-Gv hớng dẫn HS ôn tập bằng phơng pháp vấn đáp, đàm thoại
*Những nội dung cần ôn tập:
1- Tác giả:
- Quê An Giang là nhà văn Nam Bộ
- Chỉ viết về cs và con ngời Nam Bộ
- Cốt truyện hấp dẫn, tình huống bất ngờ ngôn ngữ đậm màu sắc Nam Bộ.
2- Văn bản:
* H/c sáng tác : 1966, Khi tác giả hoạt động ở chiến trờng Nam Bộ
* Tóm tắt đoạn trích:
-Y/c HS tóm tắt: Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái lên tám tuổi, ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Bé Thu không nhận ra cha vì vết sẹo trên mặt làm ba em không còn giống với ngời trong bức ảnh chụp mà em đã biết. Em đối xử với ba nh ngời xa lạ. Đến lúc Thu nhận ra cha, tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em thì
cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. ở khu căn cứ, ngời cha đã dồn hết tình cảm yêu quý, nhớ thơng đứa con vào việc làm chiếc lợc bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trong một trận càn ông hi sinh. Trớc lúc nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lợc cho ngời bạn.
* Bè côc
- Tình huống 1: Sau 8 năm hai cha con gặp lại nhau, bé Thu không nhận cha, đến lúc em nhận ra thì ông Sáu phải ra đi
→ bộc lộ t/cảm mãnh liệt của con đ/v cha.
- Tình huống 2 : ở căn cứ ông Sáu dồn tất cả tình yêu thơng, làm chiếc lợc nhng cha kịp trao cho con đã hy sinh → bộc lộ t/c sâu sắc của ngời cha.
3- Diễn biến tâm lý bé Thu trong lần ông Sáu về thăm nhà.
a. Trớc khi nhận ông Sáu là cha
-mặt nó tái đi, hốt hoảng, vụt chạy, kêu thét lên “Má! Má!”
→ Miêu tả tâm lý rất phù hợp với tâm lý bé gái.
→ Thái độ ngạc nhiên, sợ hãi.
* Những ngày ông Sáu ở nhà:
-không chịu gọi một tiếng ba -bị doạ đánh thì chỉ nói trống không -nhất định không chịu nhờ ông chắt giùm nồi nớc cơm to đang sôi, -hất tung cái trứng cá ông Sáu gắp ra khỏi bát cơm
-Bị đánh không khóc lặng lẽ bỏ về bên ngoại, khi xuống xuồng cố ý khua dây cột xuống kêu rổn rang thật to...
→Thờ ơ, lạnh nhạt, xa cách đến mức bớng bỉnh, ngang ngạnh.
*Trong 2 ngày đầu nó không coi ông Sáu là cha. Nó không hiểu sao cả mẹ cũng bắt nó chấp nhận. Ông Sáu càng làm thân nó càng căm ghét. Nhng nó vì mẹ mà miễn cỡng không phản ứng ra mặt
- Nhng đến cái hành động hất trứng cá - thể hiện sự căm ghét cao độ. Và trong giây phút bùng nổ bột phát nó sẵn sàng chịu đựng, lầm lì bớng bỉnh, bất cần. Nó không thể kìm nén đợc nữa.
- GV bổ sung: Và chính giây phút đó càng chứng tỏ thơng yêu mãnh liệt ba nó, ngời
đàn ông trong ảnh, khác hoàn toàn vời ngời đàn ông đáng ghét cứ muốn thay thế ba nó .Đó là phản ứng tâm lý hoàn toàn tự nhiên của một đứa bé có cá tình mạnh mẽ. Trong sự cứng đầu cứng cổ của con bé còn ẩn chứa cả sự kiêu hãnh trẻ thơ về một tình yêu dành cho ngời cha khác ấy
? Theo em sự ơng ngạnh của bé Thu có đáng trách hay không? vì sao?
-HS: - Sự ơng ngạnh đó hoàn toàn không đáng trách vì :
+ H/cảnh éo le của Ctranh, bé Thu quá nhỏ không thể thấu hiểu đợc.
+ Những ngời lớn không ai chuẩn bị đón nhận ~ khả năng bất thờng ấy.
27
ị Thể hiện cá tính mạnh mẽ, tình cảm sâu sắc chân thật, thuỷ chung.
*Bé chỉ thực sự dành tình cảm cho ngời ba trong trái tim của minh. Bé đã sẵn sàng chống lại tất cả để giữ nguyên tình cảm ấy. Thu chỉ yêu ba khi tin chắc đó là ba.
b- Khi nhận ra ông Sáu là ba:
- Lặng lẽ đứng ở góc nhà
-đôi mắt buồn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa -Tiếng gọi” ba” xé ruột gan mọi ngời -nhảy thót lên hai tay ôm lấy cổ ba -hôn khắp ba, khóc không cho đi
→ Tình yêu và sự mong mỏi ngời cha xa cách đã bị dồn nén bấy lâu, nay bùng ra thật mạnh mẽ và hối hả, cuống quít có xen lẫn cả sự hối hận
* Lần đầu tiên nó cất tiếng gọi ba và tác giả đặc tả : tiếng kêu nh tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi ngời, nghe thật xót xa. Đó là tiếng ba nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng ba nh vỡ tung tự đáy lòng nó. Và khi đã vỡ lẽ thì lòng yêu ba càng nhân lên gấp bội nhng muộn quá. Và thật éo le đ/v ngời cha ấy, đó là tiếng ba đầu tiên và cũng là tiếng gọi cuối cùng ông nghe đợc từ chính đứa con muôn vàn yêu quí.
ị Là cô bé có cá tính mạnh mẽ, tình cảm sâu sắc dứt khoát, rạch ròi đối với cha của m×nh
4- Tình cảm cha con sâu nặng ở ông Sáu.
-Khi mới gặp con:
+ Tình cứ nôn nao trong ngời.
+ K0 chờ xuồng cập bến, nhảy thọt lên + Bớc vội, bớc dài, kêu to : Thu ! con + giọng lặp bặp run run
+ hai tay buông thõng nh bị gãy.
→Khao khát, mong nhớ con.
- Những ngày ở nhà:
+ tìm cách vỗ về con
+đau khổ bất lực khi phải chia tay
+Sung sớng, hạnh phúc đến nghẹn ngào khi con gọi là ba.
* Ông Sáu khao khát đốt lòng đợc con gọi Ba nhng không đợc con đón nhận.
Nỗi đau của ông cứ lớn dần, nh lăn vào trong sâu thẳm → đó là sự hy sinh lớn lao không đếm đợc của ngời làm c/mạng.
- Phút chia tay ông sung sớng cảm động hạnh phúc nghẹn ngào khi con đột ngột thay
đổi hoàn toàn.
-Những ngày ở chiến trờng:
+ Nhớ thơng con ông càng day dứt ân hận và khổ tâm vì đã trót đánh mắng con.
+ làm chiếc lợc ngà: dồn hết tâm trí công sức ca răng, chuốt bóng, khắc chữ tỉ mỉ.
Ngắm nghía chiếc lợc, chải cho bóng
→ Chiếc lợc là kết tinh tất cả ~ t/cảm của một ngời cha dồn cho con trong xa cách nhớ thơng. Chiếc lợc cha chải đợc tóc con nhng đã gỡ rối lòng ông, làm dịu đi nỗi ân hận và
ánh lên niềm hy vọng khắc khoải sẽ đợc gặp con.
* Lòng yêu con đã biến ngời csĩ thành 1 nghệ nhân, nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác phẩm duy nhất trong đời cho nên chiếc lợc ngà là kết tinh của tình phụ tử mộc mạc mà
đằm thắm sâu xa, đơn sơ mà khì diệu làm sao!
ị Tình yêu con sâu nặng vô bờ bến của ông sáu.
* văn bản gợi ngời đọc suy nghĩ thấm thía ~ đau thơng mất mát, éo le mà chiến tranh mang đến cho bao nhiêu con ngời, bao nhiêu gia đình.
* Chiến tranh có thể làm cho cha con xa cách, có thể gây mất mát, đau thơng cho ngời dân Nam bộ. Nhng có một điều mà chiến tranh không thể cớp đi. Đó chính là tinh phụ tử thiêng liêng bất diệt. Đó chính là sức mạnh tạo nên chiến thắng cho dân tộc ta.
5- Những thành công về nghệ thuật:
- Cốt truyện bất ngờ nhng hợp lý
+ bất ngờ 1 : bé Thu không nhận cha rồi đột ngột biểu lộ tình cảm mãnh liệt với cha → trái ngợc nhng hợp lý.
+ bất ngờ 2 : cuộc gặp gỡ tình cờ giữa bác Ba- ngời kể chuyện – với cô giao liên Thu.
+ hợp lý : bé Thu gan lì bớng bỉnh cá tính mạnh → cô giao liên gan dạ dũng cảm bé càng ơng ngạnh, gan lì - t/cảm càng mãnh liệt mạnh mẽ...
- Lựa chọn n/vật kể chuyện thích hợp → câu chuyện đáng tin cậy.
+ Ngời kể là bạn thân của ông Sáu, không chỉ là ngời chứng kiến khách quan – mà còn bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với các n/v. Ngời kể chủ động điều chỉnh nhịp điệu kể xen vào ~ ý kiến bình luận suy nghĩ của mình để dẫn dắt ngời đọc (VD : trong cuộc đời k/c tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay... Cây lợc cha chải đợc mái tóc con nhng nó nh gỡ rối đợc phần nào...
- Xây dựng n/v, miêu tả tâm lý n/v rất thành công - Ngôn ngữ lời kể giản dị, đậm màu sắc Nam Bộ.
6- Chủ đề của truyện:
- Truyện diễn tả cảm động tình cha con đằm thắm sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiÕn tranh.
- Ca ngợi t/c cha con cao đẹp, thiêng liêng nh một giá trị nhân bản sâu sắc, nhất là trong h/c khã kh¨n.