Văn hóa mạnh trước hết phải là một tổng thể có kết cấu thống nhất và mạnh mẽ dựa trên các thành tố như:
Các mục tiêu/ chiến lược/ chiến thuật/ chính sách
Các quá trình nội bộ/ hoạt động/ kinh doanh hàng ngày/ công tác quản lý
Các hệ thống lương/ kế toán/ thiết kế công việc/ bố trí văn phòng
Các giá trị/ con người/ sinh hoạt/ giao tiếp…
Biểu hiện tổng quan của văn hóa mạnh là một thể thống bao gồm hai mối quan hệ bên trong và bên ngoài có tác động qua lại với nhau (biểu hiện như vòng tròn âm dương có mối quan hệ tác động lẫn nhau)
Trong cứng: là duy trì kỷ luật, thống nhất quan điểm, tư tưởng, hành động, chuẩn hóa mọi hoạt động quản lý, sản xuất kinh doanh… từ đó xây dựng giáo lý của tổ chức và kiên trì thực hiện nhằm tiến tới một định hướng rõ ràng.
Ngoài mềm: là những mối quan hệ với khách hàng và đối tác, là hệ thống dịch vụ chăm sóc khách hàng hoàn hảo, phải hết sức uyển chuyển linh hoạt trong ứng xử…
Muốn xây dựng được một văn hóa mạnh, chúng ta cần có các yếu tố:
1. Tƣ duy văn hóa mạnh:
Văn hóa doanh nghiệp được đặc trưng trước hết bởi tầm nhìn hay sứ mệnh của doanh nghiệp. Một tầm nhìn ngắn hạn, ích kỷ sẽ tạo ra một thứ văn hóa yếu kém khó tồn tại. Một tầm nhìn hay sứ mệnh lâu dài hướng tới những lợi ích của cộng đồng sẽ góp phần tạo nên văn hóa mạnh
“Nếu một tổ chức muốn đối mặt với những thử thách trong một thế giới thay đổi không ngừng, tổ chức đó phải chuẩn bị thay đổi tất cả, thậm chí bản thân nó, ngoại trừ những niềm tin chủ yếu thẩm thấu suốt tổ chức…” (T. Watson, IBM, 1960s). Điều này cho thấy một doanh nghiệp cần phải có khả năng đối phó với những thay đổi trong thế giới xung quanh. Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội, tiến bộ khoa học kỹ thuật, sự cạnh tranh trên thị trường đòi hỏi doanh nghiệp phải có những thay đổi về chiến lược, mục tiêu, công nghệ, cơ cấu tổ chức, phương pháp quản lý… Nhưng có một thứ duy nhất không được thay đổi, đó là tư tưởng cốt lõi. Một động lực duy nhất của doanh nghiệp xuất sắc (một tổ chức văn hóa mạnh) là:
Duy trì cốt lõi
Khuyến khích tiến bộ không ngừng
Điều đó có nghĩ là doanh nghiệp phải duy trì các tư tưởng cốt lõi của mình, đồng thời không được phép thỏa mãn với hiện tại dù hiện tại doanh nghiệp đang tiến triển tốt đẹp
2. Cấu trúc văn hóa mạnh:
Nếu coi văn hóa như một tòa nhà của doanh nghiệp, khi thiết kế một tòa nhà, cần phải tuân thủ ba nguyên tắc:
Kết cấu vững chắc
Tiện lợi khi sử dụng
Phù hợp thẩm mỹ
Một doanh nghiệp bền vững lâu đài không những phải có những ý tưởng kinh doanh vĩ đại hay những nhà lãnh đạo tài giỏi, biết mọi việc, mà còn phải có một tổ chức thiết kế tốt
Thích ứng với sự thay đổi không phụ thuộc vào cá nhân lãnh đạo nào.
Những người lãnh đạo trong tổ chức phải biết tập trung sức lực cho việc thiết kế tổ chức phù hợp, thích ứng. Đồng thời doanh nghiệp cũng phải hiểu rằng nếu chỉ xác định tầm nhìn, sứ mệnh, lựa chọn mục tiêu, chiến lược… thôi thì chưa đủ, doanh nghiệp cần phải mang tầm nhìn vào cuộc sống, chuyển biến những mong ước tốt đẹp thành hiện thực cụ thể, chỉnh tề cơ cấu – đội ngũ thẳng hàng hướng đích vào các mục tiêu chiến lược.
Văn hóa mạnh đòi hỏi doanh nghiệp phải hài hòa trong tư duy, hành động…
Nhất quán để tạo ra một tổ chức xuất sắc, bền vững. Sự hài hòa đó chính là tính thẩm mỹ cao nhất trong cấu trúc của tòa nhà văn hóa doanh nghiệp. Doanh nghiệp bảo thủ xung quanh tư tưởng cốt lõi, nhưng luôn thử nghiệm và dò tìm cơ hội, cải tiến liên tục tạo ra sự tiến bộ.
3. Môi trường văn hóa mạnh
Môi trường văn hóa mạnh phải phong phú và nhiều bản sắc, giá trị nhằm gắn kết các cá nhân trong một tổ chức kinh tế. Môi trường văn hóa mạnh diễn ra những hoạt động văn hóa thường ngày, hàng năm trong toàn bộ hệ thống, đồng thời toát lên tinh thần và ý chí làm việc bền bỉ của con người, hay cá nhân vì sứ mệnh của tổ chức. Môi trường văn hóa được hình thành từ 4 thành phần:
Trước hết, đó là giá trị tinh thần, là nhịp đập con tim của doanh nghiệp, là một hệ thống các giá trị - nguyên tắc – giáo lý nội bộ doanh nghiệp, được chia sẻ, truyền bá trong nội bộ cán bộ công nhân viên.
Nó bao gồm các giá trị cốt lõi và các niềm tin khác. Các giá trị này được hình thành từ tình cách, mong muốn của người lãnh đạo, đóng góp của toàn thể nhân viên trong quá trình sản xuất kinh doanh, luôn được tích lũy, gọt dũa, điều chỉnh theo thời gian cùng với sự phát triển của tổ chức. Theo một mối quan hệ hữu cơ, trên nền tảng giá trị tinh thần, các yếu tố nhân vật hình mẫu, tập tục lễ nghi, giao tiếp và truyền đạt được hình thành và phát triển không ngừng tạo thành môi trường sống mạnh mẽ cho các thành tố văn hóa.
Các nhân vật hình mẫu là hiện thân của giá trị và sức mạnh trường tồn của tổ chức. Đây là những nhân vật nòng cốt của doanh nghiệp góp phần tạo nên hình ảnh khác biệt của doanh nghiệp, làm cho các kết quả xuất sắc trở nên bình dị, thúc đẩy nhiều lớp nhân viên noi theo, nhờ đó củng cố môi trường văn hóa mạnh trong doanh nghiệp
Tương tự vậy, sự phát triển của tổ chức đồng nghĩa với sự phong phú về các tập tục, lễ nghi mà tổ chức giải thích chi tiết cặn kẽ các sinh hoạt lễ nghi nào mà công ty mong đợi người lao động cần theo. Đó chính là quy tắc diễn ra trong giao tiếp ứng xử cá nhân với đồng nghiệp, cấp trên – cấp dưới, bên trong – bên ngoài. Các nghi thức trong công việc, tổ chức hội họp, chế độ báo cáo, nghi thức tôn vinh, ghi nhận thành tích, các quy tắc này không nằm ngoài chuẩn mực đạo đức của người Việt, có truyền thống hàng ngàn năm lịch sử : Nhân – Lễ - Nghĩa – Trí – Tín
Nếu giá trị tinh thần được ví von như trái tim của doanh nghiệp thì giao tiếp – truyền đạt như dòng máu lan tỏa trong toàn tổ chức, gắn kết và vận hành các hoạt động truyền đạt các niềm tin, giá trị làm cho văn hóa mạnh sống động xuyên suốt các cấp bậc, khối, đơn vị, các vùng miền, nó giúp tạo dựng các tình bạn, bằng hữu, đồng đội trong công việc cũng như ngoài công việc, biến tổ chức thực sự thành một mái nhà chung cho toàn thể nhân viên. Ngoài ra, trong nền kinh tế trí thức, các doanh nghiệp còn phải luôn biết kết hợp và chia sẻ các kiến thức, thực hiện một chu trình đào tạo tích cực, dạy – học 2 chiều, trong đó, người lãnh đạo vừa đóng vai trò là thầy và đóng luôn vai trò là người học trò.
4. Chuẩn mực hành động trong văn hóa mạnh:
Sự phát triển của môi trường văn hóa như đã đề cập không thể thiếu những thành tố cụ thể hơn văn hóa mạnh, đó là hành động của văn hóa.
Trong văn hóa mạnh, việc thực hiện các nhiệm vụ bất khả thi là một cơ chế mạnh để thúc đẩy sự tiến bộ. Các doanh nghiệp khi xây dựng văn hóa mạnh phải luôn đặt ra cho mình những nhiệm vụ to lớn, quá sức mình, có vẻ như liều lĩnh, mạo hiểm, nhưng phải nhất quán với giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. Từ mục tiêu bất khả thi của công ty, các quản lý, các lãnh đạo đơn vị, thành viên xây dựng các mục tiêu bất khả thi cho đơn vị mình tạo một sự sống động thẳng hàng trên toàn tổ chức.
Chính các nhiệm vụ bất khả thi đó được đặt ra nối tiếp, khi đạt được lại có một mục tiêu mới, nhiệm vụ mới sẽ tạo đà thúc đẩy sự tiến bộ mạnh mẽ và liên tục giúp một công ty trở thành một doanh nghiệp lớn mạnh trong tương lai.
Để thực hiện các nhiệm vụ bất khả thi, doanh nghiệp phải tìm kiếm, lựa chọn, đào tạo, những con người thích hợp, nhất quán và chia sẻ các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. Những con người không thích hợp cần phải được loại ra khỏi doanh nghiệp
Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải một mặt kiểm soát chặc chẽ tư tưởng nhân viên, mặt khác ủng hộ sự tự chủ cao nhất cho mỗi người, thúc đẩy mọi người luôn hành động và thử nghiệm, làm mọi thứ cho sự tiến bộ của doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp xuất sắc luôn sử dụng đồng thời nhiệm vụ bất khả thi và hành động – thử nghiệm để thúc đấy tiến bộ. Việc duy trì tư tưởng cốt lõi, hành vi văn hóa nhất quán, cơ chế phù hợp (trong cấu trúc văn hóa mạnh) là điều bắt buộc để đảm bảo tiến bộ đi đúng hướng.
Thực tế cho thấy, các công ty phát triển từ khá lên xuất sắc đều phải tìm kiếm các lãnh đạo từ nguồn bên trong lòng tổ chức. Chỉ có tạo dựng ở lớp quản trị kế tiếp, xây dựng lãnh đạo nguồn từ trong lòng doanh nghiệp mới đảm bảo cho doanh nghiệp vừa có tốc độ phát triển cao mà vẫn duy trì nhịp độ phát triển, hoặc chuyển hướng vì đã tiếp nhận các nhà lãnh đạo – quản lý từ bên ngoài mà vẫn chưa thẩm thấu văn hóa doanh nghiệp. Vì vậy, các doanh nghiệp cần phải biết xây dựng và phát triển môi trường dạy – học 2 chiều, yêu cầu mọi lãnh đạo phải biết dạy và học. Bên cạnh đó, phải thiết kế các khóa đào tạo thích hợp gắn chặt với các giá trị cốt lõi và tìm kiếm lựa chọn các nhà lãnh đạo tương lai từ việc thực hiện các nhiệm vụ bất khả thi.
Trong thế giới cạnh tranh gay gắt hôm nay, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển phải luôn thay đổi và cải tiến, luôn cố gắng để ngày mai phải tốt hơn ngày hôm nay, luôn tiến tới mục đích cao hơn. Họ phải xây dựng một văn hóa tiêu hủy
mọi sự thỏa mãn. Các doanh nghiệp đồng thời cải tiến liên tục cho một chuẩn mực cao hơn trong hiện tại và nỗ lực đầu tư định hướng dài hạn cho tương lai.
Tóm lại: việc xây dựng và phát triển văn hóa mạnh trong các doanh nghiệp đã trở nên rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và sức mạnh của doanh nghiệp theo yêu cầu phát triển kinh tế đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Việc xây dựng nền tảng văn hóa mạnh nhằm mục tiêu phát triển bền vững là một quá trình không đơn giản, không thể chỉ trong vài tháng hay vài năm, mà đây là một quá trình phát triển lâu dài, bền bỉ của tất cả các thành viên trong doanh nghiệp.