TỈNH SƠN LA
3.1 Một số giải pháp bảo tồn và phát huy văn hóa ẩm thực truyền thống của người Thái ở Mường La
Để giữ gìn bản sắc văn hóa ẩm thực truyền thống của đồng bào Thái ở huyện Mường La nên thực hiên các giải pháp cụ thể sau:
Thứ nhất: Khôi phục các nguyên liệu chế biến truyền thống. Ngày nay có rất nhiều nguyên liệu chế biến được nhập từ mọi nơi. Thậm chí là từ nước ngoài, không thể phủ nhận được công dụng của những nguyên liệu ấy , tuy nhiên nếu có lợi dụng sự tiện ích của các nguyên liệu nhập từ ngoài vào sẽ làm phôi pha dàn ẩm thực truyền thống. Muốn làm được điều này người Thái việc bên cạnh săn bắn , hái lượm một cách hợp lí từ tự nhiên phải kết hợp với việc trồng trọt và chăn nuôi tại nhà để khôi phục các nguyên liệu chế biến truyền thống.
Thứ hai: Phục hồi cách thức chế biến truyền thống cũng là một điều hết sức quan trọng. Cùng một nguyên liệu chế biến giống nhau nhưng cách thức chế biến khác nhau sẽ tạo hương vị khác nhau của món ăn. Trải qua thời gian phương thức chế biến truyền thống đã bị mai một và dần trở thành khuôn mẫu, thiếu đi sự sáng tạo trong chế biến món ăn. Do đó những người già hay những người có kinh nghiệm cần truyền dạy bí quyết gia truyền về cách thức chế biến truyền thóng cho con cháu. Thế hệ trẻ là những người lĩnh hội những bí quyết ấy, họ cần tiếp thu và giữ gìn tiếp tục truyền lại cho thế hệ sau mình.
Thứ ba: Muốn giữ gìn bản sắc văn hóa ẩm thực truyền thống hì trước hết cần phải giữ gìn văn hóa ứng xử trong ẩm thực của người Thái. Ăn uống là nhu cầu tự nhiên của con người, ta có thể hiểu được nết văn hóa của dân tộc với những đao lý, phép tắc, phong tục, ứng xử giữ con người với con người. Người Thái rất trọng nghĩa, trọng tình. Điều này được thể hiệ rõ trong văn hóa ẩm thực
của người Thái ở huyện Mường La. Cách tổ chức và cách ứng xử trong ăn uống, thể hiện sự cố kết cộng đồng cao, người Thái cùng nhau làm và cùng nhau thưởng thức món ăn. Bảo tồn văn hóa ẩm thực truyền thống với cộng đồng cao của người Thái là còn để lưu truyề ứng xử, lễ nghi, phép tắc, với những tính chất tốt đẹp của nó, văn hóa ẩm thực truyền thống sẽ giúp con người không những lãng quên luân thường đạo lí mà còn góp phần tạo nơi không gian sống tốt hơn cho con người.
Thứ tư: Xây dựng các chương trình khai thác ẩm thực của người Thái Ẩm thực người Thái rất đa dạng và đặc trưng cho ẩm thực truyền thống.
Đây là một tiềm năng lớn để phát triển loại hình du lịch ẩm thực. Song , trên thực tế, ẩm thực người Thái chưa được nhiều người biết đến. Nguyên nhân có cả chủ quan và khách quan. Xây dựng các chương trình khai thác ẩm thực không chỉ phục vụ bản thân mà còn phục vụ hoạt động du lịch văn hóa ở Mường La, Sơn La chưa đưa ẩm thực vào khi thiết kế các sản phảm du lịch.
Chính vì lí do này, tôi xin đề xuất một số chương trình như chương trình lễ hội, liên hoan ẩm thực nhằm quảng bá cho ẩm thực của người Thái, giúp cho du khách có cái nhìn toàn diện về ẩm thực truyền thống. Đây là hoạt động không chỉ bảo tồn văn hóa ẩm thực của người Thái mà còn tạo nguồn thu lớn cho ngành kinh tế , kéo theo sự tham gia của các ngành khác.
Thứ năm: Tổ chức các liên hoan ẩm thực Thái
Nên chọn không gian gắn liền với các điểm du lịch của vùng đất Mường La: Đây là khu vực rộng , thoáng đủ không gian để cho nhiều tổ chức quảng bá sản phẩm của mình. Khu vực này thường có các lễ hội hàng năm. Đây là nơi thuận lợi để mọi người biết đến ẩm thực người Thái.
Những người làm công tác quản lí văn hóa nên mời tất cả các đầu bếp, những nghệ nhân giỏi, các khách sạn, nhà hàng, các doanh nghiệp kinh doanh ăn uống tham gia để cùng học hỏi, giao lưu về các món ăn truyền thống của người Thái. Đây là cách để phổ biến rộng rãi những món ăn truyền thống của người Thái tới đông đảo công chúng.
Ngoài những đối tượng trên cần mời thêm những đoàn biểu diễn nghệ thuật dân tộc truyền thống ... tổ chức các cuộc thi nấu ăn giỏi giữa các đầu bếp các đơn vị tham gia và ban giám khảo chính là những nghệ nhân người dân tộc đánh giá, tổ chức lớp dạy nấu các món ăn dân tộc ngắn hạn.
Đội ngũ tham gia hội nên mặc những trang phục truyền thống của dân tộc Thái. Mỗi gian hàng đều có những nhân viên có kiến thức về ẩm thực để giới thiệu cho du khách về các món ăn có trong gian hàng, cách ăn và cách chế biến, ý nghĩa của món ăn. Đặc biệt khách du lịch họ rất thích được tìm hiểu về món ăn mà họ đang được thưởng thức.Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm phải luôn chú trọng, việc xử lí rác thải trong ngày hội luôn được chú ý đảm bảo một môi trường thật sạch sẽ.
Ngoài ra, việc bảo tồn văn hóa truyền thống nói chung và bảo tồn văn hóa ẩm thực truyền thống nói riêng không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan quản lí mà còn ở ngay ý thức, nhận thức của người dân. Do vậy các cơ quan quản lý phải đôn đốc, theo dõi và chỉ đạo người dân trong công cuộc bảo tồn văn hóa ẩm thực truyền thống và hơn ai hết những nhà quản lí phải là những người đi tiên phong trong phong trào ấy, để làm tấm gương cho nhân dân noi theo.
Việc tuyên truyền bảo tồn truyền thống trong cộng đồng phải triển khai ở mọi lúc, mọi nơi đối với mọi tầng lớp phải đặc biệt chú trọng đến thế hệ trẻ. Trẻ em không những được giáo dục tại nhà, địa phương mà còn phải được giáo dục ngay ở trường, ở lớp học – dạy các bài học thiết thực để nâng cao ý thức trân trọng, lòng tự hào về ăn hóa truyền thống dân tộc.
Ngày nay tốc độ phát triển của kinh tế xã hội rất nhanh, con người đang bị cuốn trôi vào việc gấp gáp ấy, người Thái cũng không nằm trong ngoại lệ.
Chính vì vậy việc bảo tồn văn hóa ẩm thực sẽ giúp con người lấy lại sự cân bằng trong cuộc sống hối hả thường ngày.
Mặt khác việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị của ẩm thực truyền thống còn để làm phong phú thêm cho cuộc sống của con người trong xã hội hiện đại, đáp ứng nhu cầu của con người cả về mặt tinh thần và vật chất.
Đảng và Nhà nước ta đã nêu rõ tinh thần trong nghị quyết V khóa VIII là
“xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”. Bảo tồn và phát huy văn hóa ẩm thực truyền thóng của người Thái cũng là một cách để xây dựng và phát triển nề văn hóa Việt nam theo tinh thần của nghị quyết đó.
3.2 Một số kiến nghị với các cơ quan chức năng
Những người làm công tác quản lý văn hóa tại địa phương cần có sự quan tâm hơn nữa đối với văn hóa ẩm thực của người Thái ở Mường La, Sơn La. Đây là những tri thức tộc người độc đáo được gìn giữ và trao truyền qua nhiều thế hệ, là nét đặc sắc góp phần làm nên bản sắc văn hóa tộc người.
Chú ý đến vai trò quản lí của sở Văn hóa- Thông tin và sở Du lịch trong công tác phát triển và bảo tồn văn hóa ẩm thực của người Thái.
Có sự đầu tư về kinh phí để phục vụ cho công tác tôn tạo và định hướng lại hoạt động văn hóa, bảo lưu và phát triển văn hóa của người Thái trong đó có văn hóa ẩm thực.
Cần phải mở thêm các nhà hàng, khách sạn để khách du lịch đến tham quan để họ biết về ẩm thực dân tộc truyền thống.
Có chính sách hỗ trợ các hộ gia đình, các nhà hàng và quán ăn trong huyện Mường La trong việc đào tạo đội ngũ đầu bếp, đào tạo đội ngũ nhân viên phục vụ.
Chủ động và sáng tạo trong công tác quản lí và phát triển văn hóa ẩm thực.
Đồng thời, tích cực đưa ra các mô hình hoạt động mới (như các món ăn mới, tổ chức các câu lạc bộ đầu bếp giỏi...) với sự tham gia của các nhà hàng, quán ăn và các hộ gia đình trong huyện nhằm khuyến khích họ trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau và tạo môi trường văn minh thương mại.
Cũng cần có nhiều hình thức khuyến khích, khen thưởng, động viên những hộ kinh doanh tốt, thực hiện đúng theo quy định của ngành văn hóa.