CHUẨN VÀ CHUỖI KÍCH THƯỚC CƠNG NGHỆ
6.6.2 Tính tốn kích thước cơng nghệ
Chuẩn thiết kế và chuẩn cơng nghệ cĩ thể trùng nhau hoặc khơng trùng nhau. Trường hợp khơng trùng nhau người cán bộ cơng nghệ phải biết chuyển đổi từ kích thước thiết kế sang kích thước cơng nghệ. Cĩ hai cách chuyển đổi từ kích thước thiết kế sang kích thước cơng nghệ là trực tiếp và gián tiếp theo như mơ hình sau:
Kích thước thiết kế Kích thước cơng nghệ Tính tốn kích thước Trực tiếp Gián tiếp -167-
Dưới đây là một số ví dụ cụ thể chuyển đổi từ kích thước thiết kế sang kích thước cơng nghệ.
1. Điều kiện chuyển đổi kích thước
Điều kiện để chuyển đổi kích thước là dung sai khâu khép kín của chuỗi kích thước cơng nghệ bằng tổng dung sai các khâu thành phần trong chuỗi: (trong đĩ n là số khâu thành phần trong chuỗi).
∑= = = n i i KKK 1 δ δ
Như vậy muốn chuyển đổi từ kích thước thiết kế sang kích thước cơng nghệ, ta phải hình thành chuỗi kích thước cơng nghệ. Trong đĩ kích thước cơng nghệ sẽ là các khâu thành phần của chuỗi. Việc chọn chuẩn định vị trong quá trình gia cơng quyết định chuỗi kích thước cơng nghệ, vì vậy phải chọn thật hợp lý.
Nếu điều kiện chuyển đổi hợp lý, ta sẽ tính tốn kích thước cơng nghệ. Cịn nếu điều kiện chuyển đổi khơng hợp lý người cơng nghệ phải thay đổi lại chuẩn định vị. Trường hợp khơng thay đổi được chuẩn định vị, phải thương lượng với người thiết kế thay đổi dung sai của một kích thước thiết kế. Nhưng dung sai của một kích thước thiết kế đĩ khơng được là khâu khép kín của chuỗi kích thước cơng nghệ.
2. Ví dụ tính tốn kích thước cơng nghệ
Ví dụ 1:
Kích thước R là khâu khép kín của chuỗi kích thước Cm1 và Cm2. Như vậy: R = Cm2 - Cm1
Rmax = Cm2 max - Cm1 min Rmin = Cm2 min - Cm1 max
Kích thước Cm1 và kích thước R đã biết (chuyển trực tiếp từ kích thước thiết kế qua), kích thước Cm2 chưa biết. Để xác định Cm2, cần phải kiểm tra điều kiện chuyển đổi cĩ thực hiện được khơng:
δR = δCm2 + δCm1 0,4 = δCm2 + 0,2
Như vậy điều kiện chuyển đổi hợp lý . Vậy kết quả tính như sau: Cm2 max = Rmax + Cm1min = 80,2 + 39,9 = 120,1
Cm2 min = Rmin + Cm1max = 79,8 + 40,1 = 199,9 Kết quả :
Cm2 = 120± 0,1 Ví dụ 2 :
Kích thước R là khâu khép kín của chuỗi kích thước Cm1 và Cm2. Như vậy: R = Cm2 - Cm1
Rmax = Cm2 max - Cm1 min Rmin = Cm2 min - Cm1 max
Kích thước Cm2 và kích thước R đã biết (chuyển trực tiếp từ kích thước thiết kế qua), kích thước Cm1 chưa biết. Để xác định Cm1, cần phải kiểm tra điều kiện chuyển đổi cĩ thực hiện được khơng:
δR = δCm1 + δCm2 0,2 = δCm1 + 0,1
⇒ δCm1 = 0,1
Như vậy điều kiện chuyển đổi hợp lý . Vậy kết quả tính như sau: Rmax = Cm2 max - Cm1 min