Tính cấp thiết của đề tài
Xóa đói, giảm nghèo và chăm lo đời sống cho người nghèo là một trong những chính sách xã hội quan trọng của Đảng và Nhà nước, đặc biệt trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2010 - 2020 Mục tiêu giảm nghèo bền vững được xác định là nội dung trọng tâm, với định hướng triển khai hiệu quả các chương trình tại vùng sâu, vùng xa và khó khăn Để đạt được mục tiêu này, cần đa dạng hóa nguồn lực và phương thức gắn với phát triển nông nghiệp, giáo dục, dạy nghề và việc làm Đến năm 2020, mục tiêu là thu nhập bình quân đầu người của hộ nghèo tăng trên 3,5 lần so với năm 2010, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,5% - 2% mỗi năm Các Bộ, ban, ngành và địa phương đã nghiên cứu, ban hành nhiều cơ chế, chính sách phù hợp nhằm giảm nghèo bền vững, mở rộng diện chính sách và nâng cao mức hỗ trợ cho người nghèo Chương trình giảm nghèo đã huy động sức mạnh của toàn xã hội, đạt được nhiều kết quả tích cực.
Trong những năm qua, các cấp ủy đảng và chính quyền huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu đã nỗ lực thực hiện đồng bộ các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Sự lãnh đạo và chỉ đạo quyết liệt này nhằm quán triệt rõ ràng các mục tiêu đề ra, góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương.
Đảng và Nhà nước đã triển khai nhiều chính sách hiệu quả nhằm xóa đói, giảm nghèo, tạo ra sự đồng thuận và tham gia tích cực từ mọi tầng lớp nhân dân Sự huy động sức mạnh của hệ thống chính trị, các cấp, ngành, tổ chức đoàn thể và doanh nghiệp đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao đời sống của người nghèo.
Công tác giảm nghèo tại huyện đã đạt được nhiều kết quả tích cực, bao gồm việc cải thiện cơ sở hạ tầng, giảm tỷ lệ hộ nghèo qua các năm, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, và cải thiện mức sống của cư dân Những thay đổi này đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, đồng thời củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và các cấp ủy chính quyền.
Mặc dù đã đạt được một số kết quả quan trọng trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo, nhưng vẫn còn nhiều tồn tại và hạn chế Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhưng vẫn ở mức cao, tình trạng tái nghèo và số hộ cận nghèo vẫn lớn, đặc biệt là ở cộng đồng Khmer với thu nhập rất thấp Khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng vẫn còn lớn, nhiều xã có tỷ lệ hộ nghèo cao, và thu nhập bình quân của hộ thoát nghèo chỉ bằng 1/5 mức thu nhập bình quân của huyện Nguồn vốn cho chương trình xóa đói giảm nghèo chưa đáp ứng đủ nhu cầu, đầu tư cơ sở hạ tầng chưa hiệu quả, và còn lãng phí Nguyên nhân chính của những hạn chế này là do hệ thống chính sách còn chồng chéo, nguồn lực nhà nước khó khăn, việc lồng ghép các chương trình chưa tốt, công tác kiểm tra giám sát còn yếu, và tổ chức triển khai chưa đạt yêu cầu, dẫn đến tư tưởng trông chờ vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước.
Nhiều địa phương vẫn duy trì tình trạng nghèo đói, với một số xã không có ý định thoát nghèo Việc bình xét hộ nghèo thường bị ảnh hưởng bởi tâm lý nể nang, dẫn đến sai lệch trong việc xác định đối tượng cần hỗ trợ, đặc biệt ở các xã khó khăn Vai trò lãnh đạo và chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương cũng như sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chưa được chú trọng đúng mức, khiến cho sự quan tâm đến nhu cầu và nguyện vọng của người nghèo chưa thực sự hiệu quả.
Hiện nay, chưa có nghiên cứu độc lập nào về tình trạng xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, đặc biệt là trong việc đề xuất các giải pháp kinh tế khả thi Điều này đã thúc đẩy tác giả chọn đề tài “Giải pháp giảm nghèo trong đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu” cho luận văn tốt nghiệp thạc sĩ quản lý kinh tế tại trường Đại học Bạc Liêu, nhằm tìm kiếm các phương án hiệu quả hơn trong công tác xóa đói giảm nghèo.
Mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của nghiên cứu là phát triển lý luận và thực tiễn về các yếu tố ảnh hưởng đến giảm nghèo, đồng thời đánh giá thực trạng xoá đói, giảm nghèo trong cộng đồng dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xoá đói, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại khu vực này.
Câu hỏi nghiên cứu
Để th c hiện được các mục tiêu nói trên, luận văn xác định các câu hỏi nghiên cứu:
- Cơ sở lý luận về xóa đói, giảm nghèo là gì?
- Th c trạng xoá đói, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu như thế nào?
- Các giải pháp nào cần thiết để xoá đói, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu trong thời gian tới?
Nhiệm vụ nghiên cứu
Để th c hiện mục tiêu trên, luận văn xác định các nhiệm vụ cụ thể sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về xoá đói, giảm nghèo; các nhân tố ảnh hưởng đến xóa đói, giảm nghèo
Bài viết phân tích tình hình công tác xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu, chỉ ra những ưu điểm và tồn tại trong quá trình thực hiện Đồng thời, bài viết cũng nêu rõ các hạn chế và nguyên nhân khách quan, chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả công tác này Để nâng cao hiệu quả xóa đói giảm nghèo trong thời gian tới, bài viết đề xuất một số giải pháp kinh tế có cơ sở khoa học, nhằm hỗ trợ đồng bào dân tộc Khmer tại địa phương.
5 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào các vấn đề kinh tế và tổ chức liên quan đến công tác xoá đói, giảm nghèo tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu.
Đề tài nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích và đánh giá tình hình đói nghèo, nguyên nhân cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng đói nghèo của đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu Mục tiêu của nghiên cứu là đề xuất một số giải pháp kinh tế nhằm xóa đói và giảm nghèo trong khu vực này.
5.2.2 Phạm vi về mặt không gian Đề tài được nghiên cứu tại địa bàn huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu
5.2.3 Phạm vi về thời gian
Tài liệu và số liệu nghiên cứu về công tác xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu được thu thập từ năm 2016 đến 2018 Bài viết đề xuất các giải pháp kinh tế và tổ chức nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai.
Phương pháp phân tích và tổng hợp hệ thống hóa các vấn đề chung liên quan đến thực trạng nghèo đói và các biện pháp xoá đói, giảm nghèo, đồng thời xem xét các căn cứ thực tiễn cho sự phát triển kinh tế của huyện trong bối cảnh hiện nay.
Phương pháp tổng hợp và phân tích thống kê được áp dụng để so sánh dữ liệu về tình trạng nghèo đói, từ đó đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm xóa đói và giảm nghèo cho cộng đồng dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu.
Nguồn số liệu trong luận văn này được thu thập từ phòng Thống kê của Huyện và UBND huyện Vĩnh Lợi, bao gồm các dữ liệu được trích dẫn từ các báo cáo tổng kết của Huyện.
7 Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Bài viết phân tích lý luận và thực tiễn về tình trạng nghèo đói cũng như các nỗ lực xoá đói giảm nghèo của cộng đồng dân tộc Khmer tại Việt Nam Đặc biệt, nó đánh giá những thành tựu đã đạt được, đồng thời chỉ ra những tồn tại và hạn chế trong công tác xóa đói, giảm nghèo của người dân Khmer ở huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu trong thời gian qua.
Nghiên cứu đề xuất những giải pháp kinh tế khả thi nhằm xóa đói, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer ở huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu Các giải pháp này không chỉ có hiệu quả cao mà còn có thể được sử dụng làm tài liệu nghiên cứu và giảng dạy cho các lớp tập huấn cũng như cho những đối tượng khác có nhu cầu tham khảo.
8 Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn kết cấu gồm có 3 chương:
Chương 1: Tổng quan lý luận và thực tiễn về xóa đói, giảm nghèo
Nghèo đói là một vấn đề phức tạp, được đánh giá qua nhiều giai đoạn khác nhau, với các mức chuẩn cụ thể Bài viết này sẽ trình bày khái niệm nghèo đa chiều, giảm nghèo đa chiều và các hoạt động xóa đói giảm nghèo Đồng thời, nó cũng sẽ đề cập đến các nội dung cơ bản trong chương trình xóa đói giảm nghèo và các quy định liên quan đến việc đánh giá hộ nghèo.
Chương 2: Thực trạng xóa đói, giảm nghèo trong đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu trong giai đoạn 2016 - 2018
Trong giai đoạn 2016 - 2018, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội và xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer Phân tích các đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội cho thấy huyện có tiềm năng phát triển nhưng vẫn gặp nhiều thách thức Kết quả thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã đạt được những thành tựu nhất định, tuy nhiên, tình trạng đói nghèo vẫn còn tồn tại do nhiều nguyên nhân như thiếu đất canh tác và thiếu việc làm Những nỗ lực trong công tác xóa đói giảm nghèo đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần nâng cao đời sống cho người dân.
Chương 3: Giải pháp xóa đói, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu
Tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm đạt được mục tiêu xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc Khmer tại huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu trong thời gian tới Các giải pháp này nhằm nâng cao đời sống và tạo điều kiện phát triển bền vững cho cộng đồng Khmer, góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo tại địa phương.
TỔNG QUAN LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XÓA ĐÓI, GIẢM NGHÈO
1.1 Một số khái niệm có liên quan
Nghèo đói hiện nay không chỉ là vấn đề của từng quốc gia mà đã trở thành một thách thức toàn cầu, tồn tại ngay cả ở những nước phát triển như Mỹ, Đức, Nhật Sự hiện diện của người nghèo vẫn là một thực tế khó có thể xóa bỏ khi các xã hội chưa thể khắc phục những rủi ro kinh tế, xã hội và môi trường, cùng với sự bất bình đẳng trong phân phối tài sản Những rủi ro này trong sản xuất và đời sống đã khiến một bộ phận dân cư rơi vào tình trạng đói nghèo.
Nghèo đói là một khái niệm phức tạp, bao gồm nhiều khía cạnh như nghèo vật chất, nghèo tri thức và nghèo văn hóa Nó không chỉ tồn tại ở một số quốc gia mà là hiện tượng toàn cầu, thay đổi theo không gian và thời gian Các nhà nghiên cứu và tổ chức quốc tế đã đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau, trong đó có khái niệm được thống nhất tại Hội nghị chống đói nghèo khu vực Châu Á Thái Bình Dương vào tháng 9/1993 Theo đó, đói nghèo được hiểu là tình trạng một bộ phận dân cư không được đáp ứng những nhu cầu cơ bản mà xã hội đã thừa nhận, tùy thuộc vào trình độ phát triển kinh tế xã hội và phong tục tập quán của từng địa phương.
Khái niệm đói nghèo được nhiều quốc gia trên thế giới thống nhất sử dụng, phản ánh sự khác biệt về phát triển kinh tế xã hội và phong tục tập quán của từng địa phương Tuy nhiên, các tiêu chí và chuẩn mực lượng hóa vẫn chưa được xác định rõ ràng, do cần xem xét sự chênh lệch về điều kiện tự nhiên, xã hội và mức độ phát triển giữa các vùng miền khác nhau.
