
Nguyễn Thị Bích Hạnh (2012): Đánh giá tình hình hoạt động của NH TMCP
Quân Đội theo mô hình CAMELS, Luận văn thạc sĩ kinh tế - trường đại học kinh té
Tại TP Hồ Chí Minh, bài viết đánh giá thực trạng hoạt động của Ngân hàng MB trong giai đoạn 2007 - 2011 dựa trên các chỉ tiêu của mô hình CAMELS, nhằm làm rõ những điểm mạnh và hạn chế của ngân hàng Bên cạnh đó, bài viết cũng xác định một số nhân tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động của MB Cuối cùng, các giải pháp được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng ổn định trong những năm tới.
Thượng Thu Ba (2013): Phân tích tình hình tài chính Ngân hàng TMCP Sài
Khóa luận tốt nghiệp tại Đại học Kỹ thuật Công nghệ TP Hồ Chí Minh nghiên cứu về Gòn Thương Tín (Sacombank) thông qua việc sử dụng các chỉ tiêu kinh tế để đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh và năng lực tài chính của ngân hàng trong ba năm (2010, 2011, 2012) Nghiên cứu này nhằm xác định nguyên nhân ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh và tài chính của Sacombank, đồng thời đề xuất các biện pháp cải thiện hiệu quả hoạt động của ngân hàng Mục tiêu cuối cùng là hỗ trợ lãnh đạo ngân hàng trong việc hoàn thiện chiến lược phát triển.
Nguyễn Bá Hoàng Nam (2014): Phân tích tình hình tài chính tại Ngân hàng
Ngân hàng Công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng - Hà Nội đã thực hiện nghiên cứu tình hình tài chính nhằm cung cấp thông tin quan trọng cho ban quản lý, nhà đầu tư và cổ đông Khóa luận tốt nghiệp tại trường Đại học Thăng Long sẽ giúp đưa ra những quyết định hợp lý dựa trên các dữ liệu tài chính phân tích được.
Mục đích nghiên cứu
Khóa luận được trình bày để đạt được những mục tiêu sau:
Nghiên cứu ngân hàng thương mại bao gồm việc tìm hiểu các thông tin và cơ sở lý luận liên quan đến hoạt động của ngân hàng, đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng, cũng như khái niệm về báo cáo tài chính Phân tích báo cáo tài chính và các phương pháp phân tích đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu rõ tình hình tài chính và hiệu quả của ngân hàng, từ đó hỗ trợ việc ra quyết định và quản lý rủi ro.
Bài viết này phân tích tình hình hoạt động của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn - Hà Nội trong giai đoạn 2015 - 2017 dựa trên các báo cáo tài chính (BCTC) của ngân hàng.
Trong giai đoạn nghiên cứu, ngân hàng đã thể hiện những hoạt động tích cực và hiệu quả, đồng thời cũng có những lĩnh vực cần cải thiện Đánh giá tổng quát cho thấy ngân hàng đã làm tốt trong việc quản lý tài chính và cung cấp dịch vụ khách hàng, tuy nhiên cần chú trọng hơn vào việc nâng cao công nghệ và cải thiện quy trình nội bộ để tăng cường hiệu suất hoạt động.
NH làm chưa tốt, từ các thông tin phân tích được, rút ra nguyên nhân và hạn chế trong hoạt động của Ngân hàng.
- Đưa ra một số kiến nghị đối với bản thân ngân hàng SHB, Ngân hàng nhà nước và chính phủ.
Phương pháp nghiên cứu
Dựa trên báo cáo tài chính của ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội trong giai đoạn 2015-2017, bài viết sử dụng phương pháp so sánh và phân tích tỷ số để đánh giá thực trạng phát triển Bên cạnh đó, các đồ thị và biểu đồ được áp dụng để minh họa dữ liệu, nhằm rút ra nguyên nhân và đề xuất giải pháp cho những vấn đề đã được xác định.
6 Ket cấu của Khóa luận.
Khóa luận tốt nghiệp bao gồm 3 Chương:
Chương 1 trình bày cơ sở lý luận về hoạt động của ngân hàng thương mại, tập trung vào việc phân tích báo cáo tài chính để hiểu rõ hơn về tình hình tài chính của ngân hàng Chương 2 đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng SHB thông qua phân tích báo cáo tài chính trong giai đoạn 2015 - 2017, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển và khả năng tài chính của ngân hàng này.
Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị trong hoạt động của ngân hàngSHB dựa trên kết quả phân tích báo cáo tài chính.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI THÔNG QUA VIỆC PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Những vấn đề cơ bản về hoạt động ngân hàng.
1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại
Có một sự thật không thể phủ nhận đó là vai trò vô cùng quan trọng của
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay NHTM không chỉ cung cấp dịch vụ tài chính mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế thông qua việc hỗ trợ doanh nghiệp và cá nhân trong việc huy động và sử dụng vốn Sự ảnh hưởng của NHTM đến nền kinh tế thể hiện rõ qua việc tạo ra sự ổn định tài chính, khuyến khích đầu tư và tiêu dùng, đồng thời góp phần vào việc quản lý rủi ro tài chính.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một khái niệm quan trọng trong ngành dịch vụ tài chính, được định nghĩa tại Mỹ là công ty chuyên kinh doanh tiền tệ và cung cấp dịch vụ tài chính Khái niệm này đã được phát triển và mở rộng qua nhiều năm, phản ánh sự đa dạng trong hoạt động của các ngân hàng thương mại hiện nay.
Đạo Luật Ngân hàng năm 1941 tại Pháp định nghĩa ngân hàng thương mại là các xí nghiệp hoặc cơ sở thường xuyên nhận tiền từ công chúng dưới hình thức ký thác, nhằm sử dụng vào các hoạt động như chiết khấu, tín dụng và cung cấp dịch vụ tài chính.
Theo khoản 3 điều 4 của Luật Các TCTD số 47/2010/QH12, ngân hàng thương mại được định nghĩa là loại hình ngân hàng thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật, với mục tiêu chính là lợi nhuận.
Ngân hàng thương mại (NHTM) có thể được hiểu đơn giản như một doanh nghiệp hoạt động vì lợi nhuận, nhưng khác biệt với các doanh nghiệp thông thường, lĩnh vực kinh doanh chủ yếu của NHTM là tiền tệ.
1.1.2 Các hoạt động của ngân hàng thương mại
Kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế và hoạt động của các ngân hàng thương mại (NHTM) rất đa dạng Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và mức độ phát triển của mỗi quốc gia, các nghiệp vụ của NHTM có thể khác nhau về phạm vi và công nghệ Tại Việt Nam, theo khoản 12 điều 4 của Luật các TCTD 2010, hoạt động ngân hàng được định nghĩa là việc kinh doanh và cung ứng thường xuyên một hoặc một số nghiệp vụ như nhận tiền gửi, cấp tín dụng và cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản.
Các hoạt động của NHTM cụ thể như sau:
Huy động vốn là một trong những nghiệp vụ quan trọng nhất của các ngân hàng thương mại, giúp tạo ra nguồn vốn cần thiết cho hoạt động kinh doanh Để thu hút và tập trung nguồn vốn tạm thời chưa sử dụng từ các doanh nghiệp và người dân, uy tín của ngân hàng đóng vai trò rất quan trọng.
Nguồn vốn chủ yếu của ngân hàng thương mại (NHTM) đến từ tiền gửi của khách hàng, bao gồm cả tổ chức kinh tế và cá nhân, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền hoạt động của ngân hàng Tiền gửi này được thể hiện qua nhiều hình thức như tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các hình thức nhận tiền gửi khác, với cam kết hoàn trả đầy đủ gốc và lãi cho người gửi theo thỏa thuận Bên cạnh đó, NHTM cũng có thể huy động vốn qua các kênh khác.
Phát hành giấy tờ có giá như chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu và các loại giấy tờ khác nhằm huy động vốn từ tổ chức và cá nhân trong nước cũng như nước ngoài, theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
+ Vay vốn của NHNN: NHTM được vay vốn của NHNN dưới hình thức tái cấp vốn.
Ngân hàng thương mại (NHTM) có khả năng vay vốn từ các tổ chức tín dụng và tổ chức tài chính khác, cả trong nước lẫn quốc tế, theo quy định của pháp luật.
Ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn, giúp chuyển đổi các nguồn tài chính nhàn rỗi thành nguồn lực cho sản xuất và tiêu dùng Nếu không có ngân hàng, việc thu hút và sử dụng tài sản xã hội sẽ gặp nhiều khó khăn Hoạt động huy động vốn của ngân hàng không chỉ giúp lưu thông tiền tệ mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Khi ngân hàng mở rộng hoạt động huy động vốn, uy tín và vị thế của họ sẽ được nâng cao, từ đó tạo điều kiện cho họ chủ động hơn trong kinh doanh và mở rộng mối quan hệ với các thành phần kinh tế khác.
Ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được để cho vay, phục vụ nhu cầu phát triển sản xuất và các mục tiêu kinh tế tại từng vùng, địa phương, cũng như các ngành và thành phần kinh tế Việc này đáp ứng nhu cầu vốn của xã hội, từ đó thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế Điều này khẳng định vai trò của ngân hàng thương mại như một trung gian tài chính quan trọng trong nền kinh tế.
Cấp tín dụng là hoạt động chủ yếu của ngân hàng, mang lại lợi nhuận nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro Ngân hàng thương mại (NHTM) huy động vốn từ các khoản tiền nhàn rỗi trong nền kinh tế để hình thành quỹ cho vay, vừa đóng vai trò là người cho vay, vừa là người đi vay Lợi nhuận của NHTM đến từ chênh lệch lãi suất giữa tiền gửi và cho vay, tạo lợi ích cho cả người gửi tiền và người đi vay Để tối đa hóa lợi nhuận, NHTM cần huy động vốn dồi dào và có kế hoạch sử dụng vốn hiệu quả Ngoài cấp tín dụng, ngân hàng còn tham gia vào các hoạt động ngân quỹ, đầu tư chứng khoán và góp vốn, cũng góp phần tạo ra lợi nhuận.
Do vậy, có thể nói sử dụng vốn là hoạt động hết sức quan trọng của mỗi ngân hàng để đảm bảo mục tiêu hoạt động của mình.
