Những năm gần đây nợ tiền thu BHXH chủ yếu là những khoản nợ khó đòi của các doanh nghiệp đang trong quá trình sắp xếp, chuyển đổi, phá sản hoặc nợ đọng do truy thu tiền đóng BHXH thấp hơn ngạch bậc lương quy định… Hơn nữa kế hoạch thu giao BHXH hàng năm tương đối sát sao với thực tế tại địa phương đòi hỏi tuyến dưới phải tăng cường thu giảm nợ thì mới đạt chỉ tiêu kế hoạch được giao. Do vậy mà vấn đề trốn nộp, nợ đọng tiền đóng BHXH từ các khối doanh nghiệp cả trong và ngoài quốc doanh không chỉ là một vấn đề đơn thuần dễ giải quyết mà trái lại đó là một vấn đề gây bức xúc nhất cho ngành BHXH tỉnh Thái Bình, cho cán bộ chuyên thu BHXH
hiện nay. Vì vậy, vấn đề trước mắt là đòi hỏi cần phải có một chế tài đủ mạnh, kiên quyết và đồng bộ từ trên xuống dưới để bắt buộc chủ sử dụng lao động phải tham gia BHXH cho người lao động, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh, các cơ sở ngoài công lập về giáo dục, y tế,… như nâng cao mức xử phạt và bổ sung hình thức xử phạt (truy tố trước pháp luật) đối với các hành vi vi phạm pháp luật về đóng BHXH suy đến cùng thì việc vi phạm quyền lợi về BHXH, BHYT của người sử dụng lao động đối với người lao động cũng là cấu thành hanh vi hình sự. Đồng thời, giao trách nhiệm xử phạt hoặc xử phạt trước cho ngành BHXH có như vậy việc xử phạt mới kịp thời chính xác và có hiệu quả đồng thời là để nâng cao hiệu quả của công tác thu nộp BHXH trên địa bàn.
Cần có những biện pháp linh hoạt trong việc xử lí các trường hợp trốn đóng, nợ đọng BHXH như sau:
Cơ quan BHXH cần có quan điểm mềm dẻo đối với một số doanh nghiệp nợ đọng, nếu doanh nghiệp đó vẫn đóng BHXH đầy đủ mà trong một thời gian họ gặp phải khó khăn chưa thể đóng được thì nên đặt cách cho doanh nghiệp đó, xong cũng phải kiên quyết đối với những doanh nghiệp nợ đọng, chậm nộp BHXH trong điều kiện các văn bản pháp quy của Nhà nước về triển khai cũng như thực hiện chính sách BHXH chưa thành Luật và những điều đã thành luật thì lại chưa được mạnh mẽ do đó biện pháp xử lý sai phạm trong trường hợp này chưa triệt để. Xuất phát từ thực tế để có thể giảm bớt số nợ đọng trên tổng số quỹ và đôn đốc được các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động có thể nhanh chóng đóng tiền BHXH thì trên cơ quan BHXH thường nên tổ chức triển khai cho các cán bộ chuyên thu của mình cùng một số cán bộ trong ngành khác có thể giải đáp được thắc mắc của người tham gia BHXH cũng như cung cấp tài liệu hướng dẫn thu nộp, đóng góp BHXH của người lao động để từ đó có thể nâng cao hiệu quả của công tác thu BHXH.
Tăng cường tính pháp lý của các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ thu nộp BHXH của các doanh nghiệp. Đồng thời cơ quan BHXH phải phối hợp với Nhà nước phải trú trọng đến các hình thức xử phạt nghiêm minh hơn đối với các doanh nghiệp, các Giám đốc doanh nghiệp có hành vi cố tình trốn đóng BHXH, cần giao cho ngành BHXH những biện pháp chế tài đủ mạnh như phạt tiền với mức lãi suất cao, được phép kiểm tra số dư trên tài khoản của các doanh nghiệp, đơn vị tại ngân hàng và yêu cầu chuyển thẳng tiền từ ngân hàng để nộp số tiền BHXH cho cơ quan BHXH.
3.1.3. Về cán bộ chuyên quản, chuyên thu của BHXH Tỉnh Thái Bình
+ Chủ động mở rộng đối tượng tham gia BHXH, trọng tâm là khu vực kinh tế ngoài Nhà nước, tổ chức tốt mạng lưới thu BHXH ở các cấp cơ sở.
+ Xây dựng cơ chế phối hợp với các ban ngành, đoàn thể ở địa phương để thực hiện tốt chính sách BHXH đối với NLĐ. Chủ động đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thu nộp BHXH nhất là những đơn vị cố tình vi phạm xử lý kịp thời nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH.
+ Đào tạo nâng cao chất lượng quản lý thu cho chỉ đạo điều hành của cán bộ chuyên quản nhất là cán bộ cấp huyện, thị, xã. Tăng cường công tác kiểm tra hướng dẫn nghiệp vụ thu nộp BHXH từ người tham gia tại BHXH tỉnh, thành phố và các đơn vị sử dụng lao động. Nhằm thống nhất trong tổ chức thực hiện những quy định của BHXH Việt nam về lĩnh vực thu cấp sổ BHXH, phiếu khám chữa bệnh, thẻ BHYT.
+ Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về lĩnh vực thu BHXH với nhiều hình thức phong phú,đa dạng hoá cách thức thể hiện thông tin tuyên truyền tăng tần suất thông tin đại chúng trên các phương tiện có thể như quảng cáo thương mại nhằm nâng cao nhận thức về chế độ chính sách BHXH đối với người lao động.
3.1.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với công tác thu quỹ BHXH.
Để nâng cao hiệu quả của công tác đóng góp BHXH thì cơ quan BHXH cũng cần thường xuyên tiến hành công tác thanh tra, kiểm tra đối với công tác thu đóng góp nhằm tránh tình trạng cán bộ chuyên thu của ngành BHXH từ cấp tỉnh đến cấp dưới
“lơ là” trong công việc, coi công việc chuyên thu và đốc thu là công việc chung của đội ngũ đồng nghiệp trong cơ quan mình.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để tiến hành truy thu số tiền nợ đọng đối với những đơn vị có số nợ đọng lớn.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc đóng góp, trích nộp BHXH của các đơn vị, doanh nghiệp nhằm phát hiện ra những đối tượng gian lận hay trốn đóng BHXH cho người lao động mà doanh nghiệp sử dụng. Để từ đó đưa ra hình thức xử phạt thích đáng đối với hành vi vi phạm pháp Luật về BHXH nhằm đem lại nguồn thu cho quỹ BHXH được tăng lên và đảm bảo công bằng trong việc thực hiện chính sách BHXH.