3.1. ý nghĩa của việc sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyờn vật liệu
Nguyờn vật liệu là 1 trong 3 yếu tố của quỏ trỡnh sản xuất và là yếu tố cấu thành nờn thực thể sản phẩm, chiếm 1 tỷ trọng lớn (từ 60 – 80%) về chi phớ do đú sử dụng hợp lý tiết kiệm nguyờn vật liệu là 1 yờu cầu thờng xuyờn phải đợc thực hiện trong cỏc doanh nghiệp.
Việc sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyờn vật liệu là một biện phỏp cơ bản để tăng số l- ợng sản xuất, tăng chất lợng sản phẩm, gúp phần vào việc giảm nhu cầu về vốn dự trữ
nguyờn liệu, vốn nhập khẩu nguyờn vật liệu, tiết kiệm ngoại tệ.
Sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyờn vật liệu gúp phần làm giảm chi phớ về nguyờn vật liệu để sản xuất ra sản phẩm từ đú giỏ thành sản phẩm hạ.
Việc sử dụng và tiết kiệm nguyờn vật liệu cũn ảnh hởng đến việc tiết kiệm lao động sống, nõng cao hệ số sử dụng thời gian hoạt động của mỏy múc thiết bị và trang bị cụng nghệ, ảnh hởng đến tỡnh hỡnh tài chớnh của doanh nghiệp.
3.2. Cỏc phơng phỏp chủ yếu tăng cờng cụng tỏc quản lý nguyờn vật liệu
Trong bất kỳ một doanh nghiệp nào, việc sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyờn vật liệu
đều phải dựa trờn cơ sở phõn tớch một cỏch khoa học tỡnh hỡnh sử dụng nguyờn vật liệu và
đề ra những phơng hớng, biện phỏp cụ thể phự hợp với đặc điểm kinh tế kỹ thuật của từng doanh nghiệp. Sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguyờn vật liệu vừa là nghĩa vụ vừa là quyền lợi của doanh nghiệp và đợc thực hiện theo những phơng hớng và biện phỏp sau:
28
NVLSD
Tỡm mọi biện phỏp để giảm bớt phế phẩm, hạ thấp định mức tiờu dựng nguyờn vật liệu: muốn vậy cỏc doanh nghiệp cần tập trung giải quyết cỏc vấn đề nh: tăng cờng cụng tỏc cải tiến kỹ thuật, ứng dụng kỹ thuật, cụng nghệ mới vào sản xuất, nõng cao trỡnh độ lành nghề cho cụng nhõn.
Xõy dựng và hoàn thiện hệ thống định mức tiờu dựng nguyờn vật liệu, xõy dựng và thực hiện nghiờm chỉnh chế độ bảo quản, sử dụng và sửa chữa bảo dỡng mỏy múc thiết bị.
Coi trọng việc tổ chức hạch toỏn nguyờn vật liệu và phế phẩm ỏp dụng chế độ khuyến khớch lợi ớch vật chất trong việc sử dụng tiết kiệm hay lóng phớ nguyờn vật liệu,...
Đặc biệt coi những biện phỏp để giảm mức tiờu dựng nguyờn vật liệu trong khõu thiết kế và cụng nghệ.
* Sử dụng nguyờn vật liệu thay thế
Là một phơng hớng đặc biệt quan trọng ở nớc ta hiện nay. Sử dụng nguyờn vật liệu rẻ tiền, sẵn cú trong nớc thay thế cho nguyờn vật liệu qỳi hiếm, đắt tiền, nhập khẩu. Song phải đảm bảo chất lợng và yờu cầu của cụng nghệ chế biến.
* Triệt để thu hồi và tận dụng phế liệu, phế phẩm
Phõn loại và thu hồi phế phẩm ở từng khõu, phế liệu nào cú thể tỏi sử dụng đợc, phế liệu nào cú thể sản xuất hoặc gia cụng cỏc mặt hàng phụ... việc tận dụng phế liệu khụng những là yờu cầu trớc mắt mà cũn là yờu cầu lõu dài của cỏc doanh nghiệp. Ngay cả ở những nớc phỏt triển vẫn coi trọng vấn đề này.
* Xoỏ bỏ mọi hao hụt, mất mỏt, h hỏng nguyờn vật liệu do nguyờn nhõn chủ quan gõy ra
Đõy là yếu tố quan trọng liờn quan đến trỏch nhiệm, ý thức và trỡnh độ của ngời quản lý và ngời sử dụng. Để thực hiện tốt phơng hớng này, cần nõng cao trỏch nhiệm trong cụng tỏc thu mua bao gúi, bốc dỡ, kiểm nghiệm, bảo quản và cấp phỏt nguyờn vật liệu kiờn quyết ỏp dụng chế độ trỏch nhiệm và sử phạt nghiờm bằng biện phỏp kinh tế, hành chớnh
đối với những ngời vụ trỏch nhiệm những hành động lấy cắp hoặc lóng phớ nguyờn vật liệu. Luụn luụn theo dừi đụn đốc, kiểm tra chặt chẽ việc sử dụng nguyờn vật liệu.
29
NVLSD
ZHHCB
NVLMM
3.3. Một số chỉ tiờu đỏnh giỏ trỡnh độ sử dụng và quản lý nguyờn vật liệu
Ngoài việc đỏnh giỏ cụng tỏc lập kế hoạch, cụng tỏc xõy dựng định mức bằng cỏch so sỏnh giữa số thực tế với số kế hoạch, cỏc doanh nghiệp tuỳ thuộc vào đặc điểm kinh tế kỹ thuật của mỡnh cú thể sử dụng một số chỉ tiờu sau để đỏnh giỏ trỡnh độ sử dụng và quản lý nguyờn vật liệu.
+ Vũng luõn chuyển nguyờn vật liệu SVNVL =
Trong đú:
SVNVL - Số vũng luõn chuyển nguyờn vật liệu trong kỳ NVLSD - Giỏ vốn nguyờn vật liệu đó dựng
NVLDT - Giỏ trị nguyờn vật liệu dự trữ của kỳ tớnh toỏn.
+ Vũng luõn chuyển vật t trong sản phẩm dở dang
SVSPDD =
Với : SVSPDD - Số vũng luõn chuyển vật t trong sản phẩm
ZHHCB - Tổng giỏ thành sản phẩm hàng hoỏ đó chế biến VTDT - Giỏ trị vật t dự trữ trong kỳ tớnh toỏn
Hai chỉ tiờu trờn cho thấy khả năng khai thỏc cỏc nguồn nguyờn vật liệu của doanh nghiệp. Cỏc chỉ tiờu này cú giỏ trị lớn phản ỏnh doanh nghiệp giảm đợc chi phớ kinh doanh cho dự trữ nguyờn vật liệu, giảm bớt nguyờn vật liệu tồn kho, tăng vũng quay của vốn lu động.
+ Tỷ lệ thiệt hại mất mỏt nguyờn vật liệu
30
NVLSD NVLDT
ZHHCB VTDT
NVLMM
TLMM =
Với : TLMM - Tỷ lệ mất mỏt nguyờn vật liệu
NVLMM - Giỏ trị nguyờn vật liệu mất mỏt trong kỳ tớnh toỏn NVLSD - Giỏ trị nguyờn vật liệu sử dụng trong kỳ tớnh toỏn
+ Hệ số chất cú ớch trong nguyờn vật liệu (H1): phản ỏnh chất lợng của nguyờn vật liệu.
H1 =
+ Hệ số sử dụng chất cú ớch (H2): Phản ỏnh trỡnh độ sản xuất của doanh nghiệp thể hiện qua việc sử dụng nguyờn vật liệu.
H2 =
+ Hệ số thành phẩm (H3): Phản ỏnh khỏ toàn diện trỡnh độ sử dụng nguyờn vật liệu . H3 = H1 x H2
+ Hệ số sử dụng nguyờn liệu Hsd
Hsd =
+ Ngoài ra chỳng ta cũn cú: Hệ số phế phẩm (H4): H4=1-H3
Hệ số phế liệu (H5): H5= (1- H1) +(1-H2).
Cỏc hệ số này càng nhỏ càng tốt. Nú chứng tỏ doanh nghiệp đó sử dụng nguyờn vật liệu tiết kiệm.
Để phản ỏnh khả năng tận dụng phế liệu, doanh nghiệp cũn sử dụng hệ số phế liệu dựng lại. Nú đợc tớnh bằng cỏch lấy lợng phế liệu dựng lại chia cho tổng số phế liệu.
Trọng lượng chất cú ớch trong nguyờn vật liệu Trọng lợng nguyờn vật liệu
Trọng lượng chất cú ớch thu được Trọng lợng chất cú ớch trong nguyờn vật liệu
Trọng lượng tinh của sản phẩm Trọng lợng nguyờn vật liệu sử dụng
NVLMM NVLSD
Trờn đõy là một số chỉ tiờu thờng dựng trong cỏc doanh nghiệp sản xuất. Tuy nhiờn tuỳ thuộc vào đặc điểm từng ngành, từng doanh nghiệp cú thể ỏp dụng một số cỏc chỉ tiờu khỏc để tớnh toỏn.
Bớc vào nền kinh tế thị trờng với tớnh cạnh tranh gay gắt của nú, hầu hết mọi doanh nghiệp luụn phải đứng trớc bài toỏn giảm giỏ thành sản phẩm nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho sản phẩm để duy trỡ và từng bớc phỏt triển doanh nghiệp mỡnh. Vỡ lẽ đú, tăng c- ờng cụng tỏc quản trị nguyờn vật liệu trong doanh nghiệp chớnh là một trong những biện phỏp cơ bản giảm chi phớ sản xuất kinh doanh.