1 2 3 4 5 6
7 8 9
Hình 6-4. Cấu tạo và hệ thống truyền lực của ôtô hiện đại
1- Động cơ; 2- Hệ điều khiển điện tử; 3- Biến tốc thuỷ lực; 4- Truc truyền động chớnh; 5- Điều khiển hộp số; 6- Hộp số; 7- Truyền động chính; 8- Vi sai;
9- Bánh xe chủ động; 10- Cơ cấu lái. 11. Bánh xe dẫn hướng Hình 6-3. Cấu tạo và hệ thống truyền lực của ôtô:
1- Động cơ; 2- Ly hợp; 3- Hộp số; 4- Truyền động các-đăng; 5- Truyền động chính;
Ô tô và máy kéo là loại máy tự hành chuyển động ngang, chuyên chở hay kéo theo rơ-moóc hàng hoá hoặc chở người. Do đó ngoài bộ phận để đựng hàng hoá như thùng xe, thùng ben hay khoang chở người còn phải có các bộ phận: hệ thống truyền lực, hệ thống lái điều khiển, hệ thống di chuyển, khung xe (sát-xi), buồng điều khiển và hệ thống điện. Nhưng xét về tính năng và độ phức tạp thì hệ thống truyền lực là quan trọng nhất. Hệ thống điều khiển đã được giới thiệu chung ở chương 5.
Ôtô và máy kéo có các bộ phận chủ yếu (hình 6-1, 6-5 và hình 6-6) như sau:
động cơ, hệ thống truyền lực, hệ thống treo, hệ thống di chuyển, hệ thống điều khiển, trang bị điện, thân xe, buồng lái và các thiết bị khác .
1. Động cơ: động cơ thường dùng là loại động cơ nhiệt ( hay động cơ đốt trong), chuyển động tịnh tiến, nhiên liệu xăng hoặc điêzen, làm nguồn động lực của ôtô và máy kéo, có tác dụng biến nhiệt năng do nhiên liệu cháy thành cơ năng.
Hình 6-5. Hệ thống truyền lực của máy kéo lốp một cầu chủ động 1- động cơ; 2- Ly hợp ; 3- Hộp số; 4- Hộp thu công suất; 5- Truyền động chính;
6- Cơ cấu vi sai; 7- Bán trục; 8- Bánh xe chủ động; 9- Hình thang lái; 10. Bánh dẫn hướng.
1 2 3 4 5 6
7 8
9 10
2. Hệ thống truyền lực: hệ thống truyền lực của ôtô hoặc máy kéo, có tác dụng truyền mô-men quay từ động cơ cho bánh xe chủ động hoặc bánh sao chủ động, gồm có: ly hợp, hộp số, truyền động các-đăng, truyền động chính, cơ cấu vi sai và truyền lực cuối cùng.
3. Hệ thống treo: hệ thống treo của ôtô hoặc máy kéo, có tác dụng nối đàn hồi giữa khung hay thân xe với hệ thống di chuyển, gồm có: bộ phận đàn hồi (nhíp hoặc lò xo) và bộ phận giảm xóc (loại tay đòn hoặc ống).
4. Hệ thống di chuyển: hệ thống di chuyển tác dụng lên mặt đường để biến chuyển động quay tròn của bánh xe hoặc bánh sao chủ động thành chuyển động tịnh tiến của ô tô, máy kéo. Ngoài ra, hệ thống di chuyển còn có tác dụng đỡ toàn bộ khối lượng và thay đổi hướng chuyển động cuả xe. Hệ thống di chuyển cuả ôtô và máy kéo gồm có: bánh xe chủ động, bánh xe dẫn hướng hoặc xích.
5. Hệ thống điều khiển: hệ thống điều khiển (lái, phanh) có tác dụng thay đổi hướng chuyển động hoặc giảm tốc của ôtô và máy kéo.
6. Trang bị điện: điện là một trong những loại năng lượng được sử dụng rộng rãi trên ôtô và máy kéo. Điện năng dùng để khởi động máy, đốt cháy hỗn hợp hay hoà khí trong động cơ xăng hay động cơ có bộ chế hoà khí (các-bua-ra-tơ), cung cấp cho các thiết bị chiếu sáng, còi, tín hiệu ánh sáng, các bộ phận kiểm tra đo lường và các thiết bị phụ khác.
1 2 3 4 5
6
7 8
10 9
11 12
Để có điện năng, trên ôtô và máy kéo được trang bị máy phát điện và bình ác quy. Máy phát điện biến cơ năng thành điện năng, còn ắc quy biến hoá năng thành điện năng.
7. Thân xe, buồng lái và các thiết bị phụ: thân xe của ôtô tải gồm có khung và thùng xe. Hai dầm dọc nối liền bằng các dầm ngang, dùng làm đáy sàn. Dầm này bắt chặt vào dầm dọc của ôtô bằng bulông hình chữ U.
Trên dầm ngang có lát những tấm gỗ. Thành phía trước của thùng xe được lắp cố định, các thành
còn lại lắp bằng bản bản lề và khoá lại với nhau bằng then. Ôtô tự đổ là loại xe được dùng phổ biến nhất trong công tác đào và vận chuyển đất đá.
Hình 6-6. Hệ thống truyền lực của máy kéo bánh xích: 1- Động cơ; 2- Ly hợp ; 3- Hộp số;
4- Hộp thu công suất; 5- Truyền động chính; 6- Ly hợp chuyển hướng; 7, 8- Truyền lực cuối;
9- Bánh sao chủ động; 10-Đỡ xích; 11- Xích; 12- Bánh dẫn hướng.
Hình 6-7. Cấu tạo hệ thống truyền lực máy ủi hiện đại
Thân xe cũng bao gồm khung và thùng xe (Hình 6-1 và 6-2). Vỏ của ôtô con hoặc xe khách thường làm bằng những tấm kim loại, được dập hay gia công theo một hình dạng nhất định rồi hàn lại với nhau. Hình 6-8.
Cấu tạo hệ vi sai cầu sau máy kéo
8. Buồng lái (cabin) của ôtô và máy kéo, cũng được làm bằng những tấm thép dập và hàn lại với nhau. Cửa buồng lái ôtô có kính điều khiển lên xuống và cả kính hứng gió xoay được. Các cửa đều có cửa khoá và tay nắm để mở cửa từ bên trong hay bên ngoài buồng lái.
9. Các thiết bị phụ: các thiết bị phụ dùng trong ôtô và máy kéo rất đa dạng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là việc nâng cao khả năng làm việc của máy hoặc cải thiện điều kiện làm việc của người lái. Các thiết bị phụ thường dùng trong ôtô và máy kéo là: cơ cấu rửa kính chắn gió, máy điều hoà nhiệt độ hay quạt mát, gương phản chiếu, tấm che nắng, ra-đi-ô cat-set, điện thoại, hộp đựng đồ uống, gạt tàn thuốc lá.