1.5.1. Một số khái niệm
1.5.4.1. Dấu hiệu nhận biết
Gai (Spikes)
Gai là một dạng bất thường của điện não đồ thường là dấu hiệu nhận biết bệnh
động kinh. Gai có thời gian tồn tại từ 20-70ms, được đặc trưng bởi đường đi lên dốc đứng tạo ra đỉnh nhọn, nỗi bật trên các sóng cơ bản, biên độ tương đối lớn.
Hình 1.20: Hình thái của ga1
Gai thường xuất hiện không theo quy luật.
Về mặt hình thái, cơ bản gai có một pha nhưng cũng quan sát được nhiều gai có 2 hoặc 3 pha. Gai có thể biểu hiện dưới đạng độc lập hoặc dạng kết hợp. Gai ghi nhận được tại vùng gân với ô bệnh.
Các tín hiệu dạng động kinh có thê xảy ra độc lập, tuy nhiên, chúng thường theo sau bởi một sóng chậm kéo dài từ 150-350ms. Các gai và nhọn thường có sóng chậm đi kèm theo, nhưng thuật ngữ phức hợp gai — sóng thường dành cho trường hợp mà sóng chậm theo sau có biên độ nôi trội, lớn hơn so với gai.
Hình thái của gai rất đa dạng và phức tạp phụ thuộc vào bệnh nhân, khác nhau giữa các bản ghi. Không có một định nghĩa rõ ràng về gai. Do đó trong quá trình chẵn đoán, cùng một bản ghi nhưng các chuyên gia khác nhau lại cho các kết quả khác nhau
33
phụ thuộc vào ý kiến chủ quan của mình. Đối với các bản ghi mà gai rõ ràng, sự thống nhất giữa các chuyên gia là lớn, tuy nhiên đối với các bản ghi mà hình dạng của gai không rõ ràng, việc xác định gai giữa các chuyên gia có sự khác biệt lớn. Như vậy, kết quả đánh giá trên một bản ghi không những phụ thuộc vào trình độ của các chuyên gia mà còn phụ thuộc vào bản thân độ phức tạp của tín hiệu.
Sóng nhọn (Sharp wave)
Có hình dạng tương tự gai, thời gian tồn tại từ 70-200ms. Sóng nhọn thường ghi nhận được ở các vùng xa tổn thương.
Hình 1.21: Hình thái của sharp wave Dạng phức hợp
Phức hợp gai sóng (spikes and wave)
Hình 1.22: Phức hợp gai sóng
Phức hợp gai sóng bao gồm một gai được theo sau bởi một sóng chậm có biên độ lớn (tần số cỡ sóng delta) có biên độ cao, sóng chậm này được coi là có nguồn phát
ở các cấu trúc của đôi thị, phức bộ này lặp đi lặp lại. Chúng có thể xuất hiện đồng bộ (đồng thì — synchronously) và cân đối hai bên trong các bệnh động kinh toàn thể hóa
(generalized epilepsies) hoac khu trú trong bệnh động kinh cục bộ. Trong những dạng gai và sóng toàn thể hóa, cơn vắng thực sự (true absense) hay là cơn nhỏ (petit mail)
đặc trưng bằng gai-sóng 3 Hz, trong khi gai chậm — sóng (slow spike-wave) thường thấy hơn khi não bị tổn thương và trong hội chứng Lennox-Gastaut.
Phức hợp gai sóng lặp lại ở tốc độ từ 3-6Hz
Da gai va song (multisharps and wave)
Hinh 1.23: Da gai va song
Đây là một dạng của gai trong đó một sóng chậm theo sau 2, hoặc nhiều gai.
Dang này thường có tần số lớn hơn 3Hz ( từ 3,5 đến 4,5Hz) và thường xuất hiện ở những cơn giật cơ (myoclonic seizure). Không được nhằm lẫn dạng này với phức hợp gai sóng có tần số 6Hz (một biến thể bình thường)
Phức hợp đa gai
Hình 1.24: Phức hợp đa gai Phức hợp đa nhọn-sóng
35
Hinh 1.25: Phức hợp đa nhọn sóng Phức hợp đa nhọn và sóng chậm
Hình 1.26: Phức hợp đa nhọn và sóng chậm
Các phóng điện dạng động kinh lệch bên theo chu ky (PLEDS - Periodic Lateralized Epileptiform Discharges): là một đạng phóng điện đi kèm với tôn thương hay chấn thương não cấp tính. Người ta thấy dạng sóng này rõ nhất khi tổn thương não cấp tính có kết hợp thêm với rối loạn chuyển hóa. Nó khởi đầu bằng những sóng nhọn xuất hiện một cách đều đặn, trên một nền tương đối bằng phẳng, ở 1 vùng hay 1 bên của não. Sau đó nhịp của nó chậm dần lại và xuất hiện các sóng chậm theo chu ky, và hoạt động điện cơ sở năm giữa các phóng điện dạng động kinh này cũng khá dân lên.
Cuối cùng các sóng dạng động kinh kiểu này cũng biến mất hoàn toàn. Kiểu PLEDS
thường thay khi có triệu chứng định khu nặng, hoặc là trên một bệnh nặng đang có xu
hướng khá dân lên.
Các tiêu chuẩn xác định phóng điện dạng động kinh - - Điện thê cao
- Hinh thai:
+ Pha đầu tiên có biên độ thấp, ngắn hơn
+ Pha thứ hai có biên độ cao hơn, dài hơn + Đa pha
+ Xuất hiện sóng chậm phía sau + Khác biệt so với nền
Phân cực: phân lớn có bề mặt âm
Thời gian tổn tại: ngắn (nhưng không quá ngắn) + Đối với gai: thời gian xuất hiện nhỏ hơn 70ms + Sóng nhọn: 70-200ms
Nền(background) bất thường
Vị trí và trạng thái: không giống như sự chuyên biến sinh lý thông thường
Second phase- negativity
Aftergoing slow wave
First half- 169 mcV Second half- 223 mcV
First phase- Third phase- initial positivity positivity
Hình 1.27: Sóng nhọn dạng động kinh
37 Cac dang spike thuc té:
SO,V
| sec
4s
_ Dar
wea 4
i
G
Hình 1.28: Một số dang gai thuc té [2]