IV/ Ghi nhớ (sgk 100)
1/ ổn định tổ chức: (1’) sĩ số: 2/ Kiểm tra bài cũ 2’
2/ Kiểm tra bài cũ. 2’
Quan niệm của nhà văn I-li-a Ê - ren – bua về lòng yêu nớc ? lòng yêu nớc đợc thể hiện trong hoàn cảnh nào ?
(HS nêu các ý trong ghi nhớ)
3/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học.
TG Hoạt động của thầy, trò Nội dung
2’ * Hoạt động 1: Khởi động.
VB’ “Lao Xao” của tác giả nào ? thể loại? ND ( Duy Khán – thể loại: hồi kí- bức tranh cụ thể, sinh động nhiều màu sắc về TG các loài chim ở đồng que)
Ca dao VN có câu: Trên rừng ba mơi sáu thứ chim Có chòm chèo bẻo, có chim ác là
Còn ở đồng bằng, ở các làng quê VN thì sao ? “Cũng là 1 TG các loài chim lao xao trong mỗi buổi sớm mùa hè qua hồi tởng 1 hồi tuổi thơ của nhà văn Duy Khán. Để hiểu về bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc này cô cùng các em tìm hiểu bài …
35’ * Hoạt động 2: HD học sinh đọc hiểu–
VB
- GV hớng dẫn đọc: Giọng đọc rõ ràng, chậm rãi, tâm tình. Chú ý những câu văn ngắn, những khẩu ngữ …
- GV đọc 1 đoạn – 3 HS đọc – chữa lỗi, NX
- Nêu những hiểu biết của em về tác giả ? + Duy Khán 91934-1995) quê ở huyện Quế Võ tỉnh Bắc Ninh.
- Em biết gì về VB’ “Lao xao”
+ Trích từ TP’ “Tuổi thơ im lặng” của Duy Khái …
GV: “Tuổi thơ im lặng 9185) là tập hồi kí tự truyện của TG. Thông qua hồi tởng và kỉ niệm tuổi thơ tg’ dựng lại những nét chấm phá về cuộc sống ở làng quê thuở trớc trong
I/ Đọc – thảo luận chú thích. 1/ Đọc.
2/ Thảo luận chú thích a) Tác giả:
Duy Khán (1934-1995) quê ở Quế Võ – Bắc Ninh
b.Tác phẩm: Bài “Lao xao” trích từ TP’ “Tuổi thơ im lặng” của Duy Khán, TP’ đợc giải thởng Hội nhà văn năm 1987
những bức tranh thiên nhiên sinh hoạt, đồ vật và hình ảnh con ngời, cuộc sống ấy tuy nghèo khó, vất vả nhng giàu sức sống bền bỉ và chứa đựng bản sắc văn hoá độc đáo của làng quê.
- GV giải thích “hồi kí” là hồi tởng và ghi chép lại
- Cho HS đọc giải nghĩa các chú thích
Em hiểu gì về thành ngữ “kẻ cắp gặp bà già” (chú thích 8)
- GV giải nghĩa 1 số từ khác + Vung tú linh: vung ra 4 phía
+ láu táu: nói nhanh, vấp váp, không rõ tiếng.
- Theo em, VB có thể chia làm mấy đoạn ? + 2 Đ1: Từ đầu bay đi: Cảnh buổi sớm…
chớm hè ở làng quê.
Đ2: Còn lại: TG loài chim
- GV dùng bảng phụ khắc sâu bố cục
- Bài văn kể và tả về các loài chim ở làng quê có theo một trình tự nào không ? hay hoàn toàn tự do ?
+ Theo trình tự không gian: Từ khái quát (tả khung cảnh làng quê vào lúc chớm sang hè với màu sắc, hơng thơm của các loài hoa quen thuộc với vẻ nhộn nhịp, xôn xao của ong bớm -> tả các loài chim – tả theo 2 nhóm: loài chim hiền, loài chim ác)
Và chúng ta tìm hiểu VB theo bố cục đã chia.
- Cảnh làng quê chớm vào hè đợc tác giả miêu tả qua những từ ngữ, chi tiết nào ? - Các từ “um tùm, thơm, trắng xoá, mảnh dẻ, bụ bẫm thuộc từ loại nào ? (TT)
- Em hiểu “lao xao” nghĩa là gì ? + ồn ào, nhộn nhịp
- Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tg’ ? - Em cảm nhận điều gì về khung cảnh quê h- ơng khi chớm hè qua hồi tởng của tác giả? + Cảnh đẹp và sôi động: Đó là âm thanh lao
c) Từ khó ( SGK )
II/ Bố cục: 2 đoạn.
1/ Từ đầu bay đi: Cảnh buổi sớm…
chớm hè ở làng quê 2/ Còn lại: TG loài chim III/ Tìm hiểu văn bản
1/ Cảnh buổi sớm chớm hè ở làng quê Cây cối um tùm Chớm hè cả làng thơm Hoa nở trắng xoá … mảnh dẻ, bụ bẫm ong b… ớm ... lao xao
Câu ngắn, TT miêu tả đặc sắc từ láy tợng thanh.
xao của đất trời, cỏ cây và đó cũng là sự lao cao của tâm hồn tác giả.
khi vào hè trong lành, thoáng đạt và sôi động.
ơ + -
4/ Củng cố: (3 ) ’
Cảm nhận của em v bức tranh mùa hè ở làng quê VN ? Dùng bảng phụ ghi BT trắc nghiệm
Trong những dạng sau,dạng nào không phải là thành ngữ. D. Cụ bảo cũng không dám đến.
5/ Hớng dẫn HS học bài (2 ). ’
- Học kĩ ND đã tìm hiểu.
- Chuẩn bị tiếp ND. (phần LT viết thành ĐV)
NS:01/04/09 NG:03/04/09 Ngữ văn – Bài 27 Tiết 116 Lao xao (Tiết 2) I/- Mục tiêu:
- Tiếp tục cho HS cảm nhận đợc vẻ đẹp và sự phong phú của thiên nhiên làng quê qua hình ảnh của các loài chim. Thấy đợc tâm hồn nhạy cảm, sự hiểu biết và lòng yêu thiên nhiên làng quê của tác giả. Hiểu đợc NT quan sát miêu tả chính xác, sinh động và hấp dẫn về các loài chim ở làng quê trong bài văn.
- RLKN phân tích chi tiết hình ảnh.
- Giáo dục HS lòng yêu thiên nhiên tơi đẹp, yêu tổ quốc.
II/- Chuẩn bị:
- GV: T liệu NV6, bảng phụ.
- HS: Trả lời các câu hỏi, úgk, vở viết.
III/- Các bớc lên lớp:
1/ ổn định tổ chức: ( 1’) sĩ số: 2/ Kiểm tra bài cũ. 2’ 2/ Kiểm tra bài cũ. 2’
Cảm nhận của em về cảnh buổi sớm vào hè ở làng quê ?
3/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học.
TG Hoạt động của thầy, trò Nội dung
2’ * Hoạt động 1: Khởi động.
Trong giờ trớc các em đã thấy nét đặc sắc trớc hết của bài văn là cách dẫn dắt lời kể tự nhiên: Từ T.nhiên đến con ngời, từ truyện trẻ em sang truyện các loài chim và việc tả, kể về các loài chim ở làng quê đợc thể hiện nh thế nào chúng ta cùng tìm hiểu tiếp bài.
29’ * Hoạt động 2: Tiếp tục cho HS đọc –
hiểu văn bản.
GV: Tiết 1 đã học đoạn mở đầu có 10 câu 3 câu đầu rất ngắn, kc đơn giản. Đó là dg ý NT của TG dựng cảnh khái quát buổi sớm chớm hè ở quê hơng với cây, hoa cùng ong, bớm đánh đuổi nhau vì hoa, vì phấn, vì mật. Mùi thơm thoang thoảng đặc biệt là âm thanh lao xao rất khẽ, rất nhẹ nhng vẫn rõ. Trong cái lao xao của trời đất cỏ cây có cả cái lao xao của tâm hồn tg.
Trên cái nền bao quát ấy, tg’ đã tả - GV cho HS đọc từ “sớm. Ctôi -> hết
- Tác giả tả các loài chim theo trình tự nào ? + Không tả tự do mà xếp, phân loại theo 2nhóm: hiền và ác. Dụng ý để phù hợp với tâm lí trẻ thơ và chịu ảnh hởng của VH dân gian
- Trong nhóm chim hiền, tác giả nói đến các loài nào ?
+ Bồ các, sáo sậu, sáo đen, chim ngói, nhạn, tu hú.
- Tg’ giới thiệu các loài chim qua đặc điểm nào ?
+ bay, kêu, hót, kéo nhau, vùng vẫy, kêu quả chín …
- Giải thích từ “tọ toẹ” + Mới tập nói còn cha sõi
- Em có nhận xét gì v NT tg’ sử dụng trong ĐV
- Theo em, câu đồng dao đa vào VB có ý nghĩa gì ?
+ Phù hợp tâm lí trẻ thơ, tạo mối quan hệ họ hàng ràng buộc thân thiết trong TG loài chim ở làng quê. - Em cảm nhận đợc điều gì về nhóm chim hiền này ? I, II III/ Tìm hiểu VB. 1/
2/ Thế giới các loài chim
a) Nhóm chim hiền:
Bồ các – bay, kêu Các loài Sáo sậu, sáo đen - hót tọ toẹ
Chim ngói – kéo nhau
Nhạn – vũng vẫy mây..
Tu hú – kêu, quả chín
=> Chọn lọc hình ảnh kết hợp tả, kể, vận dụng đồng dao, phép nhân hoá.
+ gần gũi với con ngời, mang niềm vui đến cho con ngời, cho t. nhiên đất trời.
- Câu chuyện cổ tích về nguồn gốc chim bìm bịp có ý nghĩa gì ?
+ Chuyển tiếp liên kết 2 ĐV. Khi nó cất tiếng kêu thì 1 loạt loài chim ác, chim dữ xuất hiện nhng điều này do con ngời gán cho loài chim không đợc đẹp mã lại có tiếng kêu kì lạ chứ không liên quan đến tính nết loài chim này xong lại làm tăng sức hấp dẫn cho bức tranh thiên nhiên.
- Thống kê các loài chim ác đợc nhắc tới trong bài văn ?
+ Diều hâu, quạ chèo bẻo, cắt
GV: Đấy là 4 loài chim ác, dữ thờng gặp ở nông thôn chứ cha phải là tất cả các loài chim ác, dữ.
- Tìm thêm 1 số loài chim ác mà em biết ? + Chim lợn, chim ng, đại bàng
- Tìm các chi tiết miêu tả các loài chim ác ? + Diều hâu: bay cao .. đánh hơi tinh -> …
- Cảnh gà mẹ đánh lại diều hâu gợi cho em cảm xúc gì ?
+ Tình mẹ con, tình thơng con biến thành sức mạnh liều mạng để bảo vệ con.
- Cảnh Chèo Bẻo đánh diều, quạ chứng tỏ điều gì ?
+ Sự cạnh tranh sinh tồn giữa các loài trong thiên nhiên.
- Theo em, thành ngữ “Kẻ cắp gặp bà già” có ý nghĩa gì ?
+ C.minh ngời giỏi còn có ngời giỏi hơn – cách đề nhà văn giới thiệu loài chim ác chèo bẻo chuyên trị kẻ ác khác là diều hâu.
- Em thấy cách gt ở đây ntn ?
- Diều hâu và quạ có đặc điểm gì khác nhau? thái độ của tg’ với quạ ntn ?
+ Diều hâu bắt gà, quạ chuyên ăn trộm trứng, ăn thịt xác chết rữa, đáng ghét đáng khinh.
- GV cho HS đọc đoạn cuối.
- Cảnh Chèo bẻo và chim Cắt giao tranh đợc
-> tạo âm thanh rộn rã, gần gũi với con ngời, mang niềm vui đến cho con ngời, cho thiên nhiên đất trời.
b) Nhóm chim ác
- Diều hâu: bay cao mũi khoằm…
đánh hơi tinh . Lao xuống
… …
- Quạ: vào chuồng lợn …
- Chèo bẻo: Đánh diều hâu, đánh quạ trị kẻ ác. …
3’
5’
miêu tả ntn ? Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả ? ND ?
+ Xỉa … đánh nhau rất dữ … kiệt sức …
miêu tả sống động -> kẻ ác bị trừng trị đích đáng bởi sức mạnh của tinh thần đoàn kết …
cộng đồng.
GV: Cuộc trị tội của đàn chèo bẻo với chim cắt đợc miêu tả sống động nh đang xảy ra, đồng thời tg’ muốn gửi gắm vào đó 1 bài học nhẹ nhàng mà sâu sắc: Dù mạnh giỏi đến đâu mà gây tội ác thì nhất định sẽ bị trừng trị, bị thất bại. Sức mạnh t.thần đoàn kết cộng đồng sẽ làm nên sức mạnh chiến thắng. Đó không là quy luật của tự nhiên của loài chim mà của chính loài ngời.
- Em có nhận xét gì về sự quan sát miêu tả của tác giả ?
+ Quan sát tinh tờng thể hiện vốn hiểu biết phong phú về TG các loài chim, liên tởng, t- ởng tợng, v dg đồng dao, truyện cổ tích, thành ngữ …
GV: Các em cần học tập để làm văn miêu tả cho tốt.
* HĐ3: Hớng dẫn HS tổng kết ghi nhớ –
- Gv cho HS HĐ nhóm C2 với yêu cầu: Khái quát giá trị đặc sắc về NT, ND của bài văn. + HS thảo luận trong 1’ - đại diện trả lời. GV cho HS đọc ghi nhớ – chốt khắc sâu kiến thức.
* HĐ4: Hớng dẫn HS luyện tập.
- Gọi HS đọc ĐV đã chuẩn bị ở nhà. + HS đọc – nhận xét -> GV bổ sung
-> Cách giới thiệu đặc sắc, tiêu biểu, cách dùng thành ngữ.
- Chim cắt: xỉa … quỉ đen đánh nhau rất dữ … kiệt sức … ngấp ngoải.
/ miêu tả sống động.
-> Kẻ ác sẽ bị trừng trị đích đáng bởi sức mạnh của tinh thần đoàn kết, sức mạnh của cộng đồng.
IV/ Ghi nhớ ( sgk – 113)
V/ Luyện tập: Viết đoạn văn
ơ + -GV:
4/ Củng cố: (2 ) ’
Cảm nhận của em v TG các loài chim ở làng quê Treo bảng phụ ghi BT trắc nghiệm
Câu 1: Đáp án B: Bìm bịp Câu 2: Đáp án D: Tả và kể
5/ Hớng dẫn HS học bài (1 ). ’
- Ôn tập các biện pháp tu từ: So sánh, nhân hoá, AD, HD; câu TT, câu đơn TT -> kiểm tra
Ngữ văn – Bài 27
Tiết 115