Chương 3 TRUYỀN ĐỘNG TRONG MÁY XÂY DỰNG
4.2. CẤU TẠO CỦA CÁC LOẠI HỆ THỐNG DI CHUYỂN
4.2.1. Hệ thống di chuyển bằng xích
Hệ thống di chuyển bằng xích của máy xây dựng thường có một số bộ phận chính: bánh chủ động hình sao, dải xích, bánh dẫn hướng, cơ cấu căng xích, con lăn đỡ xích và con lăn đè xích (hình 4-1).
Bánh sao chủ động: bánh chủ động hình sao hay bánh chủ động của máy ủi hoặc máy kéo, nhận chuyển động quay, từ ly hợp lái, qua cặp bánh răng chuyển động cuối cùng, để biến thành lực, kéo dải xích và toàn bộ máy chuyển động tịnh
HÌNH 4-1. HỆ THỐNG DI CHUYỂN BÁNH XÍCH, CÓ BÁNH SAO ĐẶT TRÊN CAO: 1- DẢI XÍCH; 2- BÁNH DẪN HƯỚNG; 3- CƠ CẤU
CĂNG XÍCH; 4- BÁNH HAY CON LĂN ĐÈ XÍCH; 5- BÁNH SAO CHỦ ĐỘNG;
tiến.
Bánh sao chủ động làm việc trong điều kiện rất nặng, chịu tải trọng lớn, bùn, đất, nước bám vào, làm việc trong điều kiện ma sát nửa khô hay không có dầu mỡ bôi trơn nên vật liệu để chế tạo bánh sao chủ động, đặc biệt là vành răng cần phải có độ bền và khả năng chịu mòn cao. Bánh sao chủ động, thường được chế tạo bằng thép các bon với hàm lượng các-bon khá cao, khoảng 0,4% - 0,45%.
Để bánh sao không nằm trong vùng bùn đất chịu mài mòn, nhằm kéo dài tuổi thọ chi tiết, một số nhà sản xuất máy ủi đã bố trí bánh sao chủ động ở trên cao (hình 4-1).
Dải xích: dải xích là một vòng kín bao gồm các mắt xích nối bản lề với nhau, làm thành một đường ray vô tận để bánh chủ động quay hay chuyển động. Phía trong mỗi dải xích có các đường gân để cho răng của bánh sao chủ động ăn khớp và để dẫn hướng chuyển động cho các bánh căng xích, đỡ xích và đè xích. Phía ngoài mỗi mắt xích thường có vấu bám, để bám chắc với đất, bảo đảm chuyển động cho máy. Các mắt xích được nối bản lề với nhau, nhờ chốt xích, vòng đệm
và chốt hãm.
Bánh dẫn hướng:bánh dẫn hướng hay còn gọi là bánh căng xích, có tác dụng dẫn hướng chuyển động cho dải xích và cùng với cơ cấu căng xích giữ cho xích ở độ căng nhất định, bảo đảm cho máy làm việc được bình thường.
Hình 4- 2. Hệ thống di chuyển xích, có bánh sao chủ động thông thường 1-Xích; 2- Bánh sao; 3-Thiết bị căng xích;
4- Con lăn đè xích; 5- Con lăn đỡ, 6- Bánh dẫn hướng
6 5 4 3 2
1
Cơ cấu căng xích: cơ cấu căng xích, có tác dụng giữ cho bánh dẫn hướng hay bánh căng xích ở một vị trí nhất định, bảo đảm độ căng của xích và có thể điều chỉnh độ căng của xích khi cần thiết, đồng thời còn làm giảm va đập (xóc) khi phần trước của xích va chạm phải vật cản trong khi làm việc. Nguyên tắc làm việc của cơ cấu căng xích là thay đổi hay điều chỉnh khoảng cách giữa bánh sao chủ động và bánh dẫn hướng bằng cách xê dịch bánh dẫn hướng.
Bánh đỡ xích: bánh đỡ hay con lăn đỡ xích có tác dụng đỡ phần trên của dải xích khỏi bị võng xuống. Các bánh đỡ xích làm việc trong điều kiện tải trọng nhỏ, nên có cấu tạo đơn giản và thường được đúc bằng gang. Số lượng bánh hay con lăn đỡ xích phụ thuộc vào chiều dài và trọng lượng của dải xích.
Bánh đè xích: bánh đè xích hay tì xích có tác dụng đè phần xích ở phía dưới của dải xích, bảo đảm xích tiếp xúc với mặt đường. Bánh đè xích làm việc trong
Hình 4-3. Hệ thống di chuyển xích của máy ủi trên nền cứng, gồ ghề
điều kiện tải trọng lớn, do trọng lượng của máy, lực tác dụng ngang của đường, khi quay vòng hay chuyển động mặt đường nghiêng, nên thường được đúc hay dập bằng thép các-bon. Số lượng bánh đè xích, phụ thuộc vào chiều dài và trọng lượng của dải xích, thường mỗi dải xích có khoảng 2 đến 10 bánh đè xích. Để áp suất phân bố đều lên dải xích, và giảm chấn động khi chuyển động trên nền cứng gồ ghề, người ta chế tạo các bánh đè xích theo từng cặp xoay quanh một trục.
Ưu điểm của bộ di chuyển xích là áp suất lên đất nhỏ (p = 0,04 - 0,10MPa) và phân bố tương đối đều trên mặt tựa của xích (hình 4-4), nên có thể di chuyển trên đường đất không bằng phẳng. Lực bám lớn. Khả năng vượt dốc cao: máy cỡ lớn có thể lên dốc 10 - 200. Máy cỡ trung bình có thể lên dốc 300. Máy cỡ nhỏ có thể lên dốc 400. Nhược điểm của loại này là trọng lượng của bộ di chuyển xích lớn, có khi bằng 40% trọng lượng của máy, chế tạo và lắp ráp phức tạp, chóng mòn và thời gian phục vụ thấp (2.000 - 2.500 h).Lực cản di chuyển lớn, tốc độ thấp (8 -10 km/h), nên chỉ làm việc ở khoảng cách ngắn. Những máy lớn và vừa khi chuyển chỗ làm việc phải tháo rời từng bộ phận để vận chuyển. Bảo dưỡng và sửa chữa phức tạp.