1.Thời tuổi nhỏ của nhà thơ
- Được tỏi hiện chõn thực và sống động (d/c) -> gõy sự ngạc nhiờn cho người đọc bởi cú những thỳ nhận thành thật, tỏc giả khụng hề che giấu thời thơ ấu của mỡnh hiếu động và tinh nghịch.
2. Tỡnh cảm sõu nặng với người bà của mỡnh
- Thể hiện qua miờu tả hỡnh ảnh người bà õm thầm chịu đựng vất vả để nuụi dạy đứa chỏu mồ cụi nghịch ngợm.(d/c)
- Tất cả đọng lại trong kớ ức của tỏc giả với nỗi õn hận của mỡnh. Đú là tỡnh cảm chõn thành sõu sắc nhưng đĩ muộn màng.
3, Nghệ thuật: Cỏch thể hiện giản dị, chõn thành.
Hỡnh ảnh, từ ngữ thơ mộc mạc, gần gũi. Cấu trỳc bài thơ mới lạ.
4.Củng cố: Nắm ND và NT của từng bài thơ
Bài : Dọn về làng
- Thấy được nỗi thống khổ của nhõn dõn Cao - Bắc - Lạng và tội ỏc của Phỏp; Niềm vui của
nhõn dõn khi quờ hương được giải phúng.
Bài : Tiếng hỏt con tàu
- Sự trăn trở, mời gọi lờn đường; những kỉ niệm khỏng chiến đầy tỡnh nghĩa thắm thiết và khỳc
hỏt lờn đường sụi nổi, say mờ.
- Từ ngữ, hỡnh ảnh thơ giàu chất triết lớ, suy tưởng. Bài :Đũ lốn
- Cuộc sống vất vả, lam lũ của người bà bờn cạnh sự vụ tư đến vụ tõm của người chỏu và sự
thức tỉnh của nhõn vật trữ tỡnh.
- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ, hỡnh ảnh, cỏch thể hiện diễn biến tõm trạng nhõn vật trữ tỡnh.
5. Dặn dũ:Chuẩn bị “Thực hành một số biện phỏp tu từ cỳ phỏp” KN Tiết36 (TV) Ngày 28/10/10 THỰC HÀNH MỘT SỐ PHẫP TU TỪ CÚ PHÁP A. MỤC TIấU BÀI HỌC 1. Về kiến thức:
- Nắm được một số phỏp tu từ cỳ phỏp và tỏc dụng nghệ thuật của chỳng.
- Nhận biết và phõn tớch được cỏc phộp tu từ cỳ phỏp trong văn bản, cú kĩ năng sử dụng cỏc phộp tu từ khi cần thiết.
2. Về kĩ năng
- Nhận biết và phõn tớch cỏc phộp lặp cỳ phỏp, phộp chờm xen và phộp liệt kờ. - Cảm nhận và phõn tớch tỏc dụng tu từ của cỏc phộp tu từ kể trờn.
- Bước đầu sử dụng cỏc phộp tu từ cỳ phỏp trong bài làm văn.
3, Thỏi độ: Hỡnh thành ý thức sử dụng cỏc phộp tu từ cỳ phỏp trong bài làm văn.B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
1. Giỏo viờn
1.1. Dự kiến phương phỏp tổ chức HS hoạt động
Hướng dẫn HS tỡm hiểu bài học bằng cỏch phõn tớch cỏc ngữ liệu , chốt lại nội dung.
1.2. Phương tiện: SGK, SGV, Giỏo ỏn ngữ văn 122. Học sinh: 2. Học sinh:
-Soạn bài ở nhà theo cỏc bài tập trong cỏc phần.
C. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định 2. Bài cũ: 3. Bài mới
Ngồi việc sử dụng từ ngữ, cỏch lập luận, việc sử dụng phộp tu từ ngữ õm thỡ sử fụng tu từ cỳ phỏp cũng là cỏch gúp phần biểu đạt rừ hơn, tạo hiểu quả hơn trong văn bản núi chung và trong văn nghị luận núi riờng….
Hoạt động GV- HS Kiến thức cần đạt HĐ1: Tỡm hiểu bài - HS nhắc lại một số biện phỏp tu từ lặp cỳ phỏp; liệt kờ; chờm xen HĐ1: Hướng dẫn thực hành TT1: Hướng dẫn HS tỡm hiểu về phộp lặp cỳ phỏp
Bài tập 1/150: HS thảo luận nhúm và trỡnh bày, GV sửa.
I. Tỡm hiểu bài
ễn lại kiến thức về biện phỏp tu từ cỳ phỏp - Phộp lặp cỳ phỏp - Phộp liệt kờ - Phộp chờm xen II. Thực hành 1.Phộp lặp cỳ phỏp Bài tập 1/150 a. - Cõu cú lặp cỳ phỏp: + 2 cõu bắt đầu từ “Sự thật là……” + 2 cõu bắt đầu từ “Dõn ta……….”
Bài tập 2/151: HS tự làm sau đú trỡnh bày, lớp sửa chữa, GV nhận xột và chốt lại.
Bài tập 3/151: HS tự tỡm và phỏt biểu. VD: “Con súng dưới lũng sõu
Con súng trờn mặt nước”
“ Nghỡn thước lờn cao, nghỡn thước xuống” TT2: Hướng dẫn HS tỡm hiểu bài tập phộp liệt kờ Hướng dẫn HS làm bài tập theo nhúm và trỡnh bày, GV nhận xột và chốt lại.
- Kết cấu lặp ở hai cõu trước : Tp phụ - C - V1 – V2.
Kết cấu khẳng định ở vế đầu và bỏc bỏ ở vế sau - Kết cấu lặp ở hai cõu sau:
C – V (+ phụ ngữ chỉ đối tượng) – Tr (trạng ngữ chỉ mục đớch).
- Tỏc dụng: Tập õm hưởng đanh thộp, hựng hồn, thớch hợp với lời tuyờn ngụn, với sự khẳng định thắng lợi của CM.
b. Cõu cú lặp cỳ phỏp:
- Hai cõu thơ đầu - Ba cõu thơ sau
- Tỏc dụng: Khẳng định mạnh mẽ chủ quyền của chỳng ta và bộc lộ cảm xỳc vui sướng, tự hào, sang khoỏi trước thiờn nhiờn, đất trời khi làm chủ đất nước.
c. Lặp từ ngữ và lặp cỳ phỏp. Ba cặp lục bỏt lặp
cỏc từ “nhớ sao” và lặp kết cấu ngữ phỏp của kiểu cõu cảm thỏn.
- Tỏc dụng: biểu hiện nỗi nhớ da diết của người ra đi đối với cảnh sinh hoạt và thiờn nhiờn VBắc.
Bài tập 2/151
a. Ở mỗi cõu tục ngữ, 2 vế lặp cỳ phỏp nhờ vào
phộp đối chặt chẽ về số lượng, về từ loại, về kết cấu ngữ phỏp của từng vế.
b. Ở cõu đối lặp cỳ phỏp đũi hỏi mức độ chặt chẽ
cao hơn: số tiếng ở 2 cõu bằng nhau, phộp lặp kết hợp với phộp đối.dựng từ đồng nghĩa, trỏi nghĩa, kết cấu cỳ phỏp giống nhau
(C) (V) (Thtố phụ) vế 1: Cụ già ---ăn ---củ ấu non vế 2: Chỳ bộ ---trốo ----cõy đại lớn
c. Ở thơ Đường luật , phộp lặp cỳ phỏp cũng đũi
hỏi ỏơ mức độ chặt chẽ cao: kết cấu cỳ phỏp giống nhau, số lượng tiếng bằng nhau, cỏc tiếng đối về từ loại và về nghĩa.
d. Văn biền ngẫu phộp lặp cỳ phỏp thường kết
hợp với phộp đối và thường tồn tại trong mỗi cõu.
Bài tập 3/151
2.Phộp liệt kờ
Bài tập
a. Phộp lặp cỳ phỏp kết hợp với phộp liệt kờ,
nhiều vế cõu liờn tiếp cựng một kết cấu: ( hồn cảnh) – (thỡ) – (giải phỏp)
khụng cú mặc- thỡ – ta cho mặc
-> Nhấn mạnh sự đối đĩi chu đỏo, tỡnh nghĩa của Trần Quốc Tuấn đối với tướng sĩ.
TT3: Hướng dẫn làm bài tập phần chờm xen Bài tập 1/152: HS thảo luận nhúm và trỡnh bày, GV sủa chữa.
P
Bài tập 2/153 về nhà làm.
b. Phộp lặp cỳ phỏp ( C- V [+ phụ nghữ chỉ đối
tượng]kết hợp với phộp liệt kờ cỏc tội ỏc -> vạch trần tội bộ mặt xảo trỏ của kẻ thự.
3. Phộp chờm xen
Bài tập 1/152
- Tất cả cỏc bộ phận in đậm đều ở vị trớ giữa hoặc cuối cõu, sau bộ phận được chỳ thớch. Chỳng xen vào trong cõu để ghi chỳ them một thụng tin nào đú.
- Cỏc bộ phận đú khi núi (đọc) được tỏch bằng ngữ điệu. Khi viết thỡ được biểu hiện bằng dấu ngoặc đơn hoặc dấu phẩy, dấu gạch ngang.
- Tỏc dụng:Ghi chỳ hoặc giải thớch cho từ ngữ đi trước. Ngồi ra chỳng cũn bổ sung thờm sắc thỏi tỡnh cảm, cảm xỳc của người viết.
Bài tập 2/153
4.Củng cố: qua phần bài tập thực hàạnh
5.Chuẩn bị “Súng”; sưu tầm một số bài thơ khỏc của XQuỳnh KN Tiết 37, 38(ĐV) Ngày 30/10/10 SểNG Xũn Quỳnh A. MỤC TIấU BÀI HỌC 1. Về kiến thức
- Cảm nhận vẻ đẹp tõm hồn và niềm khỏt khao hạnh phỳc của người phụ nữ đang yờu.
- Thấy được đặc sắc nghệ thuật trong cấu tứ, xõy dụng hỡnh ảnh, nhịp điệu, ngụn từ, giọng thơ sụi nổi thiết tha, nồng nàn nhiều suy tư trăn trở.
2. Về kĩ năng
- Đọc - hiểu thơ trữ tỡnh theo đặc trưng thể loại.
- Rốn luyện kĩ năng cảm thụ thơ.
3, Thỏi độ: giỏo dục cho HS biết trõn trọng tỡnh yờu trong sỏng, đằm thắm, thuỷ chung.B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
1. Giỏo viờn
1.1. Dự kiến phương phỏp tổ chức HS hoạt động
Hướng dẫn HS tỡm hiểu văn bản bằng cỏch nờu cõu hỏi, trao đổi thảo luận vấn đề. Giỏo viờn diễn giảng.
1.2. Phương tiện: SGK, SGV, Giỏo ỏn ngữ văn 122. Học sinh: 2. Học sinh:
-Soạn bài ở nhà theo cõu hỏi SGK,
C. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định 2. Bài cũ: 3. Bài mới:
Tỡnh yờu là một đề tài lớn trong thi ca, một nguồn cảm hứng khụng bao giờ cạn. Mỗi nhà thơ cú một cỏch biểu hiện khỏc nhau về tỡnh yờu. Với Xũn Quỳnh, ta thấy ở chị một tỡnh yờu rất chõn thành và cũng hết sức mĩnh liệt. Rừ nhất là bài thơ Súng….
Hoạt động GV- HS Kiến thức cần đạt
HĐ1: Hướng dẫn tỡm hiểu về tỏc giả và tỏc phẩm TT1: HS đọc tiểu dẫn.
Nờu những nột chớnh về cuộc đời và thơ XQ. Trỡnh bày hồn cảnh sỏng tỏc và chủ đề bài thơ “Súng”.
TT2: Gọi HS đọc bài thơ
HĐ2: Hướng dẫn tỡm hiểu văn bản
TT1: Tỡm hiểu về õm điệu và nhịp điệu của bài thơ
- Âm điệu của thể thơ 5 chữ gợi cho em lờin tưởng đến điều gỡ?
- Nhịp của cỏc cõu thơ, Cỏch sắp xếp ngụn từ (dữ
dội/ dịu ờm; ồn ào / lặng lẽ…) mụ phỏng được õm
điệu của súng như thế nào?
TT2: Tỡm hiểu về hỡnh tượng súng và em
- Hỡnh tượng súng bao trựm, xuyờn suốt cả bài thơ. Cỏc khổ thơ là cỏc khỏm phỏ của nhà thơ về súng . Hỡnh tượng súng xuất hiện cụ thể như thế nào qua từng khổ thơ ?
( Tổ chức cho HS thảo luận nhúm)
* Liờn hệ “ Làm sao cắt nghĩa được tỡnh yờu/ cú nghĩa gỡ đõu một buổi chiều/…..” (XD)
* Nỗi nhớ là đặc tớnh của tỡnh yờu ú súng là đặc tớnh của biển…. I. Tỡm hiểu chung 1.Tỏc giả : Xũn Quỳnh (1942-1988) (SGK) 2.Tỏc phẩm a.Hồn cảnh sỏng tỏc
-Bài thơ được sỏng tỏc năm 1967 trong chuyến đi thực tế tại vựng biển Diờm Điển (Thỏi Bỡnh). -Bài thơ tiờu biểu cho hồn thơ và phong cỏch của Xũn Quỳnh. In trong tập thơ “Hoa dọc chiến
hào”.
b. Chủ đề: Mượn hỡnh tượng súng để diễn tả tỡnh
yờu của người phụ nữ. Súng là ẩn dụ cho tõm hồn người phụ nữ đang yờu.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Âm điệu, nhịp điệu của bài thơ
- Âm điệu thể thơ 5 chữ -> chớnh là õm điệu của
súng biển triền miờn, từng lớp xụ bờ.
- Nhịp thơ ngắt linh hoạt, biến hoỏ trong từng cõu thơ -> mụ phỏng được nhịp súng biến đổi khụng ngừng: khi ờm dịu, khoan thai, khi dồn dập, dữ dội.
- Phương thức tổ chức ngụn từ, hỡnh ảnh từng cặp hụ ứng, trựng điệp, xụ đẩy liờn tiếp (dữ dội/ dịu
ờm; ồn ào / lặng lẽ…) -> cũng tạo ra õm điệu của súng.
=> Trước khi súng xuất hiện qua những hỡnh ảnh cụ thể, thỡ súng đựơc hỡnh thành qua õm điệu, nhịp điệu của thể thơ ngũ ngụn. Hỡnh tượng súng ú hỡnh tượng em.
2. Hỡnh tượng súng-em (khổ 1 -7)Khổ 1: Khổ 1:
- Súng xuất hiện với 2 mặt đối cực:Dữ dội – dịu
ờm; Ồn ào – lặng lẽ -> tõm hồn người phụ nữ
đang yờu mang nhiều biến động, nhiều cung bậc.
- “Sụng khụng hiểu nổi mỡnh” và “Súng tỡm ra tận bể” -> khỏt vọng tỡm kiếm những cỏi lớn lao,
khụng chịu sự chật chội, nhỏ bộ của cuộc đời.
Khổ 2:
Hỡnh tượng súng bất diệt, trường tồn đến muụn đời: súng ngày xưa – ngày sau vẫn thế -> liờn tưởng đến sự bất diệt của khỏt vọng tuổi trẻ: Khỏt vọng về tỡnh yờu.
Khổ 3-4
Hỡnh tượng súng hiện lờn với ý nghĩa: nguồn gốc của súng khụng thể lớ giải (khụng thốm phải lớ giải) -> nguồn gốc bớ ẩn của tỡnh yờu (muụn đời khụng thể lớ giải)
Khổ 5-6-7
- Súng nhớ bờ khụng ngủ được -> nỗi nhớ của em về anh: chiếm lấy cả khụng gian bao la, cả tầng
TT3: Tỡm hiểu những suy tư trăn trở của nhà thơ - XQuỳnh đĩ nhận thức được điều gỡ về cuộc đời? - Ở khổ cuối qua hỡnh tượng súng nhà thơ khỏt khao điều gỡ?
* …”Vỡ tỡnh yờu muụn thuở / cú bao giờ đứng yờn” (XQ)
- Nhận xột của em về mối liờn hệ giữa Súng và Em? (Chỉ ra những nột tương đồng)
HĐ3: HS đọc ghi nhớ
HĐ4: Hướng dẫn HS tổng kết
- Nột nghệ thuật tiờu biểu của bài thơ?
- Qua hỡnh tượng súng, em cú nhận xột gỡ về tõm hồn và tỡnh yờu của người phụ nữ?
- Cảm nhận của em về tỡnh yờu?
HĐ5: Luyện tập
Cho học sinh về nhà sưu tầm những bài thơ cõu thơ so sỏnh tỡnh yờu với súng biển.
sõu, bề rộng, khắc khoải mọi ngày đờm, day dứt cả trong những cơn mơ “cả trong mơ cũn thức”. - Hỡnh tượng súng chớnh là lũng chung thuỷ của em: dự phương nào em cũng hướng về một phương :“phương anh”.
- Hỡnh tượng súng với hành trỡnh đến bờ xa -> hành trỡnh của tỡnh yờu đến với bến bờ hạnh phỳc lứa đụi :rất khú nhọc.
3. Những suy tư trăn trở
Khổ 8
- Xũn Quỳnh ý thức sự hữu hạn của cuộc đời, sự vụ hạn của thời gian và sự mong manh hạnh phỳc -> luụn khỏt khao trong tỡnh yờu (khổ 8).
Khổ 9
- Hỡnh tượng súng thể hiện khỏt khao mĩnh liệt nhất, vụ biờn và tuyệt đớch nhất: Khỏt khao được bất tử trong tỡnh yờu, khỏt vọng yờu và được yờu, được hiến dõng cho tỡnh yờu.
=> Súng và em lỳc tỏch rời, lỳc hồ hợp. Súng chớnh là em. Những trạng thỏi của súng chớnh là những biến động trong tõm hồn và tỡnh cảm của em khi yờu anh.
III. Ghi nhớ: SGK/157 IV. Tổng kết
- Nghệ thuật: thể thơ 5 chữ kết hợp với cỏch ngắt nhịp, tổ chức ngụn từ độc đỏo gợi lờn õm điệu của súng.
- Hỡnh tượng súng chớnh là hỡnh tượng em. Qua súng ta thấy được tỡnh yờu của người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, mĩnh liệt và rất chung thuỷ, vượt lờn mọi giới hạn của đời người.