Lý do lý luận
1.21 Khái niệm kỹ năng sống và giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Kỹ năng sống được định nghĩa và hiểu theo nhiều cách khác nhau trên thế giới, phản ánh sự đa dạng văn hóa và xã hội Mỗi quốc gia có quan niệm riêng về kỹ năng sống, dẫn đến những cách tiếp cận và thể hiện khác biệt.
Kỹ năng sống thường được định nghĩa là khả năng áp dụng kiến thức, hiểu biết và kinh nghiệm cá nhân để quản lý bản thân và giải quyết hiệu quả các vấn đề trong công việc cũng như trong cuộc sống hàng ngày.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh giúp các em áp dụng kiến thức và kinh nghiệm đã học vào thực tiễn, từ đó phát triển khả năng tự quản lý bản thân và giải quyết hiệu quả các vấn đề trong học tập cũng như trong cuộc sống hàng ngày.
1.2.2 Ý nghĩa của kỹ năng sống
Hoạt động giáo dục kỹ năng sống là một phần thiết yếu trong chương trình học, giúp học sinh phát triển khả năng thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống hiện đại Quá trình này diễn ra liên tục và bền vững, nhằm trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để đối mặt với thách thức trong xã hội.
Kỹ năng sống đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cá nhân và xã hội, giúp ngăn chặn các vấn đề xã hội và sức khỏe, đồng thời bảo vệ quyền con người.
Các cá nhân thiếu kỹ năng sống là nguyên nhân làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội.
Người sở hữu kỹ năng sống sẽ thực hiện các hành vi xã hội tích cực, từ đó góp phần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tệ nạn xã hội mà còn tạo ra một cộng đồng lành mạnh hơn.
1.2.3 Mục tiêu, hình thức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Học sinh cần nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng sống để phát triển tự tin và lành mạnh Những kỹ năng này giúp các em phòng tránh các nguy cơ tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tinh thần và đạo đức Đồng thời, học sinh cũng cần hiểu rõ tác hại của những thói quen xấu trong cuộc sống để có thể loại bỏ chúng.
Kỹ năng làm chủ bản thân và xử lý linh hoạt trong giao tiếp hàng ngày là biểu hiện của một lối sống có đạo đức và văn hóa Đồng thời, việc tự bảo vệ mình trước những vấn đề xã hội tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến cuộc sống an toàn và lành mạnh cũng rất quan trọng Rèn luyện lối sống có trách nhiệm với bản thân, bạn bè, gia đình và cộng đồng sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống.
Học sinh cần rèn luyện kỹ năng sống hàng ngày, yêu thích lối sống lành mạnh và có thái độ phê phán với những hành vi không lành mạnh Họ cần tích cực, tự tin tham gia các hoạt động nhằm phát triển kỹ năng sống và thực hiện tốt quyền lợi cũng như trách nhiệm của bản thân.
Hình thức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thể hiện dưới hai hình thức cơ bản là:
- Giáo dục kỹ năng sống tích hợp qua các môn học trên lớp
Giáo dục kỹ năng sống là một phần quan trọng trong chương trình học, được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, các hoạt động trải nghiệm tại tiểu học, và các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở trung học cơ sở và trung học phổ thông Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng cá nhân mà còn trang bị cho các em những kiến thức cần thiết để tự tin bước vào cuộc sống.
1.2.4 Biện pháp tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh:
Tích hợp, lồng ghép khi dạy các môn học.
Lồng ghép các hoạt động giáo dục như giáo dục theo chủ đề, tham quan du lịch, giao lưu văn hóa, giáo dục an toàn giao thông, giáo dục giới tính và hoạt động ngoại khóa là rất quan trọng Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh mở rộng kiến thức mà còn phát triển kỹ năng sống và nâng cao ý thức xã hội Việc tích hợp này tạo ra môi trường học tập đa dạng và phong phú, khuyến khích sự sáng tạo và giao tiếp giữa các học sinh.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong các buổi chào cờ đầu tuần, trong giờ sinh hoạt lớp chủ nhiệm.
Giáo dục các kỹ năng cho các em khi thực hiện xây dựng trường, lớp an toàn xanh - sạch - đẹp.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh qua các hoạt động trải nghiệm (tiểu học), các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp (trung học).
Lý do thực tiễn
Sự phát triển của internet và mạng xã hội đã dẫn đến việc học sinh tiếp nhận một lượng thông tin lớn, bao gồm cả tích cực lẫn tiêu cực Nhiều em chưa biết cách chọn lọc thông tin, dẫn đến sai lệch trong suy nghĩ và hành động Do đó, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học, là vô cùng quan trọng Các em cần được trang bị những kỹ năng sống cơ bản để phân biệt đúng sai và hình thành lối sống lành mạnh Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được triển khai cho học sinh lớp 1 từ năm học 2020-2021 và lớp 2 từ năm học 2021-2022, nhằm đáp ứng nhu cầu này.
Năm 2022, chương trình giáo dục phổ thông mới mang đến cho học sinh lớp 1 và lớp 2 cơ hội rèn luyện kỹ năng sống không chỉ qua các môn học và hoạt động giáo dục ngoại khóa, mà còn thông qua các tiết hoạt động trải nghiệm hàng tuần.
Tập thể sư phạm nhà trường nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, vì vậy đã xây dựng chương trình và kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phù hợp với từng khối lớp Các hoạt động này được thực hiện đa dạng, phong phú và phù hợp với lứa tuổi, nhằm tạo cơ hội cho học sinh tham gia học tập một cách tích cực, chủ động và sáng tạo Tuy nhiên, hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại trường vẫn gặp nhiều khó khăn cần khắc phục.
- Một số giáo viên chưa nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
- Một số cha mẹ học sinh chưa phối hợp với nhà trường trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Tôi đã chọn đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường Tiểu học Trần Quốc Thảo, Quận 3, năm học 2021-2022” để khắc phục những hạn chế hiện tại và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả hơn cho đơn vị của mình.
II TÌNH HÌNH THỰC TẾ VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRẦN QUỐC THẢO, QUẬN 3
2.1 Khái quát về trường Tiểu học Trần Quốc Thảo
Trường Tiểu học Trần Quốc Thảo tọa lạc tại số 06 đường Võ Văn Tần, phường
Trường Tiểu học Trần Quốc Thảo, tọa lạc tại Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM, có lịch sử đổi tên từ trường Tiểu học Trần Quý Cáp trước ngày 30/4/1975 Sau đó, trường được gọi là Phổ thông cơ sở cấp 1 Trần Quý Cáp cho đến năm 1985, khi đổi tên thành Phổ thông cơ sở Cấp 1 Trần Quốc Thảo Từ ngày 20/11/1985, trường chính thức mang tên Tiểu học Trần Quốc Thảo và vẫn giữ tên này cho đến nay.
Trong quá trình phát triển, nhà trường đã đạt nhiều thành tích đáng kể, bao gồm danh hiệu “Tập thể lao động xuất sắc” liên tục trong nhiều năm, cùng với Bằng khen của Bộ Giáo Dục và Đào tạo, Bằng khen của Thủ Tướng Chính phủ và Huân chương Lao động hạng 3 Chi bộ nhà trường được công nhận là trong sạch vững mạnh, công đoàn đạt vững mạnh, và chi đoàn được công nhận là chi đoàn vững mạnh tiêu biểu cấp Quận Liên đội cũng đạt thành tích xuất sắc trong năm 2016.
2021, trường Tiểu học Trần Quốc Thảo được công nhận trường đạt tiêu chuẩn chất lượng giáo dục cấp độ 1.
Trường được xây dựng khang trang và sạch đẹp với một trệt và hai lầu, trang trí sinh động phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi tiểu học Tất cả các lớp học đều được trang bị máy lạnh, máy chiếu, ti vi và đầu đĩa phục vụ cho giảng dạy Trường giảng dạy chương trình 2 buổi/ngày có bán trú, với bếp ăn đạt chất lượng tốt và được đánh giá cao từ các đoàn kiểm tra y tế và vệ sinh an toàn thực phẩm Để biết thêm thông tin, quý phụ huynh có thể truy cập vào trang web của trường: http://thtranquocthao.hcm.edu.vn/.
Trường tổ chức nhiều hoạt động giáo dục phong phú và đa dạng cho học sinh, bao gồm giáo dục ngoài giờ lên lớp, an toàn giao thông, nha học đường, và sinh hoạt chủ điểm vào các ngày lễ hội Các hoạt động này còn bao gồm thi vẽ tranh, thi đấu thể thao, thi văn nghệ, trò chơi dân gian, tham quan, và lễ hội Trăng rằm Ngoài ra, trường cũng tổ chức hội đọc sách hưởng ứng “Tuần lễ học tập suốt đời”, xem xiếc, trò chơi vận động, và Giỗ Quốc Tổ Hùng Vương.
Trường chú trọng rèn kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động thực tiễn như lồng vỏ gối và gấp quần áo cho lớp 1,2, pha chế thức uống cho lớp 3, cũng như trồng cây và nấu ăn cho lớp 4,5 Ngoài ra, trường đã tổ chức chuyên đề “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo lớp Một” vào năm 2018 và chuyên đề “Hoạt động trải nghiệm” cho lớp Một trong năm học 2020-2021 cấp quận.
Trong năm học 2021-2022, trường Trần Quốc Thảo có tổng cộng 988 học sinh đang theo học tại 22 lớp Đội ngũ cán bộ, giáo viên và công nhân viên của trường bao gồm 71 người, trong đó có 2 thầy trong Ban Giám hiệu, 29 giáo viên, 40 nhân viên, 14 đảng viên và 9 đoàn viên.
Trình độ chuyên Trình độ chính trị
Nữ môn lượng Đại Cao Trung Sơ Trung Cao học đẳng cấp cấp cấp cấp
Khối 1 Khối 2 Khối 3 Khối 4 Khối 5
Biểu đồ sĩ số học sinh năm học 2021-2022 của trường Tiểu học Trần Quốc Thảo
Ban Giám hiệu nhà trường cam kết hỗ trợ tối đa cho giáo viên trong công tác giảng dạy và học sinh trong quá trình học tập để đạt kết quả cao Đội ngũ giáo viên và bảo mẫu tận tâm, có trình độ chuyên môn cao, luôn nhận được sự tin tưởng từ phụ huynh Mỗi học sinh được phát triển theo khả năng riêng, đồng thời được rèn luyện kỹ năng sống qua các giờ học và hoạt động ngoại khóa.
Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại trường Tiểu học Trần Quốc Thảo
trường Tiểu học Trần Quốc Thảo, quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
Vào đầu tháng 8, Hiệu trưởng đã tổ chức cuộc họp liên tịch với sự tham gia của Ban Giám hiệu, Chủ tịch Công Đoàn, Bí thư Chi đoàn và Tổng phụ trách Đội để thảo luận và thống nhất kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Sau đó, Hiệu trưởng tham mưu với Ban đại diện Cha mẹ học sinh, thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục.
Hiệu trưởng đã tổ chức cuộc họp liên tịch mở rộng với sự tham gia của Ban Giám hiệu, Chủ tịch Công Đoàn, Bí thư Chi đoàn, Tổng phụ trách Đội và các tổ trưởng chuyên môn Mục tiêu của cuộc họp là lập kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cụ thể và chi tiết cho từng tháng, từng tuần.
Hiệu trưởng sẽ thông báo kế hoạch giáo dục kỹ năng sống đến toàn thể giáo viên và nhân viên trong cuộc họp hội đồng Kế hoạch này cũng sẽ được dán tại văn phòng và gửi qua nhóm Zalo để mọi người nắm rõ.
Vào cuối tuần, cuối tháng, các thành viên sẽ có bảng nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Hiệu trưởng phân công Phó hiệu trưởng trực tiếp triển khai phối hợp với các đoàn thể tổ chức các buổi giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
Một số giáo viên và công nhân viên vẫn chưa hiểu rõ tầm quan trọng của công tác giáo dục kỹ năng sống, dẫn đến việc họ cho rằng một số nội dung là không cần thiết Điều này ảnh hưởng đến quá trình triển khai và tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong trường học.
Mặc dù phụ huynh đã nhận thức được sự quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, nhưng do điều kiện kinh tế và công việc bận rộn, họ gặp khó khăn trong việc dành thời gian quan tâm đến con cái Điều này tạo ra thách thức lớn cho việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Nhà trường tổ chức các buổi sinh hoạt dưới cờ với sự tham gia của báo cáo viên, nhằm truyền đạt kiến thức sâu rộng cho học sinh và giúp các em hiểu rõ hơn về các vấn đề quan trọng.
Cuối cùng, Hiệu trưởng chỉ đạo kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giáo dục kỹ năng sống với những hoạt động như:
Vào sáng thứ Hai, trong buổi lễ chào cờ, nhà trường đã tiến hành sơ kết đầu tuần, khen thưởng và biểu dương kịp thời các tập thể và cá nhân xuất sắc trong các phong trào thi đua và rèn luyện tốt.
Cuối học kỳ và năm học, nhà trường tiến hành đánh giá tổng kết các phong trào thi đua, ghi nhận thành tích của học sinh, giáo viên và công nhân viên Những cá nhân có đóng góp xuất sắc, đặc biệt trong việc giáo dục kỹ năng sống, sẽ được đề nghị khen thưởng.
Hoạt động này đã khuyến khích cán bộ, giáo viên, công nhân viên và học sinh tham gia tích cực vào các phong trào, đặc biệt là trong công tác giáo dục kỹ năng sống.
2.3 Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức khi thực hiện công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống
Hiệu trưởng và Phó hiệu trưởng có trình độ chuyên môn cao cùng với năng lực quản lý xuất sắc Họ luôn cập nhật kịp thời các văn bản chỉ đạo và triển khai nhanh chóng đến giáo viên và nhân viên trong trường.
- Tập thể sư phạm nhà trường luôn quán triệt sâu sắc công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng.
Trường có đội ngũ giáo viên trẻ, năng động và có trình độ chuyên môn cao, yêu nghề, trong đó có một giáo viên cốt cán cấp quận chuyên về hoạt động trải nghiệm Ngoài ra, Chủ tịch Công đoàn, Bí thư Chi đoàn và Tổng phụ trách Đội đều rất nhiệt huyết, sở hữu kỹ năng sống và thực hành tốt, phối hợp hiệu quả trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
- Đa số học sinh ngoan, có tinh thần học hỏi, tham gia tích cực các phong trào.
Nhà trường đã tận dụng những yếu tố nội lực và điểm mạnh của mình để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, từ đó góp phần tích cực vào phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
- Theo Điều 17 Điều lệ trường tiểu học quy định: “Mỗi lớp học có không quá
Số lượng học sinh trong lớp học hiện nay vượt quá 40 em, thậm chí có lớp lên đến 50 em, điều này gây khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Khuôn viên trường đảm bảo tiêu chí xanh, sạch, đẹp và có tường rào bao quanh, tuy nhiên diện tích nhỏ khiến trường không có đủ sân chơi và bãi tập, đồng thời thiếu một số phòng chức năng, điều này ảnh hưởng đến các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
- Một số giáo viên chưa quan tâm việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, chỉ mới chú trọng đến việc truyền thụ kiến thức.
- Một số học sinh là con một, được nuông chiều, thích làm theo ý mình, chưa hình thành được những kỹ năng sống cơ bản.
- Trường luôn được sự quan tâm và chỉ đạo sâu sát của Ủy ban Nhân dân quận
Ủy ban Nhân dân phường Võ Thị Sáu nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ các ban ngành đoàn thể địa phương, bao gồm Đoàn phường Võ Thị Sáu, hội khuyến học và hội phụ nữ phường.
Kiến nghị
4.2.1 Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 3
Tổ chức các chuyên đề và lớp bồi dưỡng cho giáo viên là cần thiết nhằm nâng cao kỹ năng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, đồng thời tập huấn về công tác chủ nhiệm hiệu quả.
Tổ chức các buổi giao lưu nhằm giới thiệu những mô hình sáng tạo trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh sẽ giúp các trường có cơ hội học hỏi và rút kinh nghiệm từ nhau.
Tổ chức nhiều sân chơi lành mạnh và thành lập câu lạc bộ rèn kỹ năng sống cho thiếu nhi tại phường sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục Sự phối hợp chặt chẽ giữa địa phương, nhà trường và gia đình là yếu tố then chốt trong việc phát triển kỹ năng sống cho học sinh.