CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG BÀI GIẢNG CHO MÔĐUN DẠY HỌC
1.4. LẬP KẾ HOẠCH BÀI GIẢNG THEO MÔ ĐUN
Bản thiết kế bao gồm đầy đủ các yếu tố để giáo viên căn cứ vào đó thực thi quá trình dạy học. Hướng dẫn người học đạt được các mục tiêu học tập và đánh giá mức độ đạt được mục tiêu đó.
Khi bắt đầu lập kế hoạch bài dạygiáo viên cần suy nghĩ và trả lời các câu hỏi: Vì sao? Ai? Cái gì? Như thế nào? ở đâu? Khi nào? Có như vậy kế hoạch bài dạy (soạn giáo án) mới sát thực, trọng tâm, hướng vào người học...Trình tự các bước lập kế hoạch được tiến hành như sau:
+ Bước 1. Những thông tin chung về dạy học - Tên môn học.
- Tên bài dạy lý thuyết/module thực hành.
- Đối tượng người học.
- Số lượng người học.
- Thời lượng ( số tiết)
+ Bước 2. Viết mục tiêu học tập
Mục tiêu trong kế hoạch bài dạy (giáo án) thuộc loại mục tiêu chuyên biệt. Các mục tiêu học tập phải được viết theo đúng cấu trúc và phải đảm bảo sao cho sau ki đọc mục tiêu người học hiểu rõ mình phải làm được gì sau khi học xong bài đó. Mục tiêu bài học phải được công bố trước, viết ngay trong tài liệu dạy học và giới thiệu cho người học ngay ở đầu buổi học, tiết học.
+ Bước 3. Viết nội dung học tập
Trường ĐH Bách khoa Hà Nội 20 - Liệt kê các nội dung cần thiết : Nội dung phải bán sát mục tiêu, đảm bảo phủ kín
các mục tiêu học tập, không ’’lạc’’ xa mục tiêu, cần loại bỏ những nội dung quá chi tiết hoặc không phù hợp với bài dạy. Cần tránh : Viết thừa, viết thiếu và viết vừa thừa vừa thiếu nội dung.
- Sắp xếp các nội dung lại cho hợp lý : Sắp xếp hợp lý về mặt logic nhận thức của người học. Sắp xếp hợp lý trong việc thực hiện giáo án, nhất là trong dạy thực hành.
- Phân bố thời gian : Thời gian được phân bố hợp lý không chỉ phụ thuộc vào lượng nội dung mà còn tuỳ thuộc vào mức độ cần thiết dạy và học. Không nhất thiết phải trình bày tất cả các mục vì nó có những mục tiêu có thể yêu cầu người học tự đọc sách nghiên cứu.
+ Bước 4. Dự kiến cách bắt đầu bài dạy
- Có nhiều cách bắt đầu bài dạy : ôn bài cũ ; kiểm tra bài cũ ; nêu tầm quan trọng bài mới ; bắt đầu từ một sự kiện, hiện tượng có thực liên quan chặt chẽ đến bài dạy, nhưng đều nhằm mục đích chuẩn bị về mặt tâm lý, tạo động cơ, thu hút người học hoặc tạo hưng phấn định hướng vào bài mới.
+ Bước 5. Chọn phương pháp dạy học theo mô đun
- Đây là bước hết sức quan trọng đối với tiến trình dạy học. Để chọn được các phương pháp dạy học phù hợp, giáo viên cần căn cứ vào những yếu tố chủ yếu sau :
- Mục tiêu học tập (kiến thức, kỹ năng, thái độ).
- Đặc điểm của đối tượng người học (số lượng người học. độ tuổi trình độ đã có, kinh nghiệm thực tế, phong cách học tập…).
- Tài liệu và phương tiện dạy học (học liệu, giáo cụ trực quan, phương tiện nghe nhìn, phần mền dạy học…).
- Năng lực sở trường của chính giáo viên.
- Quỹ thời gian giành cho toàn bài và cho từng đơn vị nội dung của bài.
- Tính khả thi xét trên nhiều phương tiện.
+ Bước 6. Xác định và liệt kê các tài liệu dạy học
Tài liệu dạy học phải được xác định và liệt kê đầy đủ và phù hợp với bài dạy. Một số học liệu có phương tiện dạy học có thể có sẵn sách giáo khoa, giáo trình, một số khác do giáo viên soạn thảo và chuẩn bị như : tình huống học tập, hoặc phiếu các bược
Trường ĐH Bách khoa Hà Nội 21 công nghệ, bảng kiểm (check list) dùng trong dạy – học thực hành.
Xác định số phim trong, nội dung cần chiếu bằng máy chiếu qua đầu, thời lượng và nội dung video cần trình chiếu, các vật liệu cho thí nghiệm, thực hành, nếu sử dụng chúng trong bài dạy.
+ Bước 7. Xác định phương tiện dạy học
Xác định và liệt kê những phương tiện dạy học cần thiết và phù hợp với phương pháp dạy học có sẵn hoặc giáo viên tự tạo.
+ Bước 8. Xác định phương pháp kiểm tra, đánh giá thích hợp
Nội dung và hình thức kiểm tra, đánh giá phải phù hợp với mục tiêu học tập của bài dạy. Cần chú ý xác định số lượng câu hỏi phải đảm bảo đánh giá được tất cả các mục tiêu học tập, nhất là khi dùng trắc nghệm khách quan.
- Kiểm tra đánh giá trong quá trình dạy học : Theo các quan niệm mới, khi tổ chức dạy-học cần tích cực hoá hoạt động nhận thức của người học, giáo viên phải thực hiện việc kiểm tra đánh giá thường xuyên liên tục bằng nhiều hình thức khác nhau trong quá trình dạy-học, kể cả thông qua các hìng thức tổ chức và phương pháp dạy học phong phú, đa dạng. Điều cốt yếu là làm sao để có thông tin ngược, phục vụ cho việc ‘điều khiến hở’ quá trình dạy học theo hướng ‘đảm bảo chất lượng’. Không nhất thiết phải kiểm tra toàn bộ học viên dưới hìn thức một bài kiểm tra.
- Kiểm tra, đánh giá cuối bài : Tiến hành ngay sau khi kết thúc bài dạy hoặc sau khi người học ôn tập củng cố, thường kiểm tra, đánh giá nhanh và chọn những nội dung cơ bản nhất. Tuy nhiên, kiểm tra đánh giá cuối bài các câu hỏi phải bao trùm được mục tiêu của bài dạy.
+ Bước 9. Dự kiến phần kết thúc bài dạy
Khi kết thúc bài dạy, giáo viên có thể tóm tắt bài, nhấn mạnh những điểm cần thiết hoặc yêu cầu học viên tự tổng kết. Giao bài tập cho học viên làm ở nhà ; giới thiệu các học liệu và các tài liệu tham khảo chính để học viên có thể tự tìm đọc.
+ Bước 10. Mô tả cách tổ chức dạy học
Cách tổ chức dạy học cần phải đề cập đến trong giáo án, nhất là giáo án bài dạy thực hành, vì ở đó phải dự liệu trước việc chia học viên làm mấy nhóm, cần mấy người trợ giảng, nhiệm vụ của từng người, sắp xếp bố trí nguồn nhân lực cho ca hay buổi thực hành ra sao.