M Ở ĐẦ U
1 Lý do chọn đề tài
Giáo dục luôn là một chủ đề quan trọng trong lịch sử nhân loại, phản ánh tầm nhìn và mục tiêu phát triển của mỗi quốc gia Nó không chỉ định hướng việc phát triển tiềm năng thể chất, trí tuệ và tinh thần của xã hội mà còn đóng vai trò quyết định trong việc đào tạo công dân tương lai Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục có ý nghĩa thiết yếu đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ độc lập chủ quyền Mục đích của giáo dục là phát triển cá nhân và tiến bộ xã hội, yêu cầu sự quản lý và tổ chức chặt chẽ Việc giáo dục không chỉ dựa vào kinh nghiệm mà còn cần sự kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật, từ đó giúp các cấp quản lý xây dựng chính sách phát triển giáo dục phù hợp với mục tiêu chung của quốc gia.
Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng phát triển giáo dục, vì đây là yếu tố quyết định trong việc đào tạo nguồn lực con người cho sự phát triển đất nước Trong thời gian qua, nền giáo dục Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể, góp phần đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kinh tế tri thức Tuy nhiên, hệ thống giáo dục vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt về chất lượng đào tạo, nội dung và phương pháp giảng dạy, cũng như trong lĩnh vực đào tạo nghề và đại học Mặc dù hệ thống đại học đã có nhiều cải tiến trong những năm gần đây, nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ yêu cầu đặt ra.
Nội dung và phương pháp giảng dạy hiện nay chưa được cải cách, dẫn đến tình trạng sinh viên học một cách thụ động Hệ quả là, khi tốt nghiệp, họ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm và thường phải dựa vào mối quan hệ cá nhân.
Để có được việc làm, việc xây dựng quan hệ thân quen và tự đào tạo là rất quan trọng Hiện nay, đổi mới và phát triển giáo dục, đào tạo để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế là một nhu cầu cấp bách Để thực hiện điều này, cần một triết lý giáo dục phù hợp, đòi hỏi chúng ta nghiên cứu và tiếp thu các quan điểm giáo dục tiến bộ từ khắp nơi trên thế giới.
John Dewey, một trong những triết gia hàng đầu thế kỷ XX, là nhà tâm lý học và nhà giáo dục có ảnh hưởng lớn đến nền dân chủ Mỹ Ông đã phát triển lý thuyết giáo dục hiện đại, phê phán nền giáo dục cổ truyền Triết lý giáo dục của Dewey vẫn tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ đến hệ thống giáo dục Mỹ, một trong những nền giáo dục phát triển hàng đầu thế giới Do đó, nghiên cứu và tiếp thu có chọn lọc các triết lý giáo dục của ông là rất cần thiết cho sự phát triển của nền giáo dục hiện đại tại Việt Nam.
Dựa trên những lý do đã nêu, tôi quyết định chọn đề tài “Tư tưởng giáo dục của John Dewey trong tác phẩm ‘Kinh nghiệm và giáo dục’” cho khóa luận của mình.
2 Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Nghiên cứu tư tưởng triết học giáo dục đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt tại Việt Nam Theo hiểu biết của tôi, đã có một số công trình nghiên cứu về tư tưởng triết học nói chung và tư tưởng giáo dục của J Dewey.
Trước hết là cuốn Lịch sử triết học xuất bản năm 1992, do GS.TS Nguyễn
Hữu Vui là chủ biên của cuốn sách, trong đó các tác giả đã tiến hành nghiên cứu có hệ thống về các trào lưu triết học và các triết gia nổi bật của triết học phương Tây Tuy nhiên, sách không đi sâu vào chi tiết từng trào lưu mà chỉ tóm tắt và khái quát các học thuyết phương Tây hiện đại, phù hợp với mục đích của tác phẩm.
Cuốn "Lịch sử triết học phương Tây và Triết học Mỹ" do Bùi Đăng Duy và Nguyễn Tiến Dũng đồng tác giả, xuất bản bởi Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh năm 2006, đề cập đến tư tưởng giáo dục của John Dewey, nhấn mạnh vai trò của triết học trong việc hình thành phương pháp giáo dục hiện đại.
4 để hình thành giá trị đạo đức, xây dựng dân chủ trong xã hội nhƣng còn khá chung chung
Cuốn sách "Đại cương lịch sử triết học phương Tây hiện đại cuối thế kỷ XIX - nửa đầu thế kỉ XX" của các tác giả Đỗ Minh Hợp, Nguyễn Anh Tuấn và Nguyễn Thanh, xuất bản bởi Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh năm 2008, cung cấp cái nhìn tổng quan về thực dụng luận cùng những đại diện tiêu biểu trong lịch sử triết học phương Tây hiện đại.
Nghiên cứu trực tiếp về tư tưởng giáo dục của J Dewey có thể kể đến các công trình sau:
Luận văn thạc sĩ của Thân Thị Hạnh mang tiêu đề "Triết lý giáo dục của John Dewey trong 'Dân chủ và giáo dục'" đã trình bày một cách toàn diện về triết lý giáo dục của Dewey Tác giả phân tích các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến sự hình thành triết lý này, đồng thời luận giải các nội dung chủ yếu được thể hiện trong tác phẩm "Dân chủ và giáo dục" Bên cạnh đó, luận văn cũng đưa ra những giá trị và hạn chế của triết lý giáo dục Dewey trong bối cảnh cải cách giáo dục tại Việt Nam hiện nay.
Trong bài viết “Triết lý giáo dục của John Dewey với giáo dục và dạy học ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Ái Học, đăng trên Báo Văn hóa Nghệ An ngày 12 tháng 12 năm 2014, tác giả đã phân tích quan niệm của John Dewey về triết học và vai trò của nó trong giáo dục Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của triết lý giáo dục của Dewey và cách thức áp dụng nó vào hệ thống giáo dục Việt Nam Một nghiên cứu khác về cùng chủ đề là bài viết của Nguyễn Vũ Hảo mang tên “Triết lý giáo dục của John Dewey hướng đến phát triển con người và những điểm gợi mở cho nền giáo dục ở Việt Nam hiện nay,” được đăng trên Tạp chí Nghiên cứu con người số 1.
Trong bài viết "Giáo dục là cuộc sống – Triết lý", tác giả đã phân tích các quan điểm của mô hình giáo dục truyền thống, đồng thời làm rõ mục tiêu và phương pháp giáo dục Cuối cùng, tác giả đưa ra những gợi mở cho nền giáo dục Việt Nam hiện nay, nhằm cải thiện và phát triển hệ thống giáo dục trong bối cảnh hiện đại.
Bài viết "5 giáo dục của John Dewey" của Nguyễn Thị Lan Hương tóm tắt những triết lý giáo dục của J Dewey, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng những tư tưởng tích cực của ông vào hệ thống giáo dục Việt Nam Tác giả mong muốn rằng việc áp dụng triết lý của Dewey sẽ góp phần thúc đẩy tính dân chủ trong các trường học tại Việt Nam.
Bài viết "Triết lý giáo dục của John Dewey trong tác phẩm 'Kinh nghiệm và giáo dục'" của Quách Hoàng Công và Hà Lê Dũng, đăng trên Tạp chí khoa học và công nghệ, Trường đại học Khoa học Huế, tập 1 số 2 năm 2014, phân tích những quan điểm giáo dục của John Dewey Tác giả đã nêu rõ tầm quan trọng của kinh nghiệm trong quá trình học tập và sự cần thiết của việc kết hợp lý thuyết với thực tiễn để phát triển tư duy phản biện và sáng tạo ở học sinh Bài viết cũng nhấn mạnh rằng giáo dục không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn là quá trình hình thành nhân cách và kỹ năng sống cho thế hệ trẻ.
J.Dewey qua việc khảo sát tác phẩm “Kinh nghiệm và giáo dục”
ĐIỀ U KI Ệ N, TI ỀN ĐỀ RA ĐỜI TƯ TƯỞ NG GIÁO D Ụ C C Ủ A
NỘI DUNG CƠ BẢN TƯ TƯỞ NG GIÁO D Ụ C C Ủ A JOHN
N ề n giáo d ụ c c ổ truy ề n và n ề n giáo d ụ c ti ế n b ộ
Theo J.Dewey thì “lịch sử của giáo dục là lịch sử của những lí luận đối lập”
Lịch sử lý luận giáo dục thể hiện sự đối lập giữa hai quan niệm: một bên coi giáo dục là sự phát triển từ bên trong, bên kia coi đó là sự đào tạo từ bên ngoài Trong thực tiễn giáo dục Mỹ, tồn tại hai quan điểm trái ngược: giáo dục cổ truyền và giáo dục tiến bộ Nhà trường cổ truyền được phân biệt rõ với các định chế xã hội khác, xây dựng một "mẫu hình tổ chức" với thời khóa biểu, chương trình học, phân loại học sinh, thi cử và nguyên tắc trật tự riêng Mục tiêu chính của nền giáo dục cổ truyền là chuẩn bị trẻ em cho những trách nhiệm tương lai.
Triết học truyền thống gặp hạn chế do dựa vào nhị nguyên luận, dẫn đến sự tách biệt giữa nhà trường và xã hội, giữa người học và người dạy, cũng như giữa kinh nghiệm và tự nhiên Hệ thống giáo dục truyền thống thường áp đặt chuẩn mực và phương pháp từ người lớn lên trẻ em, tạo ra khoảng cách lớn giữa sản phẩm của người lớn và khả năng của trẻ Điều này khiến nội dung và phương pháp học trở nên xa lạ với trẻ em, dẫn đến sự thụ động trong việc học tập Do đó, giáo dục cần được hiểu là một quá trình sống thực sự.
25 trẻ em chứ không phải là một sự chuẩn bị cho một cuộc sống tương lai mơ hồ nào đó.
Mục tiêu chính của giáo dục cổ truyền là trang bị cho giới trẻ những kiến thức và kỹ năng cần thiết để đạt được thành công trong tương lai Để thực hiện điều này, học sinh cần có thái độ ngoan ngoãn và tiếp thu thụ động, với sách giáo khoa là nguồn tri thức chính Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối học sinh với kiến thức và các quy tắc ứng xử Do đó, nội dung chương trình học cần phản ánh năng lực của học sinh và sự tiến bộ của nhân loại, đảm bảo rằng chương trình luôn được cập nhật và hiện đại hóa theo sự phát triển của xã hội.
J.Dewey đã phải thốt lên rằng “ngay cả những giáo viên tốt bụng cũng áp dụng những thủ thuật che đậy sự áp đặt cốt sao giảm nhẹ những đặc điểm thô bạo hiển nhiên” [7, tr.35] Chương trình học cổ truyền rõ ràng đã dẫn đến sự tổ chức theo lối nhà binh cứng nhắc và một thứ kỷ luật bỏ qua những năng lực và hứng thú nằm trong bản tính của trẻem và điều này vô hình chung đã cướp đi sự sáng tạo và niềm say mê học hỏi của trẻ em ngày từ đầu J.Dewey chỉ ra quan niệm giáo dục nền tảng của nền giáo dục cổ truyền “đều bao hàm việc truyền dạy quá khứ” [7, tr.33], là chuẩn bị cho trẻ em những trách nhiệm ởtương lai, là việc dạy nhồi nhét, là việc học thụ động không xuất phát từ hứng thú của học sinh Nhiệm vụ của học sinh trong trường học cổ truyền chỉ là làm theo và học những chương trình đã được nhà giáo dục dựng sẵn, ông đã so sánh nhiệm vụđó
Giáo dục truyền thống đã dẫn đến hệ quả nghiêm trọng, biến những đứa trẻ được đào tạo trở thành những "con vẹt" không có khả năng tư duy độc lập và sáng tạo Chúng giống như những "chiếc tủ kính" chứa đầy đồ đẹp nhưng vô dụng, không thể phát triển kỹ năng và kiến thức thực tế Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải cách phương pháp giáo dục để khuyến khích tư duy sáng tạo và độc lập trong học sinh.
J.Dewey cho rằng thế hệ trẻ hiện nay đang phải đối mặt với những đặc tính thụ động, tự ti và thiếu tư duy phê phán, điều này dẫn đến việc mất đi tính sáng tạo và độc lập Ông nhấn mạnh rằng trường học cần phải là nơi diễn ra "cuộc sống thực" của cả thầy và trò, nơi họ cùng nhau khám phá tri thức về thế giới xung quanh Đây chính là mục tiêu quan trọng mà J.Dewey hướng tới trong giáo dục.
Khi nền giáo dục cũ không còn đáp ứng được yêu cầu lịch sử, sự xuất hiện của nền giáo dục tân canh có thể được xem là hệ quả của sự bất mãn Tuy nhiên, J Dewey lại nhận ra rằng chính trong những khó khăn của nền giáo dục truyền thống, những ưu điểm của nền giáo dục mới lại trở nên rõ ràng hơn.
Theo J Dewey, nền giáo dục tiến bộ luôn đề cao tính cá nhân hơn so với nền giáo dục cổ truyền Ông chỉ ra rằng sự bộc lộ và phát triển cá nhân là điều cần thiết, trái ngược với sự áp đặt từ bên trên Hơn nữa, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động tự do thay vì kỷ luật bên ngoài, và khuyến khích việc học thông qua trải nghiệm cá nhân thay vì chỉ dựa vào sách giáo khoa và người thầy.
Trong nền giáo dục tiến bộ, kinh nghiệm và kiến thức có mối liên hệ chặt chẽ, thể hiện qua quá trình trải nghiệm thực tế giữa người học và người dạy Giáo dục dựa trên trải nghiệm cá nhân tạo ra những mối quan hệ đa dạng hơn so với hệ thống giáo dục truyền thống Mặc dù giáo dục cũ áp đặt tri thức và phương pháp của người lớn lên trẻ em, điều này không đồng nghĩa với việc tri thức của người lớn không có giá trị trong việc hướng dẫn trẻ Ngược lại, giáo dục dựa trên trải nghiệm cá nhân cho phép người trưởng thành và trẻ em có nhiều cơ hội tương tác hơn, từ đó trẻ em cần nhận được nhiều sự chỉ dẫn hơn từ người khác.
Nền giáo dục tiến bộ mang tính nhân đạo hơn nền giáo dục truyền thống, theo J Dewey, vì giáo dục cổ truyền thường gợi ra sự độc đoán và khắt khe trong chính sách Các phương pháp “đàn áp” và “cưỡng bức” học sinh đã làm mất đi tính nhân đạo và tinh thần dân chủ của giáo dục cổ truyền Ngược lại, nền giáo dục tiến bộ áp dụng những nguyên tắc và phương pháp nhằm thúc đẩy tinh thần dân chủ và tính nhân đạo trong các chính sách giáo dục.
Tuy Dewey đã chỉ ra những khuyết điểm của nền giáo dục cổ truyền và những ưu điểm của tân giáo dục, ông không cho rằng nền giáo dục tiến bộ có thể thay thế hoàn toàn nền giáo dục cổ truyền ngay lập tức Dewey luôn nỗ lực xây dựng một nền giáo dục dân chủ, kết hợp lý luận với thực tiễn Ông nhận thức rằng mặc dù cần thay thế giáo dục cổ truyền, nền giáo dục tiến bộ cũng đang đối mặt với nhiều thách thức nội tại và vấn đề phát sinh từ triết lý của nó Dewey đặt ra những câu hỏi quan trọng cần giải quyết, như khái niệm tự do trong giáo dục và vai trò của giáo viên cùng sách vở trong việc phát triển giáo dục cho trẻ em.
Việc phủ nhận hoàn toàn những thành tựu trong quá khứ và không giải quyết các vấn đề hiện tại sẽ khiến nền giáo dục tiến bộ phát triển một cách mù mờ, tương tự như nền giáo dục cổ truyền.
J Dewey phê phán nền giáo dục truyền thống không hoàn toàn mà chỉ ra những hạn chế và điểm chưa phù hợp của nó Ông tìm ra triết lý cho nền giáo dục mới, dựa trên triết học kinh nghiệm, nhằm cải thiện và phát triển phương pháp giáo dục hiện đại.
Kinh nghi ệ m là n ề n t ả ng c ủ a n ề n giáo d ụ c ti ế n b ộ
Nền tảng triết lý giáo dục của J Dewey được xây dựng dựa trên khái niệm "kinh nghiệm", với ý nghĩa rộng rãi hơn là sự tích lũy qua thời gian Kinh nghiệm không chỉ là tri giác mà còn là nội dung và phương pháp trong quá trình học tập Dewey đã đưa ra quan điểm rằng kinh nghiệm bao gồm tất cả các hình thức và biểu hiện của đời sống con người, đồng thời coi đó là yếu tố khởi đầu cho các mục tiêu giáo dục.
Kinh nghiệm được định nghĩa là tất cả những gì hiện hữu trong ý thức con người, được hình thành từ cuộc sống và quá trình giáo dục Theo quan điểm này, kiến thức thực sự chỉ có thể đạt được thông qua phương pháp khoa học tự nhiên, bác bỏ sự tồn tại của cái siêu nghiệm Do đó, kinh nghiệm không chỉ là những gì chúng ta nhận thức mà còn là những gì chúng ta tích lũy được trong suốt cuộc đời.
J.Dewey nhấn mạnh rằng mối quan hệ giữa giáo dục và kinh nghiệm là hữu cơ, nhưng không phải mọi kinh nghiệm đều có giá trị giáo dục như nhau Ông khẳng định rằng kinh nghiệm và giáo dục không thể được đánh đồng trực tiếp Những kinh nghiệm tiêu cực có thể cản trở quá trình học tập, dẫn đến sự nhẫn tâm, vô cảm và vô trách nhiệm, đồng thời hạn chế khả năng tích lũy kinh nghiệm phong phú hơn trong tương lai.
Tiếp thu tư tưởng của J.J Rousseau, giáo dục được xem là quá trình phát triển tự nhiên, không phải là sự áp đặt từ bên ngoài mà là sự phát triển tự nhiên của các đặc tính và năng lực của con người trong xã hội Dewey đã chỉ trích giáo dục cổ truyền vì nó mang lại những trải nghiệm sai lệch, khiến học sinh trở nên chai lì trước ý tưởng và mất động lực học tập Nhiều kỹ năng chuyên môn cũng bị ảnh hưởng tiêu cực bởi cách thức mà học sinh trải nghiệm kiến thức.
Việc tập luyện máy móc đã làm giảm khả năng phán đoán và hành động thông minh của học sinh trong những tình huống mới Nhiều học sinh nhận ra rằng kiến thức họ học được trong trường học quá xa lạ với thực tế cuộc sống, khiến họ không thể áp dụng để kiểm soát cuộc sống ngoài nhà trường.
Theo J Dewey, triết lý giáo dục cần được xem như một phương pháp thực thi cụ thể, không chỉ là lý thuyết suông Để triết lý giáo dục có hiệu quả, nó phải được diễn đạt rõ ràng bằng ngôn từ và biểu tượng Mặc dù giáo dục có nhiều kinh nghiệm, chất lượng của kinh nghiệm đó mới là điều quan trọng Việc lập kế hoạch trong giáo dục tiến bộ gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự chú ý đến phương pháp thực thi.
Dewey nhấn mạnh hai đặc tính cơ bản của kinh nghiệm là tính liên tục và tính tương tác, tạo nên chiều sâu và chiều rộng của trải nghiệm Để giúp mọi người hiểu rõ hơn về hai thuộc tính này, ông đã giới thiệu khái niệm “đang tăng trưởng”.
Theo J Dewey, “tính liên tục” chỉ ra rằng mọi kinh nghiệm đều kế thừa từ những trải nghiệm trước đó, đồng thời làm biến đổi những trải nghiệm sau này Quá trình này diễn ra liên tục, không phụ thuộc vào ý muốn của chúng ta, cho thấy rằng mọi trải nghiệm và hành động đều để lại tác động, dù tích cực hay tiêu cực Không có kinh nghiệm nào không có quá khứ, và không có trải nghiệm nào biến mất mà không để lại dấu vết Nguyên lý liên tục khẳng định rằng những kinh nghiệm tích lũy trong quá khứ sẽ ảnh hưởng đến tương lai và hình thành những trải nghiệm tiếp theo của mỗi cá nhân.
Tính liên tục của kinh nghiệm ảnh hưởng khác nhau tùy thuộc vào từng hoàn cảnh, đồng thời tạo điều kiện cho sự tăng trưởng diễn ra Tăng trưởng không chỉ được hiểu là sự phát triển về mặt thể chất mà còn bao gồm cả sự phát triển về tinh thần và trí tuệ.
Sự phát triển trí tuệ và đạo đức là ví dụ điển hình cho nguyên lý liên tục, nhưng cần có định hướng rõ ràng để xác định hướng đi và mục tiêu của tăng trưởng Tăng trưởng có thể diễn ra theo nhiều chiều hướng, cả tích cực lẫn tiêu cực; ví dụ, một người có thể bắt đầu từ nghề trộm cắp và nhờ vào thực hành mà trở thành một tay trộm giỏi Tuy nhiên, bất kể hướng phát triển nào, giáo dục luôn phải là yếu tố gắn liền với tăng trưởng.
Phạm trù “tương tác” trong lý thuyết của J Dewey nhấn mạnh mối quan hệ biện chứng giữa con người và môi trường, cho thấy rằng mỗi kinh nghiệm chỉ có ý nghĩa khi được đặt trong hoàn cảnh khách quan Dewey ví dụ về một người mẹ chăm sóc trẻ sơ sinh, nhấn mạnh rằng bà cần không chỉ chú ý đến nhu cầu của con mà còn phải nắm vững kiến thức xã hội về chăm sóc trẻ Ông chỉ ra rằng giáo dục truyền thống thường quá chú trọng vào tiêu chuẩn xã hội, trong khi tân giáo dục lại đề cao tự do mà quên đi hoàn cảnh thực tại Tình huống tương tác này là nơi chúng ta khám phá bản thân và tham gia vào cuộc sống, bao gồm cả những yếu tố như vốn hiểu biết, nhu cầu và kinh nghiệm quá khứ Dewey mong muốn các nhà giáo dục rút ra nguyên tắc từ hai thuộc tính của kinh nghiệm để áp dụng trong giáo dục, nhấn mạnh rằng kinh nghiệm cần được hiểu như một quá trình liên tục và tương tác.
J Dewey nhấn mạnh rằng để áp dụng hai thuộc tính "tính liên tục" và "sự tương tác" trong giáo dục, cần phải tập trung vào khái niệm "tăng trưởng" Ông cho rằng sự tăng trưởng phải mang tính phổ quát, không chỉ giới hạn vào mục đích riêng biệt Chỉ khi sự phát triển theo một hướng cụ thể góp phần vào sự tăng trưởng liên tục, nó mới đáp ứng được tiêu chí giáo dục Điều này cho thấy rằng tính liên tục và tính tương tác không chỉ tồn tại mà còn mang lại lợi ích giáo dục đáng kể, khẳng định vai trò của sự tăng trưởng trong quá trình học tập.
J.Dewey khẳng định giáo dục là một sự phát triển đi từ kinh nghiệm, điều đó có nghĩa là chỉ bằng phương tiện của kinh nghiệm, dựa vào sự tương tác giữa một người và môi trường sống của người ấy, thì một người mới trởthành được giáo dục Còn khi Dewey nói giáo dục là một sự phát triển vì kinh nghiệm, thì cũng có nghĩa ông đang nói đến mục tiêu của giáo dục Kết quả cuối cùng giáo dục không phải là điểm số, cũng không phải là sự chuẩn bị cho nghề nghiệp trong tương lai, mà chính là quá trình trải nghiệm phong phú hơn, đầy đủ hơn, nhờ đó năng lực nhận thức của con người liên tục được mở rộng để hiểu đầy đủ hơn cuộc sống thực đang diễn ra Đây là mục tiêu mà nhà giáo dục phải thực hiện cho bằng được Nhiệm vụ của người làm giáo dục là dùng sự trưởng thành của mình để thấy được hướng mà những kinh nghiệm của người học sẽ dẫn họ đến Kinh nghiệm ngoài tính nội tại còn có tính ngoại tại Vì vậy giáo dục cần xét đến hoàn cảnh bên ngoài nhƣ lịch sử, kinh tế, xã hội,…xem chúng nhƣ nguồn lực để giảng dạy Bằng cách thấu hiểu về những gì đang diễn ra và sẽ tiếp diễn trong đầu của người học, người dạy sẽ tạo ra được một sự giáo dục dựa trên kinh nghiệm sống động (living experience) Nói cách khác, một
32 nguyên lý về trật tự xã hội và tổ chức cần phải xuất phát từ cách hiểu thế nào là kinh nghiệm có tính giáo dục
J Dewey, không như W James, đã chỉ ra rằng kinh nghiệm bao gồm nhiều yếu tố, không chỉ là những gì được nhận thức mà còn là toàn bộ sự tương tác của cơ thể với môi trường xung quanh Hơn nữa, kinh nghiệm không mang tính chủ quan hay khách quan mà có tính chất trung hòa, phản ánh sự kết nối giữa cá nhân và thế giới.
Quan niệm mới về kinh nghiệm không chỉ dựa trên dữ liệu và ghi nhận sự kiện, mà còn nhấn mạnh vào việc thay đổi dữ liệu đó Thay vì chỉ tập trung vào cá thể, quan điểm mới này chú trọng đến mối liên hệ giữa các hiện tượng và môi trường xung quanh, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết trong việc cải tạo và kiểm soát môi trường theo những hướng mới, làm nổi bật các mối liên hệ lẫn nhau trong quá trình phát triển.
T ổ ch ứ c n ộ i dung giáo d ụ c và vai trò c ủa ngườ i th ầ y
Trong lĩnh vực giáo dục, J Dewey phát triển một lý thuyết mới và kiểm nghiệm nó thông qua thực tiễn Ông đã tổng hợp và nghiên cứu để hình thành quan điểm giáo dục khác biệt so với những lý thuyết trước đây Để tổ chức nội dung giáo dục theo hướng tiến bộ, J Dewey đã đề xuất hai quy tắc quan trọng.
Quy tắc đầu tiên trong giáo dục của J Dewey nhấn mạnh rằng nội dung học tập cần xuất phát từ những kinh nghiệm sống thực tế Ông cho rằng mọi môn học, dù là tự nhiên hay xã hội, phải liên kết với trải nghiệm hàng ngày Trong tác phẩm "Dân chủ và giáo dục", Dewey minh họa việc trẻ em phân biệt giữa sợi bông và sợi len thông qua trải nghiệm trực tiếp với chúng Ông nhận ra rằng chính học sinh đã chỉ ra lý do khiến ngành công nghiệp sợi bông phát triển chậm hơn, nhờ vào việc chúng thực hành tách sợi bông khỏi quả và hạt Qua quá trình này, trẻ em không chỉ học được kiến thức mà còn hiểu được lý do lịch sử và đặc tính vật liệu Dewey khuyến khích việc học thông qua thực hành, giúp trẻ em biến trải nghiệm thành kinh nghiệm cá nhân, thay vì chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động từ sách vở.
Quy tắc thứ hai trong giáo dục nhấn mạnh rằng "nội dung phải phát triển một cách tăng tiến để mang một hình thức của nội dung của người trưởng thành" Việc khám phá vật liệu học tập từ kinh nghiệm là bước đầu, nhưng cần thiết phải phát triển kinh nghiệm đó một cách có tổ chức và phong phú hơn Trẻ sơ sinh bắt đầu với môi trường hạn chế, nhưng khi lớn lên, qua các hoạt động như bò, đi và nói, nội dung kinh nghiệm của trẻ sẽ được mở rộng và sâu sắc hơn Điều này giúp trẻ hình thành mối liên hệ với những sự vật mới và phát triển năng lực mới J Dewey nhấn mạnh rằng "kinh nghiệm mới phải được liên kết với kinh nghiệm cũ", cho thấy tầm quan trọng của việc kết hợp những kinh nghiệm mới với những gì học sinh đã biết Giáo viên cần lựa chọn những nội dung phù hợp với năng lực và kinh nghiệm của học sinh, từ đó kích thích sự quan sát và khám phá của trẻ Học sinh không nên coi kinh nghiệm đã đạt được là bất biến, mà phải xem đó như công cụ để tiếp tục phát triển và mở rộng phạm vi kinh nghiệm của mình.
Học tập cần phải liên kết chặt chẽ với kinh nghiệm và khuyến khích việc tìm kiếm thông tin cũng như ý tưởng mới Nếu một kinh nghiệm không được phát triển đến giai đoạn tiếp theo, nó sẽ không mang lại giá trị thực sự cho quá trình học tập.
Nền giáo dục hiện đại khác với giáo dục cổ truyền ở chỗ nó dựa vào kinh nghiệm hiện tại để phát triển vấn đề học tập Người thầy cần đảm bảo rằng vấn đề được đặt ra phù hợp với khả năng và điều kiện hiện tại của học sinh, đồng thời kích thích sự chủ động tìm kiếm thông tin từ phía người học Qua đó, những kiến thức mới sẽ hình thành nền tảng cho những trải nghiệm sau này.
Theo J.Dewey, việc dạy học sinh nội dung khoa học và giúp chúng làm quen với các sự kiện và quy luật trong đời sống hàng ngày là một nguyên lý giáo dục đúng đắn Điều này không chỉ giúp học sinh tiếp cận tri thức khoa học mà còn dẫn đến nhận thức về các vấn đề kinh tế và công nghiệp hiện tại Các phương pháp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm không thể tách rời khỏi kinh nghiệm sống của trẻ em, và trẻ em không thể nghiên cứu khoa học như các nhà khoa học Vai trò của giáo viên là hỗ trợ trẻ em trong việc rút ra các sự kiện và quy luật, từ đó giúp các em chuẩn bị cho kinh nghiệm mang tính khoa học.
Theo J.Dewey, "Nội dung có tổ chức là mục tiêu mà giáo dục hướng tới; ngay cả trẻ em cũng hiểu được những nguyên lý như nguyên lý nhân quả." Khi giáo dục kết hợp lý thuyết và thực tiễn dựa trên kinh nghiệm sống, nội dung giáo dục sẽ trở nên có tổ chức và phù hợp hơn với nhu cầu học tập của người lớn.
Các nhà chuyên môn không thể cung cấp điểm xuất phát cho sự hiểu biết của trẻ em về nguyên lý nhân – quả Cách mà các nhà khoa học giải thích nguyên lý này khác biệt so với trải nghiệm của trẻ Chẳng hạn, trẻ từ 2 đến 3 tuổi nhận thức được rằng cần giữ khoảng cách an toàn với lửa, nhưng vẫn biết cách tiếp cận gần lò sưởi để cảm nhận hơi ấm Điều này cho thấy trẻ đang vận dụng mối quan hệ nhân quả Một hành động thông minh không thể thiếu việc tuân thủ nguyên lý này, và trẻ chỉ thực sự hành động thông minh khi chúng nhớ và hiểu rõ các điều kiện liên quan.
J.Dewey cho rằng giáo dục là một sự phát triển “bên trong” kinh nghiệm hoặc sự phát triển của kinh nghiệm và không phải tất cả mọi kinh nghiệm đều mang tính giáo dục mà chỉ có một bộ phận kinh nghiệm nào đó là mang tính giáo dục Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các nhà giáo dục là xác định trước điều gì làm cho kinh nghiệm trở thành mang tính giáo dục và những điều gì khác thì không Giáo dục là một sự phát triển đi lên từ kinh nghiệm Tức là chỉ bằng phương tiện của kinh nghiệm, dựa vào sự tương tác giữa một người và môi trường của người ấy, thì một người mới trở thành được giáo dục Thách thức đối với các nhà làm giáo dục là là phải thiết kế được những môi trường, chủ yếu dưới những tình huống trong lớp học sao cho chúng thực sự lôi cuốn người học Chính vì vậy mà mục tiêu cuối cùng của giáo dục không phải là dừng lại ở điểm số cao, cũng không phải là nâng cao lòng tự trọng hoặc sự phát triển của tâm lý thuộc dạng này hay dạng kia cũng không phải là sự chuẩn bị cho nghề nghiệp trong tương lai Mục đích thực sự của giáo dục mà J.Dewey muốn chúng ta phải hiểu đó chính là “quá trình trải nghiệm” phong phú hơn và đầy đủhơn, tức năng lực liên tục đƣợc mở rộng để hiểu đầy đủhơn cuộc sống thực đang diễn ra Thách thức từng giờ, từng ngày và trong từng môn học của nhà giáo dục là phải biến mục tiêu này thành hiện thực
Để một nền giáo dục mang lại kiến thức có giá trị cho người học, điều quan trọng là giáo viên cần có khả năng thiết lập sự tương tác hiệu quả trong quá trình giảng dạy.
Giáo viên cần kết hợp động năng, sự tò mò và kiến thức hiện có của học sinh với nội dung giảng dạy, như J Dewey đã đề xuất, để tạo ra trải nghiệm học tập phù hợp Họ phải chủ động tham gia vào quá trình dạy học, phát triển liên tục kinh nghiệm nhằm nâng cao nhận thức và hình thành thói quen tư duy Vai trò của giáo viên không chỉ là thụ động mà còn là nghiên cứu cách thức tạo dựng kinh nghiệm và biến đổi tài liệu học tập sao cho gắn liền với sở thích và khả năng của học sinh Sự tương tác giữa người học và tài liệu học tập là yếu tố quyết định cho tính giáo dục của trải nghiệm Theo J Dewey, một giáo viên giỏi biết cách kết hợp giữa dạy kỹ năng cơ bản và tạo ra những kinh nghiệm phong phú, kết hợp sách vở, ngôn ngữ và các hoạt động tự nhiên Họ cũng biết khi nào nên áp dụng phương pháp truyền đạt trực tiếp và khi nào nên sử dụng phương pháp khám phá để khơi dậy sự hứng thú và động lực học tập của học sinh Do đó, nhu cầu của học sinh luôn được đặt lên hàng đầu trong quá trình giảng dạy, thay vì chỉ đơn thuần là “phân phát kiến thức”.
Dewey đố i v ớ i giáo d ụ c Vi ệ t Nam
Giáo viên cần kết hợp động năng, sự tò mò và kiến thức sẵn có của học sinh với nội dung giảng dạy, theo quan điểm của J Dewey Họ không chỉ đơn thuần thừa nhận kinh nghiệm của học sinh mà còn phải tích cực tham gia vào quá trình tư duy giáo dục, tạo ra sự liên tục trong trải nghiệm học tập Vai trò của giáo viên là chủ động nghiên cứu và thiết kế trải nghiệm học tập, làm cho nội dung trở nên hấp dẫn và phù hợp với khả năng của học sinh Sự tương tác giữa học sinh và tài liệu học tập là yếu tố then chốt để tạo ra trải nghiệm giáo dục hiệu quả Một giáo viên giỏi biết cách kết hợp giữa việc dạy kỹ năng cơ bản và áp dụng các phương pháp giảng dạy linh hoạt, từ truyền đạt trực tiếp đến khám phá, nhằm kích thích sự hứng thú và ham học hỏi của học sinh Kinh nghiệm, động lực và sự hứng thú của học sinh là yếu tố quyết định trong quá trình tiếp thu kiến thức, vì vậy giáo viên hiệu quả luôn chú trọng đến nhu cầu của học sinh thay vì chỉ đơn thuần “phân phát kiến thức.”
2.4 Đánh giá giá trị, hạn chế và giá trị tham khảo của tư tưởng giáo dục của J.Deweyđối với giáo dục Việt Nam
John Dewey đã có những đóng góp quan trọng cho giáo dục toàn cầu và đặc biệt là giáo dục Mỹ Ông xây dựng một triết lý giáo dục làm nền tảng cho giáo dục tiến bộ, nhấn mạnh tầm quan trọng của triết lý trong giáo dục Nền giáo dục tiến bộ mà Dewey đề xuất trái ngược hoàn toàn với giáo dục truyền thống, vốn tĩnh về nội dung, độc đoán về phương pháp, và khiến trẻ em trở nên thụ động trong quá trình tiếp nhận kiến thức.
Giáo dục của John Dewey là một hệ thống quan điểm giáo dục toàn diện, bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp học tập và giảng dạy, cùng với vai trò của trường học trong xã hội Ông phê phán những quan niệm sai lầm trong giáo dục và khẳng định rằng mỗi thời đại và xã hội đều có triết lý giáo dục riêng, phù hợp với bản chất và mục tiêu cụ thể Dewey nhấn mạnh vai trò thiết yếu của giáo dục trong việc duy trì và phát triển giá trị văn hóa, đồng thời cho rằng sự phát triển của xã hội phụ thuộc vào bản chất của nền giáo dục Ông cũng khẳng định rằng giáo dục phải tập trung vào học sinh, không chỉ dạy nội dung mà còn tạo điều kiện cho học sinh thay đổi xã hội theo hướng tích cực Cuối cùng, Dewey liên kết giáo dục với dân chủ, nhấn mạnh rằng giáo dục giúp cá nhân thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân, đồng thời xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn thông qua việc tạo ra môi trường khuyến khích học tập.
Khuyến khích sự học tập là giúp học sinh phát triển các khái niệm, và để làm được điều này, giáo viên cần trở thành người học John Dewey nhấn mạnh mối quan hệ tương hỗ giữa thầy và trò, nơi cả hai cùng lên kế hoạch và học hỏi lẫn nhau Giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là hướng dẫn viên, kích thích học sinh tự tạo ra mối quan hệ và khái niệm riêng Đồng thời, giáo viên cần là chuyên gia được đào tạo bài bản, có kiến thức rộng và hiểu rõ mối quan hệ giữa lý thuyết và thực hành, để việc dạy học không trở thành hoạt động đơn giản thiếu nền tảng khoa học.
J.Dewey trong bài nói chuyện của mình đã nhấn mạnh rằng triết lý giáo dục dựa trên triết học kinh nghiệm yêu cầu việc học của trẻ em phải xuất phát từ những trải nghiệm cá nhân của chúng Những trải nghiệm này không chỉ là nội dung mà còn là phương pháp học tập, và không có giá trị tuyệt đối nào được áp đặt từ bên ngoài Trẻ em cần tự khám phá và nhận ra giá trị của những gì chúng trải nghiệm, vì giá trị chỉ được hình thành qua cảm nhận và đánh giá của chính mình Do đó, nhà trường không thể truyền đạt một cách thụ động những giá trị của người lớn cho trẻ Hơn nữa, J.Dewey khẳng định rằng tri thức là cần thiết cho tư duy, và kinh nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp thu tri thức Ông cho rằng mỗi độ tuổi cần có chương trình học phù hợp để phát triển hứng thú và khả năng học tập của trẻ.
Chúng ta nên giảm bớt nội dung học tập cho trẻ em, vì chúng đang trong giai đoạn đầu khám phá cảm xúc và cần tham gia vào các hoạt động rèn luyện sức khỏe Để đảm bảo tương lai của trẻ và nền dân chủ, chúng ta cần lựa chọn con đường khó khăn hơn, tạo điều kiện cho giáo viên hoàn thành nhiệm vụ giáo dục Như Dewey đã nói, những gì tốt đẹp nhất mà cha mẹ mong muốn cho con cái, cộng đồng cũng cần mong muốn cho tất cả trẻ em.
Tuy những tư tưởng giáo dục của J.Dewey mang nhiều giá trị tích cực song chúng ta vẫn không thể tránh khỏi những mặt hạn chế nhất định
John Dewey chưa liên kết giáo dục với kinh tế và quan hệ sản xuất, dẫn đến việc ông nhận ra nguyên nhân mất dân chủ trong xã hội là do sự thiếu bình đẳng Tuy nhiên, ông không chỉ ra rằng sự bất bình đẳng này xuất phát từ mâu thuẫn giữa thiểu số nắm giữ tài sản và đại đa số dân cư tạo ra tài sản mà không có quyền sở hữu Ông lý giải tình trạng mất dân chủ là do kinh nghiệm bị phân tách thành nhiều lĩnh vực khác nhau, thiếu sự kết nối và giao lưu.
John Dewey nhấn mạnh tầm quan trọng của phương pháp sư phạm tiến bộ dựa trên thử nghiệm, cho rằng những sai lầm trong quá trình học tập là cơ hội để phát triển thông qua kinh nghiệm giáo dục Tuy nhiên, việc áp dụng thử nghiệm trong lớp học cũng mang lại rủi ro, khiến sinh viên trở thành "chuột thí nghiệm" và dẫn đến sự xói mòn quyền lực của giáo viên cũng như sự suy giảm của chương trình giảng dạy truyền thống Quan điểm này cũng được Edmondson, một nhà phê bình nổi tiếng, chỉ trích trong việc phản đối chủ nghĩa kinh nghiệm tự nhiên của Dewey.
Dewey cho rằng tất cả trẻ em trai và gái có nhu cầu giải trí giống nhau, nhưng thực tế việc thỏa mãn nhu cầu này gặp khó khăn do quy định giới tính Ông nhấn mạnh rằng con đường của tân giáo dục là dài và khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực nghiêm túc từ các nhà giáo Đào tạo giáo viên để hiểu cách học sinh suy nghĩ và tiếp thu kiến thức là một thách thức lớn Để dạy học hiệu quả, giáo viên cần có hiểu biết sâu về môn học, phương pháp giảng dạy, và sự phát triển của học sinh Tuy nhiên, hiện nay nhiều giáo viên thiếu kiến thức này, và chương trình học thường không yêu cầu họ dành thời gian cho học sinh Đặc biệt, việc học qua dự án mà không có sự hướng dẫn của giáo viên sẽ khiến học sinh khó khăn trong việc hiểu và thực hiện đề tài Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và giúp học sinh phân tích thông tin Mặc dù Dewey đã chỉ ra những khuyết điểm của giáo dục cổ truyền và ưu điểm của tân giáo dục, ông không cho rằng nền giáo dục tiến bộ có thể hoàn toàn thay thế nền giáo dục cũ ngay lập tức Việc phủ nhận hoàn toàn cái cũ mà không giải quyết vấn đề sẽ dẫn đến sự lặp lại của những khuyết điểm trong giáo dục truyền thống.
2.4.3 Nh ữ ng giá tr ị tham kh ả o cho n ề n giáo d ụ c Vi ệ t Nam hi ệ n nay
Trong những thập kỷ qua, giáo dục Việt Nam đã có những thành tựu đáng kể, nhưng vẫn tồn tại nhiều bất cập khi so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới Mặc dù đã thực hiện một số cuộc cải cách giáo dục, nền giáo dục vẫn còn chú trọng vào kiến thức lý thuyết và các môn học truyền thống.
Nhiều học sinh hiện nay chỉ học lý thuyết mà không áp dụng vào thực tiễn, dẫn đến tình trạng học đối phó, "học vẹt" và "học tủ" Tâm lý chán nản và lười biếng trong học tập khiến học sinh chỉ học để thi và thi cho qua Hiện tượng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân cả chủ quan lẫn khách quan.
Nguyên nhân chính của vấn đề nằm ở phương pháp giảng dạy của giáo viên, khi họ vẫn chủ yếu áp dụng phương pháp truyền thống "đọc – chép" Điều này dẫn đến việc không phát huy được tính tích cực và chủ động của sinh viên trong việc tiếp thu tri thức Kết quả là, bài giảng trở nên khô khan và thiếu hấp dẫn, với nội dung hạn chế và ít liên quan đến thực tiễn, gây cảm giác nặng nề và lý thuyết.
Để giải quyết thực trạng hiện nay, việc đổi mới phương pháp giảng dạy là vô cùng cần thiết Áp dụng phương pháp trải nghiệm thực tế sẽ giúp rèn luyện tư duy và cung cấp kiến thức hữu ích cho người học Phương pháp này không chỉ kích thích tư duy sáng tạo mà còn giúp người học phát triển bản thân, khắc phục tình trạng học theo lối mòn Vai trò của giáo viên là mấu chốt trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nhằm khuyến khích người học độc lập suy nghĩ, tìm tòi và phát huy tính tích cực Điều này hoàn toàn phù hợp với các chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về yêu cầu đổi mới giáo dục.
Luật Giáo dục năm 2005 nhấn mạnh rằng phương pháp giáo dục cần phát huy tính tích cực, tự giác và chủ động của người học, đồng thời khuyến khích tư duy sáng tạo Điều này yêu cầu việc bồi dưỡng năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên của học sinh Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực là cách thức thực hiện hiệu quả các quy định của Luật Giáo dục.
Yêu cầu của Chiến lƣợc phát triển giáo dục Việt Nam 2010 - 2020 cũng nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập,
45 rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học” [21, tr.14]
Phương pháp dạy học hiện đại đang được định hướng theo Nghị quyết 29 BCH TW Đảng khóa XI, nhằm đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học Điều này bao gồm việc phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học, khắc phục lối truyền thụ một chiều và ghi nhớ máy móc Tập trung vào việc dạy cách học, cách nghĩ và khuyến khích tự học, tạo điều kiện cho người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực Ngoài ra, cần chuyển từ hình thức học chủ yếu trên lớp sang tổ chức các hoạt động học tập đa dạng, chú ý đến các hoạt động xã hội, ngoại khóa và nghiên cứu khoa học, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học.
K Ế T LU Ậ N
John Dewey là một triết gia người Mỹ nổi bật, có ảnh hưởng lớn đến hệ thống giáo dục phương Tây Tư tưởng giáo dục của ông tập trung vào việc phân tích kinh nghiệm và dân chủ trong giáo dục Nền giáo dục dân chủ mà ông đề xuất đã tạo ra những bước đột phá trong giáo dục và chính trị - xã hội tại Mỹ vào đầu thế kỷ XX Lý luận của Dewey về kinh nghiệm trong dân chủ giáo dục đã tác động mạnh mẽ đến hệ thống giáo dục công của Mỹ, đồng thời đánh dấu một bước ngoặt trong phong trào tiến bộ, góp phần hình thành thời đại vàng của giáo dục Mỹ.
John Dewey đã để lại những kiến giải đặc sắc và tiến bộ về giáo dục, thể hiện tầm vóc trí tuệ vượt thời đại Các nguyên tắc triết học và giáo dục của ông vẫn còn sống động và có giá trị trong bối cảnh hiện đại, đặc biệt đối với những quốc gia đang hiện đại hóa Nhiều nước có truyền thống giáo dục lâu đời cũng đang tham khảo kinh nghiệm cải cách giáo dục từ Mỹ Hy vọng rằng những ý tưởng phong phú trong tác phẩm "Kinh nghiệm và giáo dục" của Dewey sẽ được nghiên cứu nghiêm túc để tìm ra những "hạt nhân hợp lý" áp dụng vào quá trình hiện đại hóa giáo dục ở Việt Nam Với những nỗ lực truyền bá giá trị dân chủ và cải cách giáo dục, John Dewey xứng đáng được công nhận là một trong những nhà triết học và cải cách giáo dục vĩ đại của Mỹ.
Triết học giáo dục của John Dewey chứa đựng nhiều nội dung khoa học và giá trị thực tiễn cao, do đó, việc tiếp thu có chọn lọc những tư tưởng của ông là cần thiết để phát triển nền giáo dục nước nhà Sự kế thừa những giá trị này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực tiễn.
Sự thay đổi trong phương pháp giảng dạy là điều cần thiết và đòi hỏi nỗ lực từ nhiều phía, bao gồm Bộ giáo dục, nhà trường, giảng viên, sinh viên, các cơ quan chức năng và xã hội Mặc dù việc thực hiện các thay đổi này gặp nhiều khó khăn và có thể mất thời gian dài, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể đạt được mục tiêu Quan điểm về kinh nghiệm trong giáo dục và giáo dục dân chủ cần được xem xét để cải thiện chất lượng giảng dạy.
John Dewey là một nhân vật quan trọng trong lịch sử, phản ánh những yêu cầu và thách thức của thời đại ông sống Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng tư tưởng của ông vẫn có giá trị lớn đối với xã hội hiện đại ngày nay.
Trong bối cảnh thế giới đang biến động, quan điểm đúng đắn về dân chủ có thể được khai thác để cải cách giáo dục Bên cạnh đó, kinh nghiệm trong giáo dục cũng nâng cao khả năng định hướng và nhấn mạnh vai trò thực tiễn của triết học trong việc luận giải và cải tạo thế giới.
Nghiên cứu quan niệm này không chỉ có giá trị trong việc nâng cao nhận thức lý luận về giáo dục mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu biết các vấn đề xã hội hiện nay ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng một đất nước công bằng, dân chủ và văn minh.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Trịnh Doãn Chính (2005), Triết lý phương Đông giá trị và bài học lịch sử, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
2 Hà Lê Dũng, Quách Hoàng Công (2014), Triết lý giáo dục của John Dewey trong tác phẩm “Kinh nghiệm và giáo dục”, Tạp chí khoa học và công nghệ - Trường Đại học Khoa học Huế, tập 1, số 2
3 Nguyễn Thị Kim Dung (2015), Tư tưởng giáo dục của John Dewey trong tác phẩm “Dân chủ và giáo dục” và giá trị vận dụng trong việc đổi mới giáo dục
Việt Nam hiện nay, luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục, Trường Đại học Vinh
4 Bùi Đăng Duy, Nguyễn Tiến Dũng (2006), Triết học Mỹ, Nxb tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh
5 Bùi Đăng Duy, Nguyễn Tiến Dũng (2005), Lịch sử triết học phương Tây hiện đại, Nxb, Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh
6 John Dewey (2010), Dân chủ và giáo dục, (Người dịch: Phạm Anh Tuấn), Nxb Tri thức, Hà Nội
7 John Dewey (2012), Kinh nghiệm và giáo dục, (Người dịch: Phạm Anh
Tuấn), Nxb Tri thức, Hà Nội
8 John Dewey (2013), Cách ta nghĩ, (Vũ Đức Anh dịch), Nxb Tri thức, Hà
9 John Dewey, Bài nói chuyện của John Dewey tại Khoa Triết Đại học Columbia, New York, ngày 13/11/1947,( Phạm Anh Tuấn dịch),Nguồn: Trung tâm nghiên cứu John Dewey thuộc đại học Nam Illinois (Southern Illinois University Carbondale 807S Oakland Carbondale, Illinois 6290
10.Lưu Phóng Đồng (1994), Triết học phương Tây hiện đại, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội
11 Thân Thị Hạnh (2011), Triết lý giáo dục của John Dewey trong Dân chủ và giáo dục, luận văn Thạc sĩ Triết học, Viện Triết học, Hà Nội
12.Thân Thị Hạnh (2009), “John Dewey – Nhà giáo dục học, nhà triết học thực dụng Mỹ”, Tạp chí Triết học, số 3, 73-78
13 Nguyễn Văn Hạnh (2015), “Triết lý giáo dục của John Dewey và vận dụng dạy học nghiệp vụ sƣ phạm trong bối cảnh giáo dục Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Giáo dục và Xã hội của Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam, sốđặc biệt tháng 11/2015
14.Nguyễn Vũ Hảo (2015), "Triết lý giáo dục của J D hướng đến phát triển con người và những điểm gợi mở cho nền giáo dục ở Việt Nam hiện nay ",
Tạp chí nghiên cứu con người, 76 (1), Hà Nội
15.Đỗ Minh Hợp (2006), Diện mạo triết học phương Tây hiện đại, Nxb Hà
16.Đỗ Minh Hợp, Nguyễn Anh Tuấn, Nguyễn Thanh (2008), Đại cương lịch sử triết học phương Tây hiện đại (cuối thế kỷ XIX – nửa đầu thế kỷ XX),
Nxb Tổng hợp TP Hồ Chí Minh
17 Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam (2014), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
18 Phạm Minh Lăng (1984), Mấy trào lưu triết học phương Tây, Nxb Đại học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội
19.Phạm Minh Lăng (2003), Những chủ đềcơ bản của triết học phương Tây, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội
20 Luật Giáo dục Năm 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009, 2014) (2005), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
21.Nguyễn Thị Luyện (2007), Tư tưởng giáo dục trong hệ thống triết học của
John Dewey, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Tp Hồ Chí Minh
22.Nguyễn Thị Luyện (2015), “John Dewey - Nhà triết học giáo dục trong chủnghĩa thực dụng Mỹ”, Tạp chí Triết học, số 4
23.Hồ Chí Minh (1972), Bàn về công tác giáo dục, Nxb Sự thật, Hà Nội
24 Vũ Thị Phương (2015), Triết học giáo dục của John Dewey và những ảnh hưởng của nó đến tư tưởng giáo dục phương tây thế kỷ XX, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội
25 Quyết định số 711/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duy ệ t "Chi ến lượ c phát tri ể n giáo d ụ c 2011 - 2020" ngày 13/6/2012.