“Đảo ngữ là biện pháp thay đổi vị trí của các thành phần cú pháp mà không làm thay đổi nội dung thông báo của câu.”[7; 75]
Khảo sát đảo ngữ của đề dẫn trên báo Thể thao
Đảo ngữ xuất hiện với tần số 3/294 chiếm 0.76% trong tổng số khảo sát trên báo Thể thao hàng ngày.
Ví dụ:
(1) Bất ngờ bị Almeria cầm chân tại La Liga cuối tuần qua, nhưng điều đó càng khiến cho Real Madrid thận trọng hơn để không sảy chân trận thứ hai liên tiếp, ngay cả khi họ đánh bại Ateltico Madrid 3-1 ở lượt đi.
(Thận trọng, 19.01.2011) (2) Nuôi tham vọng lớn ở mùa giải này, nhưng trong những ngày đầu của giai
đoạn 2, Paris SG đã sớm phải chia tay một mục tiêu – Cúp Liên đoàn. Thất bại tại Montpellier đêm thứ Ba vừa qua và ngay ngưỡng cửa Stade de Fance, có lẽ sẽ giúp thầy trò Antoine Kombouaré trở nên thực tế hơn trong 3 cuộc đua còn lại của mình.
(“Hạ cánh”, 20.01.2011) (3) Thêm một lần nữa AS Roma lại trở thành “ông chủ” của trận Derrby della
Capitale. Sau chiến thắng tại Serie A, họ tiếp tục vượt qua Lazio để lọt vào tứ kết Coppa Italia, giữ vững truyền thống thành công ở giải đấu này.
(Derby lại thuộc về Roma, 21.01.2011) Ví dụ (1), đề dẫn sử dụng cách viết đảo ngữ “Bất ngờ bị Almeria cầm chân tại La Liga cuối tuần qua, nhưng điều đó càng khiến cho Real Madrid thận trọng hơn”
CBHD: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 46 SVTH: Trần Ngọc Thuấn đáng lẽ ra phải: Almeria đã bất ngờ cầm chân Real Madrid tại La Liga cuối tuần qua, điều này càng khiến cho Real Madrid thận trọng hơn. Đảo ngữ đưa “Bất ngờ” nhằm nhấn mạnh tính chất của sự việc “cầm chân” của Almeria đối với Real Madrid. La Liga chính là giải vô địch bóng đá Tây Ban Nha (còn gọi là La Liga, từ tiếng Tây Ban Nha Liga de Fútbol Profesional) gồm: Các hạng chuyên nghiệp: Hạng nhất (Primera división) (20 đội); Hạng nhì (Segunda división) (22 đội); Hạng nhì B (Segunda división B) (4 nhóm, mỗi nhóm có 20 đội); Các giải nghiệp dư: Hạng ba (Tercera división); Các giải vô địch vùng. Điều này cho thấy giải đấu La Liga cũng là giải khá nổi tiếng trên thế giới, vì thế các đội tuyển đối đầu, tranh giành nhau khá quyết liệt.
Ví dụ (2), đề dẫn sử dụng cách viết “Nuôi tham vọng lớn ở mùa giải này, nhưng trong những ngày đầu của giai đoạn 2, Paris SG đã sớm phải chia tay một mục tiêu – Cúp Liên đoàn.” . Đáng lẽ phải được viết: Trong những ngày đầu của màu giai đoạn 2, Paris SG đã nuôi tham vọng lớn nhưng đã sớm phải chia tay mục tiêu – Cúp Liên đoàn. Cúp Liên đoàn bóng đá Anh, (tiếng Anh: Football League Cup) thường được gọi là League Cup được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1960 với sự tham dự của các đội bóng thuộc 4 hạng đấu nhà nghề của Anh (Giải bóng đá ngoại hạng Anh, các hạng 1, 2 va 3). Tên gọi hiện nay là Carling Cup (lấy theo tên của nhà tài trợ Carling).
Cách viết đảo “Nuôi tham vọng lớn” đã nhấn mạnh được sự cố gắng và tranh giành chức vô địch Cúp Liên đoàn bóng đá Anh của đội tuyển Paris SG, nhưng họ phải sớm chia tay mục tiêu đó khi bị loại khỏi vòng đấu.
Ví dụ (3), đề dẫn sử dụng cách viết “Thêm một lần nữa AS Roma lại trở thành
“ông chủ” của trận Derrby della Capital”. Đáng ra phải được viết: AS Roma lại thêm một lần nữa trở thành “ông chủ” của trận Derrby della Capitale. Với cách sử dụng đảo ngữ như thế, cho thấy “Thêm một lần nữa” AS Roma lại thắng trận và đã lọt vào vòng tứ kết Coppa Italia, giữ vững truyền thống luôn thành công ở giải đấu. Và truyền thống thành công ở giải Serie A như sau: AS Roma giành chức vô địch Serie A lần đầu tiên và một cách khá bất ngờ vào mùa giải 1941–1942; vào năm 1960–1961 lại chiến thắng Birmingham City với tỉ số 4–2 ở chung kết; Roma đánh dấu sự trở lại đỉnh cao của mình bằng chức vô địch Coppa Italia năm 1979–80; Chức vô địch vào
CBHD: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 47 SVTH: Trần Ngọc Thuấn mùa giải 1982–1983; 2000–2001; AS Roma liên tiếp về nhì trong các mùa 2005 - 2006, 2006 - 2007, 2007 – 2008)
Như vậy, đảo ngữ được sử dụng nhằm nhấn mạnh sự việc quan trọng lên hàng đầu, tạo cho độc giả thấy được tầm quan trọng của sự việc đó.
2.5.2. Lặp cú pháp Khái niệm:
“Biện pháp lặp cú pháp là biện pháp lặp đi lặp lại một cấu trúc cú pháp, trong đó có láy đi láy lại một số từ nhất định và cùng diễn đạt một nội dung chủ đề.”[7; 76]
Khảo sát lặp cú pháp của đề dẫn trên báo Thể thao
Lặp cú pháp xuất hiện với tần số 2/294, chiếm 0.51% trong tổng số các biện pháp tu từ tiếng Việt của đề dẫn trên báo Thể thao.
Ví dụ:
(1) Càng đến thời điểm khai mạc Asian Games, không khí ở Quảng Châu càng thêm náo nhiệt. Càng đến gần thành phố này, tất cả ai tham gia Asian Games đều mong muốn ngày hội của thể thao Châu Á đều bắt đầu thật hoàn hảo.
(Quảng Châu trước giờ G, 11.11.2010) (2) Sự nổ lực không thể phủ nhận, nhưng rõ ràng trong một thế trận vừa khó về lực
lượng vẫn những sai lầm mang tính cá nhân đã khiến thầy trò Calisto phải trả giá đắc đến mức khó ai ngờ. Và chẳng thể phủ nhận, cánh cửa để vào trận chung kết đã trở nên hẹp hơn rất nhiều với tuyển Việt Nam.
(Đánh mất chính mình, 16.12.2010) Ví dụ (1), đề dẫn sử dụng các viết lặp cú pháp “Càng đến…càng đến” cho thấy sự tầm quan trọng của Asian Games tại Quảng Châu - Trung Quốc đối với các Quốc gia tham dự, tranh tài trong sự kiện này. Lặp cú pháp: Càng đến khai mạc Asian
CBHD: Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 48 SVTH: Trần Ngọc Thuấn Games, thì không khí càng náo nhiệt và càng đến gần thành phố Quảng Châu – Trung Quốc thì càng thấy sự hoàn hảo từ mọi khía cạnh.
Ví dụ (2), đề dẫn sử dụng các viết “không thể phủ nhận…chẳng thể phủ nhận”
cho thấy sự cố gắng của đội tuyển bóng đá Việt Nam rất đáng để khen ngợi, mặc dù mắc nhiều sai lầm nhưng đối với đội tuyển Việt Nam ý chí và nghị lực của họ sẽ cố gắng hết sức mình để đi tiếp vào vòng trong của Asian Games. Lặp cú pháp: sự nổ lực không thể phủ nhận nhưng kết quả vẫn thua cuộc và sự nổ lực ấy chẳng thể phủ nhận nhưng cách của của trận chung kết đã khép lại với đội tuyển Việt Nam.
Như vậy, việc sử dụng cách viết lặp cú pháp nhằm làm cho sự việc thêm quan trọng và có ý nghĩa hơn.
Tóm lại, sử dụng các biện pháp nghệ thuật của đề dẫn trên báo Thể thao, càng làm cho đề dẫn thêm nhiều màu sắc, nhiều tầng nghĩa,…và hấp dẫn người đọc nhiều hơn. Báo Thể thao được xem như là báo “vua” của bóng đá, chính vì thế, việc sử dụng biện pháp nghệ thuật sẽ làm cho tờ báo càng thêm bóng bẫy về nghĩa, giàu về hình ảnh, phong phú về nội dung.