TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 11
1 1 1 Các công trình nghiên cứu nước ngoài
Đến nay, đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến tiền lương, đặc biệt là tiền lương của công chức và công chức cấp xã Các nghiên cứu này có thể được phân loại thành nhiều nhóm chủ đề khác nhau.
* Các công trình cổ điển về tiền lương
Trên toàn cầu, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về tiền lương và thu nhập, với sự đóng góp của các tác giả nổi tiếng như W Petty, Adam Smith và David Ricardo.
F Quesnay, K Mark, Alfred Marshall, Nurkse, Rosein – Stein – Rodan, S Kuznets,
Sostaw, Keynes, David Begg, Stanley Fisher và Rudiger Dornbusch đã đóng góp vào việc phát triển các học thuyết cơ bản về tiền lương trong nền kinh tế, đặc biệt là ở các quốc gia có nền kinh tế thị trường.
Các học thuyết về tiền lương đủ sống, tổng quỹ tiền lương, và năng suất giới hạn đã được nghiên cứu sâu sắc, với W Petty là một trong những người tiên phong Ông cho rằng tiền lương là khoản tư liệu sinh hoạt tối thiểu cần thiết cho lao động và không nên vượt quá mức này, đồng thời đề xuất "quy luật sắt về tiền lương", nhấn mạnh rằng việc tăng lương có thể gây thiệt hại cho xã hội Quan điểm này được F Quesnay và D Ricardo ủng hộ, tuy nhiên, lý luận này chỉ phù hợp trong điều kiện chủ nghĩa tư bản chưa phát triển, khi năng suất lao động còn thấp, và việc hạ thấp tiền lương xuống mức tối thiểu là cần thiết để đảm bảo lợi nhuận cho nhà tư bản.
A Smith đã có những quan điểm tiến bộ về tiền lương, cho rằng đây là thu nhập của người lao động và không thể thấp hơn chi phí tối thiểu cho cuộc sống của họ Ông nhấn mạnh rằng tiền lương thấp sẽ dẫn đến việc người lao động không làm việc, trong khi tiền lương cao có thể kích thích tiến bộ kinh tế và tăng năng suất lao động Ông cũng chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến mức lương, bao gồm điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa, thói quen tiêu dùng, và quan hệ cung cầu trên thị trường lao động Tương tự, A Marshall cho rằng tiền lương phụ thuộc vào năng suất lao động cận biên và tỷ lệ thuận với năng suất đó.
A Smith và các nhà kinh tế học cổ điển khác không xác định đúng bản chất của tiền lương, coi đó là giá cả của lao động Tuy nhiên, K Marx trong tác phẩm "Tư bản" đã chỉ ra rằng tiền lương thực chất là giá cả của hàng hóa sức lao động Trong chương 17-20 của quyển I, K Marx đã phân tích sự biến đổi của giá cả và giá trị sức lao động thành giá và giá trị lao động trong xã hội tư bản, làm rõ rằng tiền lương trong hệ thống tư bản chủ nghĩa không phải là giá cả của lao động như quan niệm của A Smith và D Ricardo.
Để phân phối tiền lương công bằng, cần tuân thủ nguyên tắc trả đúng giá trị sức lao động và không được thấp hơn mức lương tối thiểu đủ sống Keynes đã nhấn mạnh mối liên hệ giữa tiền lương và việc làm trong nghiên cứu lý thuyết về tiền lương trong nền kinh tế thị trường xã hội, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo công bằng trong phân phối tiền lương Gần đây, Ho Chye Kok, chuyên gia tư vấn nhân lực của Bộ nhân lực Singapore, đã đề xuất hệ thống kết cấu tiền lương liên kết với hệ thống đánh giá công việc, tạo ra sự tương quan hợp lý trong hệ thống đó.
* Các công trình nghiên cứu về tiền lương và chính sách tiền lương đối với công chức trong nền kinh tế thị trường hiện đại
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, nhiều tác giả đã nghiên cứu và đưa ra các quan điểm khác nhau về tiền lương Các nghiên cứu này tập trung vào tiền lương và chính sách tiền lương đối với công chức trong bối cảnh kinh tế hiện đại.
Bài viết của Lucas (5/1999) tại Hội thảo giới thiệu nền công vụ Bỉ đã nêu bật những đặc điểm và phân loại công chức Bỉ, đồng thời trình bày hệ thống tiền lương công chức tại đây Cụ thể, bảng lương công chức Bỉ được thiết kế theo các ngạch lương tương ứng với vị trí và chức danh, với khoảng lương tối thiểu và tối đa được quy định dựa trên thâm niên và thi nâng ngạch Ngoài tiền lương theo bảng, công chức Bỉ còn có cơ hội nhận thêm các khoản thưởng, phụ cấp và trợ cấp như tiền thưởng năm mới, phụ cấp chi tiêu gia đình, trợ cấp nơi cư trú, trợ cấp gia đình, trợ cấp thai sản, trợ cấp nuôi con nuôi và trợ cấp đi nghỉ.
In October 2002, Dato Seri Dr Mahathir Bin Mohamad, the Prime Minister of Malaysia, addressed the Malaysian remuneration system through the "Report of the Cabinet Committee on Establishment and Salaries of Employees in the Public Sector." This report aims to enhance the compensation structure for public sector employees, ensuring fair and competitive salaries that reflect their contributions to the nation.
Hệ thống tiền lương công chức Malaysia, theo báo cáo của Ủy ban Nội các, được xây dựng dựa trên nhiều đặc điểm quan trọng Lương công chức được xác định dựa trên mức độ phức tạp và trách nhiệm của từng vị trí, cũng như chất lượng công việc Mức lương khởi điểm được quy định theo trình độ đào tạo và bằng cấp Cơ cấu tiền lương bao gồm lương cơ bản và các khoản thu nhập bổ sung như phụ cấp và tiền thưởng, tùy thuộc vào chức vụ và môi trường làm việc Hệ thống này cũng đảm bảo tính công bằng giữa lương của khu vực công và tư, cũng như giữa các ngành nghề khác nhau trong cùng một lĩnh vực Cuối cùng, nó đảm bảo sự phù hợp và cụ thể cho từng lĩnh vực và vị trí công chức.
Bài viết của Văn phòng Ủy ban Dịch vụ Dân sự, Chính phủ Hoàng gia Thái Lan, đã tổng quan về cải cách hành chính và hệ thống tiền lương cho công chức tại Thái Lan Phương châm chính trong trả lương là "trả lương đúng người, đúng việc và đúng năng lực", với nguyên tắc quản lý đãi ngộ bao gồm công bằng nội bộ, bình đẳng với bên ngoài, và khả năng chi trả Hệ thống phân loại công việc được xây dựng trên 11 cấp bậc và 8 nhóm nghề nghiệp, với cấp 11 dành cho Tổng thư ký và cấp 4 cho bác sĩ mới tốt nghiệp Mức lương khởi điểm cho công chức mới tốt nghiệp là 4.700 baht/tháng, trong khi công chức có bằng đại học ở cấp 3 nhận 6.300 baht/tháng, tương đương 1,35 lần mức lương cơ bản.
Bài viết của Kim (2006) phân tích cơ sở hình thành bộ máy hành chính công ở Hàn Quốc, bao gồm phân loại công chức và khái quát về chính sách tiền lương trong hệ thống công chức Dịch vụ hành chính công tại Hàn Quốc được xây dựng dựa trên truyền thống, với sự chú trọng đến thâm niên công tác Việc phân công vị trí được thực hiện theo quy định cấp bậc, trong khi lương được chi trả dựa trên cấp bậc và thâm niên Hệ thống lương công chức bao gồm lương cơ bản, phụ cấp và phúc lợi, và có chính sách chi trả lương hàng năm dựa trên hiệu quả làm việc Các cơ quan sử dụng kết quả đánh giá hiệu suất để xác định thăng tiến và thưởng cho công chức.
Xu Songtao (Nguyễn Ngọc Quỳnh dịch), Cải cách nền hành chính công
Bài viết phân tích thực trạng hệ thống công chức Trung Quốc và cải cách chính sách lương trong hệ thống này, trong đó công chức được chia thành hai loại: lãnh đạo và không lãnh đạo Vị trí lãnh đạo được phân thành 10 cấp bậc, từ Thủ tướng đến phó giám đốc cấp cơ sở, có quyền tổ chức và ra quyết định Ngược lại, công chức không lãnh đạo bao gồm nhân viên, nhà nghiên cứu và thanh tra viên Qua quá trình cải cách hành chính, vai trò của công chức ngày càng được nâng cao và phân loại rõ ràng Về tiền lương, công chức nhận lương dựa trên vị trí và thứ hạng, bao gồm bốn phần: lương theo vị trí, cấp bậc, lương cơ bản và thâm niên, trong đó lương theo vị trí và cấp bậc là quan trọng nhất Bên cạnh đó, công chức cũng được hưởng nhiều quyền lợi từ chính sách phúc lợi xã hội, như dịch vụ y tế miễn phí, lương trong thời gian nghỉ ốm, thai sản và các dịp lễ, cùng với các khoản trợ cấp và bồi thường khác.
David Ma (2011), Public sector reform: The Singapore story, Civil Service College Singapore (David Ma (2011), Cải cách khu vực công: Câu chuyện của
Singapore coi công chức là lực lượng quan trọng quyết định thành công trong quản lý nhà nước, do đó, hệ thống chính sách tiền lương công chức được thiết lập nhằm đãi ngộ xứng đáng và tạo động lực cho họ cống hiến Mức lương cao, cạnh tranh theo cơ chế thị trường và tương đương với khu vực tư nhân, cùng với khoản thu nhập từ khen thưởng và phúc lợi xã hội, khuyến khích công chức phấn đấu đạt thành tích cao hơn Những công chức xuất sắc không chỉ nhận lương cao mà còn có cơ hội thưởng lớn, tạo động lực mạnh mẽ cho sự nghiệp của họ.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH TIỀN LƯƠNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ 26
2 1 Khái niệm công chức cấp xã và vai trò của công chức cấp xã
2 1 1 Một số khái niệm cơ bản
Công chức là thuật ngữ phổ biến trên toàn cầu, chỉ những công dân được tuyển dụng làm việc lâu dài trong các cơ quan nhà nước và nhận lương từ ngân sách nhà nước.
Khái niệm công chức mang tính lịch sử và phụ thuộc vào đặc thù lịch sử, kinh tế, chính trị và văn hóa của từng quốc gia, cũng như từng giai đoạn phát triển cụ thể Do đó, không có một định nghĩa chung về công chức áp dụng cho tất cả các quốc gia, và ngay trong một quốc gia, thuật ngữ này cũng có thể thay đổi theo thời gian Một số quốc gia chỉ giới hạn công chức trong những người tham gia quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương, trong khi những quốc gia khác có quan niệm rộng hơn, bao gồm cả nhân viên trong các tổ chức dịch vụ công Đội ngũ công chức được xem là phản ánh sự đánh giá của người dân đối với Chính phủ, và trong nhiều nước, họ có địa vị cao trong xã hội, cho thấy vai trò tích cực của chính phủ Hiệu lực và hiệu quả của bộ máy quản lý nhà nước phụ thuộc vào phẩm chất và năng lực của đội ngũ công chức, vì vậy việc xây dựng một đội ngũ công chức chuyên nghiệp và hiện đại là vấn đề quan trọng đối với bất kỳ quốc gia nào.
Tại Trung Quốc, công chức nhà nước là thuật ngữ dùng để chỉ những cá nhân làm việc trong các cơ quan hành chính ở cả cấp Trung ương và địa phương, bao gồm từ nhân viên phục vụ đến tạp vụ.
Công chức tại Pháp là những cá nhân được tuyển dụng và bổ nhiệm để làm việc trong các cơ quan hành chính công quyền cũng như các tổ chức dịch vụ công do nhà nước quản lý, cả ở cấp Trung ương lẫn địa phương.
Công chức tại Cộng hòa Liên bang Đức bao gồm tất cả nhân viên làm việc trong các cơ quan, tổ chức văn hóa, nghệ thuật, giáo dục và nghiên cứu khoa học quốc gia Họ cũng bao gồm nhân viên tại các doanh nghiệp công ích do nhà nước quản lý, cùng với các quan chức và nhân viên làm việc trong các cơ quan Chính phủ.
Công chức ở Anh, mặc dù không có định nghĩa pháp lý rõ ràng, có thể được hiểu là những viên chức dân sự, được trả lương từ ngân sách do Quốc hội phê duyệt, và được coi là "các nô bộc của nhà vua - Nữ hoàng", không bao gồm những người giữ chức vụ chính trị hoặc tư pháp.
Công chức nước Mỹ bao gồm tất cả những người làm việc trong ngành hành chính của Chính phủ, từ Bộ trưởng, Thứ trưởng đến các trợ lý bộ trưởng và người đứng đầu các cơ quan Tuy nhiên, các Thượng nghị sĩ, Hạ nghị sĩ trong ngành lập pháp và những viên chức làm thuê cho Quốc hội không được coi là công chức Luật công chức không điều chỉnh các chức vụ bổ nhiệm về chính trị.
Công chức Nhật Bản bao gồm cả công chức nhà nước và công chức địa phương, trong đó công chức nhà nước là những người làm việc trong các cơ quan của Chính phủ trung ương, ngành Tư pháp, Quốc hội, Quân đội, trường học, bệnh viện quốc lập và các đơn vị sự nghiệp công, nhận lương từ ngân sách nhà nước Công chức địa phương nhận lương từ ngân sách địa phương, với hệ thống tự trị địa phương được thực hiện từ năm 1947 Tại Việt Nam, khái niệm công chức đã được quy định qua Pháp lệnh cán bộ - công chức, trải qua nhiều lần sửa đổi và bổ sung.
Năm 2003, các đối tượng cán bộ, công chức được phân định rõ ràng, bao gồm cán bộ, công chức hành chính; cán bộ, viên chức sự nghiệp; cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn; và công chức dự bị Nghị định 117/2003/NĐ-CP quy định rằng công chức là những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc giao nhiệm vụ thường xuyên làm việc tại các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị và tổ chức chính trị - xã hội.
Cán bộ, công chức ở các cấp trung ương, tỉnh, huyện, xã, hoặc trong các cơ quan thuộc Quân đội nhân dân và Công an nhân dân, không phải là sĩ quan hay quân nhân chuyên nghiệp, được phân loại theo trình độ đào tạo và ngành chuyên môn Họ được xếp vào ngạch hành chính, nằm trong biên chế và nhận lương từ ngân sách nhà nước.
Tóm lại, không có khái niệm chung về công chức áp dụng cho tất cả các quốc gia Tuy nhiên, các quốc gia đều thống nhất về nội hàm cơ bản của khái niệm công chức, phản ánh vai trò và trách nhiệm của họ trong bộ máy nhà nước.
Công chức là những cá nhân được tuyển dụng và bổ nhiệm vào các vị trí công việc thường xuyên tại các cơ quan nhà nước, với nguồn thu nhập được chi trả từ ngân sách nhà nước.
* Khái niệm công chức cấp xã
Pháp lệnh cán bộ, công chức sửa đổi, bổ sung năm 2003 cùng với Nghị định số 114/2003/NĐ-CP đã quy định về việc bổ sung bộ phận cán bộ, công chức cấp xã vào đội ngũ cán bộ - công chức của nước ta.
Công chức cấp xã là những cá nhân được tuyển dụng và giao nhiệm vụ giữ chức danh chuyên môn, nghiệp vụ tại Ủy ban Nhân dân cấp xã.
Các chức danh hiện nay bao gồm: Trưởng Công an, Chỉ huy trưởng quân sự, Văn phòng - Thống kê, Địa chính - Xây dựng, Tài chính - Kế toán, Tư pháp - Hộ tịch và Văn hóa - Xã hội, tổng cộng có 7 chức danh.
Căn cứ vào Luật cán bộ - công chức năm 2008, Luật dân quân tự vệ (năm