Prôfin γγ có pháp tuyến tại mọi điểm là tiếp tuyến của (02;rb2)⇒ theo
định nghĩa đờng thân khai ⇒ γγ là đờng thân khai.
Prôfin thân khai ββ là đờng cong bao hình của họ đờng cong γγ cũng là
đờng thân khai trong chuyển động tơng đối của cặp bánh răng có prôfin răng là
ββ và γγ .
+ Gọi vận tốc của 2 bánh răng tại w là v.
Ta cã:
1 2 1
2
1 2 2 2 1 2 1 1
cos . cos
.
b b b
b
r r r
r r u
r r r
v= = ⇒ = = = =
α ω α
ω ω ω
VËy:
1 2 2 1
b b
r u = = r
ω ω
Chú ý: Ta có thể thay đổi rb2, đồng thời thay đổi u để rb1= const thì ββ không đổi.
10.2.3. Cách cắt prôfin thân khai.
*) Phơng pháp bao hình.
Dựa trên 2 cách tạo profin thân khai ngời ta có 3 cách cắt prôfin thân khai bằng phơng pháp bao hình : dùng dao xọc dạng thanh răng, dùng dao phay vít và dao xọc dạng bánh răng.
Cách 1: Xọc răng bằng dao thanh răng.
+ Thanh răng là dao, phôi để cắt ra bánh răng.
+ Cho phôi đồng thời 2 chuyển động: Chuyển động quay quanh tâm với vận tốc ω và chuyển động tịnh tiến với vận tốc v. sao cho v/ω = r = rb/cosα. Với rb đã xác định.
+ Cho dao chuyển động tịnh tiến dọc theo trục phôi.
+ Khi phôi chuyển động đồng thời 2 chuyển động nh trên thì tại thời điểm rất gần nhau ngời ta cho phôi dừng lại và cho dao tịnh tiến dọc theo trục phôi thì
dao sẽ cắt ra đờng thân khai.
Cách 2: Xọc răng bằng dao xọc dạng bánh răng.
+ Cho phôi (BR1) chuyển động xung quanh trục với ω1.
+ Cho dao (BR2) chuyển động xung quanh trục với ω2. Sao cho
1 2 2 1
b b
r u= = r
ω ω
+ Tại thời điểm rất gần nhau ngời ta dừng 2 chuyển động trên lại và cho dao tịnh tiến dọc theo trục phôi.
Cách 3: Cắt răng bằng dao phay vít. Đây là phơng pháp cắt răng đợc dùng phổ biÕn nhÊt.
Trên máy bánh răng gia công quay quanh trục của nó. Dao phay vít thực hiện đồng thời 2 chuyển động: chuyển động quay và chuyển động tịnh tiến theo
hớng trục bánh răng. chú ý phải đặt dao phay vít nghiêng một góc bằng góc nâng của đờng ren vít trên hình trụ chia để đờng ren trùng với hớng răng thẳng( khử
ảnh hởng của góc nâng của đờng ren vít). Đồng thời chuyển động của phôi và dao sao cho khi dao có ren một mối bánh răng sẽ quay một vòng khi dao quay một vòng . Nếu dao có ren phải thì phôi quay ngợc chiều kim đồng hồ, và ngợc lại.
*) Phơng pháp chép hình
Biên dạng thân khai được tạo ra nhờ chép đúng hình dạng lưỡi cắt. Kiểu dao có thể là dao phay ngón hoặc dao phay đĩa.
10.3 các chế độ dịch chỉnh. Hiện tợng cắt chân răng.
10.3.1. các chế độ dịch chỉnh.
+ Gọi thanh cắt dao gọi là thanh răng dụng cụ. Prôfin của răng thanh răng dụng cụ gọi là prôfin gốc.
+ Mặt phẳng chia của dao thanh răng là mặt phẳng trên đó chiều dày răng bằng chiều rộng răng.
Chó ý:
Xét trong mặt phẳng vuông góc với trục bánh răng thì đó là đờng chia.
H×nh 10.4
w + s = p. p gọi là bớc răng thanh răng. Là khoảng cách của 2 biên dạng cùng phía của 2 răng kề nhau đo trên đờng chia.
Gọi mặt phẳng lăn là mặt phẳng của dao thanh răng tiếp xúc với mặt trụ lăn của bánh răng phôi.
Vòng tròn (0; r) là vòng tròn chia.
Lu ý:
+ Môđun của dao thanh răng phải bằng môđun của bánh răng.
+ Vòng chia chính là vòng lăn trong chế tạo bánh răng.
+ Khi lăn bánh răng mà đờng chia của dao trùng đờng lăn của nó thì ta gọi là cắt răng tiêu chuẩn.
+ Khi đờng chia của dao không trùng đờng lăn của nó thì ta gọi là dịch chỉnh.
Hay là khi cắt răng ta có thể cho dao lùi xa tâm phôi hơn hoặc tiến gần tâm phôi hơn so với trờng hợp cắt răng tiêu chuẩn gọi là dịch chỉnh trong chế tạo bánh răng.
Xét hình vẽ sau:
H×nh 10.5 E = r mt.z
2
= 1
* Khi lùi dao ra ⇒ Gọi là dịch chỉnh dơng.
H×nh 10.6 Qui íc: ∆>0
∆= x.m
Với: m _ Môđun tiêu chuẩn của BTBR;
x _ Hệ số dịch chỉnh; x > 0.
* Khi tiến dao vào ⇒ Gọi là dịch chỉnh âm.
H×nh 10.7
<0
∆ ; ∆= x.m ⇒ x < 0.
Bản chất của dịch chỉnh là dựng đoạn khác của cùng một đờng thân khai
để làm prôfin răng.
Cụ thể khi cắt răng tiêu chuẩn dùng đoạn AB làm profin răng, khi lùi dao ra lấy đoạn A’B’ làm profin răng. ( Vẽ hình)
Ta thấy nếu lấy đoạn profin thân khai càng xa tâm phôi để làm biên dạng răng thì bán kính cong của profin răng càng tăng lên. Bán kính cong tăng lên, ứng suất tiếp xúc giảm, sức bền tăng.
Kết quả của dịch chỉnh : Nếu dịch chỉnh dơng thì chiều dày của răng ở chân răng và trên vòng chia tăng lên nhng chiều dày răng ở đỉnh răng lại giảm xuống. Và kết quả ngợc lại khi dịch chỉnh âm.
10.3.2 hiện tợng cắt chân răng.