TỪ SAU TRƯNG VƯƠNG ĐẾN TRƯỚC LÝ NAM ĐẾ
Tiết 27 Bài 24 NƯỚC CHAMPA TỪ THẾ KỶ II ĐẾN THẾ KỶ X
I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức
- Nước Cham-Pa độc lập được thành lập: địa bàn, quá trình xây dựng và mở rộng.
- Tình hình kinh tế văn hóa: biết sử dụng công cụ bằng sắt,trồng lúa nước và các loại cây ăn quả, khai thác lâm thổ sản, chữ viết, tôn giáo, phong tục tập quán…
2.Kĩ năng
Tiếp tục rèn luyện kỹ năng đọc bản đồ lịch sử, kỹ năng đánh giá, phân tích.
3.Thái độ
Biết nhận thức sâu sắc rằng, người Cham-Pa là một thành viên của đại gia đình các dân tộc Việt Nam.
II. Chuẩn bị 1. Giáo viên
Lược đồ Giao Châu và Cham-Pa giữa thế kỷ VI-X, sưu tầm tranh ảnh về đền tháp Chăm.
2.Học sinh Đọc và chuẩn bị bài, ….
III. Phương pháp
Thảo luận, trực quan, vấn – đáp, phân tích, diễn giảng…
IV. Hoạt động dạy học 1.Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ
?: Trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng?
Trả lời: - Khoảng năm 776, Phùng Hưng và em là Phùng Hải đã nổi dậy khởi nghĩa ở Đường Lâm, được nhân dân ủng hộ.
- Sau đó Phùng Hưng kéo quân về bao vây phủ Tống Bình và đã chiếm được thành, sắp xếp việc cai trị.
3. Bài mới
Giới thiệu bài mới
Đến cuối thế kỷ II nhà Hán suy yếu không thể kiểm soát các vùng đất phụ thuộc nhất là đất xa ở Giao Châu, nhân dân huyện Tượng Lâm, huyện xa nhất của quận Nhật Nam đã lợi dụng được cơ hội đó, nổi dậy lật đổ ách thống trị của nhà Hán, lập ra nước Lâm Ấp, sau đổi thành Cham - Pa, nhân dân Cham - Pa vốn khéo tay, cần cù đã xây dựng được quốc gia khá hùng mạnh. Họ đã để lại cho đời sau nhiều thành quách, đền tháp và tượng rất độc đáo. Quan hệ giữa nhân dân Cham - Pa với các cư dân khác ở Giao Châu rất mật thiết trong đời sống và tinh thần. Vậy nước Cham - Pa hình thành như thế nào? Và phát triển ra sao? Chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay.
Hoạt động dạy học
Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động 1: Cá nhân/ lớp
GV: Giảng theo SGK và chỉ trên lược đồ.
+ Giao Châu do nhà Hán lập gồm 9 quận: Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam, Uất Lâm, Thương Ngô, Đạm Nhĩ, Chu Nhai, Nam Hải, Hợp Phố.
+ Quận Nhật Nam gồm 5 huyện: Tây Quyển, Chu Ngô, Tí Cảnh, Lô Dung và Tượng Lâm. Tượng Lâm là huyện xa nhất về phía Nam ( Từ đèo Hải Vân đến đèo Đại Lãnh…-> Tượng Lâm. Đây là nơi sinh sống của bộ lạc Dừa – tức người Cham - Pa cổ.
?: Nhân dân Tượng Lâm giành được độc lập trong hoàn cảnh nào?
HS: Vào thế kỷ II nhà Hán suy yếu, không thể kiểm soát được các quận ở xa, lợi dụng cơ hội đó vào năm 192 - 193 nhân dân huyện Tượng Lâm dưới sự lãnh đạo của Khu Liên đã nổi dậy chống lại quân đô hộ của nhà Hán và giành được độc lập, Khu Liên tự xưng là vua, đặt tên nước là Lâm Ấp.
?: Quốc gia Lâm Ấp đã dùng biện pháp gì để mở rộng lãnh thổ?
HS: Trả lời
GV: Dùng lực lượng quân sự tấn công các nước láng giềng.
Như vậy nước Chăm pa từ đèo Hải Vân (từ Đà Nẵng) đến Phan Rang. Khu vực Nam Trung Bộ ngày nay.
* GVKL: Thế kỷ II, do nhà Hán suy yếu, chính sách thống trị của nhà Hán quá tàn bạo, nhân dân Tượng Lâm đã nổi dậy lật đổ chính quyền đô hộ, lập ra nước Lâm Ấp. Dưới sự lãnh đạo của vua Lâm Ấp, với lực lượng quân sự khá mạnh, tấn công các nước láng giềng, mở rộng lãnh thổ, đổi tên nước là Chăm Pa, đóng đô ở Sinhapura (Trà Kiệu - Quảng Nam).
1. Nước Chăm-Pa độc lập ra đời.
- Hoàn cảnh ra đời: Năm 192 - 193, nhân dân Tượng Lâm dưới sự lãnh đạo của Khu Liên đã nổi dậy giành độc lập, Khu Liên tự xưng là vua, đặt tên nước là Lâm Ấp.
- Quá trình phát triển: Vua Lâm ấp tấn công các nước láng giềng, mở rộng lãnh thổ về phía Bắc đến Hoành Sơn( huyện Tây Quyển) phía Nam đến Phan Rang, rồi đổi tên nước thành ChămPa, đóng đô ở Sinhapura (Trà Kiệu - Quảng Nam).
Hoạt động 2: Cá nhân/ lớp
GV: Gọi HS đọc đoạn đầu mục 2 từ "
Người Chăm...buôn bán nô lệ"
?: Nêu những biểu hiện cụ thể về đời sống kinh tế của nhân dân Cham-Pa?
?: Em có nhận xét gì về trình độ phát triển của Chăm Pa từ thế kỷ II -> X?
HS: Trả lời
GV: Nhân dân Chăm Pa đã đạt trình độ phát triển kinh tế như nhân dân các vùng xung quanh như biết sử dụng công cụ sắt, sức kéo trâu bò, biết trồng lúa một năm hai vụ, trồng các loại cây ăn quả, cây công nghiệp, buôn bán với nước ngoài…
Nước Cham-Pa cũng như Giao Châu có nền kinh tế rất phát triển.
GV: Yêu cầu hs đọc đoạn từ" Từ thế kỉ IV....các bức chạm nổi”
?: Thành tựu văn hoá quan trọng nhất của người Chăm Pa là gì?
HS trả lời.GV chốt ý.
HS quan sát H52, 53.
?: Em có nhận xét gì về nghệ thuật kiến trúc người Chăm?
HS: Trả lời
GV: Người Chăm sáng tạo ra một nền kiến trúc nghệ thuật và điêu khắc độc đáo, mang đậm tình cảm và tâm hồn người Chăm…
Thánh địa Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, là tổ hợp bao gồm nhiều đền đài Chăm Pa, trong một thung lũng đường kính khoảng 2 km, bao quanh bởi đồi núi. Đây từng là nơi tổ chức cúng tế của vương triều Chăm pa cũng như là lăng mộ của các vị vua Chăm pa hay hoàng thân, quốc thích.
Thánh địa Mỹ Sơn được coi là một trong những trung tâm đền đài chính của Ấn Độ giáo ở khu vực Đông Nam Á và là di sản duy nhất của thể loại này tạiViệt Nam.
2. Tình hình kinh tế, văn hoá Cham-Pa từ thế kỷ II đến thế kỷ X.
* Kinh tế.
- Sử dụng công cụ bằng sắt, dùng trâu bò kéo cày, trồng lúa nước mỗi năm hai vụ.
- Trồng cây ăn quả (cau, dừa, mít...) và cây công nghiệp (bông, gai...) - Khai thác lâm thổ sản (trầm hương, ngà voi, sừng tê...), làm gốm, đánh cá.
- Người Chăm buôn bán với nhân dân Giao Châu, Ấn Độ, Trung Quốc.
* Văn hoá:
- Có chữ viết riêng, bắt nguồn từ chữ Phạn (Ấn Độ).
- Theo đạo bà La Môn và đạo phật.
- Có tục hoả táng người chết, ở nhà sàn và ăn trầu cau.
- Có nền kiến trúc đặc sắc, độc đáo như tháp Chăm, đền, tượng, thánh địa Mĩ Sơn.
Từ năm 1999, Thánh địa Mỹ Sơn đã được UNESCO chọn là một trong các di sản thế giới .Hiện nay, nơi đây đã được thủ tướng chính phủ Việt Nam đưa vào danh sách xếp hạng 23 di tích quốc gia đặc biệt quan trọng.
Tháp Chăm, hay còn gọi là tháp Chàm, là một dạng công trình thuộc thể loại kiến trúc đền tháp Champa, thuộc kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng của dân tộc Chàm.
Các tháp Chăm là một khối kiến trúc xây dựng bằng gạch nung màu đỏ sẫm lấy từ đất địa phương, phía trên mở rộng và thon vút hình bông hoa. Mặt bằng tháp đa số là hình vuông có không gian bên trong chật hẹp thường có cửa duy nhất mở về hướng Đông (hướng Mặt Trời mọc). Trần được cấu tạo vòm cuốn, trong lòng tháp đặt một bệ thờ thần bằng đá. Nghệ thuật chạm khắc, đẽo gọt công phu hình hoa lá, chim muông, vũ nữ, thần thánh thể hiện trên mặt tường ngoài của tháp. Các viên gạch liên kết với nhau rất rắn chắc, bền vững tới hàng chục thế kỷ.
?: Giữa người Chăm và người Việt có mối quan hệ như thế nào?
HS: Trả lời
GV: Giữa người Việt và người Chăm có mqh chặt chẽ từ lâu đời. Nhiều cuộc nổi dậy của nhân dân Tượng Lâm và Nhật Nam được nhân dân Giao Châu ủng hộ.
Nhân dân Tượng Lâm, Nhật Nam cũng hưởng ứng cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhân dân Chăm pa ủng hộ cuộc khởi nghĩa của Mai Thúc Loan.
?: Vậy về kinh tế, văn hóa giữa người Chăm và người Việt có gì giống nhau?
HS: Trả lời GV: * Kinh tế:
- Sử dụng công cụ bằng sắt, dùng trâu bò kéo cày, trồng lúa nước mỗi năm hai vụ.
- Trồng cây ăn quả , làm gốm, đánh cá.
-Người Chăm buôn bán với nước ngoài.
* Văn hóa: Ở nhà sàn, ăn trầu cau...
=> Kết luận: Từ thế kỷ II->X kinh tế, văn hoá của Chăm Pa rất phát triển.
Đất nước Chăm Pa cổ là một bộ phận của đất nước VN ngày nay, cư dân Chăm Pa là một bộ phận của cộng đồng các dân tộc Việt Nam
4. Củng cố
- Nước Chăm pa ra đời trong hoàn cảnh nào?
- Nêu những thành tựu kinh tế của nước Chăm Pa ? 5. Hướng dẫn học tập
- Nắm nội dung bài chương III.
- Chuẩn bị làm bài tập lịch sử.
V. Rút kinh nghiệm
Ngày soạn: 04/3/2017