NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT TẠI CÁC NHTM
Hộ sản xuất và vai trò của HSX trong nền kinh tế
Hộ sản xuất nông nghiệp là hình thái kinh tế có từ lâu đời, xuất hiện từ thời công xã nguyên thủy và phổ biến ở hầu hết các quốc gia Tùy thuộc vào từng thời kỳ và quốc gia, hộ sản xuất nông nghiệp có những cách thức, quy mô, vai trò và phương thức phát triển sản xuất khác nhau Thuật ngữ "hộ sản xuất" còn được thay thế bằng các thuật ngữ như "hộ" hay "hộ gia đình".
Theo Nghị định số 14/CP ngày 02/03/1993 của Thủ tướng Chính phủ, chính sách hỗ trợ hộ sản xuất (HSX) vay vốn nhằm phát triển nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và kinh tế nông thôn đã được quy định rõ ràng HSX được định nghĩa là mô hình kinh tế bao gồm các hộ nông dân, hộ tư nhân, cá thể, công ty cổ phần, tổ chức hợp tác, doanh nghiệp nhà nước, thành viên của hợp tác xã, cùng các tập đoàn sản xuất và doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh dịch vụ nông - lâm.
- ngư - diêm nghiệp và tiểu, thủ công nghiệp nông thôn.
Trong lĩnh vực ngân hàng, “Hộ sản xuất” được định nghĩa là đơn vị kinh tế tự chủ, trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của mình Theo quy định của NHNo&PTNT Việt Nam, việc nghiên cứu sâu về HSX giúp xác định rõ đối tượng sử dụng vốn, từ đó đảm bảo việc đầu tư vốn hiệu quả, khuyến khích người vay sử dụng vốn đúng mục đích và đạt được hiệu quả kinh tế cao hơn.
Chủ hộ là người đại diện cho hộ gia đình trong các giao dịch dân sự và bảo vệ lợi ích chung của hộ Cha mẹ hoặc các thành viên khác đã đủ tuổi trưởng thành có thể đảm nhận vai trò này Ngoài ra, chủ hộ có quyền ủy quyền cho một thành viên khác đã trưởng thành để thực hiện vai trò đại diện cho hộ.
Tài sản chung của hộ sở hữu gồm những tài sản do các thành viên cùng nhau tạo lập, được tặng cho hoặc thỏa thuận là tài sản chung.
HSX có trách nhiệm dân sự đối với quyền và nghĩa vụ do người đại diện thực hiện nhân danh mình Hộ gia đình cũng phải chịu trách nhiệm dân sự bằng tài sản chung Nếu tài sản chung không đủ để thực hiện nghĩa vụ, các thành viên trong hộ sẽ phải chịu trách nhiệm liên đới bằng tài sản riêng của họ.
Ngày nay, hộ sản xuất (HSX) đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, góp phần xây dựng nền kinh tế đa thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa Với khả năng tự chủ trong kinh doanh, quản lý và tiêu thụ sản phẩm, HSX luôn nỗ lực tổ chức hoạt động kinh tế một cách hợp lý và hiệu quả, từ đó tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa và nâng cao đời sống cho bản thân, gia đình và xã hội.
1.1.2 Đặc điểm và phân loại HSX.
HSX chủ yếu hoạt động với quy mô nhỏ, phụ thuộc vào lao động và điều kiện đất đai sẵn có Tuy nhiên, HSX gặp khó khăn về vốn, thiếu hiểu biết về khoa học - kỹ thuật và kiến thức thị trường, dẫn đến sản xuất kinh doanh vẫn mang tính tự cấp, tự túc.
Việc tái đầu tư từ lợi nhuận gặp nhiều khó khăn, và nếu không có sự hỗ trợ từ Nhà nước về chính sách và vốn, kinh tế hộ sẽ không thể chuyển đổi sang sản xuất hàng hóa và tiếp cận cơ chế thị trường.
Trong hệ sinh thái doanh nghiệp, các thành viên thường có mối quan hệ hôn nhân và huyết thống, điều này dẫn đến sự thống nhất giữa quyền sở hữu và việc sử dụng tài sản.
TLSX thể hiện sự kết hợp giữa quản lý và lao động trực tiếp trong các hộ gia đình, nơi mà các thành viên đều có trách nhiệm chung Khi nhu cầu sản xuất tăng cao, việc tiêu dùng trong kinh tế hộ có thể dễ dàng bị thu hẹp Điều này giúp kinh tế hộ có khả năng cạnh tranh tương đối cao so với các hình thức tổ chức khác Họ thực hiện sản xuất đa năng, bao gồm trồng trọt, chăn nuôi và nghề phụ, tạo ra sự đa dạng trong ngành nghề sản xuất.
Trong mối quan hệ với Ngân hàng, hộ sản xuất (HSX) thường không mở tài khoản tại ngân hàng, quy mô vay vốn của họ thường nhỏ Tài sản thế chấp chủ yếu của HSX là đất đai và nhà ở trên đất.
> Phân loại: Có nhiều cách phân loại HSX khác nhau nhung dựa trên các yếu tố kinh tế, căn cứ vào vào thu nhập có thể chia ra:
Hộ có thu nhập khá thường là những hộ gia đình có đủ tiền vốn, sức lao động và kỹ thuật trong sản xuất dịch vụ Họ biết cách tổ chức sản xuất, thuê mướn lao động và tạo ra công ăn việc làm cho người lao động Nhờ vào môi trường sản xuất thuận lợi, những hộ này có nhu cầu vay vốn lớn để phát triển hoạt động sản xuất và tối ưu hóa lợi nhuận.
Hộ có thu nhập trung bình thường gặp khó khăn trong sản xuất chăn nuôi và trồng trọt, chỉ thu hoạch đủ để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt gia đình Mặc dù có vốn và sức lao động, nhưng họ chưa tổ chức sản xuất hiệu quả và áp dụng kỹ thuật vào sản xuất Điều này dẫn đến đời sống của họ vẫn còn khó khăn và chưa đủ khả năng để thay đổi bộ mặt nông thôn.
Hộ nghèo chủ yếu tập trung ở khu vực nông thôn, thường gặp khó khăn về sức lao động và vốn đầu tư Họ cũng thiếu kỹ năng tổ chức sản xuất, dẫn đến hiệu quả sản xuất không cao.
1.1.3 Thực trạng kinh tế hộ hiện nay.
Tín dụng Ngân hàng với kinh tế HSX
1.2.1 Khái quát về tín dụng Ngân hàng.
Tín dụng là hình thức vay mượn với cam kết hoàn trả cả vốn lẫn lãi sau một khoảng thời gian nhất định, tạo ra mối quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn tạm thời giữa hai bên Theo Điều 20 của Luật các tổ chức tín dụng, hoạt động tín dụng được định nghĩa là việc các tổ chức tín dụng sử dụng nguồn vốn tự có và vốn huy động để cung cấp tín dụng, đảm bảo lợi ích cho cả hai bên.
Cấp tín dụng là sự thỏa thuận giữa tổ chức tín dụng và khách hàng, cho phép khách hàng sử dụng một khoản tiền nhất định với cam kết hoàn trả Các hình thức cấp tín dụng bao gồm cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và nhiều nghiệp vụ khác.
Tín dụng, một chức năng cơ bản của Ngân hàng, được định nghĩa là giao dịch tài sản giữa bên cho vay và bên đi vay Trong đó, bên cho vay chuyển giao tài sản (tiền hoặc hàng hóa) cho bên đi vay sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định Bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện cả vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán.
Hoạt động tín dụng là một lĩnh vực phức tạp với nhiều cách phân loại khác nhau dựa trên thời hạn vay, phương thức cho vay và mức độ tín nhiệm của khách hàng Theo chủ thể tham gia, tín dụng có thể chia thành tín dụng doanh nghiệp, tín dụng cá nhân và tín dụng hàng sản xuất (HSX) Tín dụng HSX là mối quan hệ tín dụng giữa ngân hàng và các hộ sản xuất hàng hóa, hình thức tín dụng này đã tồn tại từ lâu tại Việt Nam.
Nghị quyết X của Bộ Chính trị đã đánh dấu sự khởi đầu cho hoạt động tín dụng đối với hộ sản xuất (HSX) tại Việt Nam Hiện nay, hình thức cho vay vẫn là nghiệp vụ tín dụng chủ yếu áp dụng cho HSX Để tham gia quan hệ tín dụng với ngân hàng, HSX cần có quyền sở hữu tài sản, kế thừa, phương án kinh doanh hiệu quả và tài sản thế chấp, từ đó đáp ứng đủ điều kiện vay vốn.
1.2.2 Đặc điểm cơ bản trong cho vay Hộ sản xuất.
1.2.2.1 Tính thời vụ gắn liền với chu kỳ sinh trưởng của động thực vật
Tính chất thời vụ trong cho vay nông nghiệp gắn liền với chu kỳ sinh trưởng của động, thực vật trong ngành nông nghiệp và các lĩnh vực mà Ngân hàng tham gia cho vay Tính thời vụ thường được thể hiện qua những khía cạnh như thời điểm thu hoạch, nhu cầu vốn và đặc điểm sản xuất của từng loại cây trồng hoặc vật nuôi.
Mùa vụ trong sản xuất nông nghiệp ảnh hưởng lớn đến thời điểm cho vay và thu nợ của ngân hàng Khi ngân hàng chỉ tập trung cho vay vào một số cây trồng hoặc vật nuôi nhất định, việc cho vay cần được tổ chức theo thời gian cụ thể trong năm, bắt đầu vào đầu vụ và thu nợ vào thời điểm thu hoạch và tiêu thụ.
Chu kỳ sống tự nhiên của cây trồng và động vật là yếu tố quan trọng mà Ngân hàng xem xét khi xác định thời hạn cho vay Thời gian này có thể ngắn hay dài tùy thuộc vào loại giống cây và quy trình sản xuất áp dụng.
1.2.2.2 Môi trường tự nhiên có ảnh hưởng đến thu nhập và khả năng trả nợ của khách hàng
Trên thị trường chứng khoán, nguồn trả nợ của ngân hàng chủ yếu phụ thuộc vào doanh thu từ việc bán nông sản Mặc dù thời tiết có thể thuận lợi dẫn đến mùa màng bội thu, nhưng nếu giá nông sản giảm, khả năng trả nợ của khách hàng vay sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực.
1.2.2.3 Chiphí tổ chức cho vay cao
Cho vay hộ nông dân thường có chi phí nghiệp vụ cao do quy mô vay nhỏ và số lượng khách hàng đông đảo Việc mở rộng cho vay liên quan đến việc phát triển mạng lưới cho vay và thu nợ, bao gồm mở chi nhánh, bàn giao dịch và tổ lưu động tại xã Hiện tại, mạng lưới của NHNo&PTNT Việt Nam chỉ đáp ứng một phần nhu cầu vay của nông nghiệp Đặc thù sản xuất nông nghiệp có độ rủi ro cao, dẫn đến chi phí dự phòng rủi ro cũng lớn hơn so với các ngành khác.
1.2.3 Các hình thức cho vay với HSX.
Theo phuơng thức tổ chức cho vay tín dụng HSX chia thành:
Cho vay trực tiếp là hình thức tín dụng mà khách hàng có nhu cầu vay vốn giao dịch trực tiếp với Ngân hàng Trong hình thức này, việc cấp tín dụng có thể diễn ra dưới dạng hai bên hoặc ba bên, thường thấy trong các giao dịch tín dụng.
Trong hình thức cho vay song phương, ngân hàng thực hiện việc giải ngân và thu nợ trực tiếp từ khách hàng vay Ngược lại, với hình thức đa phương, hợp đồng tín dụng bao gồm nhiều bên tham gia, trong đó bên thứ ba là tổ chức cung ứng vật tư và hàng hóa cho người vay Tiền vay sẽ được ngân hàng thanh toán trực tiếp cho các tổ chức này, và đến hạn, nông dân sẽ hoàn trả số tiền vay cho ngân hàng.
1.2.3.2 Cho vay bán trực tiếp
Hộ gia đình và cá nhân có thể vay vốn để sản xuất và kinh doanh dịch vụ trong lĩnh vực nông - lâm - ngư - diêm nghiệp thông qua các tổ vay vốn được thành lập bởi Hội nông dân, Hội liên hiệp phụ nữ, Hội cựu chiến binh, cùng các tổ chức chính trị - xã hội và nghề nghiệp khác Để đủ điều kiện vay vốn, người vay cần tham gia vào một trong các tổ vay vốn này và tuân thủ các quy ước hoạt động của tổ.
Trình tự thành lập tổ vay vốn
- Thống nhất danh sách tổ viên, bầu lãnh đạo tổ sau khi đã có đơn của các tổ viên.
- Thông qua quy ước hoạt động
- Trình uỷ ban nhân dân xã (phường) công nhận cho phép hoạt động.
- Tổ viên gửi cho tổ trưởng giấy đề nghị vay vốn và các giấy tờ khác theo quy định.
Tổ trưởng thu thập hồ sơ từ các tổ viên và tổ chức cuộc họp để đánh giá điều kiện vay vốn Sau đó, tổ trưởng tổng hợp danh sách các tổ viên đủ điều kiện và đề xuất Ngân hàng xem xét cấp vốn vay.
- Từng tổ viên ký hợp đồng tín dụng trực tiếp với NH nơi cho vay.
Phương thức này có tính trực tiếp khi khách hàng là những hộ sản xuất (HSX) và ngân hàng thẩm định khoản vay dựa trên nhu cầu và điều kiện riêng của từng hộ, đồng thời mỗi hộ phải chịu trách nhiệm hoàn trả số tiền vay Ngược lại, tính gián tiếp thể hiện ở việc ngân hàng không làm việc trực tiếp với HSX mà thông qua tổ trưởng tổ vay vốn, người này có trách nhiệm thu lãi định kỳ để trả cho ngân hàng.
Mở rộng cho vay Hộ sản xuất
1.3.1 Quan niệm về mở rộng cho vay Hộ sản xuất.
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường cạnh tranh khốc liệt, các doanh nghiệp cần không ngừng mở rộng và nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của khách hàng Việc mở rộng tín dụng không chỉ phản ánh sự gia tăng yêu cầu của khách hàng về quy mô và hình thức tín dụng, mà còn là cách tăng tỷ trọng tín dụng trong tài sản của ngân hàng thương mại Hoạt động tín dụng, với vai trò là nghiệp vụ truyền thống và chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu tài sản và thu nhập, chính là chỉ báo cho sự tăng trưởng và phát triển của ngân hàng trong môi trường cạnh tranh.
Mở rộng cho vay cho hộ sản xuất (HSX) bao gồm việc mở rộng đối tượng và ngành nghề cho vay, gia tăng doanh số và đa dạng hóa hình thức cho vay, đồng thời xây dựng chính sách lãi suất hợp lý và xác định kỳ hạn nợ phù hợp với chu kỳ sản xuất kinh doanh của khách hàng Điều này không chỉ giúp tăng cường khả năng tiếp cận vốn cho hộ mà còn đảm bảo chất lượng tín dụng, với sự chú trọng vào việc thu hồi cả gốc và lãi đúng hạn, cũng như việc sử dụng khoản vay đúng mục đích Những lợi ích của việc mở rộng cho vay sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của hộ sản xuất.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn và sự cạnh tranh khốc liệt từ các ngân hàng thương mại trong và ngoài nước, mở rộng hoạt động cho vay hộ sản xuất (HSX) là giải pháp hiệu quả để nâng cao hiệu suất hoạt động, tăng cường sức cạnh tranh và giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng Xu hướng tín dụng đổ mạnh vào lĩnh vực tam nông đã xuất hiện từ năm trước.
Năm 2011, trong bối cảnh sản xuất kinh doanh gặp khó khăn, nhiều ngân hàng đã tập trung tín dụng vào nông nghiệp và nông thôn như một giải pháp khả thi Theo một chuyên gia ngân hàng, trong khi các lĩnh vực như bất động sản và chứng khoán vẫn ảm đạm, tín dụng cho nông nghiệp nông thôn vẫn tăng trưởng tốt với tỷ lệ nợ xấu rất thấp Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo&PTNT) đã ghi nhận tổng dư nợ cho vay đạt 443.478 tỷ đồng, trong đó hơn 301 nghìn tỷ đồng dành cho lĩnh vực nông nghiệp, chiếm gần 70% tổng dư nợ Với vị thế tiên phong và mối quan hệ gắn bó lâu dài với nông nghiệp, NHNo&PTNT có khả năng mở rộng cho vay dễ dàng, từ đó tăng thu nhập và phát triển mạng lưới khách hàng.
Nguồn vốn vay từ ngân hàng giúp hộ sản xuất (HSX) đáp ứng kịp thời nhu cầu tài chính, nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập và tạo ra việc làm Điều này không chỉ cải thiện đời sống vật chất mà còn nâng cao tinh thần cho người nông dân.
Ngân hàng không chỉ thu được lợi nhuận mà còn nâng cao uy tín, góp phần vào hoạt động hiệu quả của HSX Điều này tạo nền tảng vững chắc cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế, gia tăng nguồn thu ngân sách nhà nước, cải thiện thu nhập cho người dân, và giải quyết vấn đề việc làm, từ đó hỗ trợ thành công cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
1.3.2 Chỉ tiêu đánh giá sự mở rộng cho vay HSX.
Mở rộng tín dụng thể hiện qua việc đa dạng hóa các hình thức tín dụng, bao gồm tín dụng ngắn hạn, trung hạn, dài hạn, tín dụng thông thường, ưu đãi, trực tiếp, gián tiếp, và bán trực tiếp Các ngân hàng hiện đang mở rộng hình thức cấp tín dụng cho hộ sản xuất (HSX) và phát triển các sản phẩm tín dụng mà HSX sử dụng, nhằm nâng cao hiệu quả trong cơ cấu tín dụng.
Các ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp tín dụng cho nền kinh tế, mở rộng đối tượng cho vay nhằm thúc đẩy sự phát triển chung của nền kinh tế và đặc biệt là khu vực kinh tế hộ Để đánh giá hiệu quả của việc mở rộng tín dụng, cần xem xét các đối tượng cho vay của ngân hàng, bao gồm các lĩnh vực như trồng trọt, chăn nuôi, tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp.
1.3.2.2 Các chỉ tiêu định lượng
S Doanh số cho vay HSX:
Doanh số cho vay (DSCV) là chỉ tiêu quan trọng thể hiện tổng số tiền mà ngân hàng cho hộ sản xuất (HSX) vay trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm Giá trị và tốc độ của DSCV không chỉ phản ánh quy mô cho vay mà còn cho thấy xu hướng mở rộng hoặc thu hẹp hoạt động cho vay của ngân hàng.
Tỷ trọng cho vay Doanh số cho vay HSX
HSX Tông doanh số cho vay
- Mức tăng DSCV HSX = DSCV HSXlium nay - DSCV HSX năm trước
- Tốc độ tăng trưởng DSCV:
Tốc độ tăng trưởng Mức tăng DSCVHSX năm nay
DSCV HSX = DSCV HSX năm rước
Dư nợ cho vay là tổng số tiền mà ngân hàng đang cho vay tại một thời điểm nhất định, và đây là chỉ tiêu tích lũy qua các giai đoạn Khi số dư nợ lớn và tăng lên so với kỳ trước, điều này cho thấy mức độ mở rộng cho vay của ngân hàng đang gia tăng.
- Tỷ trọng dư nợ HSX:
Tỷ trọng dư Dư nợ HSX nợ HSX Tông dư nợ
- Mức tăng dư nợ HSX = Dư nợ HSXnăm nay- Dư nợ HSXnăm trước
- Tốc độ tăng trưởng dư nợ HSX:
Tốc độ tăng trưởng Mức tăng dư nợ HSX năm nay dư nợ HSX Dư nợ HSX năm trước
V Số hộ vay vốn và Dư nợ bình quân trên hộ:
Dư nợ bình Dư nợ cho vay HSX quân hộ Tông sô HSX vay
Hoạt động mở rộng cho vay trên HoSE cần chú trọng đến chất lượng khoản vay, hiệu quả đầu tư, khả năng thu hồi vốn và lãi suất Dưới đây là các chỉ tiêu quan trọng phản ánh chất lượng khoản vay.
Doanh số thu nợ HSX là chỉ tiêu phản ánh tổng số tiền ngân hàng thu hồi được từ các hộ sau khi đã giải ngân trong một khoảng thời gian nhất định Chỉ tiêu này càng cao cho thấy hiệu quả thu hồi nợ tốt hơn Vòng quay vốn tín dụng HSX được tính toán để đánh giá khả năng sử dụng vốn trong hoạt động cho vay.
Dư nợ bình quân HSX
Dư nợ đầu năm + Dư nợ cuối năm
Dư nợ bình quân HSX = ’
V Nhóm chỉ tiêu về nợ quá hạn và nợ xấu.
Nợ quá hạn là tổng số tiền mà Ngân hàng chưa thu hồi được sau một khoảng thời gian nhất định kể từ ngày khoản vay đến hạn thanh toán.
- Tỷ lệ nợ quá hạn HSX:
Dư nợ quá hạn HSX
Tông dư nợ HSX là chỉ tiêu quan trọng để đánh giá hiệu quả cho vay và chất lượng tín dụng với HSX Hoạt động tín dụng của ngân hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro, ảnh hưởng đến lợi nhuận và sự an toàn kinh doanh Do đó, việc đảm bảo thu hồi vốn cho vay đúng hạn, thể hiện qua tỷ lệ nợ quá hạn thấp, là vấn đề sống còn trong quản lý ngân hàng.
- Tỷ lệ nợ xấu HSX:
Nợ xấu là khoản tiền Ngân hàng cho khách hàng vay và có nguy cơ không thu hồi đuợc cả gốc lẫn lãi.
Tỷ lệ nợ xấu HSX = _, —
- Lợi nhuận của Ngân hàng:
Lợi nhuận = Tổng thu - Tổng chi - Thuế
Trong tổng thu nhập của ngân hàng, lãi suất từ cho vay chiếm ưu thế, với hộ sản xuất (HSX) là nhóm khách hàng chính Do đó, lợi nhuận của ngân hàng trở thành chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, đồng thời phản ánh sự mở rộng và chất lượng cho vay đối với hộ sản xuất.
1.3.3 Nhân tố tác động tới sự mở rộng cho vay HSX.
THỰC TRẠNG CHO VAY HSX TẠI CHI NHÁNH NHNo&PTNT HUYỆN TIỀN HẢI
Khái quát chung về chi nhánh NHNo&PTNT huyện Tiền Hải
2.1.1 Lịch sử hình thành chi nhánh NHNo&PTNT huyện Tiền Hải.
2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
Ngân hàng NHNo&PTNT huyện Tiền Hải, một chi nhánh cấp II của NHNo&PTNT tỉnh Thái Bình, hoạt động trong hệ thống NHNo&PTNT Việt Nam, cung cấp đầy đủ các dịch vụ tài chính ngân hàng trong nước và quốc tế Được thành lập vào ngày 26/3/1988, ngân hàng có trụ sở tại Thị trấn Tiền Hải, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình, và có nguồn gốc từ Ngân hàng Nhà nước huyện Tiền Hải, thành lập năm 1959 Theo quyết định số 603 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước vào ngày 22/12/1990, ngân hàng đã chính thức đổi tên thành Ngân hàng nông nghiệp huyện Tiền Hải, hiện nay được biết đến với tên gọi Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Tiền Hải.
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Tiền Hải đã trải qua nhiều thăng trầm trong quá trình hình thành và phát triển, với những giai đoạn thịnh vượng cũng như khó khăn Tuy nhiên, nhờ vào nỗ lực không ngừng nghỉ, ngân hàng đã khẳng định được vị thế và uy tín của mình, trở thành người bạn đồng hành đáng tin cậy của nông dân.
Ngân hàng Nhà nước và Phát triển Nông thôn Huyện Tiền Hải hiện có 01 chi nhánh hội sở chính và 05 phòng giao dịch, phục vụ 34 xã và 1 thị trấn, bao gồm các phòng giao dịch tại Thị Trấn, Cổ Rồng, Đông Long, Đông Lâm, và Nam Thanh, với tổng số cán bộ là 60 người.
2.1.1.2 Mô hình tổ chức của NHNo&PTNT huyện Tiền Hải
Ban lãnh đạo của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo&PTNT) huyện Tiền Hải bao gồm 1 Giám đốc và 2 Phó Giám đốc Cơ cấu tổ chức tài chính của ngân hàng được chia thành 3 phòng ban chính: Phòng Kế toán - Ngân quỹ, Phòng Kinh doanh và Phòng Hành chính nhân sự.
- Giám đốc Ngân hàng chịu trách nhiệm chỉ đạo điều hành và kiểm soát công việc kinh doanh nói chung.
- 01 Phó giám đốc phụ trách Kế toán - Ngân quỹ.
- 01 Phó giám đốc phụ trách Tín dụng kiêm chủ tịch công đoàn.
Phó giám đốc được sự uỷ quyền của giám đốc chịu trách nhiệm về các công việc liên quan đến tín dụng như:
- Xem xét nội dung thẩm định do phòng tín dụng trình lên để quyết định cho vay và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình.
- Quyết định các biện pháp xử lý nợ, gia hạn nợ, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, thực hiện các biện pháp xử lý đối với khách hàng.
Phòng Kế toán - Ngân quỹ thực hiện hạch toán thống kê và thanh toán theo quy định của Ngân hàng Nhiệm vụ chính bao gồm nhận tiền gửi, xử lý thanh toán không dùng tiền mặt và quản lý thu chi tài chính quỹ tiền lương.
Phòng tổ chức hành chính có nhiệm vụ quản lý hoạt động của Ngân hàng, bao gồm công tác quản trị hành chính, thi đua khen thưởng, đảm bảo công tác xã hội và quản lý văn thư lưu trữ.
Phòng tín dụng có các nhiệm vụ sau:
Nghiên cứu nhằm xây dựng chiến lược khách hàng hiệu quả, phân loại khách hàng và đề xuất các chính sách ưu đãi phù hợp với từng nhóm khách hàng Mục tiêu là mở rộng theo hướng đầu tư tín dụng khép kín, bao gồm các lĩnh vực sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu Đồng thời, cần gắn kết tín dụng với quy trình sản xuất, lưu thông và tiêu dùng để tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.
- Phân tích kinh tế theo ngành, nghề kinh tế kỹ thuật, danh mục khách hàng, lựa chọn biện pháp an toàn và đạt hiệu quả cao.
- Thẩm định các dự án, hoàn thiện hồ sơ vay vốn của khách hàng.
Chúng tôi tiếp nhận và thực hiện các chương trình, dự án sử dụng nguồn vốn trong nước và nước ngoài Đồng thời, chúng tôi cung cấp dịch vụ ủy thác nguồn vốn từ chính phủ, các bộ, ngành khác, cũng như từ các tổ chức kinh tế và cá nhân trong và ngoài nước.
Xây dựng và triển khai các mô hình tín dụng thí điểm nhằm thử nghiệm tại địa phương, đồng thời thực hiện đánh giá, theo dõi và tổng kết kết quả Dựa trên những đánh giá này, đề xuất với giám đốc để được phép áp dụng rộng rãi các mô hình hiệu quả.
2.1.2 Khái quát về hoạt động kinh tế xã hội huyện Tiền Hải.
Tiền Hải là huyện ven biển nằm ở Đông Nam tỉnh Thái Bình, được hình thành từ công cuộc lấn biển vào năm 1824 Đây là một địa bàn chiến lược quan trọng về chính trị, kinh tế, an ninh và quốc phòng tại vùng duyên hải Bắc Bộ Việt Nam.
Năm 2012, mặc dù nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, huyện vẫn ghi nhận tốc độ tăng trưởng khả quan Tổng giá trị sản xuất ước đạt 1.090 tỷ đồng, tăng 6,89% Ngành công nghiệp - xây dựng đạt 1.858 tỷ đồng, tăng 11,32%, trong khi ngành dịch vụ đạt 626 tỷ đồng, tăng 13,82% Tình hình chính trị ổn định đã tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư vốn từ Ngân hàng, tuy nhiên vẫn tồn tại không ít thách thức.
Tiền Hải là một huyện thuộc đồng bằng Bắc Bộ, nổi bật với cơ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm phát triển Vùng biển Tiền Hải giáp sông biển, với hai cửa sông Hồng và sông Trà Lý, không chỉ mang lại phù sa mà còn cung cấp nguồn thức ăn phong phú cho sinh vật biển, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh trưởng của tôm, cá Hệ thống đường liên huyện, liên xã và đường đến các thôn, xóm được xây dựng vững chắc, hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ sản xuất và ngân hàng huyện Tiền Hải.
Nhiều ngành nghề tiểu thủ công đã được phục hồi và phát triển, tận dụng nguồn lao động trong thời gian nhàn rỗi Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng Tiền Hải mở rộng kinh doanh một cách hiệu quả.
Huyện tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng kinh tế tích cực với sự chuyển đổi cơ cấu từ nông nghiệp thuần túy sang nuôi trồng thủy hải sản, mang lại năng suất cao cho người nông dân Ngành nuôi trồng thủy hải sản đã trở thành thế mạnh kinh tế của huyện, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tín dụng của Ngân hàng.
Nhiều ngành nghề đã tận dụng triệt để tiềm năng của mình bằng cách áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh, mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể Sự nhận thức ngày càng cao của nông dân về tầm quan trọng của việc đưa các giống mới năng suất cao vào trồng trọt và chăn nuôi đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư vốn hiệu quả.
- về an ninh chính trị xã hội: đã ổn định, đội ngũ chính quyền 34 xã và
Đánh giá chung về hoạt động cho vay Hộ sản xuất tại chi nhánh NHNo&PTNT huyện Tiền Hải
NHNo&PTNT huyện Tiền Hải.
2.3.1 Những thành tựu đạt được.
Trong những năm qua, NHNo&PTNT huyện Tiền Hải đã nỗ lực mở rộng và nâng cao hiệu quả tín dụng đối với hộ sản xuất, nhằm tăng lợi nhuận và bảo toàn vốn Ngân hàng tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế huyện, đặc biệt trong nông nghiệp Các quy trình nghiệp vụ được chú trọng, với sự thận trọng trong cho vay và tích lũy kinh nghiệm đầu tư cho kinh tế hộ Ban giám đốc luôn chỉ đạo thực hiện các giải pháp kinh doanh theo định hướng của Đảng, Nhà nước và ngành, từ đó đề ra mục tiêu và biện pháp đúng đắn để đạt hiệu quả cao.
Quán triệt chủ trương chính sách tam nông của Đảng và Nhà nước, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NHNo&PTNT) Việt Nam đã mở rộng cho vay với hộ sản xuất (HSX), dẫn đến doanh số cho vay và dư nợ tín dụng HSX tăng trưởng ổn định, duy trì trên 80% doanh số cho vay của chi nhánh Cụ thể, doanh số cho vay với HSX trong các năm 2010, 2011, 2012 lần lượt đạt 619.366 triệu đồng, 771.000 triệu đồng và 882.145 triệu đồng, giúp hàng ngàn hộ dân có vốn sản xuất, tạo việc làm và góp phần xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy kinh tế huyện phát triển Dư nợ HSX cũng chiếm tỷ lệ lớn trong tổng dư nợ, phản ánh nhu cầu vốn ngày càng tăng của người dân và khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng dễ dàng hơn, từ đó mở rộng hoạt động kinh doanh và tăng lợi nhuận cho chi nhánh.
Hoạt động tín dụng của NHNo & PTNT huyện Tiền Hải đã đóng góp quan trọng vào việc đổi mới cơ cấu kinh tế địa phương, tạo công ăn việc làm cho người lao động và thúc đẩy sản xuất kinh doanh Điều này giúp các hộ sản xuất khai thác tốt hơn tiềm năng và nhân lực, sản xuất nhiều hàng hóa phục vụ thị trường Đặc biệt, thông qua công tác tín dụng, HSX đã hạn chế và xóa bỏ tình trạng cho vay nặng lãi ở nông thôn, đồng thời giảm bớt khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, góp phần tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn.
Thứ hai, công tác thu hồi nợ được thực hiện tốt, thể hiện qua doanh số thu nợ
HSX của chi nhánh liên tục tăng: năm 2010 là 503.650 triệu đồng, năm 2011
CBTD đã có những nỗ lực tích cực trong việc thu hồi nợ, với kết quả nổi bật trong năm 2012 khi thu hồi tổng số tiền cả gốc và lãi lên đến 430,7 triệu đồng Điều này không chỉ thể hiện cam kết của ngân hàng trong việc quản lý nợ mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của hoạt động kinh doanh.
Chất lượng tín dụng của NHNo & PTNT tỉnh đã được củng cố, với tỷ lệ nợ xấu giảm dần qua các năm, hiện luôn duy trì dưới 3% theo quy định của NHNN Đến ngày 31/12/2012, tỷ lệ nợ xấu của HSX chỉ còn 1,13% Điều này cho thấy đơn vị đã có những bước chuyển biến tích cực trong việc xử lý nợ xấu, đảm bảo an toàn vốn trong kinh doanh và nâng cao chất lượng tín dụng.
Thứ tư, lợi nhuận truớc thuế của Ngân hàng tăng truởng đều và ổn định năm
Trong năm 2010, lợi nhuận trước thuế của Ngân hàng đạt 13.610 triệu đồng, tăng lên 22.900 triệu đồng vào năm 2011 và 29.160 triệu đồng vào năm 2012, với tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu lần lượt là 22,27%, 23,27% và 27,30% Điều này cho thấy hoạt động kinh doanh của chi nhánh ngày càng phát triển, bất chấp những khó khăn trong nền kinh tế, khi mà nhiều doanh nghiệp khác gặp khó khăn về lợi nhuận Thành công này có được nhờ vào sự chỉ đạo sát sao của Ban lãnh đạo Ngân hàng, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và các chỉ đạo từ NHNo&PTNT tỉnh Thái Bình Ngân hàng duy trì chế độ kiểm tra nội bộ và giáo dục chính trị cho cán bộ, nâng cao ý thức tổ chức và trách nhiệm nghề nghiệp Sự phối hợp chặt chẽ giữa cán bộ tín dụng và việc nắm bắt nhu cầu khách hàng đã giúp triển khai kịp thời công tác cho vay, đồng thời thường xuyên theo dõi và giám sát việc sử dụng vốn, từ đó đạt hiệu quả tín dụng cao.
2.3.2 Những tồn tại và nguyên nhân.
Thứ nhất, cơ cấu cho vay HSX tại chi nhánh còn chưa hợp lý: cho vay trung
Tỷ trọng cho vay dài hạn trong tổng dư nợ cho vay hộ gia đình vẫn còn thấp, chỉ đạt 20% vào năm 2010 và 2011, tăng lên 24% vào năm 2012 nhưng không đáng kể Điều này gây khó khăn cho hộ sản xuất có nhu cầu vay vốn dài hạn, đồng thời làm giảm lợi nhuận của ngân hàng, do lãi suất cho vay trung và dài hạn thường cao hơn.
Cho vay với hộ sản xuất (HSX) chủ yếu là hình thức cho vay từng lần, dành cho những hộ có nhu cầu thường xuyên và có tín nhiệm trong quan hệ vay vốn với ngân hàng Tuy nhiên, mỗi lần vay đều phải lập lại hồ sơ thủ tục, gây tốn thời gian Điều này đặc biệt khó khăn với HSX có trình độ học vấn và nhận thức chưa cao, dẫn đến việc cung cấp thông tin và thực hiện các thủ tục theo quy trình trở nên phức tạp hơn, dễ làm nản lòng người vay.
Thứ ba, dư nợ cho vay chủ yếu là dư nợ có tài sản đảm bảo (sổ đỏ nhà đất) cả
Trong ba năm qua, hơn 83% tổng dư nợ được cấp cho khách hàng mà không cần tài sản đảm bảo Tuy nhiên, khách hàng vẫn phải cung cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do chính quyền xã cấp Mặc dù tài sản đảm bảo đóng vai trò quan trọng trong hoạt động ngân hàng, nhiều cán bộ tín dụng (CBTD) lại quá chú trọng vào tài sản này mà bỏ qua hiệu quả và tính khả thi của các phương án sản xuất kinh doanh.
Nguồn vốn huy động hiện tại còn hạn chế và không ổn định, không đủ để đáp ứng nhu cầu vay của khách hàng, đặc biệt là khi khách hàng cá nhân nhạy cảm với biến động lãi suất gửi tiền Các ngân hàng cần sự hỗ trợ về vốn từ Ngân hàng cấp trên để cải thiện tình hình Hơn nữa, việc huy động vốn tại các chi nhánh chủ yếu tập trung vào nguồn vốn ngắn hạn, trong khi nguồn vốn trung - dài hạn vẫn còn thấp, điều này ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu vay dài hạn của khách hàng.
Vào năm 2012, mức đầu tư bình quân của mỗi hộ gia đình đạt 51,92 triệu đồng, tuy nhiên, nhìn chung, mức đầu tư vẫn còn thấp Hoạt động cho vay hiện tại chủ yếu mang tính dàn trải và bị động, khi mà khách hàng chủ yếu là những người chủ động tìm đến ngân hàng.
Cơ sở vật chất nghèo nàn và chậm đổi mới tác phong giao dịch đang ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của đơn vị Chất lượng phục vụ chưa được chú trọng nhiều, đặc biệt là tư vấn cho khách hàng, đặc biệt là hộ nông dân, chưa được thực hiện tận tình và chu đáo Điều này dẫn đến nhiều khách hàng không hiểu rõ về hợp đồng tín dụng mà họ đã ký kết Ngoài ra, sản phẩm của Ngân hàng còn hạn chế về sự đa dạng và phong phú, chưa đáp ứng được yêu cầu kinh doanh hiện nay.
Năng lực trình độ của một số cán bộ tín dụng tại NHNo&PTNT huyện còn yếu, với 60 cán bộ trong biên chế, trong đó chỉ 40% có trình độ đại học Số lượng cán bộ có trình độ cao đẳng và trung cấp lần lượt là 11,67% và 41,66%, cùng với 2 cán bộ sơ cấp Điều này dẫn đến nhiều hạn chế về chuyên môn, kiến thức pháp luật và khả năng nắm bắt thông tin thị trường Mặc dù đã có sự sắp xếp, đào tạo và quy hoạch cán bộ, việc cán bộ thường xuyên đi học đã ảnh hưởng đến chất lượng quản lý tín dụng Thêm vào đó, việc bố trí cán bộ đổi địa bàn làm cho việc nắm bắt khách hàng tại địa bàn mới trở nên khó khăn, ảnh hưởng đến quy trình cho vay và đôn đốc thu hồi nợ.
Thẩm định cho vay hiện nay chủ yếu mang tính hình thức, ưu tiên cho các khoản vay có tài sản thế chấp Việc này dẫn đến sự yên tâm với tài sản thế chấp mà thiếu sự giám sát chặt chẽ đối với các khoản vay Nhiều tổ chức tín dụng vẫn coi trọng mối quan hệ cá nhân, cho rằng khách hàng quen thuộc không cần phải thẩm định kỹ lưỡng Kết quả là, quy trình cho vay thường dựa vào lời trình bày của khách hàng thay vì sử dụng số liệu cụ thể để chứng minh tính khả thi của khoản vay.
Công tác truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao danh tiếng của Ngân hàng, đặc biệt là đối với khách hàng ở vùng xa Thời gian qua, marketing của NHNo&PTNT huyện chưa đạt hiệu quả cao, do ngân hàng chưa chú trọng đến vai trò của công tác này Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt giữa các ngân hàng hiện nay, việc cải thiện hoạt động truyền thông là cần thiết để thu hút khách hàng và nâng cao vị thế.
