BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC TIỂU LUẬN KHIẾU NẠI CỦA CÔNG DÂN TỪ LÁ ĐƠN XIN MINH OAN CHO VỢ (Vụ án Dương Thị Nga) Họ và tên : NGUYỄN TUẤN VƯƠNG Lớp : Chuyên viên khóa VII Hà Nội, tháng 12 - 2006 LỜI CẢM ƠN Qua đợt học tập tại lớp bồi dưỡng kiến thức Quản lý Nhà nước chương trình Chuyên viên chính khóa I, để hoàn thành tiểu luận này tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các Thầy Cô giáo Học viện Quản lí Giáo dục , sự quan tâm giúp đỡ tạo điều kiện về thời gian, kinh phí của trường Đại học Mỏ - Địa chất cùng với tinh thần học tập nghiên cứu nghiêm túc của tập thể lớp chuyên viên khoá VII. Trong điều kiện hạn hẹp về thời gian, tài liệu và nguồn thông tin nên nội dung tiểu luận chắc chắn còn nhiều hạn chế. Vì vậy tôi mong các Thầy Cô giáo chỉ bảo, có sự cảm thông, chia sẻ và châm chước, mong được các bạn đồng nghiệp góp ý kiến để tiểu luận có thêm nội dung thiết thực. Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô giáo, các bạn đồng nghiệp và các đơn vị đào tạo đã giúp đỡ chúng tôi hoàn thành tốt khoá học. Học viên Nguyễn Tuấn Vương 2 MỤC LỤC Trang Mục lục 3 Phần mở đầu 4 I. Mô tả tình huống 6 II. Xác định mục tiêu xử lý tình huống 10 III. Phân tích nguyên nhân và hậu quả 11 1. Phân tích nguyên nhân 11 2. Hậu quả của sự việc trên 19 IV Kết quả của việc giải quyết tình huống 21 v Những nhận xét, đánh giá về cách xử lý tình huống đã được tiến hành trong thực tiễn. 28 VI Kết luận và kiến nghị 30 Tài liệu tham khảo 32 3 LỜI NÓI ĐẦU Từ khi nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà được thành lập năm 1945, Đảng và Nhà nước đã rất chú trọng và quan tâm đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã chỉ rõ tiếp tục cải cách bộ máy theo quan điểm xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân, tất cả quyền lợi Nhà nước thuộc về dân. Nhà nước ta thường xuyên chăm lo đến việc tạo mọi điều kiện thuận lợi cho nhân dân mở rộng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Nhân dân có quyền nêu ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị của mình đối với các cơ quan quản lý Nhà nước liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp và chính đáng theo quy định của pháp luật. Trong hiến pháp năm 1992, Nhà nước ta cũng đã xác định công dân có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về những việc trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, xã hội….Tại luật khiếu nại, tố cáo cũng đề cập: công dân, cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính của các cơ quan Nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan quản lý hành chính Nhà nước. Trước tình hình thực tế hiện nay, việc ban hành và thực hiện các quyết định hành chính ở địa phương cơ sở còn nhiều vấn đề đáng quan tâm liên quan đến quyền và trách nhiệm của công dân, đặc biệt là những khiếu nại tố cáo trong thời gian gần đây. Nguyên nhân của 4 tình hình khiếu nại, tố cáo một mặt là do quyết định của cơ quan quản lý hành chính Nhà nước (chủ yếu là cơ sở và địa phương) còn nhiều sơ hở, sai sót chưa triệt để tuân thủ pháp luật và chỉ thị của cơ quan quản lý nhà nước cấp trên. Mặt khác, do việc chấp hành các quy định của một bộ phận công dân chưa thật sự nghiêm túc còn biểu hiện vi phạm pháp luật mà các cơ quan bảo vệ pháp luật đã phối hợp chặt chẽ trong công tác điều tra, phát hiện truy tố đưa ra xét xử nghiêm minh, rất nhiều vụ án đem lại hiệu quả lớn có ý nghĩa nghiêm chặn và giáo dục, được nhân dân đồng ý ủng hộ, tin tưởng vào sự nghiêm minh của pháp luật đã được xét xử trong thời gian diễn ra ở các địa phương trong cả nước. Đáng chú ý là đơn đề nghị minh oan cho vợ của ông Dương Văn Thực, sinh năm 1945, trú quán tại bản Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La, gửi các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, các cơ quan quản lý Nhà nước, cũng như các cơ quan thông tin đại chúng. Vụ án 200.000đ do các cơ quan tiến hành tố tụng quận Hoàn Kiếm, Hà Nội điều tra, truy tố và xét xử đối với Dương Thị Nga về hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản công dân đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của dư luận xã hội vì những kết luận thiếu căn cứ mà đã được Uỷ ban thẩm phán Toà án nhân dân thành phố Hà Nội sau khi nghiên cứu, đánh giá vụ án đã có phán quyết chính thức vụ án này. Sau mỗi vụ giải quyết khiếu nại, có rất nhiều vấn đề đặt ra được nghiên cứu và trao đổi. Nhưng vấn đề đặt ra mà dư luận và các nhà quản lý quan tâm là nguyên nhân xảy ra, trách nhiệm của từng đơn vị và của từng cá nhân có liên quan, đồng thời là các biện pháp đề ra về 5 công tác quản lý nhà nước, quản lý cán bộ công chức của các đơn vị có liên quan rút ra từ vụ việc đó. I. Mô tả tình huống 1. Tóm tắt vụ án Bà Dương Thị Nga, 47 tuổi ở xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La về viện K (Hà Nội) khám bệnh điều trị khối u vùng hạ vị (theo Giấy giới thiệu của Trung tâm y tế huyện Sông Mã ngày 14/10/2002), ngày 18/10/2002, trong lúc ngồi chờ đến lượt khám bệnh thì bà bị Đội Công an điều tra quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội đọc lệnh bắt khẩn cấp về tội: ngày 12/10/2002 bà đã lừa đảo, chiếm đoạt 200.000đ của bà Phạm Thị Lê - Theo đơn tố cáo của công dân Phạm Thị Lê, 50 tuổi, trú quán tại huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương (Trung tá Bùi Đình Doãn - phó trưởng công an quận Hoàn Kiếm vì đã ký Lệnh bắt khẩn cấp và tạm giam bà Dương Thị Nga.). Ngay sau đó, bà bị Đội Công an điều tra quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội tra còng số 8 và dẫn giải về Công an phường Hàng Bông, quận Hoàn Kiếm Hà Nội trước hàng trăm cặp mắt ngỡ ngàng của những bệnh nhân đang chờ đến lượt khám bệnh. Tại nhà tạm giam, bị can Dương Thị Nga tỏ ra ngoan cố, không chịu khai báo, không chịu thật thà nhận tội đã lừa đảo, chiếm đoạt 200.000đ của bà Phạm Thị Lê, cho nên các đồng chí công an điều tra dưới sự chỉ đạo kiên quyết và trực tiếp của thiếu tá Nguyễn Mạnh Hùng - phó trưởng Công an quận Hoàn Kiếm, các đồng chí Hà Đăng Hải - đội phó đội cảnh sát điều tra; Doãn Bửu Hiệp - đội phó đội cảnh sát điều tra; Lê Huy Dương - điều tra viên đã phải dùng nhiều biện 6 pháp nghiệp vụ, kể cả những biện pháp mạnh để khai thác những chứng cứ về hành vi của bị can trong việc lừa đảo, chiếm đoạt 200.000 đ của công dân Phạm Thị Lê, nhằm hoàn tất hồ sơ vụ án lừa đảo, chiếm đoạt tài sản công dân trong thời gian ngắn nhất. Nhận được tin vợ mình bị bắt ở Hà Nội, ông Dương Văn Thực - chồng bà Dương Thị Nga đã gửi đơn khiếu nại đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc vợ của ông – bà Dương Thị Nga bị bắt oan, kèm theo đơn khiếu nại của ông còn có Giấy xác nhận của chính quyền địa phương – Uỷ ban nhân dân xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La xác nhận rằng : Cho đến ngày 13/10/2002 bà Ngọc vẫn ở xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La nên không thể thực hiện được hành vi lừa đảo ngày 12/10/1999. Nhưng các cơ quan bảo vệ pháp luật ở quận Hoàn Kiếm vẫn kiên quyết hoàn tất và hoàn tất các thủ tục điều tra và thụ lí vụ án để có thể đưa ra xét xử trong thời gian ngắn nhất, nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của công dân Phạm Thị Lê ở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương; Mặt khác, nhằm tăng cường pháp chế XHCN, giữ nghiêm kỷ cương phép nước. Chỉ trong vòng một tháng, sau khi có kết quả điều tra của công an Quận, ông Đặng Đình Sơn - Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàn Kiếm và bà Vũ Thị Kim Thư - Phó viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàn Kiếm, chịu trách nhiệm kiểm sát viên thụ lí vụ án, đã thống nhất nội dung bản cáo trạng và đề nghị Toà án nhân dân quận Hoàn Kiếm mở phiên toà xét xử vụ án lừa đảo, chiếm đoạt tài sản công dân. Tại phiên toà, sau khi đã thực hiện xong các giai đoạn tố tụng hình sự được quy định trong Bộ luật tố tụng Hình sự, ông Vũ Ngọc Tuyên, Chánh án Toà án nhân dân quận Hoàn Kiếm, chủ toạ phiên toà đã đưa ra căn cứ pháp lý của vụ việc là Bộ luật Hình sự, Điều139. “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. 7 1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ năm trăm nghìn đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới năm trăm nghìn đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm: a) Có tổ chức; b) Có tính chất chuyên nghiệp; c) Tái phạm nguy hiểm; d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; đ) Dùng thủ đoạn xảo quyệt; e) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm mươi triệu đồng đến dưới hai trăm triệu đồng; g) Gây hậu quả nghiêm trọng. 3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm: a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm trăm triệu đồng; b) Gây hậu quả rất nghiêm trọng. 4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình: a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên; b) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. 8 5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm”. Ông Vũ Ngọc Tuyên cũng tuyên rằng: Xét về nhân thân, bị cáo có nhân thân tốt, chưa có tiền án, tiền sự, cho nên Toà tuyên phạt bị cáo Dương Thị Nga 04 tháng tù giam, đồng thời bồi thường cho bà Phạm Thị Lê ở huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương số tiền là 200.000đ (Hai trăm nghìn đồng). Trong lúc vợ bị ngồi tù, ông Dương Văn Thực - chồng bà Dương Thị Nga vẫn kiên trì đi gõ cửa các cơ quan pháp luật, các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, các cơ quan thông tin báo chí để kêu oan cho vợ. Bản tin thời sự 6 giờ sáng ngày 7/1/2003 của Đài tiếng nói Việt Nam đưa ra công luận về vụ án của bà Dương Thị Nga 47 tuổi ở xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La về bệnh viện K (Hà Nội) khám bệnh bị bà Phạm Thị Lê 50 tuổi ở Đồng Quang - Gia Lộc - Hải Dương tố cáo là lừa đảo chiếm đoạt 200.000đ, sau đó bị Công an quận Hoàn Kiếm, Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàn Kiếm và Toà án nhân dân quận Hoàn Kiếm bắt người, giam giữ, truy tố và xét xử với mức án 04 tháng tù giam Vụ việc bắt người, giam giữ, truy tố và xét xử oan sai kể trên lại xảy ra giữa thủ đô Hà Nội đã được dư luận xã hội, đặc biệt là nhân dân Hà Nội hết sức quan tâm; Dư luận rất bức xúc bởi lẽ: không hiểu tại sao một vụ việc bắt người, giam giữ, truy tố và xét xử oan sai kể trên lại xảy ra giữa thủ đô Hà Nội, lại do đồng thời cả ba cơ quan bảo vệ pháp luật là Công an quận Hoàn Kiếm, Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàn Kiếm và Toà án nhân dân quận Hoàn Kiếm mắc sai phạm; các cơ quan đó sai phạm là do không hiểu biết pháp luật hay là do chịu sự tác động của những yếu tố khác …? 9 II. Xác định mục tiêu xử lý tình huống - Giải quyết những rắc rối trong việc bắt, giam giữ công dân, điều tra, truy tố, xét xử công dân trái pháp luật của các cơ quan bảo vệ pháp luật; - Bảo vệ lợi ích chính đáng của gia đình công dân trong việc bị bắt, bị giam giữ, bị điều tra, truy tố, xét xử trái pháp luật; - Giải quyết hài hoà giữa tính pháp lý với lợi ích kinh tế của công dân; - Xử lí kỉ luật đối với những cán bộ, công chức nhà nước vi phạm pháp luật khi thực thi công vụ; - Tăng cường pháp chế XHCN, kỷ cương phép nước. 10 [...]... nhân dân thành phố Hà Nội đã kết luận: " Căn cứ vào toàn bộ tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án cũng như các tài liệu do cơ quan thanh tra Bộ công an, Công an Hà Nội, Viện kiểm sát nhân dân Hà Nội xác minh khiếu nại của ông Dương Văn Thực và bà Dương Thị Nga, Uỷ ban thẩm phán Toà án nhân dân thành phố Hà Nội nhận thấy rằng: - Việc điều tra thu thập chứng cứ và xét xử của các cơ quan tiến 22 hành... tác điều tra xét xử phải thận trọng, tuân thủ đúng quy định của pháp luật và phải thực hiện đúng các nguyên tắc trong quá trình điều tra xét xử theo pháp chế xã hội chủ nghĩa 27 V Những nhận xét, đánh giá về cách xử lý tình huống đã được tiến hành trong thực tiễn Sau khi vụ việc được đưa ra công luận, lãnh đạo công an thành phố đã chỉ thị cho Công an quận Hoàn Kiếm tiến hành kiểm tra, xem xét một cách... dù rất chậm Đây cũng là bài học về lối làm việc, cần phải giải quyết khiếu kiện của một dân một cách nhanh chóng và quyết liệt chứ không được chậm trễ như thế, việc còn lại phải xử lý những người làm sai trong vụ án này, cần phải xử lý nghiêm và công bằng Tôi không nói xử lý nặng hay nhẹ mà yêu cầu phải xử lý thật công bằng, với dân thì xử lý như vậy còn cán bộ làm sai thì lờ đi là không được" Với... viên Nguyễn Hữu Hiệp - Phê bình đối với Bùi Đình Doãn Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàn Kiếm cũng đã có kỷ luật đối với các ông bà: + Kỷ luật về Đảng: - Cảnh cáo đối với Đảng viên Vũ Ngọc Tuyên - Chánh án Toà án nhân dân quận Hoàn Kiếm - Cảnh cáo đối với Vũ Thị Kim Thư - Phó viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàn Kiếm và kiểm sát viên thụ án + Xử lý hành chính: - Chuyển bà Vũ Thị... các tài liệu, chứng cớ để cung cấp cho cơ quan bảo vệ luật pháp cấp trên có thẩm 20 quyền xử lý đúng pháp luật và sớm công khai trước công luận những thông tin đầy đủ chính xác về vụ việc này" IV Kết quả của việc giải quyết tình huống Sau khi vụ việc được đưa ra công luận, lãnh đạo công an thành phố chỉ thị cho công an quận Hoàn Kiếm tiến hành kiểm tra xem xét một cách nghiêm túc với tinh thần xử lý... dưới xét xử oan sai, việc làm đó thể hiện tính nhân đạo, tính nghiêm minh của pháp chế XHCN, vừa thể hiện nguyên tắc độc lập trong xét xử, vừa thực hiện nguyên tắc tập trung trong hoạt động của hệ thống cơ quan tư pháp Việt Nam Thanh tra Bộ công an, Công an Hà Nội, Viện Kiểm sát nhân dân Hà Nội đã cử đoàn công tác lên xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, 28 tỉnh Sơn La (Tháng 01 năm 2003) để thu thập tài liệu, ... được tài liệu xác minh thêm của vụ án bà Dương Thị Nga, trong đó có Biên bản vụ việc, chữ ký, dấu xác nhận của chính quyền xã Chiềng Sơ cùng các nhân chứng xác nhận là bà Nga có đầy đủ chứng cứ ngoại phạm vụ án này Uỷ ban thẩm phán Toà án nhân dân thành phố Hà Nội đã mở phiên toà để xét xử giám đốc thẩm vụ án hình sự bị cáo Dương Thị Nga và đã kết luận: - Việc điều tra thu thập chứng cứ và xét xử của... phải được kịp thời xử lý nghiêm minh Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất và phục hồi danh dự 11 Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác " Liên quan đến việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản của công dân, Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định tại Điều139, Chương XIII “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản 1 Người nào... kêu oan cho vợ, các cơ quan bảo vệ pháp luật cấp thành phố và trung ương đã tổ chức nhiều cuộc họp để xem xét cụ thể vụ án (riêng cấp Trung ương đã có tới 7 cuộc họp) Ngày 24/4/2003, Uỷ ban thẩm phán Toà án nhân dân thành phố Hà Nội đã mở phiên toà xét xử, nhận định việc điều tra, thu thập chứng cứ, xét xử của các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự áp dụng chưa đúng quy định của pháp luật hình sự về. .. nghị, kháng cáo” Dư luận xã hội bức xúc vì một vụ việc bắt người, giam giữ, truy tố và xét xử oan sai kể trên lại do đồng thời cả ba cơ quan bảo vệ pháp luật là Công an quận Hoàn Kiếm, Viện kiểm sát nhân dân quận 13 Hoàn Kiếm và Toà án nhân dân quận Hoàn Kiếm mắc sai phạm; Vấn đề xã hội quan tâm, cần được lí giải ở đây là: + Có đúng là bà Dương Thị Nga đã phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của công dân . tố và xét xử với mức án 04 tháng tù giam Vụ việc bắt người, giam giữ, truy tố và xét xử oan sai kể trên lại xảy ra giữa thủ đô Hà Nội đã được dư luận. và xét xử đối với Dương Thị Nga về hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản công dân đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của dư luận xã hội vì những kết luận