Khái quát chung về tiền lương và các khoản trích theo lương
Lao động, tiền lương và các khoản trích theo lương
Lao động là hoạt động của con người, bao gồm cả chân tay lẫn trí óc, nhằm chuyển đổi tài nguyên thiên nhiên thành sản phẩm phục vụ nhu cầu sinh hoạt Để duy trì cuộc sống, con người cần lao động liên tục để thu thập những tài nguyên thiết yếu cho sự tồn tại và phát triển của xã hội Ý nghĩa của lao động không chỉ nằm ở việc tạo ra sản phẩm mà còn ở việc phân công lao động hợp lý, giúp phát huy sở trường của từng cá nhân, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất.
Nắm vững số lượng và chất lượng lao động là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp sắp xếp và bố trí nhân sự hợp lý, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất Quản lý lao động tốt không chỉ là cơ sở để đánh giá và trả thù lao chính xác cho từng nhân viên, mà còn kích thích sự sáng tạo và nâng cao năng suất lao động, góp phần tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Tiền lương, hay tiền công, là khoản thù lao mà doanh nghiệp trả cho người lao động dựa trên số lượng và chất lượng công việc họ thực hiện Mục đích của tiền lương không chỉ là bù đắp cho hao phí lao động mà còn giúp tái sản xuất sức lao động, đảm bảo đời sống cho người lao động trong quá trình sản xuất kinh doanh.
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH PGS.TS TRƯƠNG THỊ THỦY
Đối với người lao động:
+ Tiền lương giúp cho người lao động có điều kiện nâng cao đời sống vật chất, tinh thần
Tiền lương không chỉ đảm bảo tái sản xuất sức lao động mà còn khuyến khích người lao động yêu nghề và tận tâm với công việc Khi được trả lương hợp lý, người lao động sẽ hăng hái tham gia sản xuất, chấp hành tốt kỷ luật lao động và góp phần nâng cao năng suất lao động.
+ Tiền lương cũng là phương tiện để đánh giá mức độ đối xử của chủ công ty đối với người lao động
Tiền lương cho người lao động đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá trị sản phẩm mà công ty sản xuất Nó không chỉ là một yếu tố cấu thành giá trị sản phẩm mà còn là một phần quan trọng trong chi phí sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm.
+ Tiền lương còn là phương tiện kích thích người lao động và động viên người lao động rất có hiệu quả
+ Tiền lương cao là phương tiện để thu hút lao động có tay nghề cao và tạo ra lòng trung thành của người lao động đối với doanh nghiệp
Từ góc độ kinh tế vi mô, tiền lương cao nâng cao sức mua của người lao động, góp phần tăng cường sự thịnh vượng cho cộng đồng Tuy nhiên, khi sức mua tăng, giá cả cũng tăng theo, dẫn đến việc mức sống của những người có thu nhập thấp không theo kịp Hơn nữa, sự gia tăng giá cả có thể làm giảm cầu về sản phẩm và dịch vụ, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến cơ hội việc làm.
Tiền lương đóng vai trò quan trọng trong thu nhập quốc dân và là công cụ thiết yếu cho nhà nước trong việc điều tiết thu nhập giữa người lao động và người sử dụng lao động, góp phần vào sự ổn định kinh tế vĩ mô.
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH PGS.TS TRƯƠNG THỊ THỦY người là tiêu chí quan trọng để đánh giá sự thịnh vượng và phát triển của một quốc gia
*Mục đích của tiền lương
Việc trả lương và thưởng cho từng cá nhân và bộ phận là cách hiệu quả để khuyến khích người lao động làm việc chăm chỉ, hoàn thành tốt nhiệm vụ theo chức danh của họ Điều này không chỉ thúc đẩy tinh thần làm việc mà còn đóng góp quan trọng vào việc đạt được kế hoạch sản xuất kinh doanh của công ty.
- Đảm bảo đời sống cho CNV công ty yên tâm công tác, đáp ứng mức sống cơ bản của CNV Công ty
- Thực hiện đúng quy định của pháp luật nhà nước về lương thưởng và các chế độ cho người lao động
1.1.1.3 Các khoản trích theo lương
Các khoản trích theo lương bao gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và kinh phí công đoàn, thể hiện sự quan tâm của xã hội và công ty đối với người lao động Bảo hiểm xã hội (BHXH) được lập ra nhằm tạo nguồn vốn hỗ trợ cho người lao động trong các trường hợp ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất Mục tiêu của BHXH là đảm bảo an sinh xã hội, giúp người lao động duy trì và ổn định cuộc sống khi gặp khó khăn hoặc rủi ro làm mất khả năng lao động.
Bảo hiểm xã hội tại Việt Nam bao gồm nhiều loại hình hỗ trợ như chăm sóc y tế, trợ cấp ốm đau, thất nghiệp, tuổi già, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, gia đình, thai sản và tàn tật Hiện nay, Việt Nam đang triển khai các nghiệp vụ bảo hiểm đa dạng nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
+Trợ cấp thai sản, trợ cấp ốm đau
+Trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp
+Trợ cấp mất sức lao động và trợ cấp tàn tật
Học viện Tài chính PGS.TS Trương Thị Thủy nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo hiểm y tế, là khoản tiền hàng tháng mà người lao động và người sử dụng lao động đóng góp cho cơ quan bảo hiểm để được hỗ trợ khi cần khám và chữa bệnh Bên cạnh đó, bảo hiểm thất nghiệp cung cấp khoản hỗ trợ tài chính tạm thời cho những người mất việc làm và đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật Cuối cùng, kinh phí công đoàn là khoản tiền được trích lập theo tỷ lệ quy định từ tổng quỹ lương thực tế của toàn bộ cán bộ công nhân viên, nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động và duy trì hoạt động của công đoàn tại doanh nghiệp.
Yêu cầu quản lí đối với tiền lương và các khoản trích theo lương
Tiền lương đóng vai trò quan trọng vừa là nguồn thu nhập cho người lao động, vừa là chi phí cho doanh nghiệp Do đó, các doanh nghiệp cần sắp xếp và sử dụng lao động một cách hiệu quả, cũng như lựa chọn phương pháp kế toán tiền lương hợp lý Việc này không chỉ nâng cao năng suất lao động và đảm bảo thu nhập cho người lao động mà còn giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp, từ đó tăng cường lợi nhuận.
Nhiệm vụ của kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương
Để phục vụ sự điều hành và quản lí lao động có hiệu quả, kế toán lương trong doanh nghiệp phải thực hiện các nhiệm vụ sau:
Tổ chức ghi chép và phản ánh chính xác, kịp thời về số lượng, chất lượng lao động và kết quả làm việc Đảm bảo tính đúng đắn và thanh toán đầy đủ, kịp thời tiền lương cùng các khoản liên quan cho người lao động trong doanh nghiệp Kiểm tra tình hình huy động, sử dụng lao động và việc chấp hành các chính sách về lao động, tiền lương, cũng như tình hình sử dụng quỹ lương.
Hướng dẫn và kiểm tra các bộ phận trong doanh nghiệp thực hiện đầy đủ và chính xác chế độ ghi chép ban đầu về lao động và tiền lương là rất quan trọng Doanh nghiệp cần mở sổ thẻ kế toán để theo dõi và quản lý thông tin này một cách hiệu quả.
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH PGS.TS TRƯƠNG THỊ THỦY hạch toán lao động, tiền lương sao cho đúng chế độ nhà nước quy định và đúng phương pháp
Để tối ưu hóa chi phí sản xuất kinh doanh, việc tính toán và phân bổ chính xác đối tượng chi phí tiền lương cùng các khoản trích theo lương cho các bộ phận sử dụng lao động là rất quan trọng.
Định kỳ thực hiện phân tích tình hình sử dụng lao động, quản lý và chi tiêu quỹ tiền lương, đồng thời cung cấp thông tin kinh tế cần thiết cho các bộ phận liên quan.
Lập báo cáo kế toán và phân tích tình hình sử dụng lao động là rất quan trọng để đánh giá hiệu quả quỹ tiền lương trong doanh nghiệp Việc này giúp đề xuất các biện pháp tối ưu hóa tiềm năng của lao động, từ đó nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động.
1.1 Các hình thức tiền lương, quỹ tiền lương, quỹ BHXH, BHYT, BHTN,KPCĐ
1.1.1 Các hình thức tiền lương
Trong doanh nghiệp có thể có 2 hình thức trả lương chính:
+ Trả lương theo thời gian
+ Trả lương theo sản phẩm
1.2.1.1 Trả lương theo thời gian
Trả lương theo thời gian là hình thức tiền lương theo thời gian làm việc, cấp bậc kỹ thuật và thang lương của người lao động
Theo hình thức trả lương theo thời gian, tiền lương phải trả được tính bằng công thức sau:
Tiền lương phải trả = Thời gian làm việc thực tế × Mức lương thời gian
Tiền lương thời gian có thể chia ra:
Tiền lương tháng là khoản tiền lương cố định được trả hàng tháng dựa trên hợp đồng lao động hoặc theo thang bậc lương quy định, bao gồm tiền lương cấp bậc và các khoản trợ cấp trách nhiệm (nếu có) Hình thức trả lương này chủ yếu áp dụng cho công nhân viên làm công tác quản lý.
Học viện Tài chính, dưới sự dẫn dắt của PGS.TS Trương Thị Thủy, đào tạo các nhân viên hành chính và quản lý kinh tế không liên quan đến sản xuất Mức lương hàng tháng của nhân viên bao gồm lương chính và các khoản phụ trợ có tính chất lương.
Tiền lương tuần: Là tiền lương trả cho một tuần làm việc được xác định trên tiền lương tháng nhân 12 tháng và chi cho 52 tuần
Tiền lương ngày là khoản tiền được trả cho một ngày làm việc, được tính bằng cách chia tiền lương tháng cho số ngày làm việc tiêu chuẩn trong tháng theo quy định pháp luật mà công ty áp dụng, với giới hạn tối đa không vượt quá 26 ngày.
Tiền lương giờ là khoản tiền được trả cho mỗi giờ làm việc, được tính toán bằng cách chia tiền lương ngày cho số giờ làm việc tiêu chuẩn theo quy định của Luật lao động.
1.2.1.2 Hình thức trả lương theo sản phẩm
Trả lương theo sản phẩm là hình thức tính lương dựa trên số lượng và chất lượng sản phẩm hoặc công việc hoàn thành, đảm bảo đáp ứng yêu cầu chất lượng Mức lương được xác định theo đơn giá cho mỗi đơn vị sản phẩm hoặc công việc.
Hình thức trả lương theo sản phẩm mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với trả lương theo thời gian Nó khuyến khích người lao động làm việc tích cực hơn, từ đó cải thiện chất lượng sản xuất và sản phẩm, góp phần tăng khối lượng hàng hóa mà doanh nghiệp sản xuất được.
Tùy thuộc vào đặc điểm tổ chức sản xuất và kinh doanh của mỗi công ty, có nhiều phương pháp trả lương sản phẩm khác nhau Các phương pháp này thường bao gồm các hình thức tiền lương sản phẩm đa dạng.
- Trả lương theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế
- Trả lương theo sản phẩm gián tiếp
- Trả lương theo sản phẩm có thưởng
- Trả lương theo sản phẩm lũy tiến
- Trả lương khoán (thực chất là lương theo sản phẩm)
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH PGS.TS TRƯƠNG THỊ THỦY a Trả lương theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế
Hình thức trả lương sản phẩm tính theo khối lượng sản phẩm hoàn thành và đảm bảo chất lượng Tiền lương được xác định dựa trên tài liệu hạch toán kết quả lao động và đơn giá tiền lương Đơn giá tiền lương cho mỗi sản phẩm dựa vào mức lương cấp bậc và định mức thời gian hoặc sản lượng Nếu có phụ cấp khu vực, đơn giá tiền lương sẽ bao gồm cả tỷ lệ phụ cấp này.
Tiền lương sản phẩm = Số lượng sản phẩm hoàn thành x Đơn giá tiền lương b Trả lương theo sản phẩm gián tiếp
Tiền lương là khoản thu nhập dành cho những người tham gia gián tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhóm này bao gồm những người làm công tác kỹ thuật, tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn kỹ thuật, cũng như nhân viên quản lý kinh tế.
Tiền lương sản phẩm gián tiếp = Đơn giá tiền lương X
Số lượng sản phẩm hoàn thành của công nhân sản xuất chính
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH PGS.TS TRƯƠNG THỊ THỦY c Trả lương theo sản phẩm lũy tiến
Theo hình thức này, tiền lương bao gồm 2 phần:
Phần 1: Căn cứ vào mức độ hoàn thành định mức của người lao động, từ đó tính ra định mức phải trarcho người lao động
Phần 2: Căn cứ phần vượt định mức để tính tiền lương phải trả theo tỉ lệ lũy tiến Phần vượt định mức càng cao thì tỉ lệ lũy tiến càng nhiều
