Lý do chọn chủ đề tiểu luận
Lý do pháp lý
Vào ngày 28 tháng 8 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành quyết định 1501/QĐ-TTg, phê duyệt đề án "Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2020-2025" Đề án này nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Vào ngày 28 tháng 2 năm 2014, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 04/2014/TT-BGDĐT, quy định về việc quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống và các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa.
Vào ngày 04/02/2016, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định 410/QĐ-BGDĐT, nhằm triển khai Quyết định 1501/QĐ-TTg ngày 28/8/2015, phê duyệt đề án "Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2020-2025".
Vào ngày 01/9/2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn số 4026/BGDĐT-GDCTHSSV nhằm tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Công văn yêu cầu các cơ sở giáo dục tổ chức bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên giảng dạy các môn Đạo đức và Giáo dục công dân, cũng như các giáo viên làm công tác tư vấn tâm lý và chủ nhiệm lớp Để thực hiện mục tiêu này, các trường cần nâng cao chất lượng dạy học các môn liên quan, tích hợp giáo dục kỹ năng sống vào các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa và các hoạt động trải nghiệm, đảm bảo nội dung giáo dục dễ hiểu, dễ nhớ và phù hợp với lứa tuổi học sinh.
Theo Điều 29 Luật Giáo dục 2019 có hiệu lực từ 01/7/2020, mục tiêu của giáo dục phổ thông là phát triển toàn diện người học về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và kỹ năng cơ bản Giáo dục cũng nhằm phát triển năng lực cá nhân, tính năng động, sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách nhiệm công dân Đồng thời, giáo dục phổ thông chuẩn bị cho người học tiếp tục chương trình giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Vào ngày 21 tháng 8 năm 2020, Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai đã ban hành kế hoạch số 2644/KH-SGDĐT nhằm triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn trường học và nâng cao giáo dục kỹ năng sống trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, với mục tiêu thực hiện đến năm 2025.
Vào ngày 10/9/2020, Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai đã ban hành kế hoạch số 2895/KH-SGDĐT nhằm triển khai nhiệm vụ giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống, kỹ năng sống và công tác học sinh cho năm học 2020-2021 Kế hoạch này hướng tới việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong tỉnh Đồng Nai.
Trong bối cảnh xã hội phát triển và công nghệ thông tin ngày càng tấn công mạnh mẽ, kỹ năng sống trở thành yếu tố quan trọng đối với học sinh, đặc biệt là ở lứa tuổi dậy thì và THPT Nhiều học sinh hiện nay thiếu kỹ năng sống, có hành vi không phù hợp và khả năng ứng phó với cuộc sống còn hạn chế Mặc dù giáo dục kỹ năng sống đã được ngành giáo dục chú trọng và tích hợp vào chương trình giảng dạy, nhưng nó vẫn chưa được công nhận là một môn học độc lập, chủ yếu được lồng ghép trong các môn học và hoạt động giáo dục khác.
Lý do về lý luận
Trong tiếng Anh, "giáo dục" được dịch là "education", có nguồn gốc từ tiếng Latin với hai thành phần "Ex" và "Ducere", nghĩa là dẫn dắt con người vượt ra ngoài hiện tại để đạt được sự hoàn thiện và hạnh phúc Qua lao động và cuộc sống, con người tích lũy kinh nghiệm và phát sinh nhu cầu truyền đạt hiểu biết, tạo nên hiện tượng giáo dục Các giáo trình giáo dục tại Việt Nam định nghĩa giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, tập trung vào việc truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử – xã hội giữa các thế hệ Định nghĩa này nhấn mạnh vai trò của sự dạy và học, nhưng chưa đề cập đến mục đích sâu xa hơn của giáo dục.
Giáo dục được hiểu là quá trình tiếp thu kiến thức, thói quen, phong tục và kỹ năng của con người, được truyền lại qua các thế hệ thông qua giảng dạy, nghiên cứu và đào tạo.
Giáo dục có thể được tiếp thu qua tự học hoặc dưới sự hướng dẫn của người khác, với trải nghiệm cá nhân, suy nghĩ, hành động và cảm nhận đều được xem là một phần của quá trình giáo dục Đây là cơ hội để mỗi cá nhân phát triển toàn diện và hoàn thiện bản thân Giáo dục không ngừng thay đổi để thích ứng với sự phát triển của xã hội, giữ vai trò then chốt trong sự tiến bộ của cộng đồng.
1.2.2 Khái niệm kỹ năng sống
Kỹ năng sống là một khái niệm rộng, và trong bài viết này, tôi sẽ tập trung vào những kỹ năng sống cần thiết cho lứa tuổi trung học phổ thông.
Kỹ năng sống (KNS) có thể được tiếp cận qua bốn trụ cột của giáo dục theo UNESCO, bao gồm: Học để biết (learning to know), giúp cá nhân tiếp thu kiến thức; Học để khẳng định bản thân (learning to be), tạo điều kiện cho sự phát triển bản thân; Học để chung sống (learning to live together), khuyến khích sự hòa nhập và cộng tác; và Học để làm việc (learning to do), trang bị kỹ năng cần thiết cho công việc.
Kỹ năng sống (KNS) bao gồm bốn trụ cột chính: kỹ năng học tập, kỹ năng làm chủ bản thân, kỹ năng thích ứng và hòa nhập với cuộc sống, cùng với kỹ năng làm việc Những kỹ năng này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện cá nhân và giúp họ thành công trong xã hội.
Kỹ năng sống (life skills) được hiểu là khả năng tự quản lý bản thân, ứng xử phù hợp với người khác và xã hội, cũng như khả năng đối phó tích cực với các tình huống trong cuộc sống.
Có thể nói kỹ năng sống chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh
* Đặc trưng cơ bản của kỹ năng sống
- Kỹ năng sống là khả năng con người biết cách sống phù hợp và hữu ích
- Kỹ năng sống là khả năng con người dám đương đầu với những tình huống khó khăn trong cuộc sống và biết cách vượt qua
- Kỹ năng sống là kỹ năng tâm lý xã hội, con người biết quản lý bản thân mình và tương tác tích cực với người khác, với xã hội
Trong tập sách "Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phổ thông" (NXB Giáo dục), có đề xuất về nội dung giáo dục kĩ năng sống (KNS) cho học sinh tại các trường phổ thông, bao gồm 21 kĩ năng cơ bản và cần thiết.
Kĩ năng tự nhận thức
Kĩ năng xác định giá trị
Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
Kĩ năng ứng phó với căng thẳng
Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
Kĩ năng thể hiện sự tự tin
Kĩ năng lắng nghe tích cực
Kĩ năng thể hiện sự cảm thông
Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn
Kĩ năng tư duy phê phán
Kĩ năng tư duy sáng tạo
Kĩ năng ra quyết định
Kĩ năng giải quyết vấn đề
Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
Kĩ năng đạt mục tiêu
Kĩ năng quản lý thời gian
Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin
Tùy thuộc vào điều kiện và đối tượng học sinh, việc lựa chọn kỹ năng giáo dục phù hợp là rất quan trọng Kỹ năng sống không thể được hình thành nhanh chóng chỉ qua một hoạt động giáo dục đơn lẻ, mà cần phải trải qua một quá trình dài với sự kết hợp của nhiều hoạt động giáo dục khác nhau, bao gồm cả giờ sinh hoạt chào cờ vào đầu tuần.
Kỹ năng sống cần được hình thành song hành và gắn bó mật thiệt với kỹ năng học tập
1.2.3 Khái niệm Giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) và Quản lý giáo dục kỹ năng sống
Giáo dục kỹ năng sống, theo tác giả Nguyễn Tuyết Anh, là quá trình có mục đích nhằm trang bị cho học sinh kiến thức và hành vi ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ xã hội Đặc biệt đối với học sinh trung học phổ thông, môn học này giúp hình thành những kỹ năng sống cần thiết, phù hợp với từng giai đoạn phát triển và môi trường sống Thông qua giáo dục kỹ năng sống, học sinh sẽ phát triển khả năng tự chủ, từ chối, ra quyết định và thích nghi, đồng thời biết chấp nhận và hóa giải những tác động tiêu cực trong cuộc sống.
Quản lý giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) là nhiệm vụ quan trọng của cán bộ quản lý trường học, bao gồm việc tổ chức và thực hiện các hoạt động GDKNS cho học sinh Những hoạt động này được thực hiện một cách có ý thức, có kế hoạch và có định hướng, nhằm tác động tích cực đến quá trình giáo dục và dạy kỹ năng sống cho các em Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo các chức năng và nhiệm vụ giáo dục được thực hiện hiệu quả, giúp học sinh phát triển toàn diện.
Quản lý GDKNS trong nhà trường được hiểu là hệ thống tác động sư phạm có định hướng từ chủ thể quản lý đến giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội, nhằm huy động và phối hợp sức lực, trí tuệ của họ trong mọi hoạt động GDKNS Mục tiêu là hoàn thành chất lượng và hiệu quả giáo dục, rèn luyện KNS, phù hợp với yêu cầu học tập và điều kiện sống của từng học sinh.
Tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm của tác giả Nguyễn Tuyết Anh rằng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS) là những nỗ lực của người hiệu trưởng trong việc tối ưu hóa nguồn lực để đạt được mục tiêu giáo dục Hoạt động giáo dục KNS không chỉ giúp phát triển kiến thức mà còn góp phần quan trọng vào việc hình thành một nhân cách toàn diện cho học sinh.
Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống là một phần quan trọng trong quản lý trường học, bao gồm việc lựa chọn, tổ chức và thực hiện các nguồn lực nhằm đạt được hiệu quả giáo dục cần thiết Nhà quản lý và tập thể sư phạm đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các hoạt động giáo dục theo kế hoạch và chương trình đã đề ra.
Quản lý giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) cho học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành những nhân tài có ích cho xã hội Để đạt được điều này, cần có sự quan tâm sâu sắc và các giải pháp cụ thể trong công tác quản lý GDKNS Điều này không chỉ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo mà còn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, theo phương châm “Dạy chữ gắn với dạy người”.
1.2.4 Vai trò của công tác giáo dục KNS trong thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay
Lý do thực tiễn
Trường THPT Tân Phú, tọa lạc tại huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai, nổi bật với tinh thần vượt khó và sự đoàn kết Đội ngũ giáo viên tại đây đều đạt chuẩn và phần lớn là cựu học sinh của trường, họ rất tâm huyết với nghề và học sinh Đây là trường duy nhất trong huyện tổ chức thi tuyển sinh vào lớp 10, với đầu vào ổn định Học sinh chủ yếu là con em nông dân và trí thức, họ rất chăm ngoan và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục kỹ năng sống.
Trong những năm qua, lãnh đạo trường THPT Tân Phú đã chú trọng đến giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, chủ động chỉ đạo chuyên môn và phối hợp với các cơ quan liên quan để tổ chức nhiều hoạt động phong phú như hội thi, câu lạc bộ, diễn đàn, phiên tòa giả định và tham quan hướng nghiệp Những hoạt động này không chỉ đáp ứng mục tiêu giáo dục mà còn góp phần thay đổi tư duy của đội ngũ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của kỹ năng sống đối với học sinh THPT.
Tình hình giáo dục kỹ năng sống tại trường THPT Tân Phú hiện nay gặp nhiều khó khăn trong việc lồng ghép vào các môn học Do hạn chế về thời gian thực hiện chương trình giáo dục của Bộ, giáo viên chưa thể tích hợp giáo dục kỹ năng sống vào giờ học Hơn nữa, việc giáo dục tích hợp qua các môn học chưa được thực hiện đồng đều, thiếu chiều sâu và hiệu quả.
Hiệu trưởng đã lập kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho học sinh nhưng chưa thực hiện kiểm tra và đôn đốc đầy đủ, dẫn đến việc đánh giá chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống chưa được toàn diện.
Giáo viên chủ nhiệm chỉ có cơ hội gặp lớp trong một tiết sinh hoạt mỗi tuần và các tiết dạy học nếu được phân công, điều này hạn chế khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống Thêm vào đó, một số giáo viên trẻ thiếu kinh nghiệm trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa, trong khi giáo viên lớn tuổi lại chậm đổi mới và thiếu nhiệt huyết với các hoạt động này.
Bộ phận chuyên môn tại nhà trường chưa đặt trọng tâm vào việc giáo dục kỹ năng sống, dẫn đến số lượng giáo viên tham gia tập huấn còn thấp Hơn nữa, các buổi tập huấn về giáo dục kỹ năng sống tại trường cũng còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.
Hầu hết các hoạt động giáo dục kỹ năng sống đều được thực hiện thông qua các hoạt động ngoại khóa, hoạt động của Đoàn Thanh Niên
Một số phụ huynh, đặc biệt là nông dân và tiểu thương, chưa chú trọng đến việc giáo dục kỹ năng sống cho con em mình Hệ quả là vẫn có học sinh vi phạm bạo lực học đường, trốn học để chơi điện tử, hút thuốc, và thậm chí có em vô lễ với giáo viên hoặc bỏ nhà đi Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, việc quản lý và giáo dục ý thức phòng chống dịch cho học sinh trở nên cực kỳ quan trọng, nhằm bảo vệ sức khỏe cho các em, gia đình và cộng đồng.
Tôi nhận thức rõ vai trò quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh Với mong muốn nâng cao chất lượng quản lý và giáo dục tại đơn vị, tôi quyết tâm giữ vững danh hiệu Trường Anh Hùng trong thời kỳ đổi mới Vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường trung học phổ thông Tân Phú, huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai năm học 2021-2022” để thực hiện.
Tình hình thực tế về công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường trung học phổ thông Tân Phú huyện Định Quán tỉnh Đồng
Khái quát đặc điểm trường
Trường THPT Tân Phú, được thành lập theo Quyết định số 744/QĐ-UBT ngày 08 tháng 8 năm 1976 của Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai, đã có hơn 40 năm hình thành và phát triển Ban đầu, trường chỉ có hai gian nhà lá đơn sơ tại Huyện Tân Phú, hiện nay thuộc huyện Định Quán tỉnh Đồng Nai Trường thu hút học sinh từ các xã như Phú Tân, Phú Hòa, Phú Vinh, Phú Lợi, Gia Canh, Ngọc Định, Thanh Sơn, và thị trấn Định Quán.
La Ngà, Phú Ngọc, Phú Điền Huyện Định Quán có vị trí địa lý:
* Phía Đông giáp huyện Đức Linh (Bình Thuận)
* Phía Tây giáp huyện Vĩnh Cửu
* Phía Nam giáp huyện Thống Nhất và Xuân Lộc
* Phía Bắc giáp huyện Tân Phú
Trong năm học 2020-2021, đội ngũ cán bộ, giáo viên và nhân viên của nhà trường gồm 88 người, trong đó có 02 cán bộ quản lý, 76 giáo viên và 10 nhân viên Kết quả đánh giá sơ kết thi đua cho thấy 87/88 GV-CNV đạt chuyên môn giỏi (98,86%), chỉ 01 GV-CNV xếp loại khá (1,12%) Về thi đua, 87 GV-CNV được công nhận là lao động tiên tiến (98,86%), 01 GV-CNV không đạt yêu cầu (1,14%) Ngoài ra, 02 GV-CNV được đề nghị bình chọn CSTĐ, 05 GV đạt mức HTXSNV và 15 GV được đề nghị giấy khen từ Sở Trong số 8 tổ chuyên môn, 7 tổ đạt danh hiệu lao động tiên tiến, 01 tổ đạt danh hiệu lao động tiên tiến xuất sắc và 01 tổ được đề nghị giấy khen của Sở Trường cũng đã đề nghị đạt danh hiệu lao động tiên tiến.
+ Chỉ tiêu tuyển sinh được giao: 450 HS; Học sinh nhập học: 418 HS đạt tỉ lệ 92,88%;
+ Trong năm học 2020-2021 có 20 học sinh chuyển trường
+ Trường có 35 lớp Tổng số học sinh cuối năm: 1238 HS; khối 12: 408 HS, khối 11: 420 HS, khối 10: 410 HS
+ Biên chế bình quân học sinh/ lớp: khối 12: 37,09 HS; khối 11: 35 HS; khối 10: 34,16 HS
+ Xếp loại hạnh kiểm của học sinh năm học 2020-2021: Tốt: 1194 HS ( 96,45%); Khá: 43 HS (3,47%); Trung bình: 1 HS (0,08%); Yếu: 0 (0%)
+ Xếp loại học lực của học sinh năm học 2020-2021: Giỏi: 259 HS (20,92%); Khá: 568 HS (45,88%); Trung bình: 358 HS (28,92%); Yếu: 49 (3,96%), Kém: 4 (0,32%) Xếp loại học lực Khá - Giỏi đạt 66,78%
+ Dự Kỳ thi học sinh Giỏi cấp tỉnh lớp 12 ngày 15/01/2021 nhà trường đạt 41 giải
- Về cơ sở vật chất:
+ Diện tích đất: 14.932m 2 ; đạt chuẩn: 11,20m 2 / học sinh
+ Số phòng học: 35 phòng; tỷ lệ 1 lớp/ phòng
+ Các phòng bộ môn: 05 phòng
Trường nhận được sự quan tâm và chỉ đạo từ Huyện ủy và UBND huyện Định Quán, cùng với sự hỗ trợ từ Ban đại diện cha mẹ học sinh Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động giáo dục nhờ vào sự đồng thuận của cha mẹ học sinh.
Trường đã đạt chuẩn quốc gia, hiện nay đang hoàn thiện hồ sơ để đề nghị tái chuẩn
Trường đã tiến hành rà soát tình hình cơ sở vật chất và thiết bị dạy học, xác định nhu cầu kinh phí cần thiết và đề xuất phân bổ kinh phí để đáp ứng yêu cầu sửa chữa, bảo trì định kỳ cho cơ sở vật chất, nhà vệ sinh, công trình nước sạch và trang thiết bị dạy học.
Nhằm đáp ứng yêu cầu triển khai đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông, đặc biệt là cho lớp 10 trong năm học 2021 - 2022, nhà trường đã đề xuất và kiến nghị gửi Sở GDĐT về việc trang bị thêm thiết bị dạy học còn thiếu Đồng thời, nhà trường cũng duy trì tốt việc xây dựng môi trường học tập xanh - sạch - đẹp và đã hoàn thành hồ sơ đề nghị cấp trên để trang bị thêm 02 phòng máy vi tính.
Cơ sở vật chất phục vụ dạy và học tại trường cơ bản đáp ứng yêu cầu của giáo viên và học sinh, tuy nhiên vẫn còn một số hạng mục cần được đầu tư thêm Nhiều thiết bị dạy học như phòng máy vi tính, bảng tương tác, máy chiếu và các thiết bị khác đã hết niên hạn sử dụng, cần được nâng cấp để cải thiện chất lượng giáo dục.
Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học
Hiện nay, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường THPT Tân Phú đã có những cải thiện đáng kể Mặc dù vậy, vẫn còn nhiều hạn chế trong công tác này cần được khắc phục.
Công tác giáo dục kỹ năng sống (KNS) hiện chưa được triển khai như một hoạt động độc lập, mà chủ yếu được tích hợp vào các môn học, tiết sinh hoạt chủ nhiệm, hoạt động chào cờ và các hoạt động của Đoàn Hội, cũng như các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Hiệu trưởng đã lập kế hoạch cho hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS), nhưng thực tế, bộ phận chuyên môn chủ yếu chú trọng vào việc “dạy chữ” mà chưa quan tâm đầy đủ đến việc “dạy người” và rèn luyện kỹ năng sống Lãnh đạo nhà trường chỉ tập trung vào việc xây dựng và kiểm tra chuyên môn về kiến thức và phương pháp giảng dạy, mà chưa có kế hoạch cụ thể để kiểm tra và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trong suốt năm học.
Tài liệu phục vụ cho tuyên truyền giáo dục và tích hợp qua các môn học hiện chưa có sự thống nhất về nội dung cụ thể, cùng với cách thực hiện không đồng bộ giữa các giáo viên, dẫn đến mức độ đạt được kết quả khác nhau.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ giáo dục kỹ năng sống hiện chưa đa dạng và không đáp ứng được mục tiêu giáo dục, dẫn đến các hoạt động trở nên đơn điệu và thiếu hấp dẫn Điều này gây khó khăn trong việc thu hút học sinh tham gia, làm giảm hiệu quả của chương trình giáo dục mà chúng ta mong muốn đạt được.
Các em vẫn còn mơ hồ về kỹ năng sống, điều này ảnh hưởng đến khả năng ứng phó với thử thách trong cuộc sống Để cải thiện tình hình giáo dục kỹ năng sống tại đơn vị, tôi - với vai trò Hiệu trưởng - sẽ đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục Mục tiêu là hình thành lối sống tích cực và có ích cho xã hội cho thế hệ tương lai Để thực hiện điều này, tôi sẽ tiến hành khảo sát ba câu hỏi dành cho giáo viên và học sinh.
Để đánh giá khách quan về nhận thức và thái độ của giáo viên và học sinh đối với sự cần thiết của giáo dục kỹ năng sống, tôi đã thực hiện một cuộc khảo sát trực tuyến thông qua nhóm Zalo Cuộc khảo sát này được thực hiện trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp và theo Chỉ thị 16 về giãn cách xã hội Tôi đã thu thập ý kiến từ 78 người, bao gồm giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, nhân viên văn phòng, và 53 học sinh ngẫu nhiên từ các khối lớp 10.
Trong năm học 2020-2021, một khảo sát ngẫu nhiên đã được thực hiện với 100 học sinh để tìm hiểu thực trạng bạo lực học đường tại đơn vị Kết quả khảo sát chủ yếu được thu thập từ cán bộ đoàn và ban cán sự các lớp trong nhóm Zalo đã được tạo sẵn từ đầu năm học.
Hình 1-2: khảo sát trực tuyến qua Zalo
Tổng hợp kết quả khảo sát thu được như sau:
Câu hỏi thứ nhất: Mức độ cần thiết của hoạt động giáo dục KNS đối với học sinh
STT Mức độ cần thiết Giáo viên Học sinh
Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ %
Câu hỏi thứ hai : Thái độ của bạn đối với các hoạt động ngoài giờ lên lớp, tiết chào cờ
Mức độ Rất thích Thích Không thích Không quan tâm
Câu hỏi thứ ba: Em sẽ làm gì nếu em là nạn nhân của bạo lực học đường?
STT Hành động phản ứng Đồng ý Không đồng ý
5 Về nhà nói với gia đình, người thân 70 30
7 Nhờ người ngoài can thiệp 19 81
Kết quả khảo sát cho thấy 98,1% giáo viên và học sinh nhận thức rõ tầm quan trọng của việc trang bị kiến thức về kỹ năng sống Tuy nhiên, các hoạt động giáo dục kỹ năng sống như hoạt động ngoài giờ và tiết sinh hoạt chào cờ chưa thu hút được sự quan tâm của học sinh, với 52,8% học sinh không thích và không quan tâm Học sinh hiện nay còn thiếu kỹ năng sống, điều này dẫn đến việc họ gặp khó khăn trong việc giải quyết các tình huống có vấn đề, đặc biệt là bạo lực học đường Cụ thể, 85% học sinh phản kháng bằng cách nói lại, 81% chọn cách đánh lại, 100% nghĩ đến việc bỏ học, và 81% sẽ nhờ người ngoài can thiệp.
2.2.1 Việc lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường trung học phổ thông Tân Phú
Thông qua nhóm Zalo, tôi đã tiến hành khảo sát ý kiến của 78 giáo viên để đánh giá việc lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục Kỹ năng sống (KNS) của hiệu trưởng Thang điểm đánh giá được chia thành 3 mức độ: Tốt, Bình thường và Chưa tốt Kết quả khảo sát cho thấy
Tốt Bình thường Chưa tốt
GDKNS trong kế hoạch nhà trường
2 Lập kế hoạch phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong tổ công tác
3 Lập kế hoạch phối hợp với 20 25,6 51 65,4 7 9,0 các đoàn thể ở địa phương
Theo khảo sát, giáo viên đánh giá việc lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục Kỹ năng sống (KNS) ở mức bình thường, với tỷ lệ từ 51% đến 65,4% cho các nội dung khảo sát.
2.2.2 Việc thành lập Ban chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Qua khảo sát phỏng vấn giáo viên và học sinh, cùng với việc kiểm tra kế hoạch bài học, tôi nhận thấy nội dung giáo dục kỹ năng sống (KNS) đã được lồng ghép đầy đủ trong các giáo án Tuy nhiên, phương pháp truyền tải và thời lượng lồng ghép vẫn chưa đồng nhất giữa các tổ chuyên môn Phần lớn giáo viên chỉ tập trung vào kiến thức trọng tâm mà thiếu sự lồng ghép giáo dục KNS, dẫn đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh chưa được chú trọng Thời gian dành cho nội dung lồng ghép còn hạn chế, và một số tiết học có quy định lồng ghép KNS không được thực hiện do thiếu thời gian.
Vào ngày 11/3/2020, Tổ chức Y tế Thế giới đã công bố COVID-19 là đại dịch toàn cầu, và đến ngày 1/4/2020, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã ký Quyết định 447/QĐ-TTg công bố dịch Từ giữa tháng 4/2021, dịch COVID-19 bùng phát trở lại tại Việt Nam, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, do đó việc giáo dục học sinh về tác hại và cách phòng ngừa là rất cần thiết Cuối học kỳ II năm học 2020-2021, tôi đã chỉ đạo tổ chức Đoàn thanh niên và giáo viên chủ nhiệm báo cáo về công tác đảm bảo an toàn trong mùa dịch Kết quả cho thấy phần lớn học sinh nhận thức được vai trò và trách nhiệm của mình trong công tác phòng chống dịch, nhưng vẫn còn một số em không tuân thủ các biện pháp như đeo khẩu trang, khử khuẩn và đo thân nhiệt Mặc dù Đoàn thanh niên và giáo viên đã tổ chức tuyên truyền về phòng chống dịch, nhưng hình thức và phương pháp còn đơn điệu và chưa hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức và kỹ năng của học sinh.
2.2.3 Đánh giá việc kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục KNS cho học sinh ở trường trung học phổ thông Tân Phú
Tôi đã tiến hành khảo sát ý kiến của 78 nhân sự tại trường trung học phổ thông Tân Phú để đánh giá hiệu quả của việc kiểm tra và đánh giá hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh Kết quả khảo sát được phân loại theo ba mức độ khác nhau.
TT Mức độ Số lượng Tỉ lệ (%)
3 Không kiểm tra, đánh giá 0
Theo đánh giá của 73,1% giáo viên, việc kiểm tra và đánh giá hoạt động giáo dục Kỹ năng sống (KNS) tại đơn vị chưa được thực hiện thường xuyên Điều này dẫn đến việc không phát huy được tính kế hoạch và tổ chức trong giáo dục KNS, gây hạn chế trong việc giáo dục học sinh Ngoài ra, việc kiểm tra các bộ phận và giáo viên chủ nhiệm cũng diễn ra không thường xuyên, khiến cho các sai sót không được phát hiện kịp thời để có sự nhắc nhở và động viên Hơn nữa, quá trình đánh giá và rút kinh nghiệm còn diễn ra chậm.
Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức để thực hiện công tác quản lý giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường Trung học phổ thông Tân Phú huyện Định Quán tỉnh Đồng Nai
2.3.1 Điểm mạnh Đội ngũ quản lý có tâm huyết, luôn thể hiện vai trò trách nhiệm trong công việc; ban giám hiệu đoàn kết, phối hợp nhịp nhàng trong công tác chỉ đạo, quản lý công tác hoạt động giáo dục KNS cho học sinh đúng theo hướng dẫn của các cấp lãnh đạo, đơn vị cấp trên
Công tác giáo dục kỹ năng sống (KNS) được thực hiện dưới sự chỉ đạo sát sao của hiệu trưởng, với kế hoạch cụ thể và sự thành lập Ban chỉ đạo để tổ chức, kiểm tra và đôn đốc thực hiện Đội ngũ giáo viên và nhân viên đạt chuẩn chuyên môn, luôn tâm huyết và có trách nhiệm trong công việc Tập thể sư phạm thể hiện tinh thần đoàn kết, tích cực tự học, sáng tạo trong công việc, và nhận thức rõ vai trò quan trọng của giáo dục KNS đối với học sinh.
Tổ chức Công Đoàn và Đoàn Thanh Niên thể hiện sự xung kích và sáng tạo trong việc phối hợp với nhà trường để tổ chức các hoạt động giáo dục Kỹ Năng Sống (KNS) Các hoạt động này đa dạng về nội dung và hình thức, bao gồm phong trào bề nổi, hoạt động ngoài giờ lên lớp, và sinh hoạt chi đoàn, với nhiều chủ đề và chủ điểm khác nhau Các hình thức tổ chức phong phú như diễn đàn, hội thi, và sinh hoạt câu lạc bộ đội nhóm cũng được áp dụng để thu hút sự tham gia của học sinh.
Ban đại diện cha mẹ học sinh, các mạnh thường quân và Hội Cựu học sinh luôn đồng hành cùng nhà trường trong các hoạt động Trường tuyển sinh qua thi tuyển, với đa số học sinh đến từ gia đình nông dân và trí thức, có ý thức chăm ngoan Tỷ lệ học sinh khá và giỏi hàng năm luôn cao nhất huyện, cho thấy các em nhận thức được tầm quan trọng của việc trang bị kỹ năng sống cho bản thân.
Cơ sở vật chất của trường được trang bị đầy đủ nhằm hỗ trợ các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, bao gồm hệ thống âm thanh, loa, hội trường, máy chiếu và ti vi, phục vụ hiệu quả cho các hoạt động nghe nhìn trong quá trình giảng dạy.
Hiệu trưởng đã xây dựng kế hoạch giáo dục Kỹ năng sống (KNS), tuy nhiên nội dung kiểm tra và đánh giá hoạt động giáo dục KNS vẫn chưa rõ ràng Việc phân công bộ phận phụ trách cũng chưa cụ thể về số tiết dạy, dẫn đến khó khăn trong việc kê khai tiết thừa giờ cho những giáo viên có thừa giờ trong năm học.
Trình độ giáo viên trong tập thể sư phạm không đồng đều, với sự phân hóa lớn về tuổi tác Tỷ lệ giáo viên sắp về hưu cao, trong khi một số giáo viên trẻ, mặc dù nhiệt huyết trong công tác giáo dục KNS, lại thiếu kinh nghiệm trong giảng dạy và xử lý tình huống sư phạm Ngược lại, một số giáo viên lớn tuổi thiếu sự năng động và chậm đổi mới phương pháp, có xu hướng tư tưởng về hưu sớm để hưởng chế độ.
Cơ sở vật chất hiện có tuy đầy đủ nhưng đã xuống cấp, với hệ thống âm thanh chỉ phù hợp cho các hoạt động quy mô nhỏ Hội trường chỉ có sức chứa dưới 150 người, không đủ để tổ chức các hoạt động tập trung cho toàn khối hoặc toàn trường, ảnh hưởng đến kế hoạch giáo dục kỹ năng sống Mặc dù sân bãi rộng rãi, nhưng không thể tổ chức các hoạt động tập thể ngoài trời do thiếu mái che Bên cạnh đó, thiết bị và tài liệu phục vụ cho hoạt động giáo dục còn nghèo nàn và không được bổ sung kịp thời.
Kinh phí cho công tác giáo dục kỹ năng sống (KNS) chưa được chú trọng và không nằm trong quy chế chi tiêu nội bộ, chủ yếu phụ thuộc vào nguồn kinh phí từ Đoàn thanh niên và Hội cha mẹ học sinh Do đó, kinh phí hiện tại chỉ đủ để phục vụ các hoạt động nội bộ, không thể tổ chức các hoạt động giao lưu hay học hỏi từ các đơn vị khác.
Một số gia đình phụ huynh vẫn chưa nhận thức rõ vai trò quan trọng của gia đình trong việc phối hợp với nhà trường để giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho con em Nguyên nhân chủ yếu là do khó khăn về kinh tế và sự bận rộn trong công việc, dẫn đến việc họ phó mặc trách nhiệm giáo dục KNS cho nhà trường.
Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai luôn chú trọng đến việc chỉ đạo kịp thời trong quản lý và thực hiện chương trình giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh.
Sở đã xây dựng kế hoạch chi tiết nhằm thúc đẩy việc lồng ghép giáo dục cho học sinh thông qua các môn học và hoạt động ngoại khóa.
Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai đã tổ chức tập huấn chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhằm trang bị kiến thức và kỹ năng cơ bản cho giáo viên Chương trình này còn nhấn mạnh việc lồng ghép và tích hợp giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh, đảm bảo rằng các em được phát triển toàn diện trong môi trường học tập.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sắp được triển khai, mang đến cho học sinh cơ hội trải nghiệm và hướng nghiệp đa dạng Điều này sẽ đóng góp quan trọng vào việc phát triển các kỹ năng sống cần thiết và phù hợp cho các em.
Chính quyền địa phương, các ban ngành đoàn thể và các mạnh thường quân đều tích cực hỗ trợ và phối hợp với nhà trường để tổ chức hiệu quả hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh.
Những kinh nghiệm thực tế những việc đã làm liên quan đến công tác công tác quản lý giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường Trung học phổ thông Tân Phú huyện Định Quán tỉnh Đồng Nai
Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh tại trường trung học phổ thông Tân Phú đang được chú trọng Hiệu trưởng đã triển khai nhiều giải pháp hiệu quả, bao gồm việc xây dựng kế hoạch và chỉ đạo các tổ chức như Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Công Đoàn, và Hội Liên Hiệp Thanh niên Việt Nam phối hợp thực hiện giáo dục KNS thông qua các hoạt động ngoại khóa và trải nghiệm Đồng thời, các tổ chuyên môn cũng được chỉ đạo lồng ghép giáo dục KNS vào các môn học, tiết sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp và giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng dẫn của cấp trên.
2.4.1 Một số hình thức, mô hình hoạt động giáo dục KNS ở trường trung học phổ thông (THPT) Tân Phú
Trong những năm gần đây, giáo dục Kỹ năng sống (KNS) đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận Dưới đây là một số hoạt động tiêu biểu trong chương trình giáo dục KNS dành cho học sinh.
2.4.1.1 Đổi mới tiết sinh hoạt chào cờ thông qua công tác giáo dục kỹ năng sống ở trường THPT Tân Phú
- Thời gian: thực hiện trong tiết chào cờ đầu tuần, 15 phút đến 20 phút/lần, 1 lần/ tuần;
- Thành phần: Ban giám hiệu, Đoàn Thanh niên, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và toàn thể học sinh;
Để chọn nội dung thực hiện phù hợp, cần căn cứ vào chủ đề và chủ điểm của tuần và tháng Một số mô hình giáo dục kỹ năng có thể áp dụng trong các tiết chào cờ bao gồm Hội thi hùng biện “Tôi là thủ lĩnh thanh niên”, Hội thi “Múa hát sân trường”, Trò chơi đếm số, Hội thi rung chuông vàng, Trò chơi “Xếp ống hút”, Đố vui “Các mùa Xuân dân tộc”, Kể chuyện với chủ đề Giá trị cho và nhận, cùng với diễn đàn “Mỗi học sinh là một nhà tư vấn hướng nghiệp”.
- Xây dựng kế hoạch: bí thư đoàn trường xây dựng kế hoạch năm và kế hoạch tuần cụ thể trình lãnh đạo xét duyệt
Vào tuần thứ 2 của năm học, Bí thư Đoàn Trường tổ chức họp với đại diện các lớp để phổ biến kế hoạch thực hiện và phân công nhiệm vụ cho từng lớp, từng khối Mỗi tuần, vào thứ Sáu trước tiết sinh hoạt, sẽ có buổi củng cố nội dung và kiểm tra công tác chuẩn bị của các lớp, nhằm đảm bảo mọi hoạt động diễn ra suôn sẻ.
Văn thư nhà trường đã dán bản photocopy kế hoạch chào cờ tuần tới cùng với kế hoạch hoạt động trong tuần tại phòng giáo vụ Điều này nhằm giúp giáo viên chủ nhiệm nắm bắt thông tin và phối hợp thực hiện hiệu quả.
+ Tập hợp học sinh, ổn định, chỉnh đốn hàng ngũ, trang phục, tắt các thiết bị điện tại phòng học khi không dùng tới …
+ Lớp trực tuần cùng Tổ Thể dục – GDQP chịu trách nhiệm giữ trật tự khi buổi lễ được tiến hành
+ Mời đội ngũ giáo viên xếp hàng, tất cả trong tư thế nghiêm trang chuẩn bị chào cờ
Nghi lễ chào cờ tại trường học bắt đầu bằng việc tất cả học sinh, giáo viên và cán bộ nhân viên cùng nhau chào cờ và hát Quốc Ca theo nhạc không lời Đây là một hoạt động quan trọng, thể hiện lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết của toàn thể nhà trường.
+ Bí thư Đoàn Trường dẫn chương trình chào cờ giới thiệu thành phần tham dự lễ chào cờ, thông qua chương trình cụ thể
+ Lớp Trực nhận xét thi đua tuần qua
Bí thư Đoàn Trường đã mời giáo viên chủ nhiệm trao cờ thi đua cho các lớp đạt điểm cao nhất, nhì, ba trong tuần và thông báo kế hoạch hoạt động Đoàn cho tuần tiếp theo Đồng thời, đại diện Ban giám hiệu cũng đã phát biểu chỉ đạo, đưa ra nhận xét và phổ biến một số nội dung quan trọng cần thực hiện trong tuần.
+ Tổ chức các hoạt động giáo dục KNS
+ Kết thúc hoạt động giáo dục KNS: nhận xét, rút kinh nhiệm cho các lớp tham gia tuần tới thi tốt hơn, trao thưởng
+ Tuyên bố kết thúc tiết chào cờ
Hình 3-8: Một số hình ảnh đổi mới tiết chào cờ thông qua giáo dục KNS
2.4.1.2 Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp
- Thời gian: 2 tiết/lớp/tháng, tiết 4,5 ngày thứ bảy
- Thành phần: Bộ phận được phân công phụ trách (Đoàn thanh niên, giáo viên), học sinh lớp có thời khóa biểu hoạt động ngoài giờ lên lớp
- Nội dung: thực hiện theo chủ đề chủ điểm căn cứ hướng dẫn của Sở GD&ĐT Đồng Nai, thực tiễn tại đơn vị
- Xây dựng kế hoạch: nhà Trường xây dựng kế hoạch và phổ biến kế hoạch
+ Bước 1: ổn định tổ chức, văn nghệ giao lưu, triển khai nội dung hoạt động + Bước 2: các lớp chuẩn bị nội dung
+ Bước 3: các lớp trình bày nội dung
+ Bước 4: các lớp được chọn tiếp tục trả lời câu hỏi tình huống hoặc hùng biện ( tùy từng nội dung) để làm căn cứ xếp hạng
+ Bước 5: kết thúc hoạt động, nhận xét, khen thưởng
Các hoạt động tiêu biểu bao gồm diễn đàn "Xây dựng tình bạn đẹp, nói không với bạo lực học đường" và phiên tòa giả định, nhằm nâng cao nhận thức của thanh niên về việc bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc.
Thời gian qua, các hoạt động giáo dục KNS đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt trong văn hoá giao tiếp và ứng xử với mọi người, thiên nhiên và môi trường Học sinh đã chủ động tiếp cận những hành vi tích cực như chấp hành pháp luật, bảo vệ môi trường, thực hiện văn hoá giao thông, cũng như biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, và thể hiện sự thông cảm, sẻ chia.
Hình 9-14: Một số hình ảnh hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp
2.4.2 Những kinh nghiệm thực tế những việc đã làm liên quan đến công tác công tác quản lý giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường Trung học phổ thông Tân Phú huyện Định Quán tỉnh Đồng Nai
Dưới sự chỉ đạo của cơ quan quản lý cấp trên và sự phối hợp của các đoàn thể trong và ngoài nhà trường, hiệu trưởng đã xây dựng các kế hoạch cụ thể và chỉ đạo sát sao bộ phận chuyên môn cùng các thành viên liên quan để thực hiện hiệu quả công tác Giáo dục Kỹ năng sống (GDKNS) cho học sinh theo kế hoạch đã đề ra.
Để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) cho học sinh, cần phát huy vai trò phối hợp chặt chẽ giữa tổ chuyên môn, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, đội ngũ cán bộ giáo viên, nhân viên và Ban Đại diện cha mẹ học sinh Sự hợp tác này sẽ tạo ra môi trường giáo dục tích cực, hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện và nâng cao nhận thức về kỹ năng sống trong cộng đồng.
Nội dung giáo dục phù hợp với lứa tuổi giúp học sinh vượt qua khó khăn trong cuộc sống, đồng thời trang bị cho các em kỹ năng giao tiếp và ứng xử cần thiết.
2.4.2.2 Nguyên nhân chưa thành công
Kế hoạch của các đoàn thể chưa đồng bộ với kế hoạch của nhà trường, dẫn đến việc thiếu các hoạt động rèn luyện kỹ năng sống Hơn nữa, sự phối hợp giữa các bên vẫn chưa mang tính chiến lược, cần được cải thiện để đạt hiệu quả tốt hơn trong việc phát triển toàn diện cho học sinh.
Một số giáo viên chưa tích cực tham gia tổ chức hoạt động giáo dục KNS,
Nhiều giáo viên phụ thuộc vào Đoàn thanh niên trong việc triển khai giáo dục kỹ năng sống (GDKNS), trong khi đội ngũ giáo viên chưa được tham gia nhiều vào các lớp tập huấn Họ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm thực tiễn để thực hiện công tác này.
Cơ sở vật chất, tài chính, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục KNS còn nhiều bất cập, hạn chế
2.4.2.3 Bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý hoạt động giáo dục KNS ở trường THPT Tân Phú trong thời gian qua
Từ nguyên nhân thành công và chưa thành công bản thân tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm cụ thể như sau:
