Trong khi cả xó hội bị xụ ủẩy xuống dục, trong kh người ta ủương quen nhỡn son phấn, lụa là, và trong khi người ta ủương thớch ủọc truyện sa ủoạ, núi chuyện sa ủoạ, thỡ Ngụ Tất Tố khụng a du hoàn cảnh, khụng chiều sở thớch chung. ễng cho ra cuốn “Tắt ủốn”. Cú thể núi là Ngụ Tất Tố ủó mạnh dạn làm trái tai trái mắt mọi người bằng một câu chuyện có vẻ trái mùa. Vì ông trình bày giữa cỏi xó hội xa hoa ủài ủiộm, chuyện khổ sở của một người nụng dõn gày gũ, ủen ủủi, ốm yếu, rỏch rưới, nghốo nàn.
Vỡ cuốn “Tắt ủốn” thức tỉnh ủộc giả nhỡn thấy sự thực, nú cú thể vớ như bông sen, tuy mọc trong bùn tanh nhơ, giữa những bè ngổ, bè dừa, bè bèo Nhật Bản ủương bị luụng nước lụi cuốn, thế mà bụng sen ấy vẫn ủứng vươn cao mình, trong trắng và thơm ngát.
“Tắt ủốn” là một cuốn truyện dài, chỉ là một cảnh khổ của một người nụng dõn phải ủúng sưu thế. Nhưng nú tiờu biểu cho hàng vạn, hàng triệu cảnh khổ khỏc của hàng vạn, hàng triệu nụng dõn khỏc sống dưới chế ủộ phong kiến và ủế quốc tan bạo.
Anh Nguyễn Văn Dậu, một cố nụng, trong khi ốm thỡ bị bọn hươg lý ủến thỳc thuế. Khụng cú tiền nộp, anh phải trúi, giải ra ủỡnh và bị ủỏnh ủập tàn nhẫn.
Ở ủõy, ta thấy bọn cường hào như ủàn dũi xỳm quanh anh Dậu hũng hỳt mỏu mủ anh. Chị Dậu thương chồng, phải ủem bỏn con gỏi lờn tỏm tuổi và một ổ chú
K IL O B O O K S .C O M
mới ủẻ, lấy hai ủồng bạc - người một ủồng, chú một ủồng. Tờn ủịa chủ làm văn tự, viết là vay dụi hoa tai vàng giỏ hai mươi ủồng. Nhưng ủến khi nộp sưu, thỡ bọn phần thu trừ vào suất của em anh Dậu mới chết hồi năm ngoái, sau khi làng trình sổ thuế.
Tờn tri huyện về ủốc thuế, khỏm phỏ ra bọn hương lý làm bậy, bốn lấy cớ ủể xoay tiền. Nú thấy chị Dậu cú nhan sắc, lại bắt chị lờn huyện ủể hếp. Nhưng chị ủó trốn thoỏt ủược tay nú. Muốn cú tiền nộp ủủ sưu ủể chồng khỏi bị ủỏnh dập, cựm kẹp, chị ủành bổcn măng sữa ở nhà, ủi ởvỳ em cho bố một tờn tuần phủ bỳ, vỡ lóo giỏ ủó rụng hết răng. Thằng cụ cố tuy kề miệng lỗ, nhưng khụng bỏ ủược thúi dõm ụ, một ủờm nú lần ủến chỗ chị Dầu nằm, ụm lấy chị, ủịnh giối già một chuyến. Nhưng chị lại chạy thoát.ư
Cuốn “Tắt ủốn” là một cuốn phim chiếu một sự thực, một sự thực thụ, nhưng rất tỉ mỉ, ủể tố cỏo tội ỏc tàn bạo và thối nỏt thời bấy giờ.
Là cuốn tiểu thuyết in bằng giấy trắng mực ủen, nhưng ủồng thời nú là bàn tay chắc nịch vả vào bọn toàn quyền, thống sứ cùng quan lại, tổng lý, và bọn bồi bỳt ủồngl oó, ủó cố lấp liếm cảnh thối tha nhơ bẩn, cũn khoe khoang cụng trỡnh khai hoỏ nhõn ủạo kiểu chỳng.
Là cuốn tiểu thuyết in bằng giấy trắng mực ủen, nhưng ủồng thời nú là tõm hồn của tỏc giả tha thiết yờu nụng dõn, tố cỏo một chế ủộ cần phải ủạp ủổ, từ tầng trờn là bọn ủế quốc thống trị, quan lại tay sai, cho ủến tầng dưới của nú là bọn tổng lý cường hào gà què ăn lẩn cối xay.
4.2. Hạn chế
Nghệ thuật miờu tả của Ngụ Tất Tố khụg phải khụng cú nhược ủiểm. ễng khụng cú khả năng ủi vào tõm lý nhõn vật một cỏch trực tiếp và sõu sắc tinh vi như Nam Cao. Một số bức tranh tĩnh vật của ông do lạm dụng quá nhiều một kiểu nhõn cỏch hoỏ, thành ra ủơn ủiệu và thiếu tự nhiờn. Khi vẽ chõn dung chị Dậu, cũng cú lỳc ụng rơi vào cụng thức mũn sỏo (“Bờn ủỏm lụng mày cong rướn, mấy sợi tóc mai lả thả rủ xuống, hình như làn khói thuốc lá phớt phơ bay trước khuụn gương. Và trờn cỏi gũ mỏ ủỏ bừng, vài ba giọt nước mắt thỏnh thút ủuổi nhau, chẳng khỏc hạt sương buổi mai lỏnh ủọng trong cỏnh hoa hồng mới
K IL O B O O K S .C O M
nở”).
“Tắt ủốn” cũn một nhược ủiểm của nú là bi quan với tiền ủồ, với vận mệnh của nụng dõn. Nhà văn lóo thành Ngụ Tất Tố, sau này là ủồng chớ Ngụ Tất Tố trong hàng ngũ Đảng, lúc ấy vòn bị hạn chế trong nhận thức chính trị, không thể nhỡn thấy rằng dưới sự lónh ủạo và tổ chức của Đảng, nụng dõn nhất ủịnh sẽ tự giải phúng khỏi chế ủộ thực dõn và phong kiến. Nhưng dự sao, nhà văn Ngụ Tất Tố ở vào hoàn cảnh lỳc ấy ủó làm ủược một việc rất ủỏng quý với cuốn tiểu thuyết “Tắt ủốn”: ủọc xong, khụng ai cũn cú thể lónh lónh ủạm, bàng quan ủối với vấn ủề nụng dõn, cũn khụng căm thự ủế quốc và phong kiến.
K IL O B O O K S .C O M