BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN 60 NGUYỄN TẤN DŨNG QUÁ TRÌNH VÀ THIẾT BỊ CÔNG NGHỆ HÓA HỌC VÀ THỰC PHẨM KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ SẤY THĂNG HOA (Sách chuyên khảo – Tái lần 1) NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020 LỜI NÓI ĐẦU Sấy thăng hoa kỹ thuật công nghệ sấy tiên tiến nay, ứng dụng ngành công nghệ thực phẩm Công nghệ ứng dụng nhiều lĩnh vực khác như: công nghệ dược phẩm để giữ gìn bảo quản chất có hoạt tính sinh học; công nghệ sinh học để bảo quản tế bào, bảo quản gen bảo quản chế phẩm sinh học; công nghệ thực phẩm dùng để bảo quản sản phẩm không bị chất có giá trị mặt dinh dưỡng, dược phẩm mỹ phẩm, v.v Nói chung, làm sản phẩm có chất lượng tốt, bảo tồn gần ngun vẹn phẩm chất ban đầu nguyên liệu Cuốn sách Kỹ thuật công nghệ sấy thăng hoa biên soạn sách chuyên khảo, giáo trình dùng để giảng dạy cho sinh viên, học viên cao học Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM trường đại học khác thuộc lĩnh vực cơng nghệ hóa học, cơng nghệ thực phẩm, công nghệ nhiệt, công nghệ môi trường số ngành kỹ thuật khác có liên quan Cuốn sách Kỹ thuật công nghệ sấy thăng hoa gồm năm chương: chương Nguyên liệu sấy thăng hoa; chương Cơ sở khoa học sấy thăng hoa; chương Hệ thống thiết bị sấy thăng hoa; chương Phương pháp xác lập chế độ công nghệ sấy thăng hoa; chương Tính tốn, thiết kế chế tạo hệ thống sấy thăng hoa Cuốn sách trình bày phương pháp ứng dụng sở lý thuyết để nghiên cứu khảo sát, điều chỉnh, kiểm tra kiểm sốt q trình cơng nghệ, đồng thời tính tốn, thiết kế chế tạo hệ thống thiết bị sấy thăng hoa Cuốn sách xuất Việt Nam với mong muốn tác giả triển khai sâu rộng kỹ thuật công nghệ sấy thăng hoa nghiên cứu ứng dụng vào thực tế sản xuất Qua tác giả xin chân thành cảm ơn thầy PGS.TS Nguyễn Văn Sức (Khoa CNHH&TP), PGS.TS Đỗ Văn Dũng (BGH Trường ĐHSPKT TP HCM) khuyến khích, ủng hộ tác giả hồn thành sách Vì khối lượng kiến thức nội dung sách lớn nên q trình biên soạn khơng tránh khỏi thiếu sót Tác giả mong bạn độc giả chân thành góp ý để sách ngày hoàn thiện lần tái sau Mọi phản hồi xin gửi địa Email: tandzung072@hcmute.edu.vn Xin chân thành cảm ơn Tác giả NGUYỄN TẤN DŨNG MỤC LỤC Chương 1: NGUYÊN LIỆU SẤY THĂNG HOA 17 1.1 NGUYÊN LIỆU VÔ CƠ VÀ HỮU CƠ 17 1.2 NGUYÊN LIỆU KHÔ TUYỆT ĐỐI VÀ NGUYÊN LIỆU ẨM 18 1.2.1 Nguyên liệu khô tuyệt đối 18 1.2.2 Nguyên liệu ẩm 18 1.3 CÁC ĐẶC TÍNH CỦA NƯỚC TRONG NGUYÊN LIỆU 19 1.3.1 Các thông số nhiệt vật lý quan trọng nước 19 1.3.2 Sự liên kết nước nguyên liệu ẩm 20 1.3.3 Nhiệt độ kết tinh ẩm nguyên liệu ẩm 21 1.3.4 Đặc tính hấp phụ mao dẫn 21 1.4 CÁC LOẠI NGUYÊN LIỆU ẨM 25 1.5 CÁC DẠNG LIÊN KẾT VÀ NĂNG LƯỢNG LIÊN KẾT ẨM TRONG NGUYÊN LIỆU ẨM 25 1.5.1 Liên kết hấp phụ (connection adsorbent) 25 1.5.2 Liên kết mao dẫn (connection capillary) 27 1.5.3 Liên kết thẩm thấu 27 1.6 THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA NGUYÊN LIỆU 28 1.6.1 Nước 29 1.6.2 Protein axit amin tự 29 1.6.3 Carbohydrate 31 1.6.4 Lipid axit béo tự 31 1.6.5 Các muối khoáng 32 1.6.6 Vitamin 32 1.6.7 Thành phần chất đa lượng khác 32 1.6.8 Các thành phần vi lượng 32 1.7 CÔNG DỤNG 33 1.8 CÁC TÍNH CHẤT NHIỆT VẬT LÝ QUAN TRỌNG CỦA NGUYÊN LIỆU SINH HỌC ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH LẠNH ĐÔNG VÀ SẤY THĂNG HOA 33 1.8.1 Độ nhớt quan hệ độ nhớt với chất lượng nguyên liệu sinh học 33 1.8.2 Nhiệt dung riêng (NDR) nguyên liệu sinh học 34 1.8.3 Khối lượng riêng (KLR) nguyên liệu sinh học 35 1.8.4 Hệ số dẫn nhiệt (HSDN) nguyên liệu sinh học 36 1.8.5 Hệ số khuếch tán ẩm (HSKT) nguyên liệu sinh học 37 Chương 2: CƠ SỞ KHOA HỌC SẤY THĂNG HOA 39 2.1 LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ SẤY THĂNG HOA 39 2.2 CƠ SỞ KHOA HỌC SẤY THĂNG HOA 41 2.2.1 Các trình chuyển pha nước 41 2.2.2 Quan hệ thơng số áp suất nhiệt độ q trình thăng hoa 43 2.2.3 Phương trình động học trình chuyển pha vật chất 44 2.2.4 Cơ chế thăng hoa nước kết tinh vật liệu ẩm 44 2.2.4.1 Nước đá thăng hoa 44 2.2.4.2 Nước kết tinh vật liệu ẩm thăng hoa 45 2.2.5 Bản chất trình sấy 46 2.2.6 Quá trình tách ẩm phương pháp sấy thăng hoa 46 2.2.7 Đồ thị động học trình sấy thăng hoa 47 2.2.7.1 Giai đoạn làm lạnh đông 47 2.2.7.2 Giai đoạn thăng hoa 48 2.2.7.3 Giai đoạn sấy chân không làm bay ẩm lại 49 2.3 LẠNH ĐÔNG VẬT LIỆU ẨM ĐỂ SẤY THĂNG HOA 50 2.3.1 Cơ sở khoa học trình lạnh đông 50 2.3.2 Các mơ hình tốn xác định tỷ lệ nước đóng băng ẩm bên thực phẩm lạnh đông 52 2.3.3 Xây dựng phương pháp xác định tỷ lệ nước đóng băng thực nghiệm 55 2.3.3.1 Thiết bị thực nghiệm xác định tỷ lệ nước đóng băng 55 2.3.3.2 Xây dựng phương pháp xác định tỷ lệ nước đóng băng 56 2.3.3.3 Xây dựng phương pháp xác định tỷ lệ nước đóng băng 58 2.3.3.4 Xây dựng mơ hình tốn thực nghiệm xác định tỷ lệ nước đóng băng theo nhiệt độ lạnh đông sản phẩm 61 2.3.4 Xây dựng mơ hình tốn xác định tỷ lệ nước đóng băng q trình truyền nhiệt lạnh đơng ổn định 62 2.3.4.1 Các giải thiết xây dựng mơ hình toán 62 2.3.4.2 Tỷ lệ nước đóng băng tinh bột nghệ 63 2.3.4.3 Thiết lập toán xác định tỷ lệ nước đóng băng 64 2.3.5 Các đặc tính sản phẩm biến đổi q trình lạnh đơng 66 2.3.5.1 Sự kết tinh ẩm sản phẩm 66 2.3.5.2 Quan hệ tỷ lệ nước đóng băng với nhiệt độ lạnh đơng 67 2.3.5.3 Sự biến đổi chất lượng sản phẩm lạnh đông 67 2.3.6 Các yếu tố công nghệ ảnh hưởng đến q trình lạnh đơng sản phẩm dùng để sấy thăng hoa 68 2.3.6.1 Nhiệt độ mơi trường q trình lạnh đơng 69 2.3.6.2 Thời gian q trình lạnh đông 69 2.3.6.3 Bề dày lớp sản phẩm 69 2.4 SẤY THĂNG HOA VẬT LIỆU ẨM 70 2.4.1 Các mơ hình tốn mô tả sấy thăng hoa 70 2.4.1.1 Mơ hình khuếch tán ẩm q trình sấy thăng hoa 70 2.4.1.2 Mơ hình truyền nhiệt tách ẩm trình sấy thăng hoa 71 2.4.2 Xây dựng mơ hình tốn mơ tả động học cho trình sấy thăng hoa 72 2.4.2.1 Các giả thiết xây dựng mơ hình tốn 73 2.4.2.2 Xây dựng mơ hình tốn sấy thăng hoa 74 2.4.2.3 Giải mô hình tốn sấy thăng hoa 77 2.4.2.4 Mơ hình tốn mơ tả động học q trình sấy thăng hoa 80 2.4.3 Các đặc tính sản phẩm biến đổi trình sấy thăng hoa 81 2.4.3.1 Độ ẩm sản phẩm 81 2.4.3.2 Độ tổn thất thành phần chất lượng sản phẩm 81 2.4.3.3 Độ tổn thất hoạt chất sinh học quý sản phẩm 82 2.4.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.6 2.4.3.4 Độ tổn thất vitamin sản phẩm 83 2.4.3.5 Khả hoàn nguyên sản phẩm 83 2.4.3.6 Chi phí lượng sản phẩm 84 Các yếu tố công nghệ ảnh hưởng đến trình sấy thăng hoa 85 2.4.4.1 Nhiệt độ môi trường sấy thăng hoa 86 2.4.4.2 Áp suất môi trường sấy thăng hoa 86 2.4.4.3 Thời gian trình sấy thăng hoa 87 BÀI TỐN TỐI ƯU TRONG NGHIÊN CỨU CƠNG NGHỆ SẤY THĂNG HOA 88 Bài toán tối ưu nghiên cứu q trình lạnh đơng sản phẩm dùng để sấy thăng hoa 88 Bài tốn tối ưu nghiên cứu q trình sấy thăng hoa 89 Các phương án tối ưu dùng cơng nghệ sấy thăng hoa 90 2.5.3.1 Bài tốn tối ưu mục tiêu 91 2.5.3.2 Bài toán tối ưu đa mục tiêu 92 2.5.3.3 Phương án không tưởng hiệu không tưởng 92 2.5.3.4 Phương án trội bị trội 92 2.5.3.5 Phương án Pareto tối ưu 92 2.5.3.6 Định lý (định lý Pareto) 93 2.5.3.7 Tối ưu hóa đa mục tiêu phương pháp điểm không tưởng 93 2.5.3.8 Tối ưu hóa phương pháp vùng cấm 94 2.5.3.9 Phương pháp thống kê thực nghiệm nghiên cứu sấy thăng hoa 96 TÍNH ƯU VIỆT CỦA SẢN PHẨM SẤY THĂNG HOA 100 Chương 3: HỆ THỐNG THIẾT BỊ SẤY THĂNG HOA 102 3.1 CÁC THIẾT BỊ CHÍNH TRONG HỆ THỐNG SẤY THĂNG HOA 102 3.1.1 Cấu tạo buồng thăng hoa 102 3.1.1.1 Cấu tạo buồng thăng hoa hệ thống thăng hoa cấp đông riêng 103 3.1.1.2 Cấu tạo buồng thăng hoa hệ thống thăng hoa tự lạnh đông 105 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 3.3.1 3.3.2 3.1.1.3 Cấu tạo buồng thăng hoa hệ thống thăng hoa liên tục 108 Cấu tạo thiết bị ngưng tụ – đóng băng (gọi thiết bị hóa tuyết, hay thiết bị ngưng ẩm) 111 3.1.2.1 Cấu tạo thiết bị ngưng tụ – đóng băng khơng có phận cào – nạo tuyết 111 3.1.2.2 Cấu tạo thiết bị ngưng tụ – đóng băng có phận cào – nạo tuyết 113 Bơm chân không 114 3.1.3.1 Yêu cầu chân không hệ thống sấy thăng hoa 114 3.1.3.2 Các hệ bơm chân không 115 Hệ thống tự động đo lường điều khiển 118 3.1.4.1 Cấu trúc hệ thống đo lường điều khiển tự động 120 3.1.4.2 Hệ thống đo lường điều khiển tự động máy tính 121 SƠ ĐỒ HỆ THỐNG SẤY THĂNG HOA 123 Hệ thống sấy thăng hoa cấp đông riêng 124 Hệ thống sấy thăng hoa tự cấp đông 125 Hệ thống sấy thăng hoa liên tục 129 NHỮNG THÀNH TỰU SẤY THĂNG HOA 131 Thế giới 131 3.3.1.1 Hệ thống sấy thăng hoa Đức 131 3.3.1.2 Hệ thống sấy thăng hoa Mỹ 132 3.3.1.3 Hệ thống sấy thăng hoa Nhật 132 3.3.1.4 Hệ thống sấy thăng hoa Pháp 134 3.3.1.5 Hệ thống sấy thăng hoa Anh 135 3.3.1.6 Hệ thống sấy thăng hoa New Zealand 136 3.3.1.7 Hệ thống sấy thăng hoa Trung Quốc 137 Việt Nam 138 3.3.2.1 Máy sấy thăng hoa DS-1 DS-2 139 3.3.2.2 Máy sấy thăng hoa DS-3 140 3.3.2.3 Máy sấy thăng hoa DS-4 141 3.3.2.4 Máy sấy thăng hoa DS-5 142 3.3.2.5 Máy sấy thăng hoa DS-6 142 65 Anshu Yang and et al., (2012) Influence of royal jelly on the reproductive function of puberty male rats, Food and Chemical Toxicology 50 (2012) 1834–1840, http://dx.doi.org/10.1016/j.fct.2012.02.098 66 Akamatsu S., and et al., (2013) Development of a simple analytical method using capillary electrophoresis - tandem mass spectrometry for product identification and simultaneous determination of free amino acids in dietary supplements containing royal jelly, Journal of Food Composition and Analysis 30 (2013) 47–51 67 A.R Moradi and et al., (2013) Royal Jelly improves the sperm parameters of ram semen during liquid storage and serves as an antioxidant source., Small Ruminant Res (2013): 1-7., http://dx.doi.org/10.1016/j.smallrumres.2013.03.003 68 Aziza A and et al., (2007) Efficacy of royal jelly against the oxidative stress of fumonisin in rats, Toxicon 50 (2007) 256–269, doi:10.1016/j.toxicon.2007.03.017 69 Boss and et al., (2004) Dynamic model for freeze drying process Drying 2004 – Proceedings of the 14th International Drying Symposium (IDS 2004), Sao Paulo, Brazil, 22-25 August, Vol A, 477-484 70 Bruin S, Luyben C., (1980) Optimization the convective drying process of shrimp (Tiger Prawn), mackerel and codfish: a review on recent development In Advances in Drying, Vol 1, Mujumdar A.S, 1st ed Hemisphere, New York, 456p 71 Benfenati et al., (1986); Lercker et al., (1984 and 1992); Schmidt and Buchmann, (1992); Hattori, et al., (2007), Cass Ingram (2012); Carlton Fredericks, et al (2012) Book “Value-added products from beekeeping, chapter 6: Royal jelly”, FAO www.fao.org/docrep/w00 76e/w0076e16.htm 72 Braddock R.J, Marcy J.E., (1998) Quality of freezing food, Journal of Food Science, Vol 52, No 1, p 159-162 73 Carslaw H.S, and et al., (1988) Some the method to appreciate the quality of freeze dried foods; 1st ed Oxford: Claredon Press 435 74 Chakraborty R, and et al., (2011) Infrared-Assisted freeze drying of some kind of food (Tiger prawn): parameter optimization and quality assessment, Drying Technology: An International Journal (Malaysia), Vol 29, No 5, p 508-519 75 Claudia Bincoletto, and et al., (2005) Effects produced by Royal Jelly on haematopoiesis: relation with host resistance against Ehrlich ascites tumour challenge, International Immunopharmacology (2005) 679 – 688, doi:10.1016/j.intimp.2004.11.015 76 Cleland A.C, Earle R.L., (1989) A comparison of method of predicting the freezing times of cylindrical and spherical foodstuffs J Food Sci., Vol 44, p 137- 156 77 Dzung N.T, and et al., (2011) Application of multi-objective optimization to determine the freeze drying mode of Penaeus monodon, Journal of Chemical Engineering and Process Technology, USA, 2:107 DOI 10.4172/2157-7048.1000107 78 Dzung N.T, (2013) Study technological factors effect on the loss of 10-HDA (Bioactive compound) inside Royal Jelly in the freeze drying process, Jokull Journal (Iceland), Vol 63, No 9, Section 3, Sep 2013, pp 30-40 79 Dzung N.T, (2014) Building the Method and the Mathematical Model to Determine the Rate of Freezing Water inside Royal Jelly in the Freezing Process, (United Kingdom), Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology, 7(2): 403-412 80 Dzung N.T, (2014) Optimization the freezing process of Royal jelly for using in the freeze drying Wulfenia Journal (Austria), Vol 21, No 1; Jan 2014, P.303-313 81 Dzung N.T, (2014) Optimization the freeze drying process of Royal jelly to determine the optimal technological mode, Jokull Journal (Iceland), Vol 64, No 4, Section 1, Apr 2014, pp 312-327 82 Dzung N.T, (2014) Study technological factors effect on the loss of protein, carbohydrate and lipid inside Royal Jelly in the freeze drying process, (United Kingdom), Current Research Journal of Biological Sciences, 8(2): 403-412 436 83 Dzung N.T, (2014) Study the mathematical model of heat and mass transfer during the freeze drying process of Royal Jelly, Wulfenia Journal (Austria), Vol 21, No 10; Oct 2014., pp 51-63 84 Dzung N.T, (2015) The method to determine the rate of freezing water inside product, LAP LAMBERT ACADEMIC PUBLISHING OF GERMANY, 2015 85 Daniele G and et al., (2012) Sugar composition of French royal jelly for comparison with commercial and artificial sugar samples, Food Chemistry 134 (2012) 1025–1029, http://dx.doi.org/10.1016/j.foodchem.2012.03.008 86 David Harvey, and et al., (2000) Modern Analytical Chemistry, Depauw University, United States of America, 816p 87 Douglas A S, and et al., (1994) Analytical Chemistry, Saunders College Publishing, United States of America, p 156-172 88 Edinara Adelaide Boss., (2004) Freeze drying process: real time model and optimization, Journal of Food Engineering, Brazil, p 546–558 89 Earle R L., (1997) Study thermophysical parameters of Royal jelly effect on freezing process, Journal of Food Science., Vol 42, p 1390– 1345 90 Fangyuan Zhao and et al., (2013) Using proteomics platform to develop a potential immunoassay method of royal jelly freshness, Eur Food Res Technol (2013) 236:799–815, DOI 10.1007/s00217013-1939-4 91 Felix Franks., (1997) Freeze drying of bioproducts: putting principles into practice, Bioupdate Foundation, Journal of Food Engineering, Camridge, UK, p.221-229 92 Fey Y.C, and Boles M.A., (1988) An analytical study of vacuumsublimation in initially partially filled frozen porous medium with recondensation., Food Technol, Vol 3, p 13 – 26 93 Gebhart B., (1988) Heat conduction and mass diffusion, 2nd ed McGraw–Hill, New York, p 258-467 94 Genin N, Rene F, Corrieu G., (1995) A method for on-line determination of residual water content and sublimation end-point 437 during freeze drying, Journal of Food Engineering, France, p 255–263 95 Gibbs P.A, and et al., (1984) Microbiological quality of freeze dried foods In concentration and drying of foods, D MacCarthy, 1st ed Elsevier, p 89 – 111 96 Gokhan Eraslan and et al., (2009) The effects of royal jelly on liver damage induced by paracetamol in mice, Experimental and Toxicologic Pathology 61 (2009) 123–132., doi:10.1016/j.etp.2008.06.003 97 Greenfield P F, Mellor J D., (1993) The effect of cycled-pressure on drying conditions during freeze drying, p 298-312 98 Greenfield P F, Melor J D., (1994) Freeze drying of foods, Journal of Food Technology, Vol 9, p 631-656 99 Guohua Chen, Hongwu Deng, Shuiting Ding., (2004) Conjugate heat and mass transfer process within porous media with dielectric cores in microwave Freeze drying, Journal of Food Engineering, China, p 2921-2928 100 Grujic R, Petrovic L, and et al., (1993) Definition of the optimum freezing rate-1 Investigation of structure and ultrastructure of beef Meat longissimus dorsi frozen at differerent freezing rates Meat Science, Vol 33, p 301-318 101 Hai L.X, Nguyen V.N., (2008) Multi objective optimization for grouper compounded feed formulation, Journal of Science and Technology, Viet Nam, p 16-24 102 Hammami C, René F., (1997) Determination of freeze drying process variables for strawberries, Journal of Food Engineering, Elsevier, Vol 32, p 133-154 103 Hang Guo, Yoshiaki Kouzuma and Masami Yonekura., (2009) Structures and properties of antioxidative peptides derived from royal jelly protein, Food Chemistry 113 (2009) 238–245 104 Haugvalstad G.H, and et al., (2005) Food freezing free from preservative, Journal of Food Engineering, Vol 18, No 4, p 124-142 438 105 Heldman D R, Daryl B L., (1982) Food properties during freezing Food Technol., Vol 36, Issue 2, p 92-109 106 Heldman D R, Singh R P., (1983) Factors influencing food freezing rates Food Technol., Vol 37, Issue 4, p 103 – 109 107 Heldman D R, Singh R P., (1983) Thermal properties of frozen foods Physical and Chemical Properties of Foods, Martin R Okos (Ed) ASAE, St Joseph, Minnesota, p 120 – 137 108 Heldman D R, Daryl B L., (1992) Handbook of Food Engineering, 4th ed Marcel Dekker New York – Basel – Hong Kong, 3550 p 109 Hiroyuki Morita and et al., (2012) Effect of royal jelly ingestion for six months on healthy volunteers, Nutrition Journal 2012, 11:77, http://www.nutritionj.com/ content/11/1/77 110 Hiroyuki Sugimoto, and et al., (2002) Gastrointestinal enzyme production of bioactive peptides from royal jelly protein and their antihypertensive ability in SHR, Journal of Nutritional Biochemistry 13 (2002) 80 – 86 111 Holmam J P, White P R S., (1992) Heat transfer, 2nd ed Mc Graw – Hill 112 Hottot A., and et al., (2006) Experimental study and modelling of freeze drying kinetics of pharmaceutical BSA – Based formulation, Proceedings of the 15th International Drying Symposium, Hungary Budapest, 20-23 August, p 422–441 113 Husein, and et al., (2002) Study of freshness parameter (10-HDA) for royal jelly and vacuum-dried royal jelly, Journal of Food Engineering 27 (2002) 45–53 114 Isidorov V.A., and et al., (2011) Determination of royal jelly acids in honey, Food Chemistry 124 (2011) 387–391 115 James P G, Datte A K., (2001) Devolopment and validation of heat and mass transfer models for freeze drying of vegetable slices, Journal of Food Engineering, India, p.89-93 116 James A Svobod, and et al., (1986)., Sterols of organs involved in brood food production and of royal jelly in honey bees, Insect Biochem Vol 16, No 3, p 479-482 439 117 Jean Francois Antinelli, and et al., (2003) Evaluation of (E)-10hydroxydec-2-enoic acid as a freshness parameter for royal jelly and freeze-dried royal jelly, Food Chemistry 80 (2003) 85–89 118 Jin-Zhong Xu, and et al., (2008) Analysis of tetracycline residues in royal jelly by liquid chromatography–tandem mass spectrometry, Journal of Chromatography B, 868 (2008) 42–48, doi:10.1016/j.jchromb.2008.04.027 119 Jin Hyun Nam , Chi Sung Song., (2007) Numerical simulation of conjugate heat and mass transfer during multi-dimensional freeze drying of slab-shaped food products, International Journal of Heat and Mass Transfer 50 (2007) 4891–4900 120 Joonyeong Kim., and et al., (2011) Observation and quantification of self-associated adenosine extracted from royal jelly products purchased in USA by HPLC, Food Chemistry 126 (2011) 347–352, doi:10.1016/j.foodchem.2010.10.079 121 Karl J Kramer, and et al., (1982) Purification of insulin-like peptides from insect haemolymph and royal jelly, Insect Btochem., Vol 12, No 1, pp 91-98 122 Keppeler R A, Cowart O G., (1999) Thermal properties of freezedried mushrooms lumped-parameter approach for prediction of drying kinetics in foods Journal of Food Science, Volume 37, Issue 2, p 205-208 123 Khalloufi S, Robert J L, Ratti C., (2004) Solid foods freeze drying simulation and experimental data, Journal of Food Engineering, Canada, p 107-132 124 Kyuya Nakagawa, Sakai, Hayakawa, (2007), Overview of modelling of freezing process of food, Journal of Food Engineering, Vol 18, No 3, Japan , p 621–633 125 Kyuya Nakagawa, and et al., (2007) Modelling of freezing ftep during freeze drying of drugs in vials, J Food Engineering, Japan, p 621–633 126 Krokida M K, and et al., (1998) Effect of freeze drying conditions on shrinkage and porosity of dehyrated agricultural products, Journal of Food Engineering, Athens, Greece, p 369-381 440 127 Lan Zhang and et al., (2012) Towards posttranslational modification proteome of royal jelly, Journal Of Proteomics 75 (2012) 5327–5341, doi:10.1016/j.jprot.2012.06.008 128 Leonardo Gomes Peixoto, and et al., (2009) Identification of major royal jelly proteins in the brain of the honeybee Apis mellifera, Journal of Insect Physiology 55 (2009) 671–677, doi:10.1016/j.jinsphys.2009.05.005 129 Li Ming Wu, and et al., (2009) HPLC determination of adenosine in royal jelly, Food Chemistry 115 (2009) 715–719., doi:10.1016/j.foodchem.2008.12.003 130 Liapis A.I, Litchfield R.J., (1981) Optimal control of a freeze dryer., Chem Eng Sci Vol 34, p 975–981 131 Liapis A.I., (1987) Freeze drying, in: Majumdar A.S 2nd ed Handbook of Industrial Drying, Marcel Dekker, New York, p 295– 326 132 Liapis A.I, Bruttini R, and Pikal M.J., (1996) Research and development needs and opportunities in freeze drying Journal of Food Engineering, p.1265-1300 133 Liapis A I, Shenhan P., (1998) Modeling of the primary and secondary drying stages of the freeze drying of pharmaceutical product in vial: numerical results obtained from the solution of a dynamic and spatially muti-dimensional lyophilization model different operational policies, J Food Eng, USA, p.712-728 134 Litchfield R.J, Liapis A.I, Farhadpour F.A., (1981) Cycled pressure and near–optimal pressure policies for a freeze dryer, J Food Technol., V.16, p 637–646 135 Ludger O Figura, Arthur A Teixeira., (2007) Food Physics: Physical properties Measurement and Application, Germany June, 554 p 136 Luikov A.V, and et al., (1972) Equations applicable to sublimation drying, Journal of Food Engineering, Springer-Verlag, Vol 29, p 501-505 441 137 Luikov A.V., (1975) Systems of differential equations of heat and mass transfer in capillary-porous bodies Int Journal of Heat and mass transfer, Vol 26, p 1–14 138 Ma Y.H, Peltre P., (1995) Freeze dehydration of Royal jelly by microwave energy: Part I Theoretical investigation, AIChEJ, Vol 24, p 332-341 139 Mahmut Genc, and et al., (1999) Determination oftrans-10hydroxy-2-decenoic acid content in pure royal jelly and royal jelly products by column liquid chromatography, Journal of Chromatography A, 839 (1999) 265–268 140 Marine Wytrychowski, Gaëlle Daniele and Hervé Casabianca., (2012) Combination of sugar analysis and stable isotope ratio mass spectrometry to detect the use of artificial sugars in royal jelly production, Anal Bioanal Chem (2012) 403:1451–1456, DOI 10.1007/s00216-012-5934-6 141 Marine Wytrychowski and et al., (2013) Physicochemical characterisation of French royal jelly: Comparison with commercial royal jellies and royal jellies produced through artificial bee-feeding, Journal of Food Composition and Analysis 29 (2013) 126–133 142 Marco P S, Bryan K B, Larry A G, Raymond P J., (1994) A Simulation Model for the primary drying phase of the Freeze drying Cycle, Journal of Food Engineering, USA, p 342–361 143 Mascarenhas W J, Akay H U, Pikal M J., (1997) A Computational model for finite element analysis of the Freeze drying, USA, p.105-124 144 Millman M.J, Liapis A.I, Marchello J.M., (1984) Guidelines for the desirable operation of batch freeze – driers during the removal of free water, Journal of Food Engineering, p 234 – 245 145 Millman M.J, Liapis A.I, Marchello J.M., (1985) An analysis of the lyophilization process using a sorption–sublimation model and various operation policies, AIChE J, 31, p 1594–1604 442 146 Millman M.J, Liapis A.I, Marchello J.M., (1988) Method for determining specific heat capacity of the solid material, Int J Heat and Mass transfer, 238 p 147 Mohamed Fawzy Ramadan and et al., (2012) Bioactive compounds and health-promoting properties of royal jelly: A review, Journal Of Functional Foods (2012) 39–52, doi:10.1016/j.jff.2011.12.007 148 MosriE ASENCOT, (1988), The effect of soluble sugars in stored royal jelly on the differentiation of female honeybee (Apis mellifera l.) Larvae to queens, Insect Biochem Vol 18, No 2, pp 127-133 149 Mueller M.J., and et al., (2012) Molecular and biochemical characterization of the major royal jelly protein in bumblebees suggest a non-nutritive function, Insect Biochemistry and Molecular Biology 42 (2012) 647-654, doi:10.1016/j.ibmb.2012.05.003 150 Murat Kanbura, Gökhan Eraslan and and et al., (2009) Effects of sodium fluoride exposure on some biochemical parameters in mice: Evaluation of the ameliorative effect of royal jelly applications on these parameters, Food and Chemical Toxicology 47 (2009) 1184– 1189, doi:10.1016/j.fct.2009.02.008 151 Nozaki R., and et al., (2012) A rapid method to isolate soluble royal jelly proteins, Food Chemistry 134 (2012) 2332–2337, http://dx.doi.org/10.1016/2012.03.106 152 Naoki Noda, and et al., (2005) Isolation and Characterization of Some Hydroxy Fatty and Phosphoric Acid Esters of 10-Hydroxy-2decenoic Acid from the Royal Jelly of Honeybees (Apis mellifera), Paper no L9758 in Lipids 40, 833–838 (August 2005) 153 Pikal M.J, Shah S., (1984) Mass and Heat transfer in vial freeze drying of pharmaceuticals: role of the vial J Pharm Sci and Food Engineering, p 1224-1237 154 Pikal M.J, Shah, Roy, Putman., (1989) The secondary drying stage of Freeze drying: drying kinetics as a function of temperature and chamber pressure, Journal of Food Engineering, USA, p 203-217 443 155 Pikal M.J, and et al, (2005) The Nosteady state modeling of freeze drying: in – process product temperature and moisture content mapping and pharmaceutical product quality applications, Journal of Food Engineering, USA, p 17–32 156 Pikal M.J, Akay., (2007) Lyophilization product-centered development and transfer, 1st ed Hunggary, p 24–56 157 Peng, S W (1994), Luikov equation applicable to sublimation – drying Warme – und Stoffubertragung 29(1994), 501-505 158 Poling, White P R S., (2001) Method for determining specific heat capacity of the solid material, 1st ed McGraw – Hill, New York, 321 p 159 Polona Jamnik., and et al., (2007) Antioxidative action of royal jelly in the yeast cell, Experimental Gerontology 42 (2007) 594– 600, doi:10.1016/j.exger.2007.02.002 160 Renato Fontana, and et al., (2004) Jelleines: a family of antimicrobial peptides from the Royal Jelly of honeybees (Apis mellifera), Peptides 25 (2004) 919–928, doi:10.1016/j.peptides.2004.03.016 161 Saiwarun Chaiwanichsiri and et al., (2006) Efects of freezing and thawing on the quality changes of food frozen by air-blast and cryogenic freezing, Thailand J Food Sci Technol, Vol 36, No 4, p 135-142 162 Sakai N, Hayakawa K., (1992) Two dimensional simultaneous heat and moisture transfer in composite food Journal of Food Science, Vol 57, p.475-480 163 Salazar-Olivo, and et al., (2005) Screening of biological activities present in honeybee (Apis mellifera) royal jelly, Toxicology in Vitro 19 (2005) 645–651, doi:10.1016/j.tiv.2005.03.001 164 Samar A Elnagar., (2010) Royal jelly counteracts bucks’ “summer infertility”., Animal Reproduction Science 121 (2010) 174–180., doi:10.1016/j.anireprosci.2010.05.008 444 165 Sadikoglu H, Liapis A.I., (1998) Optimal control of the primary and secondary drying stages of solution freeze drying in trays, Drying Technol, Vol 16, p.426-431 166 Sadikoglu H, Ozdemir M, Seker M., (2003) Optimal control of the primary drying stage of freeze drying of solutions in vials using variational calculus, Drying Technol, No 21, p 1307–1313 167 Sharman N K, Arora C P., (1995) Influence of chamber pressure, product thickness,and heating conditions on production rate of Freeze – dried yoghurt, Journal of Food Engineering, India, p 297-308 168 Shin-ichiro Inoue, and et al., (2003) Royal Jelly prolongs the life span of C3H/HeJ mice: correlation with reduced DNA damage, Experimental Gerontology 38 (2003) 965–969, doi:10.1016/S05315565(03)00165-7 169 Shougo Tamura, and et al., (2009) Estimation and characterisation of major royal jelly proteins obtained from the honeybee Apis merifera, Food Chemistry 114 (2009) 1491–1497, doi:10.1016/j.foodchem.2008.11.058 170 Stawczyk J, Sheng Li, Ronmold Z., (2004) Freeze drying of food products in closed System, Journal of Food Engineering, Poland, p 949–953 171 Stefan Albert, and et al., (1999) Molecular characterization of MRJP3, highly polymorphic protein of honeybee (Apis mellifera) royal jelly, Insect Biochemistry and Molecular Biology 29 (1999) 427–434 172 Suling Zhai, and et al., (2004) Pure Ice Sublimation within Vials in a Laboratory Lyophiliter Comparison of Theory with Experiment, Cambrigde, p 1167-1176 173 Suman S., and et al., (2003) Optimization the convective drying process of some kind of food (Penaeus monodon), Drying Technology: An International Journal of Food Engineering (Thailand), Vol 25, No 4, p 275-286 445 174 Tanja Dzopalic., and et al., (2011) 3,10-Dihydroxy-decanoic acid, isolated from royal jelly, stimulates Th1 polarising capability of human monocyte-derived dendritic cells., Food Chemistry 126 (2011) 1211–1217 175 Taylor R, and et al., (1993) Comparison of preservation procees for freezing food with preservation procees for food freeze dried, 2nd ed Cambrigde, 567p 176 Tetsuya Kodai, Takafumi Nakatani and Naoki Noda., and et al., (2011) The Absolute Configurations of Hydroxy Fatty Acids from the Royal Jelly of Honeybees (Apis mellifera)., Lipids (2011) 46:263–270, DOI 10.1007/s11745-010-3497-x 177 Tsinontides S.C, Rajniak P, Hunke W.A, Placek J, Reynold S.D., (2004) Freeze drying – principle and practice for successful Scale – up to manufacturing, Journal of Food Engineering, USA, p 1-16 178 Uddin M S., Hawlader M N A, Xiang Hui., (2004) A Comparative study on heat pump, microwave and freeze drying of fresh fruits, Journal of Food Engineering, Singapore, p 256–267 179 “You Can use Royal Jelly Health Benefits for commercial and educational purposes But use it in it's original form and make sure to mention the link to our royal jelly”., (2014), website www.royalbeejelly.net 180 Walter Umrath., (1998) Fundamental of Vacuum Technology, Cologne, 241 p 181 Wei – Youh Kuu, James McShane, Joseph Wong., (1995) Determination of mass transfer coefficient during freeze drying using modeling and parameter estimation techniques, Journal of Food Engineering, USA, p 241-252 182 Wei and et al., (2005) Correlation of laboratory and production freeze drying cycles, Journal of Food Engineering, USA, p 56-67 183 Wu Liming, and et al., (2009) Fast determination of 29 amino acids and their content changes in royal jelly during storage using ultra-performance liquid chromatography, Journal of Food 446 Composition and Analysis doi:10.1016/j.jfca.2008.10.022 22 (2009) 242–249, 184 Zhang Lan, and et al., (2007) Profile Analysis of the proteome of the egg of the high royal jelly producing bees (Apis mellifera L.), Agricultural Sciences in China 2007, 6(9): 1138-1148 185 Zeman, Singh R P., and et al., (1982) Simulation of Royal jelly properties during freezing In Referation’s 82, A, S Mujumdar (ed) Hemisphere, New York, p.239–247 186 Zoran Tadic., and et al., (1996) Study of the loss of freshness parameter (10-HDA; 10-hydroxy-2-decenoic acid) for freezing royal jelly., Comp Immun MicrobioL infect Dis 19(1):31-38 447 QUÁ TRÌNH VÀ THIẾT BỊ CƠNG NGHỆ HĨA HỌC VÀ THỰC PHẨM KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ SẤY THĂNG HOA (Sách chuyên khảo – Tái lần 1) Nguyễn Tấn Dũng Chịu trách nhiệm xuất nội dung TS ĐỖ VĂN BIÊN Biên tập TRẦN THỊ ĐỨC LINH Sửa in ÁI NHẬT Trình bày bìa TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP HCM Website: http://hcmute.edu.vn Đối tác liên kết – Tổ chức thảo chịu trách nhiệm tác quyền TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP HCM Website: http://hcmute.edu.vn NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phịng 501, Nhà Điều hành ĐHQG-HCM, phường Linh Trung, quận Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh ĐT: 028 6272 6361 - 028 6272 6390 E-mail: vnuhp@vnuhcm.edu.vn Website: www.vnuhcmpress.edu.vn VĂN PHÒNG NHÀ XUẤT BẢN PHÒNG QUẢN LÝ DỰ ÁN VÀ PHÁT HÀNH Tòa nhà K-Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, số 10-12 Đinh Tiên Hồng, phường Bến Nghé, Quận 1, TP Hồ Chí Minh ĐT: 028 66817058 - 028 62726390 - 028 62726351 Website: www.vnuhcmpress.edu.vn Nhà xuất ĐHQG-HCM tác giả/ đối tác liên kết giữ quyền© Copyright © by VNU-HCM Press and author/ co-partnership All rights reserved ISBN: 978-604-73-8129-6 Xuất lần thứ Số lượng in 250 cuốn, khổ 16 x 24 cm, XNĐKXB số: 5490-2020/CXBIPH/1108/ĐHQGTPHCM QĐXB số 190/QĐ-NXB, cấp ngày 24/12/2020 In tại: Công ty TNHH In & Bao bì Hưng Phú Đ/c: 162A/1, KP1A, Phường An Phú, TP Thuận An, Bình Dương Nộp lưu chiểu: Quý I/2021 Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP HCM, NXB ĐHQG-HCM TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm bảo hộ Luật Xuất Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam Nghiêm cấm hình thức xuất bản, chụp, phát tán nội dung chưa có đồng ý Trường đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM Tác giả ĐỂ CÓ SÁCH HAY, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! CHÍNH SÁCH CHẤT LƯỢNG Khơng ngừng nâng cao chất lượng dạy, học, nghiên cứu khoa học phục vụ cộng đồng nhằm mang đến cho người học điều kiện tốt để phát triển toàn diện lực đáp ứng nhu cầu phát triển hội nhập quốc tế ...NGUYỄN TẤN DŨNG QUÁ TRÌNH VÀ THIẾT BỊ CÔNG NGHỆ HÓA HỌC VÀ THỰC PHẨM KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ SẤY THĂNG HOA (Sách chuyên khảo – Tái lần 1) NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ... viên, học viên cao học Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM trường đại học khác thuộc lĩnh vực cơng nghệ hóa học, công nghệ thực phẩm, công nghệ nhiệt, công nghệ mơi trường số ngành kỹ thuật. .. – NĂM 2020 LỜI NĨI ĐẦU Sấy thăng hoa kỹ thuật công nghệ sấy tiên tiến nay, ứng dụng ngành công nghệ thực phẩm Công nghệ ứng dụng nhiều lĩnh vực khác như: cơng nghệ dược phẩm để giữ gìn bảo quản