GIÁO DỤC ĐẠI HỌC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 1975-1986
Công tác tiếp quản và tổ chức lại các trường đại học ở Sài Gòn theo mô hình nhà trường xã hội chủ nghĩa (1975-1976)
mô hình nhà trường xã hội chủ nghĩa (1975-1976)
Ngày 30 tháng 4 năm 1975 chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất Trong đoàn quân tiến về giải phóng Sài Gòn có cả những chiến sĩ là cán bộ, giáo viên, sinh viên các trường đại học ở miền Bắc vào để tiếp quản các trường đại học và hệ thống giáo dục ở miền Nam Bộ Giáo dục và Thanh niên đã cử cán bộ tiếp quản các trường đại học gồm có các đồng chí: Thứ trưởng Lê Văn Giang, Trưởng đoàn; PTS Nguyễn Tấn Lập, Trưởng khoa Kinh tế trường Đại học Kinh tế - Kế hoạch Hà Nội, Phó đoàn; PTS Huỳnh Văn Hoàng, Phó khoa Chế tạo máy trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Phó đoàn phụ trách hậu cần; PTS Đặng Hữu, Trưởng khoa Cầu đường Đại học Xây dựng Hà Nội, thành viên; PTS Phan Hữu Dật, Trưởng khoa Lịch sử trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, thành viên; và các thầy cô khác: PTS Nguyễn Hữu Chí, PTS Lý Hòa, Hà Thế Ngữ, Nguyễn Minh Thanh… vào giúp Trung ương cục miền Nam và Bộ Giáo dục của Chính phủ lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tổ chức việc tiếp quản các cơ sở giáo dục ở miền Nam [68, tr 194] Bộ Giáo dục và Thanh niên thành lập Tiểu ban ĐH & THCN và cử PTS Nguyễn Tấn Lập làm Trưởng Tiểu Ban kiêm Trưởng ban quân quản trường Đại học Luật, PTS Huỳnh Văn Hoàng làm Phó tiểu ban phụ trách tiếp quản cơ sở cơ sở vật chất của các trường ĐH & THCN, thu gom vũ khí, đoàn thể thanh niên và đồng thời kiêm Phó ban quân quản trường Đại học Kỹ thuật, PTS Nguyễn Duy Minh – Phó tiểu ban phụ trách công tác tổ chức cán bộ, PTS Phan Hữu Dật – Phó Tiểu ban phụ trách công tác chính trị tư tưởng kiêm Trưởng ban quân quản Đại học Văn khoa, PTS Đặng Hữu làm Trưởng ban quân quản Đại học Kỹ thuật, PTS Nguyễn Hữu Chí làm Trưởng ban quân quản trường Đại học Khoa học Tiểu ban ĐH & THCN có 37 người tham gia vào công tác tiếp quản, trong số đó có 21 người từ miền Bắc vào và 16 người của Bộ Giáo dục và Thanh niên từ R về Trụ sở chính của Tiểu ban ở Viện Đại học Sài Gòn; lực lượng của
Tiểu ban phân tán thành từng nhóm từ 3 đến 5 người để thực hiện nhiệm vụ tiếp quản các trường đại học Công tác tiếp quản diễn ra nhanh chóng, với Bộ Giáo dục và Thanh niên tiếp quản hầu như nguyên vẹn các trường đại học công và tư Trước khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, Trung ương Cục đã phân công Ban Dân Y tiếp quản các trường Đại học Y – Nha – Dược, Ban xây dựng tiếp quản trường Đại học Kiến trúc, Ban Công nghiệp tiếp quản trường Đại học Kỹ thuật Phú Thọ (nay là Đại học Bách Khoa), và Ban Nông nghiệp tiếp quản trường Đại học Nông nghiệp Thủ Đức Trường Đại học Kiến trúc sau đó đã bàn giao lại cho Tiểu ban của Bộ Giáo dục và Thanh niên, trong khi ba trường còn lại vẫn thuộc quản lý của Ban Dân cho đến khi Tiểu ban chấm dứt hoạt động.
Tiểu ban Đại học thuộc Y và Ban Nông nghiệp đã tổ chức đăng ký cho giáo chức, cán bộ, công nhân viên và sinh viên tại các trường đại học trong thành phố, thu hút 27.000 sinh viên và 2.000 giáo chức, công nhân viên từ các trường công lập và tư thục Tiểu ban đã hỗ trợ phụ cấp sinh hoạt cho giáo chức và công nhân viên, đồng thời trợ cấp khó khăn cho sinh viên nghèo Trong quá trình hoạt động, Tiểu ban còn nhận được sự hỗ trợ từ các giáo chức ở vùng mới giải phóng Đến tháng 11 năm 1975, đoàn tiếp quản của Tiểu ban đã tăng lên 70 người.
Từ ngày 20 đến 29 tháng 8 năm 1975, giáo chức tham gia học tập chính trị, trong khi sinh viên được chia thành nhiều đợt học từ tháng 10 đến tháng 12 cùng năm Nội dung học tập bao gồm tình hình và nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới, cùng với kiến thức về nhà trường xã hội chủ nghĩa Sau khi hoàn thành khóa học, nhiều giáo chức đã tham gia tổ chức và hướng dẫn các lớp học chính trị cho sinh viên, giúp cả giáo chức và sinh viên hiểu rõ hơn về Đảng và cách mạng, từ đó gắn bó hơn với chính quyền mới.
Ngày 8 tháng 11 năm 1975, Trung ương Cục miền Nam thành lập Viện Đại học Sài Gòn gồm có 11 trường trên địa bàn thành phố Sài Gòn: Đại học Khoa Học, Văn Khoa, Luật Khoa, Y Khoa, Nha Khoa, Dược Khoa, Sư Phạm, Kiến Trúc, Kỹ
Vào ngày 24 tháng 3 năm 1976, Ban Dân chính Đảng Trung ương đã quyết định thành lập Đảng bộ Viện Đại học Sài Gòn, đánh dấu sự sát nhập giữa Viện Đại học Bách khoa Thủ Đức và Viện Đại học Sài Gòn cũ nhằm phù hợp với điều kiện mới Viện Đại học Sài Gòn hoạt động theo mô hình cũ trước giải phóng, có nhiệm vụ chỉ đạo và phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục Trong năm học 1975 – 1976, Trung ương đã chỉ thị tập trung vào công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho giáo viên và sinh viên ở các vùng mới giải phóng, đồng thời cải tạo và tổ chức lại nền giáo dục đại học tại miền Nam Đợt nghiên cứu lý luận từ ngày 18/01/1976 đến ngày 15/04/1976 được coi là nội dung học tập cho học kỳ I năm học 1975 – 1976.
Năm 1976, nội dung học tập của học kỳ I tại các trường tập trung vào ba chủ đề chính: truyền thống 4.000 năm dựng nước, lịch sử cách mạng Việt Nam, và nhà trường xã hội chủ nghĩa Viện Đại học Sài Gòn đã tổ chức lại nền giáo dục đại học, trong đó sinh viên năm nhất thuộc khối khoa học xã hội (trừ địa lý và ngoại ngữ) bị giải thể, trong khi sinh viên năm hai đến năm bốn được chuyển sang các trường đào tạo giáo viên hoặc cán sự kinh tế, với học bổng toàn phần cho sinh viên tự nguyện học sư phạm Sinh viên khối tự nhiên và kỹ thuật tiếp tục học với chương trình điều chỉnh theo miền Bắc, và sinh viên từ các trường tư thục được chuyển sang đại học công Vào ngày 20 tháng 10 năm 1975, tuyển sinh cho 11 trường đại học được tổ chức với ba khối A, B, C, áp dụng ưu tiên cho các đối tượng đặc biệt Kỳ thi diễn ra từ ngày 2 đến 4 tháng 1 năm 1976, thu hút 28.993 thí sinh, trong đó 3.901 người trúng tuyển, với tỷ lệ chính sách chiếm 39% Kết thúc năm học 1975 – 1976, tổng số sinh viên tốt nghiệp từ 11 trường thuộc Viện Đại học Sài Gòn là 24.493 sinh viên.
196] Từ năm học 1976 – 1977, ở thành phố có các hệ và trường đào tạo hệ đại học và cao đẳng như sau:
Hệ thống giáo dục chính quy bao gồm các hình thức đào tạo đa dạng: hệ dài hạn với thời gian học 4 năm, hệ ngắn hạn từ 2,5 đến 3 năm, hệ chuyên tu dành cho cán bộ công nhân viên trong ngành với thời gian cụ thể, và hệ cao đẳng kéo dài từ 2 đến 3 năm.
Các trường đại học tại TP HCM đang nhanh chóng triển khai hệ đào tạo và bồi dưỡng tại chức, bao gồm giáo dục bổ túc, giáo dục từ xa, đào tạo mở và tự học Công tác tiếp quản hệ thống giáo dục đại học cũ diễn ra thuận lợi, giúp các trường cải tạo và xây dựng nền giáo dục đại học theo mô hình giáo dục đại học xã hội chủ nghĩa.
1.2 Mười năm cải tạo và xây dựng giáo dục đại học xã hội chủ nghĩa ở thành phố Hồ Chí Minh (1976-1986)
Sau chiến thắng 30-4-1975, Việt Nam thống nhất về mặt lãnh thổ nhưng mỗi miền lại có hình thức tổ chức nhà nước khác nhau Miền Bắc có Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất, trong khi miền Nam có Chính phủ cách mạng lâm thời và Hội đồng cố vấn Thống nhất đất nước không chỉ là nguyện vọng của nhân dân mà còn là quy luật phát triển của cách mạng và lịch sử dân tộc Điều này thể hiện sự đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân và phù hợp với thực tế lịch sử.
“nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một” Từ ngày 15 đến ngày 21-11-
Năm 1975, Hội nghị hiệp thương chính trị thống nhất đất nước được tổ chức tại Sài Gòn, thảo luận và nhất trí các biện pháp thống nhất đất nước về mặt Nhà nước Sau hội nghị, vào ngày 25-4-1976, cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội chung diễn ra trên toàn quốc, đánh dấu lần thứ hai tổ chức Tổng tuyển cử (lần đầu vào ngày 6-1-1946) Quốc hội quyết định tên nước là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với Quốc kỳ là lá cờ đỏ sao vàng, Quốc ca là bài Tiến quân ca, và Hà Nội là thủ đô Thành phố Sài Gòn được đổi tên thành Thành phố Hồ Chí Minh Quốc hội thông qua chính sách đối nội và đối ngoại, xác định nhiệm vụ chiến lược cho cách mạng Việt Nam: hoàn thành thống nhất đất nước, phát triển lên chủ nghĩa xã hội, với miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội và miền Nam thực hiện cải tạo xã hội chủ nghĩa.
TP HCM đã tiến hành cải cách toàn diện các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, y tế, và cải cách giáo dục theo chủ trương của Đảng và Nhà nước Sau Quyết định số 426/Ttg của Thủ tướng Chính phủ vào ngày 27 tháng 10 năm 1976, Viện Đại học Sài Gòn đã bị giải thể, chỉ còn lại 8 trường đại học, bao gồm Đại học Tổng hợp, Đại học Bách Khoa, Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thủ Đức, Đại học Y Dược, Đại học Kinh tế, Đại học Kiến trúc, Đại học Nông nghiệp và Đại học Sư phạm Các trường này đã được chuyển giao về các Bộ chủ quản, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong hệ thống giáo dục đại học tại miền Nam.
Các trường đại học tại Việt Nam bao gồm Sư Phạm, Đại học Kinh tế, và Đại học Kỹ thuật thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; trường Đại học Y Dược thuộc Bộ Y tế; trường Đại học Kiến trúc thuộc Bộ Xây dựng; trường Đại học Nông Lâm thuộc Bộ Nông nghiệp; và trường Đại học Sư phạm thuộc Bộ Giáo dục.
Bộ Giáo dục và Thanh niên của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam đã hoàn thành sứ mạng lịch sử Các cán bộ thuộc các Tiểu ban đã được phân tán về các trường đại học, chuyển đến các Vụ Văn phòng Bộ giáo dục phía Nam hoặc chuyển công tác đến các cơ quan khác của Trung ương và các tỉnh, TP.HCM.
Một năm sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, các trường đại học tại TP HCM đã trải qua nhiều biến đổi quan trọng Công tác tiếp quản diễn ra thuận lợi, giúp ta giữ gìn gần như nguyên vẹn hệ thống cơ sở vật chất của các trường.
