Một số chất kích thích sinh trưởng

CHƯƠNG 5: HOÁ HỌC BẢO VỆ THỰC VẬT 5.1. Giới thiệu chung về hoá chất bảo vệ thực vật

5.3. Một số chất kích thích sinh trưởng

SựSự ssininhh trtrưưởởngng ppháhátt trtriiểểnn ccủaủa câcâyy trtrồồngng cchịhịuu ssự ựtátácc độđộnng g ccủủaa ccáácc cchấhấtt đđiềiều u hhòòaa s

siinnhh trtrưưởởnngg dodo câcâyy ttrrồồngng ttổổngng hợhợpp rara gọgọii llàà ccáácc phphyyttoohhoorrmmoonn.. PhPhyyttoohohormrmoon n (

(hhoormrmoon n ththựựcc vậvậtt)) llàà cácácc chchấấtt hhữuữu cơcơ đđưượợc c tổtổnngg hợhợpp ở ở ccácác cơcơ qquuaann bbộộ pphậhận n trtroonngg câcâyy vvớớii hàhàmm llưượợnngg rấrấtt nnhhỏỏ,, ssaauu đóđó đđượượcc vậvận n cchuhuyyểển n đếđếnn ccáácc bộbộ pphậhận n ccủaủa câcây y đểđể điđiềềuu ttiiếếtt vvàà đđảmảm bảbảoo ssựự hhààii hhooàà ccáácc hhooạạtt đđộnộngg ssiinnhh ttrrưưởởnngg..

Chất kích thích sinh trưởng hay hormon thực vật đã được tổng hợp từ năm 1931. Kể từ khi ra đời, chúng đã được sử dụng rộng rãi, đặc biệt là trong những năm gần đây.

Các hormon thực vật đã được phân thành 2 nhóm như sau:

 NNhhóóm m ccáácc cchhấấtt kkíícchh tthhíícchh ssininhh ttrrưưởởnngg::

* AuAuxxiinn,, GGiibbbbeererelllliinn : : ttáácc đđộộnngg đđếến n ssựự kkééoo dàdàii,, lớlớnn llêênn ccủaủa ttếế bbààoo.. * CCyyttookkininiinn:: ccóó vvaai itrtròò ttrroonngg pphâhânn cchhiaia ttếế bbààoo..

 NNhhóóm m ccáácc cchhấấtt ứcức cchhếế ssiinnhh ttrrưưởởnngg::

* AxAxiitt aabbxxiixxiicc:: ttáácc đđộộnng g đđếếnn ssựự rrụụnngg lláá.. * EEttyylleenn:: ttáácc đđộnộngg đđếếnn ssựự cchhínín ccủaủa qquuảả..

* * CChhấấtt làlàm m cchậhậm msisinnhh ttrrưưởởnngg vàvà chchấấtt ddiệiệtt ccỏỏ

Hiện nay, các nhà khoa học tiếp tục khám phá các loại hormon thực vật khác.

5.3.1. Auxin:

* * KKhhááii nniiệệmm: :

““AuAuxxiinn”” bbắắtt nnguguồnồn ttừừ ttiiếếnngg HyHy LạLạp p –– aauuxxeeinin nngghhĩĩaa llàà ttăăngng ttrrưưởởnngg..

ThThôôngng tthhưườờnngg,, cácácc hhợợpp cchhấấtt đđượượcc gọgọi ilàlà aauxuxiinn nếnếu u chchúúnng g cócó kkhhảả nnăănng g kkíícch h ththíícchh ccácác tếtế bàbàoo ththựựcc vậvậtt ppháhátt trtriiểển,n, mmặặt tkkháhácc,, bbảảnn cchhấấtt củcủaa chchúúnngg tưtươơnng g đđồồngng vvớớii axaxiitt ininddooll aacceettiicc IIAAAA..

* * CCấấuu ttạạoo ccủủa a aauuxxiinn::

CóCó 33 ddạạnngg aauuxxinin cchíhínnh:h: -

- AAuuxxiinn aa:: CC1188HH3322OO55 -

- AAuuxxiinn bb: : CC1188HH3300OO44

- - HHeetteeroroaauxuxinin:: CC1010HH99OO22N N(I(IAAAA –– aaxxiitt ininddolol aacceettiicc))

*

* AAuuxxiinn ttrroonngg câcâyy::

- - AAuuxxiinn làlà pphyhytotohhoorrmmoon n đđưượợcc pphháátt hihiệệnn đđầầu u ttiiêên n ttrroongng ccââyy vvààoo nănăm m 11993344.. - - BBảản n cchấhấtt llàà axaxiitt ββ--iinnddool l aacceetiticc..

- -CơCơ qquauan n ttổổngng hợhợpp cchủhủ yếyếu u làlà cchhồồi i nnggọọn,n, ngngooààii rara ccòòn nđđượượcc tổtổnngg hợhợpp ởở cácácc cơcơ qquuaann nonon n đđaanngg ssiinnhh ttrrưưởởnngg lláá nonon,n, ququảả nnonon,, pphôhôi ihạhạtt……

- - SSựự vậvậnn cchhuuyyểnển ttrroonng g ccââyy tthheeoo hhưướớnng g ggốốcc..

- - TTrroonngg ccââyy ttồồnn ttạạii ởở ddạạngng liliêên n kkếtết 995%5% vvàà ttựự dodo 55%% ccóó hhooạạtt ttíínnh h -

- CCáác c aauuxxiinn tổtổnngg hợhợpp llàà αα--NNAAAA,, 22,,44 DD……

*

* VaVaii ttrròò ssiinnhh llýý ccủủaa aauuxixinn::

- - KíKícch h ththíícch h mạmạnhnh mmẽẽ lêlên n sựsự dãdãnn ccủaủa tếtế bbàoào llààmm cchoho ttếế bbàoào pphhììnnhh toto ththeeoo chchiiềều ungngaangng..

- - ĐĐiiềềuu cchỉhỉnnhh ttíínnhh hưhướớnngg ccủaủa ccââyy: :hưhướớnngg qquauanngg,, hhưướớnngg đđịaịa ... . -

- ĐĐiiềềuu cchỉhỉnnhh hhiệiện n ttưượợnngg ưưuu tthhếế nngọgọnn.. Auxin a

Auxin b

Heteroauxin IAA

- - ĐĐiiềềuu cchỉhỉnnhh ssựự hìhìnnh h tthhànànhh rrễễ..

- - ĐĐiiềềuu cchỉhỉnnhh ssựự hìhìnnh h tthhànànhh,, ssiinnhh trtrưưởởnngg ccủaủa qquảuả vàvà tạtạoo ququảả kkhôhônngg hạhạtt.. - - ĐĐiiềềuu cchỉhỉnnhh ssựự rụrụnng g lláá,, rrụụnngg hohoaa ququảả..

- - ĐĐiiềềuu cchỉhỉnnhh ssựự chchíínn ccủaủa ququảả..

* * CCơơ cchhếế tátácc dụdụnngg ccủủaa aauuxxinin:: - - KKíícchh tthhíícch h ssựự ddããnn củcủaa ttếế bàbàoo A

Auuxxiinn cócó tátácc ddụụngng phphâânn hhủủyy cácácc cầcầu u nnốốii nngaganngg llààm m chchoo tếtế bàbàoo ttăăngng trtrưưởởnngg k

kíícchh ththưướớcc ththeeoo cchhiềiều u ngngaanngg,, eennzzyym m pphâhân n hủhủyy ccáácc cầcầuu nốnối i nnggaanngg đóđó llàà pepeccttiinnaasese h

hooạạtt đđộộngng trtroongng đđiềiềuu kkiệiện nppH H == 4 4  55, ,auauxxiinn hohoạtạt hóhóaa bbơơmm pprorottoon nHH++ ttrroongng ngnguuyyêên n sisinnhh cchấhấtt vàvàoo tthhàànhnh ttếế bbàoào kkíícchh tthhíícch h cchoho eennzzyym m ppeeccttiinnaassee hohoạạtt đđộộnngg

- - TTăănngg tthhểể ttíícch h vvàà ssininhh kkhhốối i ttếế bbààoo

5.5.33..2.2. GGiibbbbeerrelellliinn -

- ĐĐưượợcc pphháátt hihiệệnn vvààoo nănăm m 11995555 -- 11995566 kkhihi nngghhiiêên n ccứứuu bbệệnhnh lúlúaa vovon.n.

- - CCóó nnhhiiềềuu loloạạii gigibbbbeerreelllliinn kkhháácc nhnhaauu đđưượợcc kkýý hihiệệuu ttừừ GGAA11, , GGAA2 2… … GGAA101000

*

* CCấấuu ttạạoo::

* GGiibbbbeererelllliinn ttrroonng g ccââyy: :

- -ĐưĐượợcc tổtổngng hợhợpp chchủủ yếyếuu ở ở lláá nnoon,n, mộmộtt sốsố cơcơ ququaan nssininhh trtrưưởởnng gnnhưhư phphôôii hhạạtt đađanngg nnảảy ymầmầmm,, qquảuả nnoon,n, rễrễ nnoonn..

- -GiGibbbberereelllliinn đđưượợcc vậvận ncchuhuyểyểnn trtroonngg câcâyy tthheeoo hệhệ tthhốốnngg mạmạcch hdẫdẫnn,, cócó tthhểể tồtồn n tạtạii ởở ttrrạạngng tthháái i ttựự ddoo hhooặặcc lliiêênn kkếếtt vvớới i ccáácc hhợợpp cchhấấtt kkhháác.c.

* Vai trò sinh lý của ggiibbbbeerreelllliinn::

- - KKíícch h ththíícchh mạmạnhnh mẽmẽ ssựự ssiinnhh trtrưưởởnngg vvềề chchiiềều u ccaoao ccủaủa ththâân,n, chchiiềều u dàdài i củcủaa càcànnhh,, rrễễ,, ssựự kkéoéo ddààii llóóngng ccủaủa cácácc ccââyy họhọ hòhòaa tthhảảoo,, làm tăng sinh khối của cây trồng, làm tăng nhanh sự sinh trưởng dinh dưỡng.

- - KKíícchh tthhíícchh sựsự nảnảy y mầmầmm củcủaa hạhạtt vàvà ccủủ,, phpháá bỏbỏ ttrrạạnngg ththááii nngủgủ ngnghhỉỉ ccủaủa hạhạtt,, củcủ,, qquảuả vvàà ccâây y ((mmiiêên n ttrrạạngng))..

- -KíKícchh ththíícchh sựsự rraa hohoaa ccủaủa ccââyy,, ảnh hưởng kéo dài nhanh chóng cụm hoa,, ccóó t

táácc ddụụnngg phphâânn hhóóa agigiớớii ttíínnhh đđựựcc.. -

- KKíícchh tthhíícch h ttrroongng vviệiệcc hhììnnhh ththàànnhh qquuảả vvàà ttạạo oququảả kkhôhônngg hạhạtt..

* * CCơơ cchhếế tátácc độđộnngg ggiibbbbeerreelllliinn: :

- -HoHoạạtt hóhóaa gegen:n: kkíícchh tthhíícch hsựsự nảnảyy mầmầm m ccủủaa hạhạtt,, ttrroonngg phphôôii hạhạtt GAGA đưđượợcc tổtổnngg hợhợpp hhooạạt t hhóóa a ssựự ttổổngng hhợợpp nênên n ccácác eennzzyymeme tthhủủyy pphâhân n αα-- amamyylalassee,, tthhủyủy phphâânn ttiinnhh bbộộtt ththàànnhh đđưườờnngg ccunungg ccấấpp cchhoo qquáuá ttrrììnnh h hhôô hhấấpp nnảảyy mmầầm m ccủaủa hhạạtt..

-

- HoHoạạtt hóhóa a bơbơmm pprroottoon:n: tátácc độđộngng ssiinnhh trtrưưởởnngg ddãnãn tếtế bàbàoo ththeeoo chchiiềềuu dọdọcc củcủaa gigibbbeberreelllliinn ccũũnngg đđượượcc ggiiảải i tthhíícchh ththeeoo ccơơ cchhế ế hhooạạtt hóhóaa bbơmơm pprorottoon n ggiiốốnngg nhnhưư aauuxxiinn.. 5.5.33..3.3. CCyyttookkiinniinn

- - TThhờời igigiaann ppháhátt hihiệệnn:: nănăm m 11996633. .

- - ĐĐưượợcc pphháátt hihiệệnn ttrroongng qquuáá ttrrììnnhh nnuôuôi icấcấyy mmôô,, ttếế bbàào o tthhựựcc vậvậtt.. - - CCơơ qquuaann ttổổnngg hhợợpp ccyyttookkiinniinn llàà hệhệ tthhốốnngg rrễễ. .

- -TrTroonngg câcâyy ccyyttookkiinniinn đđượượcc vậvậnn chchuuyyểểnn tthheeoo hưhướớnngg ngngọọn,n, vàvà tồtồn ntạtạii cchủhủ yếyếu u ở ở ddạạnngg zzeaeattiinn..

-

- CCáác c ccyyttookkininiinn ttổổnng g hhợợpp llàà kkiinneettiinn,, bbeenznzyyll adadeenninin..

*

* CCấấuu ttạạoo: :

CCấấuu ttạạo o kkhhôônngg ggiaiann CCôônngg tthhứứcc hhooáá họhọcc

* VVaaii ttrròò ssiinnhh llýý ccủủaa ccyyttookkiinniinn:: -

- HoHoạạtt hhóóaa sựsự pphhâânn cchihiaa tếtế bàbàoo dodo kíkícchh ththících h ssựự tổtổngng hợhợp p aaxixitt nnuuccleleiicc,, p

prrooteteiinn..

- - CCóó ttáácc ddụụnngg ttrroonng g vviiệệcc hìhìnnhh tthhàànhnh cchhồồii,, đđiiềềuu cchỉhỉnnhh hhiệiện n ttưượợnngg ưưuu tthhếế nngọgọnn.. - - LàLà hhoorrmmoonn hóhóaa trtrẻẻ,, kékéoo dàdài itutuổổii tthhọọ ccủủaa câcây yddo o ứcức cchếhế qquáuá trtrììnnhh pphâhân n hủhủyy prprooteteiinn,, aaxxitit nunucclleeiicc,, cchhlolororopphyhyllll..

- - CCyyttookkininiinn ccóó vavaii ttrròò ttrroonngg viviệệcc pphhâân nhóhóaa ggiiớớii títínnhh ccááii.. - - KKíícchh tthhíícch h ssựự nnảảyy mầmầmm ccủủaa hạhạtt,, củcủ..

* CCơơ cchhếế ttáácc đđộộnngg ccủủaa ccyyttookikinniinn:: -

- HoHoạạt t hhóóaa ssựự pphâhânn cchhiiaa ttếế bbààoo: : kkhihi ththiiếếuu cycyttookkiinniinn ththìì ttếế bbààoo khkhôônngg pphâhân n chchiiaa mặmặcc ddùù mRmRNNAA vẫvẫnn đưđượợcc hìhìnnh h tthhàànnh h bởbởii vvìì ccytytookkiinniinn tátácc đđộnộngg vàvàoo gigiaaii đođoạạn n sasau u ccủủaa qquuáá ttrrììnnhh pphihiêênn mmãã..

- - CCóó ttáácc đđộộnngg đđếến n qquuáá ttrrììnnhh ttổổnng g hhợợpp prprooteteiinn..

- -CyCyttookikinninin cócó ttáác cddụnụngg ngngăăn ncảcảnn ssựự pphâhân nhhủyủy ccủaủa pprrooteteiinn,, aaxxitit nnucuclleeicic,, ddiệiệpp l

lụụcc nênên n kkìmìm hhããmm ssựự hóhóaa ggiàià..

5.3.4. ỨỨnngg ddụụnngg cácácc cchhấấtt kíkícch h tthhíícchh ssiinnhh trtrưưởởnngg trtroongng ssảản nxuxuấấtt::

*

* NNgguuyyêênn ttắắcc ssửử ddụụnngg ccácác cchhấtất đđiềiềuu hòhòaa ssiinnhh ttrrưưởởnngg

- - NNguguyêyênn ttắắcc nnồồnngg độđộ: : hhiiệệu u qquảuả đđiềiều u hhòòaa ssininhh ttrrưưởởnngg lêlênn ccâây ytrtrồồngng pphhụ ụ tthhuuộộcc vàvàoo nnồồnng gđđộ ộsửsử ddụnụngg.. NồNồngng độđộ ththấấpp gâgây y hhiiệệuu qquảuả kíkícchh ththíícchh,, nnồồnng gđđộ ộccaoao ggââyy hihiệệu u ququảả ứứcc cchếhế,, nnồồngng đđộ ộququáá ccaao ogâgây y cchhếếtt..

- - NgNguuyêyên n tắtắcc khkhôônngg ththaayy ththếế: :cácácc chchấấtt đđiiềềuu hòhòaa ssiinnhh trtrưưởởngng chchỉỉ cócó tátácc ddụnụngg hohoạạtt hhóóaa qquáuá trtrììnnhh trtraaoo đđổiổi cchhấấtt mmàà kkhôhôngng cócó ttáác c ddụụnngg didinnh hddưỡưỡngng dodo đđóó chchúúnngg tata vẫvẫn n pphhảải ibbổ ổ ssuungng cácácc chchấấtt ddininhh ddưỡưỡngng khkhii sửsử ddụnụng gccácác chchấất tkkícíchh ththíícchh ssininhh ttrrưưởởnngg nànày.y.

- - NNguguyêyênn ttắắcc đđốốii kkháhángng ssininhh lýlý:: hhiiểểu ubbiếiếtt đđưượợcc ngnguyuyêên n ttắắcc nànàyy ttaa ccóó tthhểể xửxử lýlý hohormrmoon n nnggooạại i ssiinnhh cchhoo ccââyy đđạạtt đđưượợcc hhiiệệu u qquảuả..

- - NNgguuyyêênn ttắắc c cchhọọn nlọlọc.c.

* MMộộtt ssốố ứứnngg dụdụnngg ccủủa a ccáácc cchhấấtt kkíícchh tthhíícchh ssiinnhh ttrrưưởởnngg ttrroonngg sảsảnn xxuuấấtt:: -

- KíKícch hththíícch h ssựự sisinnhh ttrrưưởởngng nnhhaanhnh,, ttăăngng cchihiềềuu ccaaoo ccââyy,, tătănngg sisinnhh kkhốhốii vàvà tătănngg n

năăngng ssuuấấtt ccââyy ttrrồồngng bbaao ogồgồm m ccáácc nnhhóóm m cchấhấtt kíkícchh tthhíícchh aauxuxiinn,, ggiibbbbeererelllliinn..

- -KíKícchh tthhíícchh sựsự rara rrễễ bấbất t đđịịnnhh ccủủaa càcànhnh gigiââmm,, càcànhnh cchhiiếếtt trtroonngg nnhhâân n ggiiốốnngg vvôô títínnhh câcây y trtrồồngng.. NNggưườời itata ththưườờnngg ssửử dụdụnngg aauuxxiinn ởcởcáácc nồnồngng đđộ ộ kkháhácc nhnhaauu tùtùyy tthhuuộộcc vààoo viiệệcc giiââmm hhaay cchhiiếếtt vàà looạạii ccââyy trrồồngg..

Zeatin