định (TSCĐ)
1.1 Khái niệm và phân loại 1.1.1.Khái niệm
TSCĐ của doanh nghiệp là những tài sản có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài (quy định hiện hành: >10 triệu, sử dụng > 1 năm) tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Thống kê đầy đủ, chính xác TSCĐ trong doanh nghiệp sẽ mang ý nghĩa quan trọng.
- Xác định đợc vốn sản xuất (vốn cố định), đẩy mạnh công tác hạch toán kinh tế trong doanh nghiệp.
- Giúp cho việc bảo vệ, sử dụng TSCĐ một cách hợp lý, có hiệu quả, tận dụng đợc công suất thiết bị, máy móc, góp phần đẩy mạnh sản xuất, hạ giá thành sản phẩm.
1.1.2 Phân loại
Để phục vụ cho công tác thống kê, ngời ta có thể phân loại TSCĐ
nh sau:
- Dựa vào công dụng:
+ Nhà cửa + VËt kiÕn tróc
+ Máy móc, thiết bị động lực + Máy móc thiết bị truyền dẫn + Máy móc thiết bị làm việc + Phơng tiện vận chuyển + TSCĐ khác
- Dựa vào hình thái biểu hiện:
+ TSC§ h÷u h×nh + TSCĐ vô hình + TSCĐ thuê tài chính - Dựa vào hiện trạng TSCĐ:
+ TSCĐ đang dùng + TSCĐ cha dùng + TSCĐ không cần dùng + TSC§ chê thanh lý...
1.2 Các hình thức đánh giá tài sản cố định 1.2.1. Chỉ tiêu hiện vật của TSCĐ
Từng loại TSCĐ của doanh nghiệp có thể đợc tính theo đơn vị hiện vật (đo lờng TSCĐ bằng đơn vị cái, chiếc, con,...). Đây là chỉ tiêu quan trọng, là cơ sở để lập kế hoạch, đầu t mua sắm, xây dựng, bổ sung, sửa chữa lớn và tái đầu t mua sắm, xây dựng TSCĐ của doanh nghiệp.
1.2.2 Chỉ tiêu giá trị TSCĐ
Trong nhiều trờng hợp, doanh nghiệp cần sử dụng đến chỉ tiêu khối lợng toàn bộ TSCĐ, trong trờng hợp này, phải sử dụng chỉ tiêu giá trị của TSCĐ, tức là khối lợng toàn bộ TSCĐ của doanh nghiệp biểu hiện bằng tiền tệ thông qua các loại giá của nó.
* Các loại giá dùng trong đánh giá TSCĐ bao gồm:
§èi víi TSC§ h÷u h×nh:
- Nguyên giá (hay Giá ban đầu)
Nguyên giá của TSCĐ là toàn bộ chi phí đã chi ra để đầu t mua sắm, xây dựng TSCĐ, kể cả các chi phí về vận chuyển, lắp đặt, chạy thử tr- ớc khi doanh nghiệp nhận bàn giao đa vào sử dụng.
+ Nguyên giá của TSCĐ mua sắm gồm giá mua và các chi phí khác trớc khi đa vào sử dụng nh chi phí vận chuyển, bốc dỡ, chỉnh lý, lắp đặt, chạy thử.
+ Nguyên giá TSCĐ tự chế, tự xây dựng mới gồm giá sản xuất (=
giá thành công xởng + lợi nhuận của doanh nghiệp) và các chi phí về lắp
đặt, chạy thử trớc khi dùng.
+ Nguyên giá của TSCĐ của các bên tham gia liên doanh gồm giá
mua TSCĐ do bên tham gia liên doanh đánh giá và các chi phí vận chuyển, lắp đặt, chạy thử trớc khi dùng (nếu TSCĐ cũ thì trừ đi chi phí cũ về vận chuyển, lắp đặt, chạy thử đã tính vào nguyên giá trớc khi dùng của bên tham gia liên doanh).
+ Nguyên giá TSCĐ quyên tặng bằng nguyên giá của TSCĐ tơng
đơng.
- Giá đánh giá lại (Giá khôi phục)
Giá khôi phục của TSCĐ là nguyên giá của TSCĐ mới nguyên sản xuất ở kỳ báo cáo, đợc dùng để đánh giá lại TSCĐ cùng loại đã đợc mua sắm ở các kỳ trớc.
Các TSCĐ giống nhau sẽ có giá khôi phục giống nhau, mặc dù chúng đợc mua sắm và xây dựng vào các thời kỳ khác nhau và có giá ban
đầu khác nhau.
- Giá còn lại của TSCĐ
Giá còn lại của TSCĐ là giá trị TSCĐ sau khi lấy nguyên giá trừ đi phần hao mòn. Nói cách khác, đó là phần giá trị TSCĐ cha chuyển dịch vào giá trị sản phẩm.
Đối với TSCĐ vô hình: khi đánh giá ngời ta cũng sử dụg ba loại giá
trị nói trên. Trong đó nguyên giá TSCĐ vô hình là tổng số tiền chi trả hoặc chi phí thực tế về thành lập doanh nghiệp, về chuẩn bị sản xuất kinh doanh, về công tác nghiên cứu phát triển doanh nghiệp, về mua bằng phát minh sáng chế.
* Các cách đánh giá TSCĐ
- Đánh giá theo nguyên giá: cách đánh giá này cho biết quy mô các nguồn vốn đã đầu t vào TSCĐ từ khi doanh nghiệp mới thành lập đến nay.
Tuy nhiên, do thời kỳ mua sắm hoặc xây dựng khác nhau nên cùng một loại TSCĐ trong doanh nghiệp nhng có nhiều giá ban đầu khác nhau, gây khó khăn cho việc so sánh và nghiên cứu các chỉ tiêu về sử dụng TSCĐ.
- Đánh giá theo giá ban đầu còn lại: cách đánh giá này phản ánh tổng giá trị TSCĐ danh nghĩa còn lại tại thời điểm đánh giá sau khi đã trừ
đi giá trị hao mòn hữu hình của chúng.
- Đánh giá TSCĐ theo giá khôi phục: cách này nhằm giúp nắm đợc quy mô nguồn vốn để trang bị lại TSCĐ ở tình trạng mới nguyên. Đó cũng là tổng giá trị ban đầu của các TSCĐ tơng tự đợc sản xuất ở thời kỳ đánh giá lại.
- Đánh giá TSCĐ theo giá còn lại: cách đánh giá này phản ánh tổng giá trị TSCĐ thực tế còn lại tại thời điểm đánh giá sau khi đã trừ đi giá trị hao mòn trên chỉ tiêu này phản ánh đúng đắn nhất hiện trạng TSCĐ vì nó
đã loại trừ cả hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình.