M Ở ĐẦ U
1 Lý do chọn đề tài
Giáo dục là một trong những vấn đề được nghiên cứu nhiều nhất trong lịch sử nhân loại, phản ánh tầm nhìn và mục tiêu phát triển của mỗi quốc gia Nó đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tiềm năng thể chất, trí tuệ và tinh thần của xã hội, đồng thời quyết định đến việc đào tạo công dân tương lai Trong thời đại hiện nay, giáo dục không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội mà còn liên quan đến việc bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước Mục đích của giáo dục là phát triển cá nhân và tiến bộ xã hội, đòi hỏi sự quản lý và tổ chức hiệu quả Việc giáo dục không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm hay lời kêu gọi chung chung, mà cần kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật Nghiên cứu về giáo dục sẽ cung cấp cơ sở cho các cấp quản lý để định ra chính sách phát triển giáo dục phù hợp với mục tiêu kinh tế, xã hội và văn hóa của quốc gia.
Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng phát triển giáo dục, coi đây là yếu tố quyết định trong việc đào tạo nguồn lực con người cho sự phát triển đất nước Trong thời gian qua, nền giáo dục Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể, đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kinh tế tri thức Tuy nhiên, hệ thống giáo dục vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt về chất lượng đào tạo, nội dung và phương pháp giảng dạy, cũng như trong lĩnh vực đào tạo nghề và đại học Mặc dù hệ đại học đã có nhiều cải tiến trong những năm gần đây, nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.
Nội dung và phương pháp giảng dạy vẫn chưa được đổi mới, khiến sinh viên học một cách thụ động Hệ quả là khi ra trường, họ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm và thường phải phụ thuộc vào các mối quan hệ cá nhân.
Để phát triển giáo dục và đào tạo phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế, cần có triết lý giáo dục đúng đắn Việc tự đào tạo và thích nghi với công việc là thiết yếu, cùng với việc nghiên cứu và tiếp thu các quan điểm giáo dục tiên tiến trên thế giới Đổi mới giáo dục là một yêu cầu cấp bách hiện nay để đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.
John Dewey là triết gia và nhà giáo dục hàng đầu thế kỷ XX, có ảnh hưởng lớn đến nền giáo dục và dân chủ Mỹ Ông phê phán giáo dục cổ truyền và đề xuất lý thuyết giáo dục hiện đại, tạo ra nền tảng cho sự phát triển giáo dục ở Mỹ Triết lý giáo dục của Dewey vẫn tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ đến hệ thống giáo dục hiện nay, do đó, việc nghiên cứu và áp dụng có chọn lọc các triết lý của ông là rất cần thiết cho sự phát triển của giáo dục hiện đại tại Việt Nam.
Tôi quyết định chọn đề tài “Tư tưởng giáo dục của John Dewey trong tác phẩm ‘Kinh nghiệm và giáo dục’” cho khóa luận của mình vì những lý do nêu trên.
2 Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Nghiên cứu tư tưởng triết học giáo dục thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt tại Việt Nam Theo hiểu biết của tôi, đã có một số công trình nghiên cứu về tư tưởng triết học và tư tưởng giáo dục của J Dewey.
Trước hết là cuốn Lịch sử triết học xuất bản năm 1992, do GS.TS Nguyễn
Hữu Vui làm chủ biên một cuốn sách nghiên cứu hệ thống về các trào lưu triết học và triết gia lớn của phương Tây Mặc dù cuốn sách không đi sâu vào chi tiết từng trào lưu, nhưng nó cung cấp một cái nhìn tổng quan và tóm tắt về các học thuyết triết học hiện đại phương Tây.
Cuốn "Lịch sử triết học phương Tây và Triết học Mỹ" do Bùi Đăng Duy và Nguyễn Tiến Dũng đồng tác giả (Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2006) khám phá tư tưởng giáo dục của John Dewey, nhấn mạnh vai trò của triết học trong việc hình thành phương pháp giáo dục hiện đại.
4 để hình thành giá trị đạo đức, xây dựng dân chủ trong xã hội nhƣng còn khá chung chung
Trong cuốn "Đại cương lịch sử triết học phương Tây hiện đại cuối thế kỷ XIX - nửa đầu thế kỉ XX" (Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2008), các tác giả Đỗ Minh Hợp, Nguyễn Anh Tuấn, và Nguyễn Thanh đã cung cấp cái nhìn tổng quan về thực dụng luận cùng những đại diện nổi bật trong lịch sử triết học phương Tây hiện đại.
Nghiên cứu trực tiếp về tư tưởng giáo dục của J Dewey có thể kể đến các công trình sau:
Luận văn thạc sĩ của Thân Thị Hạnh, với tiêu đề "Triết lý giáo dục của John Dewey trong 'Dân chủ và giáo dục'", đã trình bày một cách bao quát về triết lý giáo dục của Dewey Tác giả phân tích các nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến sự hình thành triết lý này, đồng thời luận giải những nội dung cốt lõi được thể hiện trong tác phẩm Bên cạnh đó, luận văn cũng đề cập đến các giá trị và hạn chế của triết lý giáo dục của Dewey trong bối cảnh cải cách giáo dục Việt Nam hiện nay.
Trong bài viết “Triết lý giáo dục của John Dewey với giáo dục và dạy học ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Ái Học, đăng trên Báo Văn hóa Nghệ An ngày 12 tháng 12 năm 2014, tác giả trình bày quan niệm của John Dewey về triết học và vai trò của nó trong giáo dục Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của triết lý giáo dục của Dewey và việc áp dụng nó vào hệ thống giáo dục Việt Nam Bên cạnh đó, tác giả Nguyễn Vũ Hảo cũng có bài viết nghiên cứu về triết lý giáo dục của Dewey với tiêu đề “Triết lý giáo dục của John Dewey hướng đến phát triển con người và những điểm gợi mở cho nền giáo dục ở Việt Nam hiện nay” được đăng trên Tạp chí Nghiên cứu con người số 1.
Trong bài viết “Giáo dục là cuộc sống – Triết lý” từ trang 28 đến trang 38 năm 2015, tác giả đã phân tích các quan điểm của mô hình giáo dục truyền thống Tác giả cũng đã làm rõ những mục tiêu và phương pháp giáo dục, đồng thời đưa ra những gợi mở quan trọng cho nền giáo dục Việt Nam hiện nay.
Bài viết "5 giáo dục của John Dewey" của Nguyễn Thị Lan Hương tóm tắt những triết lý giáo dục của J Dewey, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng những ý tưởng tích cực từ triết học của ông vào hệ thống giáo dục Việt Nam Tác giả hy vọng rằng những quan điểm này sẽ góp phần nâng cao tính dân chủ trong môi trường học đường tại Việt Nam.
Bài viết "Triết lý giáo dục của John Dewey trong tác phẩm 'Kinh nghiệm và giáo dục'" của Quách Hoàng Công và Hà Lê Dũng, được đăng trên Tạp chí khoa học và công nghệ, Trường đại học Khoa học Huế, tập 1 số 2 năm 2014, tập trung vào việc phân tích các triết lý giáo dục của John Dewey thông qua khảo sát tác phẩm nổi bật này Tác giả đã làm rõ những quan điểm của Dewey về vai trò của kinh nghiệm trong quá trình giáo dục, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập thực tiễn và sự tương tác giữa người học và môi trường học tập.
ĐIỀ U KI Ệ N, TI ỀN ĐỀ RA ĐỜI TƯ TƯỞ NG GIÁO D Ụ C C Ủ A
NỘI DUNG CƠ BẢN TƯ TƯỞ NG GIÁO D Ụ C C Ủ A JOHN
N ề n giáo d ụ c c ổ truy ề n và n ề n giáo d ụ c ti ế n b ộ
Theo J.Dewey thì “lịch sử của giáo dục là lịch sử của những lí luận đối lập”
Lịch sử lý luận giáo dục thể hiện sự đối lập giữa hai quan niệm: một bên coi giáo dục là sự phát triển từ bên trong, và bên kia coi giáo dục là quá trình đào tạo từ bên ngoài Trong thực tiễn giáo dục Mỹ, tồn tại hai quan điểm trái ngược: một là giáo dục cổ truyền và một là giáo dục tiến bộ Phân tích thực tiễn giáo dục thời điểm đó cho thấy trường học là một định chế riêng biệt, với mẫu hình tổ chức rõ ràng, bao gồm thời khóa biểu, chương trình học, phân loại học sinh và các nguyên tắc trật tự Mục tiêu chính của nền giáo dục cổ truyền là chuẩn bị trẻ em cho những trách nhiệm trong tương lai.
Hạn chế của triết học truyền thống nằm ở việc dựa vào nhị nguyên luận, dẫn đến sự tách biệt giữa nhà trường và xã hội, giữa người học và người dạy, cũng như giữa kinh nghiệm và tự nhiên Giáo dục truyền thống thường áp đặt các chuẩn mực và phương pháp từ người lớn lên trẻ em, tạo ra khoảng cách lớn giữa sản phẩm của người lớn và khả năng của trẻ Điều này khiến nội dung và phương pháp học trở nên xa lạ với trẻ em, dẫn đến sự thụ động trong việc học tập Do đó, giáo dục cần được xem như một quá trình sống tích cực và gắn kết hơn.
25 trẻ em chứ không phải là một sự chuẩn bị cho một cuộc sống tương lai mơ hồ nào đó.
Mục tiêu chính của giáo dục cổ truyền là chuẩn bị cho giới trẻ có trách nhiệm và thành công trong tương lai, yêu cầu học sinh tiếp thu nhiều kiến thức và kỹ năng định sẵn Thái độ của học sinh cần phải ngoan ngoãn, tiếp thu thụ động và vâng lời, với sách giáo khoa là biểu tượng của tri thức và truyền thống Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối học sinh với kiến thức, truyền đạt các quy tắc ứng xử và kỹ năng cần thiết Do đó, nội dung chương trình học cần phản ánh năng lực của học sinh và sự phát triển của nhân loại, luôn cần được cập nhật để phù hợp với xu hướng hiện đại.
J.Dewey đã phải thốt lên rằng “ngay cả những giáo viên tốt bụng cũng áp dụng những thủ thuật che đậy sự áp đặt cốt sao giảm nhẹ những đặc điểm thô bạo hiển nhiên” [7, tr.35] Chương trình học cổ truyền rõ ràng đã dẫn đến sự tổ chức theo lối nhà binh cứng nhắc và một thứ kỷ luật bỏ qua những năng lực và hứng thú nằm trong bản tính của trẻem và điều này vô hình chung đã cướp đi sự sáng tạo và niềm say mê học hỏi của trẻ em ngày từ đầu J.Dewey chỉ ra quan niệm giáo dục nền tảng của nền giáo dục cổ truyền “đều bao hàm việc truyền dạy quá khứ” [7, tr.33], là chuẩn bị cho trẻ em những trách nhiệm ởtương lai, là việc dạy nhồi nhét, là việc học thụ động không xuất phát từ hứng thú của học sinh Nhiệm vụ của học sinh trong trường học cổ truyền chỉ là làm theo và học những chương trình đã được nhà giáo dục dựng sẵn, ông đã so sánh nhiệm vụđó
Chương trình giáo dục truyền thống đã biến những đứa trẻ thành những “con vẹt” hay “chiếc tủ kính” với đầy đủ kiến thức nhưng thiếu tính ứng dụng Hệ quả là người học không có khả năng tư duy độc lập và sáng tạo, dẫn đến sự hạn chế trong việc phát triển tri thức mới Nhiệm vụ của họ chỉ còn là tấn công và chịu đựng, mà không có sự phát triển cá nhân thực sự.
Trong bối cảnh thế hệ trẻ hiện nay thường mang đặc tính thụ động, tự ti và thiếu tư duy phê phán, J.Dewey nhấn mạnh rằng trường học cần trở thành nơi diễn ra “cuộc sống thực” của cả thầy và trò Ông cho rằng môi trường giáo dục nên khuyến khích sự khám phá tri thức và phát triển tính sáng tạo, nhằm giúp trẻ em phát triển tính cách độc lập và tư duy phản biện Đây chính là mục tiêu quan trọng mà J.Dewey hướng tới trong giáo dục.
Khi nền giáo dục truyền thống không còn đáp ứng được yêu cầu lịch sử và phát sinh nhiều khuyết điểm, sự xuất hiện của nền giáo dục tân canh có thể được coi là hệ quả của sự bất mãn này Tuy nhiên, J Dewey lại nhận thấy rằng chính trong những khó khăn mà nền giáo dục cũ gặp phải, những ưu điểm của nền giáo dục mới lại trở nên nổi bật.
Theo J Dewey, nền giáo dục tiến bộ chú trọng vào tính cá nhân hơn so với nền giáo dục cổ truyền Ông nhấn mạnh rằng sự bộc lộ và phát triển cá nhân là điều quan trọng, trái ngược với sự áp đặt từ bên trên Bên cạnh đó, ông cũng cho rằng hoạt động tự do nên thay thế cho kỷ luật bên ngoài, và học tập nên dựa vào trải nghiệm cá nhân thay vì chỉ phụ thuộc vào sách giáo khoa và giáo viên.
Trong nền giáo dục tiến bộ, kinh nghiệm và kiến thức có mối quan hệ chặt chẽ, thể hiện qua quá trình trải nghiệm thực tế giữa người học và giáo dục Giáo dục hiện đại dựa trên trải nghiệm cá nhân tạo ra nhiều mối liên hệ đa dạng và gần gũi hơn giữa học sinh và giáo viên so với hệ thống giáo dục truyền thống Dù giáo dục cũ đã truyền đạt tri thức và quy tắc ứng xử của người lớn cho trẻ em, điều này không có nghĩa là tri thức và kỹ năng của người lớn không có giá trị trong việc hướng dẫn trẻ Thay vào đó, giáo dục dựa trên trải nghiệm cá nhân cho phép người lớn và trẻ em có nhiều cơ hội tương tác phong phú hơn, từ đó trẻ em nhận được nhiều sự chỉ dẫn hơn từ người khác, không phải ít đi.
Nền giáo dục tiến bộ luôn mang tính nhân đạo hơn so với nền giáo dục truyền thống, vì theo J Dewey, giáo dục cổ truyền thường gợi nhớ đến sự độc đoán và khắt khe trong chính sách Các phương pháp "đàn áp" và "cưỡng bức" học sinh đã làm mất đi tính nhân đạo và tinh thần dân chủ trong giáo dục cổ truyền Ngược lại, nền giáo dục tiến bộ áp dụng các nguyên tắc và phương pháp nhằm thúc đẩy tinh thần dân chủ và tính nhân đạo trong các chính sách giáo dục của mình.
Tuy Dewey đã chỉ ra những khuyết điểm của nền giáo dục cổ truyền và những ưu điểm nổi bật của giáo dục tân tiến, ông không bao giờ nghĩ rằng giáo dục tiến bộ có thể thay thế hoàn toàn giáo dục cổ truyền ngay lập tức Ông luôn nỗ lực xây dựng một nền giáo dục dân chủ, kết hợp lý luận và thực tiễn Mặc dù cần thay thế giáo dục cổ truyền, Dewey cũng nhận thức rằng giáo dục tiến bộ hiện tại còn nhiều thách thức cần giải quyết, bao gồm cả những vấn đề nảy sinh từ triết lý của nó Ông đặt ra những câu hỏi quan trọng về tự do trong giáo dục và vai trò của giáo viên cùng tài liệu học tập trong việc phát triển giáo dục cho trẻ em, nhấn mạnh rằng những vấn đề này cần được giải quyết để tránh rơi vào tình trạng giáo điều như giáo dục cổ truyền.
Việc phủ nhận hoàn toàn những thành tựu trong quá khứ và không giải quyết các vấn đề hiện tại sẽ khiến nền giáo dục tiến bộ phát triển một cách mơ hồ, dẫn đến việc trở lại với những phương pháp của nền giáo dục cổ truyền.
J.Dewey đã chỉ trích nền giáo dục truyền thống, nhưng không hoàn toàn bác bỏ nó; ông nhận diện những hạn chế và khuyết điểm của hệ thống này Từ đó, ông phát triển triết lý cho một nền giáo dục mới, tập trung vào giáo dục dựa trên triết học kinh nghiệm.
Kinh nghi ệ m là n ề n t ả ng c ủ a n ề n giáo d ụ c ti ế n b ộ
Nền tảng triết lý giáo dục của J Dewey được xây dựng trên khái niệm “kinh nghiệm”, với ý nghĩa rộng rãi hơn là chỉ sự tích lũy theo thời gian Kinh nghiệm ở đây được hiểu là tri giác, vừa là nội dung vừa là phương pháp Dewey coi kinh nghiệm bao trùm mọi hình thức và biểu hiện của đời sống con người, đồng thời xem nó là yếu tố khởi đầu cho các mục tiêu giáo dục.
Kinh nghiệm được coi là tổng hợp tất cả những gì tồn tại trong ý thức con người, được hình thành qua cuộc sống và quá trình giáo dục Hảo phủ nhận sự tồn tại của cái siêu nghiệm và khẳng định rằng kiến thức thực sự chỉ có thể đạt được thông qua phương pháp khoa học tự nhiên Do đó, kinh nghiệm có thể hiểu là những gì mà con người nhận thức và tích lũy trong cuộc sống cũng như trong quá trình học tập.
J.Dewey nhấn mạnh rằng mối quan hệ giữa giáo dục và kinh nghiệm là hữu cơ, nhưng không phải mọi kinh nghiệm đều mang tính giáo dục như nhau Ông khẳng định rằng kinh nghiệm và giáo dục không thể được đồng nhất trực tiếp Một kinh nghiệm sẽ không mang lại giáo dục nếu nó tạo ra những tác động tiêu cực, cản trở những trải nghiệm sau này Ví dụ, một kinh nghiệm tiêu cực có thể dẫn đến sự nhẫn tâm, vô cảm và vô trách nhiệm, đồng thời hạn chế khả năng tiếp thu những kinh nghiệm phong phú hơn trong tương lai.
Tiếp thu tư tưởng của J.J Rousseau, giáo dục được xem là quá trình phát triển tự nhiên, không phải là sự áp đặt từ bên ngoài, mà là sự phát triển tự nhiên của các đặc tính và năng lực của con người khi tham gia vào xã hội Dewey đã chỉ trích giáo dục truyền thống vì nó cung cấp những kinh nghiệm sai lệch, dẫn đến việc nhiều học sinh trở nên chai lì trước các ý tưởng và mất động lực học tập Hơn nữa, nhiều kỹ năng chuyên môn bị học sai do cách trải nghiệm kiến thức không phù hợp.
Việc tập luyện máy móc đã hạn chế khả năng phán đoán và hành động thông minh của học sinh trong những tình huống mới Nhiều học sinh nhận ra rằng kiến thức họ học được không phù hợp với thực tế cuộc sống bên ngoài trường học, dẫn đến việc họ không thể kiểm soát cuộc sống của mình.
Theo J Dewey, triết lý giáo dục cần được xem như một cách thực thi cụ thể, không chỉ là lý thuyết suông Để triết lý giáo dục có giá trị thực tiễn, nó phải được diễn đạt bằng ngôn từ và biểu tượng, đồng thời phải có phương pháp thực thi rõ ràng Mặc dù giáo dục không thiếu kinh nghiệm, nhưng chất lượng của kinh nghiệm đó mới là điều quan trọng Việc lập kế hoạch trong nền giáo dục tiến bộ là một thách thức lớn.
Dewey xác định hai đặc tính cơ bản của kinh nghiệm là tính liên tục và tính tương tác, tạo nên chiều sâu và chiều rộng của trải nghiệm Để làm rõ hai thuộc tính này, J Dewey đã giới thiệu khái niệm "đang tăng trưởng".
Theo J Dewey, “tính liên tục” ám chỉ rằng mọi kinh nghiệm đều kế thừa từ những trải nghiệm trước đó và ảnh hưởng đến những trải nghiệm sau này Quá trình này diễn ra liên tục, bất kể mong muốn của chúng ta, cho thấy rằng mọi trải nghiệm và hành động đều để lại dấu ấn, dù tích cực hay tiêu cực Không có kinh nghiệm nào không có quá khứ và không để lại dấu vết Nguyên lý liên tục nhấn mạnh rằng những kinh nghiệm tích lũy trong quá khứ sẽ tác động đến tương lai và hình thành những trải nghiệm tiếp theo Tính liên tục này gây ra những tác động khác nhau trong các hoàn cảnh khác nhau và đồng thời cho phép sự tăng trưởng diễn ra, không chỉ về mặt thể chất mà còn về mặt tinh thần.
Sự phát triển trí tuệ và đạo đức là minh chứng cho nguyên lý liên tục, tuy nhiên, để đạt được sự phát triển bền vững, cần phải có định hướng rõ ràng cho sự tăng trưởng Tăng trưởng có thể diễn ra theo nhiều hướng khác nhau, có thể tích cực hoặc tiêu cực; ví dụ, một người có thể bắt đầu từ nghề trộm cắp và phát triển thành một tay trộm giỏi qua thực hành Dù phát triển theo hướng nào, sự tăng trưởng luôn phải gắn liền với giáo dục.
Phạm trù "tương tác" trong lý thuyết của J Dewey nhấn mạnh mối quan hệ trao đổi giữa con người và môi trường, cho thấy mỗi kinh nghiệm chỉ thực sự có ý nghĩa khi được đặt trong bối cảnh khách quan Dewey ví dụ về người mẹ chăm sóc trẻ sơ sinh, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu biết về nhu cầu của trẻ cũng như kiến thức xã hội về chăm sóc trẻ Ông chỉ ra rằng giáo dục truyền thống thường quá chú trọng vào yếu tố ngoại tại, trong khi tân giáo dục lại quá đề cao tự do cá nhân mà quên đi hoàn cảnh thực tế Tình huống tương tác giúp chúng ta khám phá bản thân và tham gia vào cuộc sống, ngay cả trong trạng thái vô thức Các yếu tố tương tác bao gồm vốn hiểu biết, nhu cầu, mục đích và kinh nghiệm quá khứ của mỗi cá nhân Dewey mong muốn các nhà giáo dục rút ra nguyên tắc từ những thuộc tính này để áp dụng trong giáo dục, nhấn mạnh rằng kinh nghiệm cần được hiểu là kết quả của sự tương tác liên tục.
J Dewey nhấn mạnh rằng giáo dục phải dựa trên kinh nghiệm, với hai thuộc tính quan trọng là “tính liên tục” và “sự tương tác” để thúc đẩy sự tăng trưởng Ông cho rằng tăng trưởng không chỉ là một khái niệm đơn thuần mà cần có mục tiêu rõ ràng, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững trong giáo dục Giáo dục không chỉ là việc đạt được điểm số hay chuẩn bị cho nghề nghiệp, mà còn là quá trình trải nghiệm phong phú, giúp nâng cao năng lực nhận thức của con người Người giáo dục cần sử dụng sự trưởng thành của mình để định hướng cho kinh nghiệm của người học, đồng thời xem xét các yếu tố bên ngoài như lịch sử, kinh tế và xã hội như nguồn lực giảng dạy Qua việc hiểu biết về những gì đang diễn ra trong tâm trí người học, giáo viên có thể tạo ra một môi trường giáo dục sống động và hiệu quả.
32 nguyên lý về trật tự xã hội và tổ chức cần phải xuất phát từ cách hiểu thế nào là kinh nghiệm có tính giáo dục
J.Dewey và W.James đã chỉ ra rằng kinh nghiệm không chỉ bao gồm các yếu tố nhận thức mà còn phản ánh sự tương tác toàn diện của cơ thể với môi trường Họ nhấn mạnh rằng kinh nghiệm có tính chất trung hòa, không hoàn toàn chủ quan hay khách quan.
Quan niệm mới về kinh nghiệm không chỉ dựa vào dữ liệu và ghi nhận sự kiện, mà còn nhấn mạnh vào việc thay đổi và cải thiện dữ liệu đó Đồng thời, quan điểm này cũng chuyển từ việc xem xét cá thể tính sang việc chú trọng đến mối liên hệ giữa các hiện tượng bên ngoài, nhằm cải tạo và kiểm soát môi trường một cách hiệu quả hơn, làm nổi bật sự tương tác giữa các quá trình và sự vật.
Tư duy gia nhập vào kinh nghiệm, tạo nên sự đối lập giữa hai khái niệm này Chủ nghĩa thực chứng tập trung vào dữ liệu cảm tính, trong khi chủ nghĩa thực dụng đưa kinh nghiệm vào các yếu tố đánh giá và giá trị Sự tương tác giữa con người và môi trường được thể hiện qua kinh nghiệm và tự nhiên, như minh chứng từ hoạt động khoa học và cuộc sống hàng ngày Khi tiếp xúc với sự vật, nó không còn đơn thuần là "vật tự nó", mà trở thành vật đối tượng hóa, mang ý nghĩa gắn liền với chủ thể cảm nhận và sử dụng.
Phân tích hai thuộc tính chủ yếu của kinh nghiệm và sự tăng trưởng liên tục yêu cầu nhà giáo dục phải luôn hướng tới tương lai và thường xuyên đặt câu hỏi về hướng đi của kinh nghiệm này, cũng như đóng góp của nó cho sự phát triển sau này Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở việc đặt câu hỏi trong bối cảnh hiện tại và các hoạt động đang diễn ra, có lẽ vẫn chưa đủ để đạt được sự hiểu biết sâu sắc.
T ổ ch ứ c n ộ i dung giáo d ụ c và vai trò c ủa ngườ i th ầ y
Trong lĩnh vực giáo dục, J Dewey đã phát triển một lý thuyết mới và kiểm nghiệm nó thông qua thực nghiệm Ông đã thực hiện một cuộc khảo sát tổng thể và nghiên cứu để hình thành quan điểm giáo dục khác biệt so với những quan điểm trước đó Để tổ chức nội dung giáo dục theo hướng tiến bộ, J Dewey đã đề xuất hai quy tắc quan trọng.
Quy tắc đầu tiên trong giáo dục theo J.Dewey là nội dung học tập cần bắt nguồn từ những kinh nghiệm thực tế trong cuộc sống Ông nhấn mạnh rằng mọi môn học, dù tự nhiên hay xã hội, đều phải gắn liền với trải nghiệm thực tế Trong cuốn "Dân chủ và giáo dục", Dewey minh họa điều này qua ví dụ trẻ em phân biệt sợi bông và sợi len thông qua tiếp xúc trực tiếp với chúng Ông nhận ra rằng học sinh hiểu được sự phát triển chậm của ngành công nghiệp bông nhờ vào trải nghiệm thực tế, khi họ thực hiện công việc tách sợi bông từ quả Qua đó, trẻ em không chỉ học hỏi mà còn tích lũy kinh nghiệm sống, từ đó hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh, khuyến khích việc học thông qua thực hành thay vì tiếp thu thụ động từ sách vở.
Quy tắc thứ hai trong giáo dục là “nội dung phải phát triển một cách tăng tiến để mang một hình thức của nội dung của người trưởng thành.” Việc khám phá vật liệu học tập trong kinh nghiệm mới chỉ là bước đầu tiên; bước tiếp theo là phát triển kinh nghiệm để trở nên phong phú và có tổ chức hơn Trẻ sơ sinh bắt đầu với môi trường hạn chế, nhưng khi lớn lên, trải nghiệm của trẻ được mở rộng và sâu sắc hơn, giúp hình thành mối liên hệ với những sự vật mới Môi trường kinh nghiệm liên tục phát triển và trở nên dày dạn hơn Theo J Dewey, “kinh nghiệm mới phải được liên kết với kinh nghiệm cũ,” vì vậy giáo viên cần đảm bảo rằng học sinh không chỉ có những trải nghiệm mới mà còn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề từ những gì đã biết Giáo viên có vai trò quan trọng trong việc lựa chọn nội dung phù hợp với năng lực của học sinh, kích thích sự quan sát và giúp trẻ coi những kinh nghiệm đã có như công cụ để tiếp tục khám phá và mở rộng kiến thức mới.
Học tập cần phải kết nối chặt chẽ với kinh nghiệm và kích thích sự tìm kiếm thông tin cũng như ý tưởng mới Nếu một kinh nghiệm không được phát triển lên một giai đoạn cao hơn, nó sẽ không mang lại giá trị thực sự cho quá trình học hỏi.
Nền giáo dục hiện đại khác với giáo dục cổ truyền ở chỗ nó sử dụng những điều kiện từ kinh nghiệm hiện tại làm nguồn cung cấp vấn đề Người thầy cần đảm bảo rằng vấn đề được phát triển từ những điều kiện sẵn có của học sinh, phù hợp với khả năng của họ, và kích thích sự chủ động tìm kiếm thông tin Qua đó, học sinh sẽ nảy sinh những ý tưởng mới và kiến thức mới sẽ trở thành nền tảng cho những trải nghiệm sau này.
Theo J.Dewey, việc dạy học sinh về khoa học thông qua các ứng dụng trong đời sống hàng ngày là một nguyên lý giáo dục quan trọng Điều này không chỉ giúp học sinh tiếp cận tri thức khoa học một cách hiệu quả, mà còn chuẩn bị cho các em nhận thức về các vấn đề kinh tế và công nghiệp trong xã hội Những phương pháp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm không thể tách rời khỏi kinh nghiệm sống của trẻ em, và việc học sinh không thể nghiên cứu khoa học như các nhà khoa học là điều hiển nhiên Do đó, vai trò của người thầy là hướng dẫn học sinh rút ra sự kiện và quy luật, giúp các em có được trải nghiệm có trật tự khoa học.
Theo J.D Dewey, “Nội dung có tổ chức là mục tiêu của giáo dục, và ngay cả trẻ em cũng có thể hiểu những nguyên lý cơ bản như nguyên lý nhân quả.” Khi giáo dục được xây dựng dựa trên kinh nghiệm thực tế, nội dung học tập sẽ trở nên có tổ chức và phù hợp với sự phát triển của người lớn.
Các nhà chuyên môn không thể cung cấp điểm xuất phát cho sự hiểu biết về nguyên lý nhân – quả, vì cách mà họ diễn đạt khác biệt so với trải nghiệm của trẻ em Ví dụ, trẻ từ 2 đến 3 tuổi đã nhận thức được rằng không nên đứng quá gần lửa nhưng vẫn biết cách tiếp cận lò sưởi để cảm nhận hơi ấm, cho thấy chúng đang vận dụng mối quan hệ nhân quả Hành động thông minh luôn gắn liền với việc tuân thủ nguyên lý này, và trẻ em cũng chỉ hành động thông minh khi chúng không chỉ tuân thủ mà còn ghi nhớ các điều kiện một cách có ý thức.
J.Dewey cho rằng giáo dục là một sự phát triển “bên trong” kinh nghiệm hoặc sự phát triển của kinh nghiệm và không phải tất cả mọi kinh nghiệm đều mang tính giáo dục mà chỉ có một bộ phận kinh nghiệm nào đó là mang tính giáo dục Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các nhà giáo dục là xác định trước điều gì làm cho kinh nghiệm trở thành mang tính giáo dục và những điều gì khác thì không Giáo dục là một sự phát triển đi lên từ kinh nghiệm Tức là chỉ bằng phương tiện của kinh nghiệm, dựa vào sự tương tác giữa một người và môi trường của người ấy, thì một người mới trở thành được giáo dục Thách thức đối với các nhà làm giáo dục là là phải thiết kế được những môi trường, chủ yếu dưới những tình huống trong lớp học sao cho chúng thực sự lôi cuốn người học Chính vì vậy mà mục tiêu cuối cùng của giáo dục không phải là dừng lại ở điểm số cao, cũng không phải là nâng cao lòng tự trọng hoặc sự phát triển của tâm lý thuộc dạng này hay dạng kia cũng không phải là sự chuẩn bị cho nghề nghiệp trong tương lai Mục đích thực sự của giáo dục mà J.Dewey muốn chúng ta phải hiểu đó chính là “quá trình trải nghiệm” phong phú hơn và đầy đủhơn, tức năng lực liên tục đƣợc mở rộng để hiểu đầy đủhơn cuộc sống thực đang diễn ra Thách thức từng giờ, từng ngày và trong từng môn học của nhà giáo dục là phải biến mục tiêu này thành hiện thực
Để nền giáo dục mang lại kiến thức có giá trị cho người học, điều quan trọng là giáo viên cần có khả năng tạo ra sự tương tác hiệu quả trong quá trình giảng dạy.
Giáo viên cần kết hợp động năng, sự tò mò và hiểu biết của học sinh với nội dung bài học, như J Dewey đã đề xuất, để tạo ra trải nghiệm học tập phù hợp Họ phải chủ động tham gia vào quá trình dạy học, phát triển sự liên tục trong kinh nghiệm và thói quen trí tuệ Vai trò của giáo viên không chỉ là thụ động mà còn là nghiên cứu cách tạo dựng trải nghiệm và điều chỉnh tài liệu học tập phù hợp với hứng thú của học sinh Sự tương tác giữa người học và nội dung học tập là yếu tố then chốt để tạo ra trải nghiệm giáo dục hiệu quả Theo J Dewey, giáo viên giỏi biết kết hợp giữa dạy kỹ năng cơ bản và tạo ra những trải nghiệm phong phú, sử dụng linh hoạt các phương pháp truyền đạt và khám phá để khơi dậy sự hứng thú của học sinh Kinh nghiệm, động lực và hứng thú của học sinh là yếu tố quyết định trong việc tiếp thu kiến thức, do đó, giáo viên hiệu quả luôn đặt nhu cầu của học sinh lên hàng đầu thay vì chỉ đơn thuần "phân phát kiến thức".
Dewey đố i v ớ i giáo d ụ c Vi ệ t Nam
Giáo viên cần kết hợp động năng, sự tò mò và kiến thức sẵn có của học sinh với nội dung giảng dạy, như J Dewey đã nhấn mạnh Họ không chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức mà còn phải tham gia vào tư duy chương trình dạy học, phát triển kinh nghiệm liên tục để nâng cao nhận thức và thói quen trí tuệ của học sinh Vai trò của giáo viên là chủ động trong việc kiến tạo kinh nghiệm và điều chỉnh nội dung học tập sao cho phù hợp với hứng thú và khả năng của học sinh Sự tương tác giữa người học và vật liệu học là yếu tố quyết định để tạo ra kinh nghiệm giáo dục hiệu quả Một giáo viên giỏi biết cách kết hợp giữa việc dạy kỹ năng cơ bản và tạo ra những trải nghiệm phong phú, đồng thời lựa chọn phương pháp giảng dạy phù hợp để kích thích sự hứng thú của học sinh Kinh nghiệm, động cơ và sự hứng thú của học sinh là yếu tố then chốt trong việc tiếp thu kiến thức, do đó, giáo viên hiệu quả luôn đặt nhu cầu của học sinh lên hàng đầu thay vì chỉ tập trung vào việc “phân phát kiến thức”.
2.4 Đánh giá giá trị, hạn chế và giá trị tham khảo của tư tưởng giáo dục của J.Deweyđối với giáo dục Việt Nam
John Dewey đã có những đóng góp quan trọng cho giáo dục toàn cầu, đặc biệt là ở Mỹ, thông qua việc xây dựng một triết lý giáo dục tiến bộ Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của triết lý giáo dục, mà trong đó giáo dục tiến bộ được xem là sự đối lập với nền giáo dục truyền thống, vốn mang tính tĩnh và độc đoán Trong mô hình giáo dục này, trẻ em không chỉ là những người tiếp nhận thụ động mà còn được khuyến khích tham gia tích cực vào quá trình học tập.
Hệ thống giáo dục của John Dewey bao gồm các quan điểm về mục tiêu, nội dung, và phương pháp giáo dục, nhấn mạnh rằng mỗi thời đại và xã hội có triết lý giáo dục riêng Ông phê phán những quan niệm sai lầm trong giáo dục và khẳng định vai trò thiết yếu của giáo dục trong việc duy trì và phát triển giá trị văn hóa Dewey cho rằng giáo dục phải lấy học sinh làm trung tâm, dạy trẻ em chứ không chỉ dạy nội dung, và trường học cần cung cấp công cụ để học sinh không chỉ thích nghi mà còn thay đổi xã hội Ông cũng liên kết giáo dục với dân chủ, nhấn mạnh rằng giáo dục giúp cá nhân thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân, đồng thời xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn Giáo dục không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là tạo ra môi trường khuyến khích sự học tập.
Khuyến khích sự học tập là giúp học sinh phát triển khái niệm, và để làm điều này, giáo viên cần trở thành người học John Dewey nhấn mạnh mối quan hệ tương hỗ giữa thầy và trò, nơi cả hai cùng lên kế hoạch và học hỏi lẫn nhau Giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, kích thích và tạo điều kiện cho học sinh tự xây dựng mối quan hệ và khái niệm riêng Đồng thời, giáo viên cần có chuyên môn vững vàng, kiến thức rộng và khả năng liên kết lý thuyết với thực hành, tránh việc dạy học trở thành hoạt động đơn giản thiếu nền tảng khoa học.
J Dewey không thể trình bày chi tiết triết lý giáo dục dựa trên triết học kinh nghiệm trong một bài nói chuyện ngắn, nhưng cốt lõi của triết lý này là việc học của trẻ em phải xuất phát từ trải nghiệm của chính chúng Trải nghiệm không chỉ là nội dung mà còn là phương pháp học tập, và không có giá trị tuyệt đối nào được áp đặt từ bên ngoài Giá trị chỉ được tìm ra qua cảm nhận và đánh giá của trẻ, chứ không phải là giá trị cố hữu Do đó, nhà trường không thể dạy trẻ bằng cách truyền đạt giá trị của người lớn Tri thức là cần thiết cho tư duy, và theo J Dewey, kinh nghiệm không thay thế tri thức mà là phương tiện để hiểu biết Kinh nghiệm là điểm khởi đầu tuyệt vời cho giáo dục và cũng là nguồn khơi gợi hứng thú cho học sinh Dewey nhấn mạnh rằng chương trình học cần phù hợp với từng độ tuổi để đáp ứng tốt nhất nhu cầu học tập của trẻ.
Chúng ta nên giảm bớt nội dung học tập cho trẻ em, vì chúng đang trong giai đoạn bắt đầu học hỏi các tình cảm xã hội và cần tham gia vào các hoạt động rèn luyện sức khỏe Để quan tâm đến tương lai của trẻ em và nền dân chủ, chúng ta cần chọn con đường khó khăn hơn, tạo điều kiện cho giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của họ trong việc nâng cao sức mạnh của giáo dục Như Dewey đã nói, "Điều gì tốt đẹp nhất và khôn ngoan nhất mà các bậc cha mẹ mong muốn cho con cái họ thì cộng đồng cũng phải mong muốn như vậy cho tất cả trẻ em của nó."
Tuy những tư tưởng giáo dục của J.Dewey mang nhiều giá trị tích cực song chúng ta vẫn không thể tránh khỏi những mặt hạn chế nhất định
John Dewey chưa liên kết giáo dục với kinh tế, quan hệ sản xuất và giáo dục gia đình, dẫn đến việc ông nhận ra rằng sự mất dân chủ trong xã hội xuất phát từ thiếu bình đẳng Tuy nhiên, ông không chỉ ra rằng sự bất bình đẳng này là do mâu thuẫn giữa thiểu số sở hữu của cải và đa số tạo ra tài sản nhưng không có quyền sở hữu Dewey lý giải tình trạng mất dân chủ là do kinh nghiệm bị phân tách thành nhiều lĩnh vực khác nhau, thiếu sự kết nối và giao lưu.
John Dewey nhấn mạnh tầm quan trọng của phương pháp sư phạm tiến bộ dựa trên thử nghiệm, cho rằng những sai lầm trong quá trình học tập là cơ hội để phát triển thông qua kinh nghiệm giáo dục Tuy nhiên, phương pháp này cũng mang lại rủi ro cho sinh viên, khi họ có thể trở thành "chuột thí nghiệm" trong lớp học thực nghiệm Kết quả là, phương pháp của Dewey dẫn đến sự xói mòn quyền lực của giáo viên và sự suy giảm của chương trình giảng dạy truyền thống Quan điểm này cũng được Edmondson, một nhà phê bình Mỹ, chỉ trích khi ông phản đối chủ nghĩa kinh nghiệm tự nhiên của Dewey.
Dewey cho rằng trẻ em trai và gái có nhu cầu giải trí giống nhau, nhưng thực tế, sự khác biệt về giới tính ảnh hưởng đến sở thích và mong muốn của chúng Ông nhấn mạnh rằng con đường của giáo dục mới không dễ dàng, đòi hỏi nỗ lực và thời gian dài từ các nhà giáo Việc đào tạo giáo viên để họ hiểu được cách học sinh suy nghĩ và tiếp thu kiến thức là rất quan trọng, nhưng hiện nay ít giáo viên có được sự hiểu biết này Giảng dạy thường thiếu sự phong phú và không yêu cầu giáo viên dành nhiều thời gian cho học sinh Đặc biệt, trong các phương pháp học dự án hay khám phá, vai trò của giáo viên trở nên quan trọng trong việc định hướng và giúp học sinh suy luận từ kiến thức Mặc dù Dewey đã chỉ ra những khuyết điểm của giáo dục cổ truyền và ưu điểm của giáo dục mới, ông không cho rằng giáo dục tiến bộ có thể thay thế ngay lập tức giáo dục truyền thống Việc phủ nhận hoàn toàn cái cũ mà không giải quyết các vấn đề sẽ dẫn đến việc giáo dục tiến bộ lặp lại những sai lầm của giáo dục cổ truyền.
2.4.3 Nh ữ ng giá tr ị tham kh ả o cho n ề n giáo d ụ c Vi ệ t Nam hi ệ n nay
Trong những thập kỷ qua, giáo dục Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, nhưng vẫn còn nhiều bất cập khi so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới Mặc dù đã thực hiện một số cuộc cải cách giáo dục, hệ thống giáo dục hiện tại vẫn chủ yếu tập trung vào kiến thức thuần túy và các môn học truyền thống.
Phần lớn học sinh hiện nay gặp khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức do chương trình học nặng về lý thuyết, dẫn đến tình trạng học đối phó, “học vẹt” và “học tủ” Tâm lý chán nản, lười học và chỉ học để thi là những vấn đề phổ biến Nguyên nhân của hiện tượng này xuất phát từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là phương pháp giảng dạy của giáo viên chưa phù hợp, chủ yếu vẫn sử dụng phương pháp truyền thống "đọc – chép" để truyền đạt kiến thức Điều này không chỉ làm giảm tính tích cực và chủ động của sinh viên trong việc tiếp thu tri thức, mà còn khiến bài giảng trở nên khô khan, thiếu hấp dẫn Nội dung bài học thường ít được mở rộng và không tập trung vào giải quyết các vấn đề thực tiễn, dẫn đến việc thiếu sức sống và mang tính lý thuyết nặng nề.
Để giải quyết thực trạng giáo dục hiện nay, cần đổi mới phương pháp giảng dạy, đặc biệt là áp dụng phương pháp trải nghiệm thực tế Phương pháp này không chỉ giúp rèn luyện tư duy và cung cấp kiến thức hữu ích mà còn khơi dậy khả năng sáng tạo, độc lập suy nghĩ của người học Giáo viên đóng vai trò mấu chốt trong việc này, cần tạo điều kiện cho học sinh phát huy tính tích cực và chủ động Điều này hoàn toàn phù hợp với chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về việc đổi mới giáo dục, như đã nêu trong nhiều văn bản và chỉ thị của ngành giáo dục.
Luật giáo dục năm 2005 nhấn mạnh rằng phương pháp giáo dục cần phát huy tính tích cực, tự giác và tư duy sáng tạo của người học Điều này bao gồm việc bồi dưỡng năng lực tự học, khả năng thực hành, cũng như lòng say mê học tập và ý chí vươn lên Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực chính là cách thực hiện hiệu quả Luật Giáo dục.
Yêu cầu của Chiến lƣợc phát triển giáo dục Việt Nam 2010 - 2020 cũng nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập,
45 rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học” [21, tr.14]
Phương pháp dạy học hiện đại phù hợp với Nghị quyết 29 BCH TW Đảng khóa XI, nhấn mạnh việc đổi mới mạnh mẽ trong giáo dục Nghị quyết khuyến khích phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học, đồng thời khắc phục lối truyền thụ một chiều và ghi nhớ máy móc Mục tiêu là dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học và tạo điều kiện cho người học tự cập nhật tri thức và kỹ năng, phát triển năng lực Ngoài ra, cần chuyển đổi từ hình thức học chủ yếu trên lớp sang các hình thức học tập đa dạng, chú trọng đến hoạt động xã hội, ngoại khóa và nghiên cứu khoa học, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình dạy và học.
K Ế T LU Ậ N
John Dewey là một triết gia người Mỹ, được coi là một trong những nhà sư phạm hàng đầu thế giới, có ảnh hưởng lớn đến hệ thống giáo dục phương Tây Tư tưởng giáo dục của ông tập trung vào việc phân tích kinh nghiệm và dân chủ trong giáo dục Nền giáo dục mang tính dân chủ mà ông đề xuất đã tạo ra những bước đột phá quan trọng trong lĩnh vực giáo dục và chính trị - xã hội tại Mỹ vào đầu thế kỷ XX Lý luận về kinh nghiệm trong dân chủ giáo dục của John Dewey đã có tác động mạnh mẽ đến hệ thống giáo dục công của Mỹ, đồng thời đánh dấu một bước ngoặt trong phong trào tiến bộ, góp phần tạo nên thời đại vàng của giáo dục Mỹ.
Những kiến giải và tiến bộ về giáo dục của John Dewey thể hiện tầm vóc của một trí tuệ lớn với nhãn quan vượt thời đại Nguyên tắc triết học và giáo dục của ông vẫn còn sống động, tạo ra sự bùng nổ tầm nhìn giáo dục vào đầu thế kỷ mới Các nguyên lý giáo dục của Dewey là những gợi ý hữu ích, có ý nghĩa thời sự đối với các quốc gia đang hiện đại hóa Nhiều nước có truyền thống giáo dục lâu đời cũng tham khảo kinh nghiệm cải tổ hệ thống giáo dục của Mỹ Hy vọng rằng những ý tưởng phong phú trong tác phẩm "Kinh nghiệm và giáo dục" của Dewey sẽ được nghiên cứu nghiêm túc để tìm ra những "hạt nhân hợp lý" cho quá trình hiện đại hóa giáo dục ở Việt Nam Với những nỗ lực truyền bá giá trị dân chủ và canh tân giáo dục, John Dewey xứng đáng được công nhận là nhà triết học và cải cách giáo dục lớn của Mỹ.
Triết học giáo dục của John Dewey chứa đựng nhiều nội dung khoa học và giá trị thực tiễn cao, vì vậy việc học hỏi và tiếp thu có chọn lọc từ những tư tưởng của ông là cần thiết để phát triển nền giáo dục nước nhà Sự kế thừa những giá trị này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Cần thay đổi phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng giáo dục, điều này đòi hỏi nỗ lực từ nhiều bên như Bộ giáo dục, nhà trường, giảng viên, sinh viên và xã hội Dù việc thực hiện có thể khó khăn và mất thời gian, chúng ta vẫn có thể đạt được mục tiêu này Quan điểm về kinh nghiệm giáo dục và giáo dục dân chủ của John Dewey, mặc dù xuất hiện trong một bối cảnh lịch sử cụ thể, vẫn mang lại giá trị lớn cho xã hội hiện đại ngày nay.
Các khía cạnh đúng đắn về dân chủ trong xã hội có thể được áp dụng cho cải cách giáo dục trong bối cảnh thế giới biến động hiện nay Hơn nữa, quan điểm về kinh nghiệm trong giáo dục cũng nâng cao khả năng định hướng và nhấn mạnh vai trò thực tiễn của triết học trong việc luận giải và cải tạo thế giới.
Nghiên cứu quan niệm này không chỉ có ý nghĩa trong lý luận giáo dục mà còn quan trọng đối với nhận thức các vấn đề xã hội hiện hữu tại Việt Nam trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng đất nước công bằng, dân chủ, văn minh.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Trịnh Doãn Chính (2005), Triết lý phương Đông giá trị và bài học lịch sử, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
2 Hà Lê Dũng, Quách Hoàng Công (2014), Triết lý giáo dục của John Dewey trong tác phẩm “Kinh nghiệm và giáo dục”, Tạp chí khoa học và công nghệ - Trường Đại học Khoa học Huế, tập 1, số 2
3 Nguyễn Thị Kim Dung (2015), Tư tưởng giáo dục của John Dewey trong tác phẩm “Dân chủ và giáo dục” và giá trị vận dụng trong việc đổi mới giáo dục
Việt Nam hiện nay, luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục, Trường Đại học Vinh
4 Bùi Đăng Duy, Nguyễn Tiến Dũng (2006), Triết học Mỹ, Nxb tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh
5 Bùi Đăng Duy, Nguyễn Tiến Dũng (2005), Lịch sử triết học phương Tây hiện đại, Nxb, Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh
6 John Dewey (2010), Dân chủ và giáo dục, (Người dịch: Phạm Anh Tuấn), Nxb Tri thức, Hà Nội
7 John Dewey (2012), Kinh nghiệm và giáo dục, (Người dịch: Phạm Anh
Tuấn), Nxb Tri thức, Hà Nội
8 John Dewey (2013), Cách ta nghĩ, (Vũ Đức Anh dịch), Nxb Tri thức, Hà
9 John Dewey, Bài nói chuyện của John Dewey tại Khoa Triết Đại học Columbia, New York, ngày 13/11/1947,( Phạm Anh Tuấn dịch),Nguồn: Trung tâm nghiên cứu John Dewey thuộc đại học Nam Illinois (Southern Illinois University Carbondale 807S Oakland Carbondale, Illinois 6290
10.Lưu Phóng Đồng (1994), Triết học phương Tây hiện đại, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội
11 Thân Thị Hạnh (2011), Triết lý giáo dục của John Dewey trong Dân chủ và giáo dục, luận văn Thạc sĩ Triết học, Viện Triết học, Hà Nội
12.Thân Thị Hạnh (2009), “John Dewey – Nhà giáo dục học, nhà triết học thực dụng Mỹ”, Tạp chí Triết học, số 3, 73-78
13 Nguyễn Văn Hạnh (2015), “Triết lý giáo dục của John Dewey và vận dụng dạy học nghiệp vụ sƣ phạm trong bối cảnh giáo dục Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Giáo dục và Xã hội của Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam, sốđặc biệt tháng 11/2015
14.Nguyễn Vũ Hảo (2015), "Triết lý giáo dục của J D hướng đến phát triển con người và những điểm gợi mở cho nền giáo dục ở Việt Nam hiện nay ",
Tạp chí nghiên cứu con người, 76 (1), Hà Nội
15.Đỗ Minh Hợp (2006), Diện mạo triết học phương Tây hiện đại, Nxb Hà
16.Đỗ Minh Hợp, Nguyễn Anh Tuấn, Nguyễn Thanh (2008), Đại cương lịch sử triết học phương Tây hiện đại (cuối thế kỷ XIX – nửa đầu thế kỷ XX),
Nxb Tổng hợp TP Hồ Chí Minh
17 Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam (2014), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
18 Phạm Minh Lăng (1984), Mấy trào lưu triết học phương Tây, Nxb Đại học và trung học chuyên nghiệp, Hà Nội
19.Phạm Minh Lăng (2003), Những chủ đềcơ bản của triết học phương Tây, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội
20 Luật Giáo dục Năm 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009, 2014) (2005), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
Nguyễn Thị Luyện (2007) trong luận văn Thạc sĩ của mình đã nghiên cứu tư tưởng giáo dục trong hệ thống triết học của John Dewey Nghiên cứu này được thực hiện tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thuộc Đại học Quốc gia Tp Hồ Chí Minh.
22.Nguyễn Thị Luyện (2015), “John Dewey - Nhà triết học giáo dục trong chủnghĩa thực dụng Mỹ”, Tạp chí Triết học, số 4
23.Hồ Chí Minh (1972), Bàn về công tác giáo dục, Nxb Sự thật, Hà Nội
24 Vũ Thị Phương (2015), Triết học giáo dục của John Dewey và những ảnh hưởng của nó đến tư tưởng giáo dục phương tây thế kỷ XX, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội
25 Quyết định số 711/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duy ệ t "Chi ến lượ c phát tri ể n giáo d ụ c 2011 - 2020" ngày 13/6/2012.