Mục đích của luận văn
Luận văn này được viết nhằm các mục đích sau:
- Đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức ở các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷy ban Nhaõn daõn caỏp huyeọn
Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân huyện, cần đề xuất các giải pháp phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ mới Việc này không chỉ giúp đội ngũ cán bộ đáp ứng tốt hơn với vai trò và vị trí của mình, mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương.
Đối tượng của đề tài
Đội ngũ cán bộ, công chức ở các cơ quan chuyên môn thuộc Uûy ban Nhân dân huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm vi của đề tài
Đề tài nghiên cứu tập trung vào tình hình đội ngũ cán bộ, công chức tại các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân huyện Bình Chánh Cơ sở dữ liệu dựa trên kết quả thống kê số lượng và chất lượng cán bộ, công chức năm 2008 của UBND huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh.
Phương pháp thực hiện đề tài
Để thực hiện đề tài, tác giả đã thu thập số liệu thứ cấp từ các đơn vị như Văn phòng UBND huyện, phòng Nội vụ huyện, cùng với các cơ quan liên quan, thông qua sách, báo chí, tạp chí và Internet.
Kết cấu của luận văn
Khái niệm, cơ cấu và vai trò của nguồn nhân lực
1.1.1 Khái niệm nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực là nguồn lực con người, được nghiên cứu từ nhiều khía cạnh khác nhau, và có nhiều khái niệm khác nhau Nó được hiểu là nguồn lực con người của một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội bên cạnh các nguồn lực vật chất và tài chính Nguồn nhân lực bao gồm trình độ lành nghề, kiến thức và năng lực của con người, cả thực tế lẫn tiềm năng, nhằm thúc đẩy sự phát triển trong cộng đồng Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội, nguồn nhân lực còn được hiểu là khả năng lao động của xã hội, tương đương với nguồn lao động hay nguồn lực xã hội Có hai loại nguồn nhân lực chính cần được chú ý.
1.1.1.1 Nguồn nhân lực xã hội (còn gọi là nguồn lao động xã hội): Có nhiều khái niệm khác nhau về nguồn nhân lực xã hội Tuy nhiên, có thể xác định:
Nguồn nhân lực xã hội bao gồm những cá nhân trong độ tuổi lao động có khả năng làm việc, theo quy định của pháp luật Độ tuổi lao động được xác định là khoảng thời gian mà mọi công dân đủ điều kiện tham gia vào lực lượng lao động của quốc gia.
- Nguồn nhân lực xã hội được xem xét trên giác độ số lượng và chất lượng:
Số lượng nguồn nhân lực trong mỗi quốc gia được xác định bởi quy định về độ tuổi lao động, với mỗi nước có những quy định riêng về độ tuổi tối thiểu và tối đa cho người lao động.
Hiện nay, nhiều quốc gia quy định tuổi tối thiểu lao động từ 14 đến 15 tuổi, trong khi tổ chức lao động thế giới không đặt giới hạn tuổi tối đa Tại Việt Nam, nguồn nhân lực bao gồm những người trong độ tuổi lao động, bao gồm cả trẻ em và người cao tuổi Nguồn nhân lực được hiểu là phần dân số trong độ tuổi theo quy định pháp luật có khả năng tham gia lao động Độ tuổi lao động cụ thể ở mỗi quốc gia khác nhau; theo Bộ luật Lao động Việt Nam, tuổi lao động của nam giới là từ 15 đến 60 tuổi và của nữ giới là từ 15 đến 55 tuổi.
Chất lượng nguồn nhân lực xã hội được thể hiện qua thể lực, trí lực, tinh thần, thái độ, động cơ và ý thức lao động Nguồn nhân lực là sự tổng hòa của năng lực xã hội con người, bao gồm thể lực, trí lực và nhân cách, thể hiện tính năng động xã hội Sự thống nhất này được minh chứng qua quá trình chuyển đổi nguồn lực con người thành nguồn vốn con người Ba yếu tố: thể lực, trí lực và tinh thần có mối liên hệ chặt chẽ, cấu thành chất lượng nguồn lực xã hội Trong đó, thể lực là nền tảng cho sự phát triển trí tuệ, giúp truyền tải tri thức vào thực tiễn Ý thức, tinh thần, đạo đức và tác phong ảnh hưởng đến hiệu quả chuyển hóa thể lực và trí tuệ thành hành động thực tế Cuối cùng, trí tuệ đóng vai trò quyết định đến chất lượng nguồn nhân lực xã hội.
Trong quá trình lao động, chất lượng nguồn nhân lực xã hội phụ thuộc vào số lượng và chất lượng công cụ, máy móc trang bị cho người lao động, trong đó trình độ công nghệ là yếu tố quyết định Điều này đặc biệt rõ rệt ở các nước đang công nghiệp hóa, hiện đại hóa thông qua việc chuyển giao công nghệ tiên tiến Khi khoa học công nghệ phát triển, yêu cầu về trình độ trí tuệ của nguồn nhân lực ngày càng cao, trở thành yếu tố quan trọng nhất trong lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất chịu ảnh hưởng lớn từ chất lượng nguồn nhân lực, dẫn đến việc nội hàm và ngoại diện của nguồn nhân lực ngày càng được mở rộng.
Nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế bao gồm các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, nhà quản lý, nhà công nghệ, kỹ sư, kỹ thuật viên và công nhân kỹ thuật lành nghề Tiến bộ khoa học-công nghệ đã làm biến đổi đội ngũ công nhân, hình thành tầng lớp công nhân trí thức hay công nhân áo trắng, đang ngày càng phát triển và chuyển mình thành tầng lớp trung lưu.
Đảng ta khẳng định rằng nguồn nhân lực chất lượng cao bao gồm lao động có trí tuệ, tay nghề thành thạo và phẩm chất tốt đẹp, được đào tạo và bồi dưỡng thông qua một nền giáo dục tiên tiến kết hợp với khoa học và công nghệ hiện đại.
Nguồn nhân lực được hiểu là tiềm năng lao động của con người trong một khoảng thời gian nhất định, bao gồm sức mạnh thể lực, trí tuệ, tinh thần và sự tương tác trong cộng đồng Đây là động lực nội sinh quan trọng nhất, phản ánh tổng thể tiềm năng lao động của các ngành, tổ chức, địa phương và quốc gia Tính thống nhất này thể hiện qua quá trình chuyển đổi nguồn lực con người thành vốn con người, đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội Để phát huy tối đa tiềm năng vô tận này, nguồn lực cần được sử dụng một cách đúng đắn, hợp lý và hiệu quả.
1.1.1.2 Nguồn nhân lực trong một tổ chức
Nguồn nhân lực trong một tổ chức là tổng thể lực lượng lao động, bao gồm cán bộ, công chức và người lao động, hoạt động theo nhiệm vụ của tổ chức và nhận lương từ tổ chức đó.
Nguồn nhân lực của tổ chức bao gồm những cá nhân tạo thành đội ngũ lao động, thực hiện các hoạt động cần thiết và được ký kết hợp đồng với sự hỗ trợ tài chính và vật chất từ tổ chức Chức năng của tổ chức là sử dụng các hình thức, phương pháp và chính sách nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội theo từng giai đoạn Để quản lý hiệu quả nguồn nhân lực, việc xác định đúng cơ cấu nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng hơn cả bên cạnh quy mô của nguồn nhân lực.
1.1.2 Cơ cấu nguồn nhân lực
Cơ cấu nguồn nhân lực, hay còn gọi là cơ cấu lao động, trong một tổ chức phản ánh mối quan hệ tỷ lệ giữa số lượng và chất lượng của các loại nhân lực Một cơ cấu lao động hợp lý là yếu tố then chốt giúp tổ chức đạt được các mục tiêu đề ra Các loại cơ cấu thường được thảo luận bao gồm
Cơ cấu nguồn nhân lực trong một tổ chức được chia thành hai nhóm chính: viên chức quản lý và nhân viên thừa hành Trong nhóm viên chức quản lý, có các loại như lãnh đạo tổ chức, lãnh đạo bộ phận và các viên chức thực hiện chức năng nghiệp vụ quản lý, bao gồm tổ chức, kế hoạch và tài chính.
Cơ cấu nguồn nhân lực theo trình độ chuyên môn là yếu tố quan trọng nhất, phản ánh chất lượng nguồn nhân lực Cơ cấu này thường được phân tích qua các tiêu thức như không qua đào tạo, sơ cấp, trung học chuyên nghiệp, đại học và trên đại học Một cơ cấu trình độ chuyên môn hợp lý cần đảm bảo sự phù hợp giữa chức năng, nhiệm vụ mà viên chức đảm nhiệm và trình độ chuyên môn của họ.
Đội ngũ cán bộ, công chức và các tiêu chí đánh giá chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức làm việc tại các cơ quan nhà nước
Đội ngũ cán bộ, công chức tại Việt Nam được quy định bởi pháp luật thông qua Pháp lệnh cán bộ, công chức năm 2003 cùng với các Nghị định 114, 115, 116 và 117 năm 2003 Các vấn đề trong bài viết này đều được xây dựng dựa trên khuôn khổ pháp lý đó.
1.2.1.1 Khái niệm về chất lượng:
Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập nhanh chóng vào nền kinh tế toàn cầu, thành phố Hồ Chí Minh đang áp dụng các hệ thống quản lý tiên tiến nhằm nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất, kinh doanh Bên cạnh đó, chất lượng cũng là một yêu cầu thiết yếu trong cải cách hành chính, đặc biệt là việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức.
Thuật ngữ chất lượng được hiểu theo nhiều cách khác nhau:
Chất lượng, theo từ điển tiếng Việt phổ thông, được định nghĩa là tổng thể những tính chất và thuộc tính cơ bản của sự vật hoặc sự việc, giúp phân biệt sự vật này với sự vật khác.
- Chất lượng là khả năng thỏa mãn nhu cầu của thị trường với chi phí thấp nhất (Kaoru Ishikawa)
Chất lượng được định nghĩa là mức độ hoàn thiện, có thể được xem như một đặc trưng so sánh hoặc đặc trưng tuyệt đối, thể hiện qua các dấu hiệu đặc thù, dữ kiện và thông số cơ bản (Oxford Pocket Dictionary).
Theo TCVN ISO 8402, chất lượng được định nghĩa là tổng hợp các đặc tính của một thực thể, giúp thực thể đó đáp ứng các nhu cầu đã được xác định hoặc tiềm ẩn.
- Theo TCVN 9000:2000: Chất lượng là mức độ của một tập hợp các đặc tính vốn có đáp ứng các yêu cầu
Chất lượng đội ngũ cán bộ công chức được hiểu là khả năng giải quyết vấn đề trong các lĩnh vực và đáp ứng yêu cầu của tổ chức, cá nhân về dịch vụ hành chính Đánh giá chất lượng cán bộ công chức có thể dựa vào tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng thời gian và quy trình, cũng như mức độ hài lòng của người dân về dịch vụ, bao gồm thái độ phục vụ và thời gian giải quyết công việc.
1.2.1.2 Khái niệm về cán bộ, công chức:
Cán bộ, công chức là những người được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc bầu cử nhằm thực hiện nhiệm vụ của nhà nước Đây là một khái niệm chung, tuy nhiên cần có sự phân biệt để điều chỉnh phù hợp với từng đối tượng cụ thể.
Công chức là những người làm việc thường xuyên trong bộ máy hành chính nhà nước, được tuyển dụng và bổ nhiệm theo chuyên môn nhất định Họ nhận lương từ nhà nước và được đảm bảo các điều kiện vật chất, tinh thần để thực hiện công vụ Lao động của công chức mang tính nghề nghiệp và tuân thủ theo pháp lệnh cán bộ công chức.
Cán bộ là khái niệm xuất phát từ cơ chế tổng thể của nhà nước Việt Nam, trong đó Đảng lãnh đạo, nhân dân làm chủ và nhà nước quản lý Hệ thống chính trị của Việt Nam là sự thống nhất giữa lãnh đạo của Đảng, quản lý của nhà nước và sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội trong hoạt động kinh tế - xã hội Khái niệm cán bộ được dùng để chỉ những người được bầu cử, bổ nhiệm hoặc điều động làm việc trong các tổ chức này, cùng với bộ máy hành chính thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng Đội ngũ cán bộ hưởng lương từ ngân sách nhà nước và chịu sự điều chỉnh bởi pháp lệnh cán bộ công chức.
Việc xác định và điều chỉnh phạm trù cán bộ, công chức trong một văn bản pháp luật chung thể hiện sự thống nhất của hệ thống chính trị Việt Nam, đồng thời khẳng định mối liên hệ chặt chẽ giữa chính trị và hành chính dưới sự lãnh đạo của Đảng.
1.2.2 Một số tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức:
1.2.2.1 Một số quan niệm về tiêu chuẩn đối với cán bộ, công chức
Tiêu chuẩn công chức là các quy định cụ thể về trình độ, năng lực và phẩm chất đạo đức của công chức, được nhà nước ban hành và áp dụng thống nhất trong nền công vụ Tiêu chuẩn này đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng đội ngũ công chức hiện đại, phục vụ cho cải cách hành chính, đồng thời là cơ sở để tuyển dụng, đánh giá và sắp xếp công chức vào các vị trí khác nhau Việc tiêu chuẩn hóa công chức giúp nâng cao trình độ cán bộ, đảm bảo thực hiện hiệu quả nhiệm vụ của nhà nước Giống như việc đúc tượng cần có khuôn mẫu chính xác, xây dựng tiêu chuẩn cán bộ đúng đắn sẽ tạo ra đội ngũ cán bộ chất lượng, đồng thời là căn cứ để rà soát và bố trí lại cán bộ phù hợp Trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, việc xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực là cần thiết để thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Khi xác định tiêu chuẩn cán bộ, cần dựa trên cơ sở khoa học, bao gồm các căn cứ lý luận, thực tiễn và cơ sở pháp lý Đây là những yếu tố quan trọng giúp xây dựng tiêu chuẩn cán bộ một cách hiệu quả và chính xác.
Để xác định tiêu chuẩn cho cán bộ trong thời kỳ mới, cần dựa vào quan điểm và nguyên tắc của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng ta Tiêu chuẩn chung của đội ngũ cán bộ cách mạng bao gồm phẩm chất và năng lực, hay còn gọi là đức và tài Hai yếu tố này có mối quan hệ biện chứng, không thể thiếu mặt nào, nhưng trong đó, đức được xem là cái gốc.
Để xác định tiêu chuẩn cán bộ, cần xuất phát từ yêu cầu và nhiệm vụ cách mạng của từng thời kỳ, cũng như thực tiễn kinh tế, chính trị, xã hội của Việt Nam Kinh nghiệm cho thấy luôn tồn tại mâu thuẫn giữa yêu cầu ngày càng cao của cách mạng và khả năng hạn chế của đội ngũ cán bộ hiện có Việc xây dựng tiêu chuẩn cán bộ cần bám sát thực tiễn của cả nước và từng ngành, từng cấp, tránh việc hình thành tiêu chuẩn lý tưởng không phù hợp với thực tế Đồng thời, nếu có những cá nhân đạt tiêu chuẩn nhưng không có phẩm chất, năng lực, uy tín và hiệu quả công việc tốt hơn những người không đạt tiêu chuẩn, thì tiêu chuẩn đó cũng cần được xem xét lại.
Để xây dựng tiêu chuẩn cán bộ công chức chất lượng, cần căn cứ vào vai trò, chức năng và nhiệm vụ của từng loại cán bộ cũng như từng chức danh cụ thể Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, giúp xác định tiêu chuẩn cán bộ theo quy định hiện hành Việc tuân thủ các bước quy định trong quá trình xây dựng tiêu chuẩn sẽ đảm bảo tính hiệu quả và chất lượng của cán bộ công chức.
