PHẦN MỞ ĐẦU
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀ
Trong thế kỷ XXI, Việt Nam đứng trước thách thức lớn trong việc khẳng định vị thế của mình trong nền văn minh trí tuệ và kinh tế toàn cầu Để thực hiện ước mơ "sánh vai với các cường quốc năm châu" của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Đảng nhấn mạnh việc phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao Giáo dục Việt Nam đang được đổi mới mạnh mẽ theo 4 khuyến cáo của UNESCO, nhằm nâng cao dân trí, phát triển nhân lực và bồi dưỡng nhân tài Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI khẳng định rằng giáo dục phải đổi mới căn bản, toàn diện, hướng tới chuẩn hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nền kinh tế tri thức, đồng thời đảm bảo công bằng xã hội và cơ hội học tập suốt đời cho mọi công dân.
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) theo hướng “lấy người học làm trung tâm” là một trong những vấn đề quan trọng trong giáo dục nước ta hiện nay Mục tiêu là giúp học sinh (HS) phát triển động cơ học tập đúng đắn, chủ động và sáng tạo Theo Điều 28 của Luật Giáo dục năm 2005, PPDH cần phát huy tính tích cực, tự giác, và sáng tạo của HS, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học và môn học Đồng thời, cần bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, và tạo ra niềm vui, hứng thú trong học tập cho HS.
Chương trình giáo dục phổ thông theo quyết định 6/2006/QĐ-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của học sinh Điều này cần phù hợp với đặc trưng môn học và đặc điểm đối tượng học sinh, đồng thời tạo điều kiện cho từng lớp học Chương trình cũng nhấn mạnh việc bồi dưỡng phương pháp tự học, hợp tác và rèn luyện kỹ năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn, góp phần tác động tích cực đến tình cảm, mang lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm trong học tập cho học sinh.
Mĩ Thuật (MT) là môn học quan trọng cho HS từ mầm non đến THCS tại Việt Nam, góp phần phát triển toàn diện con người và hình thành kỹ năng cần thiết Môn học này không chỉ giúp HS hiểu biết về vẽ và vẻ đẹp văn hóa dân tộc, mà còn rèn luyện nhận thức và các đức tính cần có Tuy nhiên, nhiều HS, đặc biệt ở THCS, gặp khó khăn trong việc học và thực hành MT Điều này đặt ra câu hỏi về cách học hiệu quả và lợi ích của môn học trong xã hội và tương lai của HS Ngoài ra, giáo viên cũng cần tìm cách nâng cao chất lượng giảng dạy và khơi dậy hứng thú, tính sáng tạo cho HS trong quá trình học tập.
Thực tế dạy học môn Mĩ thuật hiện nay cho thấy nhiều giáo viên vẫn chủ yếu áp dụng phương pháp truyền thống, dẫn đến việc học sinh học tập một cách thụ động và thiếu sáng tạo Mặc dù một số học sinh tự tìm ra phương pháp học hiệu quả, phần lớn vẫn phụ thuộc vào công cụ hỗ trợ mà không chủ động trong quá trình học Kết quả học tập vì thế không khả quan, ảnh hưởng đến khả năng giải quyết nhiệm vụ và phát triển các kỹ năng cơ bản của môn học Do đó, việc đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục.
Mĩ thuật không chỉ giúp học sinh nâng cao hứng thú học tập mà còn phát triển kỹ năng sáng tạo Qua môn học này, các em được bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ, khả năng cảm nhận và đánh giá cái đẹp Mặc dù chương trình Mĩ thuật lớp 9 có số tiết phân phối hạn chế, nhưng tầm quan trọng của nó trong việc phát triển toàn diện cho học sinh là không thể phủ nhận.
Môn học có 18 tiết, trong đó phần lớn thời gian dành cho thực hành vẽ trang trí với nội dung gần gũi với học sinh Vấn đề đặt ra là làm thế nào để phát huy tính sáng tạo của học sinh trong quá trình thực hành, điều này cần có phương pháp dạy học phù hợp để giải quyết.
Dựa trên thực tế giảng dạy và học tập môn Môi trường, đặc biệt là lớp 9, cùng với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này, tôi xin mạnh dạn đề xuất thực hiện một đề tài nhằm giải quyết các câu hỏi đã được nêu ra.
Để phát huy tính sáng tạo trong môn Mỹ thuật cho học sinh lớp 9, bài vẽ trang trí túi xách là một phương pháp hiệu quả Năm học 2020 - 2021, việc áp dụng những biện pháp sáng tạo trong giảng dạy sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng nghệ thuật và tư duy sáng tạo Qua đó, giáo viên có thể khuyến khích học sinh thể hiện cá tính và ý tưởng riêng trong từng sản phẩm nghệ thuật.
MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Khơi dậy sự say mê và hứng thú cho học sinh trong môn Mỹ thuật sẽ giúp các em tích cực sáng tạo, từ đó tạo ra những sản phẩm đẹp, đa dạng và phong phú.
Tạo cho các em tính tự giác hăng hái trong giò thực hành.
Để phát huy năng khiếu hội họa và tính sáng tạo của học sinh, giáo viên cần áp dụng các phương pháp dạy học hiệu quả, nhằm đảm bảo 100% học sinh có tinh thần tự giác, tích cực và hứng thú trong việc rèn luyện Nhờ đó, các em sẽ tạo ra nhiều sản phẩm nghệ thuật đẹp, góp phần nâng cao chất lượng môn Mỹ thuật lớp 9 Qua những sản phẩm này, giáo viên có thể phát hiện và bồi dưỡng thêm năng khiếu cho những học sinh có tiềm năng.
Mĩ thuật để các em tham gia các hội thi đạt kết quả cao nhất.
NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
Nhiều học sinh chưa chú ý và hứng thú trong việc học môn Mĩ thuật có thể xuất phát từ phương pháp giảng dạy của giáo viên hoặc do bản thân học sinh không có niềm đam mê và năng khiếu trong lĩnh vực hội họa Việc tìm hiểu nguyên nhân này là cần thiết để cải thiện chất lượng giảng dạy và khơi dậy sự sáng tạo, tự giác của học sinh trong quá trình học tập.
Nhiều học sinh có năng khiếu nghệ thuật nhưng thiếu sự sáng tạo trong tác phẩm của mình, thường chỉ hoàn thành bài vẽ một cách qua loa để nộp Họ không tham gia vào các đội năng khiếu và không hứng thú với các cuộc thi giải thưởng mỹ thuật, như "Nét cọ tuổi thơ" do ngành tổ chức Nguyên nhân có thể xuất phát từ áp lực học tập, thiếu động lực hoặc không được khuyến khích phát triển khả năng sáng tạo.
Giáo viên cần giải quyết hiệu quả các nguyên nhân để nâng cao chất lượng tiết dạy Mĩ thuật, từ đó giúp học sinh yêu thích môn học và phát huy khả năng sáng tạo, tạo ra nhiều sản phẩm nghệ thuật đẹp Đặc biệt, việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu sáng tạo sẽ góp phần nâng cao kỹ năng trong môn Mĩ thuật.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Phương pháp quan sát trực quan
Phương pháp rèn luyện, thực hành
Phương pháp trải nghiệm sáng tạo
Phương pháp nhận xét đánh giá kết quả, thi đua khen thưởng, động viên khích lệ.
Phương pháp sử dụng tranh ảnh, đồ vật thật, phong phú đa dạng và đẹp
PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu nguyên nhân khiến một số học sinh thiếu hứng thú và chú ý trong môn Mĩ thuật là cần thiết, vì điều này ảnh hưởng đến kết quả học tập của các em Dựa trên những phân tích đó, giáo viên cần lựa chọn và áp dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh, từng lớp học và từng tiết dạy trong chương trình.
Học sinh THCS An Bình, khối 9 gồm 7 lớp với tổng số 233 học sinh Luyện tập thực hành ở lớp, ở trường và luyện tập thực hành ở nhà.
Nghiên cứu này tập trung vào việc phát huy tính sáng tạo và hứng thú học tập của học sinh thông qua các hoạt động thực hành tại lớp và rèn luyện tại nhà Kết quả được so sánh giữa đầu năm học 2020-2021 và học kỳ I năm học 2020-2021, nhằm đánh giá sự tiến bộ và hiệu quả của các phương pháp giảng dạy.
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Học sinh khối 9 trường THCS Bình An, gồm 233 học sinh.
NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN
Mỹ thuật là môn học thiết yếu trong chương trình giáo dục phổ thông hiện nay, giúp học sinh tiếp cận giá trị cuộc sống Nâng cao chất lượng giảng dạy môn mỹ thuật, đặc biệt ở bậc THCS và lớp 9, là yêu cầu cấp thiết nhằm thực hiện dạy học lấy người học làm trung tâm Môn mỹ thuật không chỉ cung cấp kiến thức về nghệ thuật thời nhà Nguyễn mà còn giáo dục các kỹ năng cơ bản, tình yêu quê hương và khả năng trình bày cái đẹp Quá trình học mỹ thuật bắt đầu sớm sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn cho học sinh, trong đó phát huy tính sáng tạo là nhiệm vụ quan trọng của giáo viên để đạt kết quả cao trong giờ thực hành.
GV trong quá trình dạy học môn này là quyết định, mà các PPDH là con đường để hoạt động dạy học đạt hiệu quả tối ưu.
Mặc dù ngành giáo dục đã nỗ lực đổi mới nội dung và phương pháp dạy học (PPDH), hiệu quả của quá trình này vẫn chưa đạt được như mong đợi Một trong những nguyên nhân chính là nội dung và chương trình chưa phù hợp, cùng với việc giáo viên chậm đổi mới phương pháp và ngại tiếp thu cái mới Điều này dẫn đến việc hầu hết học sinh không có hứng thú với môn học, và nếu có, thường là do áp lực từ gia đình và xã hội, mà không phải từ sự tự giác hay phương pháp học tập hiệu quả Thực trạng này đặt ra nhiều câu hỏi lớn cho ngành giáo dục và giáo viên bộ môn môn học cần tìm ra lời giải đáp.
2 Cơ sở lý luận khoa học
Sáng tạo là khả năng con người thể hiện trong các lĩnh vực và hoạt động, mang lại những thành quả mới và tích cực Nhiều người nghĩ rằng sáng tạo là tài năng bẩm sinh, nhưng thực tế, gia đình, nhà trường và thầy cô giáo đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng này ở học sinh Những thách thức và yêu cầu hàng ngày giúp mở rộng tư duy và hiểu biết của học sinh, đồng thời tạo điều kiện để các em tự tin hơn vào quan điểm của mình Trong dạy học, việc phát huy tính sáng tạo, đặc biệt là trong môn học môi trường cho học sinh lớp 9, là rất cần thiết để khuyến khích sự sáng tạo không ngừng và tích cực trong học tập.
MT lớp 9 có những vai trò cơ bản sau:
Trong nền giáo dục Việt Nam, phương pháp dạy học môn Môi trường thường dựa vào mô hình chuyển giao kiến thức một chiều từ giáo viên đến học sinh Để phát huy tính sáng tạo, cần đưa học sinh vào trung tâm của quá trình học tập Điều này đòi hỏi giáo viên phải thực hiện các phương pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh, từ đó tạo điều kiện cho học sinh trở thành trung tâm của quá trình dạy học.
Thay đổi chất lượng dạy học môn môi trường sẽ được nâng cao khi phát huy tính sáng tạo của học sinh Điều này có nghĩa là thay vì chỉ truyền đạt kiến thức một chiều, giáo viên cần chuyển sang vai trò hỗ trợ, khuyến khích học sinh tự học và sáng tạo Sự thay đổi này không chỉ yêu cầu giáo viên đổi mới phương pháp dạy học mà còn thúc đẩy học sinh chủ động thực hiện các yêu cầu học tập, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục.
Thay đổi hình thức dạy học môn Môi trường: Trước đây, giáo viên thường chú trọng vào việc ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng của học sinh Tuy nhiên, việc khuyến khích tính sáng tạo trong học tập sẽ là nền tảng cho sự phát triển các kỹ năng và sự chủ động của học sinh trong quá trình học.
Từ đó, quá trình và hình thức dạy học sẽ thay đổi theo chiều hướng chủ động của HS.
THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI
Trường THCS Bình An là trường học nằm trên địa bàn xã Bình An, huyện
Trường XX tại tỉnh Bình Dương đã nhận được sự quan tâm đáng kể từ địa phương và sự hỗ trợ nhiệt tình từ Ban đại diện cha mẹ học sinh cùng các tổ chức xã hội trong công tác giáo dục Đội ngũ giáo viên tại trường đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm cao và đạt chuẩn chuyên môn Các tổ chức đoàn thể trong trường hoạt động đồng đều và thể hiện sự thống nhất trong lãnh đạo Chi bộ nhà trường đóng vai trò lãnh đạo toàn diện, chỉ đạo chặt chẽ các phong trào hoạt động Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học được bổ sung hàng năm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy và học, đặc biệt là trong dạy học môi trường.
Trong những năm gần đây, phụ huynh đã nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của giáo dục trong việc phát triển con em mình, thể hiện tinh thần hưởng ứng mục tiêu "xã hội hóa giáo dục" Sự quyết tâm và nỗ lực của tập thể nhà trường, cùng với niềm tin của phụ huynh, đã góp phần nâng cao chất lượng học sinh đáng kể so với các năm học trước Năm học này, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương, cùng với trường THCS Bình An, tiếp tục thực hiện Nghị quyết số
Để thực hiện hiệu quả phong trào “dạy tốt, học tốt” trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội Việc triển khai các giải pháp đột phá và lâu dài sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh Đặc biệt, trong việc cải thiện chất lượng dạy học môn Môi trường, tôi đã tiến hành tìm hiểu và thống kê những thuận lợi cũng như khó khăn trong quá trình giảng dạy, từ đó đề xuất các phương hướng và biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy môn học này.
1 Những thuận lợi và khó khăn
Chính sách của Đảng và Nhà nước luôn đặt giáo dục, đặc biệt là giáo dục trung học cơ sở, lên hàng đầu Chiến lược giáo dục chú trọng đến việc phát triển toàn diện con người về các khía cạnh văn hóa, trí tuệ, thể chất và thẩm mỹ, trong đó môn học môi trường (MT) đóng vai trò quan trọng.
- Các cấp quản lí ngành Giáo dục luôn quan tâm chỉ đạo sát sao, đặc biệt là chất lượng giáo dục HS.
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu và các tổ chức, đoàn thể trong nhà trường trong các hoạt động giáo dục.
- Công tác xã hội hóa giáo dục ở địa phương được nâng cao, các tổ chức đoàn thể tham gia nhiệt tình.
- Đội ngũ GV nhiệt tình, đa số có năng lực và tâm huyết đối với chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng môn MT nói riêng.
Phụ huynh ngày càng chú trọng đến việc học tập của con em mình, thường xuyên liên lạc và trao đổi với giáo viên cũng như các đơn vị liên quan trong trường để nắm bắt tình hình học tập của các em.
- Cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học HS ngày càng được trường và các cấp quan tâm đầu tư
Nhu cầu học tập môn Mỹ Thuật của một bộ phận học sinh còn hạn chế, phần lớn do nhận thức chưa đầy đủ Nhiều phụ huynh vẫn chưa quan tâm đúng mức đến sự phát triển nghệ thuật của con em mình, dẫn đến việc xem môn học này như một môn phụ không quan trọng.
- Phong tục tập quán, văn hóa vùng miền, đặc điểm tâm lí, cũng ảnh hưởng đến chất lượng học tập môn MT của các em.
- Kỹ năng sáng tạo trong học tập của HS nhìn chung là chưa cao, dẫn đến chất lượng và kết quả học tập chưa được như kỳ vọng.
Các hình thức và công cụ liên lạc cũng như hướng dẫn học tập của giáo viên hiện vẫn còn hạn chế Vì vậy, mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong việc hỗ trợ học sinh, nhưng kết quả đạt được vẫn chưa đồng đều.
- Đời sống kinh tế của gia đình HS còn gặp nhiều khó khăn cũng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng học tập của các em.
2 Những kết quả đạt được và hạn chế
* Những kết quả đạt được:
HS đã nhận thức rõ vị trí và tầm quan trọng của môn Moral Education (MT) trong quá trình học tập, rèn luyện và phát triển đạo đức Môn học này không chỉ giúp bồi dưỡng nhân cách mà còn trang bị cho học sinh kỹ năng ứng xử trong các tình huống thực tế của cuộc sống.
Học sinh có cơ hội tham gia các hoạt động học tập, vui chơi và các hội thi “Giải thưởng Mĩ thuật” được tổ chức hàng năm tại huyện và tỉnh, từ đó hòa nhập tốt hơn với cộng đồng Đặc biệt, các em được tiếp xúc với các giá trị thẩm mỹ và thực hành nghệ thuật Trong các cuộc thi, học sinh đã xuất sắc đạt được giải C vẽ tranh tập thể, 3 giải C vẽ tranh cá nhân, 1 giải khuyến khích cá nhân, 1 giải C cấp tỉnh và 1 giải khuyến khích cấp tỉnh.
Hình ảnh HS nhận giải thưởng trong hội thi giải thưởng Mĩ thuật
Hình ảnh HS tham gia thi vẽ tranh trong hội thi giải thưởng Mĩ thuật
Hình ảnh HS tham gia thi vẽ tranh trong hội thi giải thưởng Mĩ thuật
- Phụ huynh đã có những thay đổi nhận thức về vai trò của việc học MT và nhu cầu được học MT của con em mình.
Chất lượng giáo dục đang được cải thiện đáng kể, với hầu hết học sinh đạt tiêu chuẩn về kiến thức và kỹ năng môn học Đa số học sinh có thái độ tích cực và kỹ năng cần thiết để sử dụng như một công cụ học tập và khám phá kiến thức trong cuộc sống.
Sự hợp tác chặt chẽ giữa đồng nghiệp, cơ quan chức năng, ban giám hiệu, các đoàn thể trong nhà trường và học sinh đã đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả dạy học và tổ chức các phương pháp dạy học (PPDH).
HS bị ảnh hưởng bởi nền giáo dục gia đình và cộng đồng, hạn chế cơ hội tham gia các hoạt động trải nghiệm và các cuộc thi mỹ thuật, như cuộc thi nét cọ tuổi thơ do huyện và tỉnh tổ chức.
- Phụ huynh chưa tích cực giúp con em mình trong quá trình học tập, đặc biệt là học tập môn MT
Một số học sinh vẫn chưa hòa đồng, có tâm lý ngại giao tiếp và thiếu sự chủ động trong học tập Ngoài ra, một số em cũng không có năng khiếu hội họa và sáng tạo trong môn Mỹ Thuật.
3 Nguyên nhân của những kết quả đạt được và hạn chế
Các nguyên nhân, các yếu tố tác động dẫn đến những thành công là:
- Được sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên của các cấp quản lí giáo dục, Chi bộ, Ban giám hiệu.
- Đội ngũ GV có chuyên môn, nghiệp vụ và tinh thần trách nhiệm cao trong quá trình giảng dạy.
Học sinh ngày càng nắm vững các phương tiện và cơ sở vật chất của nhà trường, đặc biệt là trong việc tiếp cận công nghệ thông tin và khoa học kỹ thuật Nhờ đó, các em có sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức về thái độ và mục tiêu học tập môn Môi Trường.
Nguyên nhân, các yếu tố tác động làm cho kỹ năng tự học của HS còn hạn chế là:
- Nội dung chương trình học chưa thực sự phù hợp, GV hạn chế về nghiệp vụ, chậm đổi mới PPDH nên khó có biện pháp giáo dục phù hợp
Kênh liên lạc giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh học sinh hiện còn hạn chế, thiếu tính cụ thể và liên tục Điều này gây khó khăn trong việc phối hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường.
- Thời lượng chương trình môn học còn ít, chưa đáp ứng được yêu cầu rèn luyện, thực hành để nâng cao tính sáng tạo trong thẩm mỹ cho HS.
BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Nghị quyết 09/2012/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh đề ra mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn 2012 – 2015, với định hướng phát triển bền vững đến năm 2020 Nghị quyết này tập trung vào việc cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên và đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh Đồng thời, nghị quyết cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, ngành và cộng đồng trong việc thực hiện các giải pháp giáo dục hiệu quả.
- Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học 2020 - 2021 của nhà trường, các tổ chuyên môn.
- Thực trạng chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng học tập, kĩ năng sáng tạo của HS trong môn MT nói riêng.
2 Nội dung, giải pháp và cách thức thực hiện
2.1 Nội dung, phương pháp thực hiện
- Nâng cao khả năng sáng tạo, chất lượng và hứng thú học tập môn MT cho học sinh.
Khuyến khích học sinh áp dụng các biện pháp sáng tạo trong học tập môn Mỹ thuật, đặc biệt là trong việc trang trí túi xách Tổ chức các hoạt động nhằm phát huy tính sáng tạo của học sinh, giúp các em phát triển kỹ năng cá nhân và thể hiện bản thân qua các sản phẩm nghệ thuật.
- Kết hợp cùng với GV các môn học khác nhằm thống nhất phương pháp và cách thức giáo dục HS.
- Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá quá trình học tập của HS.
- Tích cực sử dụng công nghệ thông tin và khuyến khích HS sử dụng công nghệ thông tin và quá trình học tập và giảng dạy môn MT.
- Nghiên cứu tổng hợp, phân loại tài liệu.
- Phân tích, liên hệ thực tiễn.
- So sánh, đối chiếu với thực tế.
- Kiểm tra đánh giá kết quả.
Sáng tạo là một năng lực quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực Mỹ Thuật, nơi phát triển tính sáng tạo là yêu cầu thiết yếu Đối với giáo viên giảng dạy môn Mỹ Thuật, việc khuyến khích sự sáng tạo của học sinh trong quá trình học là một nhiệm vụ quan trọng và liên tục Với nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, tôi đã áp dụng các giải pháp nhằm nâng cao tính sáng tạo cho học sinh, đặc biệt trong bài vẽ trang trí túi xách.
* Biện pháp 1: Làm rõ những kiến thức cơ bản về tạo dáng và vẽ trang trí túi xách cho HS.
Trong chương trình môn Mỹ thuật, phần lớn kiến thức lý thuyết thường được lồng ghép trong các bài thực hành do thời gian hạn chế Giáo viên không chỉ hướng dẫn học sinh thực hành mà còn cần truyền đạt kiến thức lý thuyết, điều này khiến việc truyền tải đầy đủ nội dung trong 45 phút trở nên khó khăn Đặc biệt, trong bài tạo dáng và trang trí túi xách, giáo viên cần dành thời gian để giải thích những kiến thức cơ bản về tạo dáng và vẽ trang trí, giúp học sinh có nền tảng vững chắc để phát huy tối đa năng lực sáng tạo Do đó, giáo viên cần làm rõ một số kiến thức cơ bản thiết yếu cho học sinh.
Hướng dẫn học sinh nắm vững các khái niệm cơ bản và sử dụng dẫn chứng thực tế cùng hình ảnh cụ thể sẽ giúp các em dễ dàng tiếp cận và sáng tạo những kiểu dáng, họa tiết trang trí ấn tượng cho túi xách.
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tạo dáng và trang trí túi xách thuộc loại bài trang trí ứng dụng, nhấn mạnh tính thực tiễn trong việc sử dụng Cần chú ý đến kiểu dáng, họa tiết, màu sắc và bố cục phù hợp với yêu cầu sử dụng Giáo viên nên cân nhắc và lựa chọn những kiến thức trọng tâm nhất để đảm bảo phù hợp với nội dung bài học và thời gian giảng dạy.
Để giúp học sinh tìm kiếm các mảng hình hiệu quả, trước tiên cần hướng dẫn các em thói quen suy nghĩ kỹ lưỡng Bước đầu, học sinh nên tập trung vào việc xác định các đường, nét và mảng hình, từ đó tạo nên một bố cục hợp lý cho tác phẩm của mình.
Tùy thuộc vào đối tượng học sinh và nội dung bài học trang trí túi xách, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh cách sáng tạo kiểu dáng và họa tiết phù hợp Trước khi bắt đầu, học sinh cần xác định diện tích cần trang trí thuộc hình dạng nào như hình vuông, hình tròn hay hình tam giác Dựa trên đó, giáo viên sẽ giúp học sinh tìm kiếm họa tiết hoa lá hoặc động vật có hình dáng tương tự, đơn giản hoặc cách điệu, để vẽ lên túi xách sao cho hài hòa với diện tích đã xác định.
HS, các em sẽ biết mở rộng kiến thức trong mỗi bài dạy của GV mà tìm tòi, sáng tạo vào nội dung thực hành của mình
* Biện pháp 2: Phát triển khả năng quan sát để tăng tính sáng tạo cho HS.
Quan sát là hoạt động quan trọng trong Mĩ thuật nói chung và người làm
Trong lĩnh vực mỹ thuật, việc tạo dáng và trang trí túi xách đòi hỏi giáo viên (GV) cần tổ chức và hướng dẫn học sinh (HS) quan sát các mẫu túi xách thực tế để phát triển sự sáng tạo trong sản phẩm của mình Phương pháp quan sát đóng vai trò quan trọng trong môn vẽ trang trí, giúp HS tìm hiểu và khám phá vẻ đẹp của đối tượng, từ đó tạo ra những bài vẽ trang trí đẹp và sáng tạo hơn GV nên định hướng cho HS quan sát các đối tượng như công trình kiến trúc, sản phẩm mỹ thuật ứng dụng, và các bài trang trí từ cơ bản đến phức tạp, để nâng cao khả năng nhận xét, đánh giá và cảm nhận tính thẩm mỹ.
Hình ảnh một số mẫu túi xách thật học sinh quan sát để tăng tính sáng tạo.
Giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách quan sát và phân tích các sản phẩm mỹ thuật về bố cục, chất liệu, đường nét và màu sắc để phát triển phương pháp quan sát hiệu quả, từ đó hình thành tính thẩm mỹ trong đánh giá Việc này giúp học sinh nắm bắt đặc điểm của sự vật, phát triển trí tưởng tượng phong phú và cảm xúc thẩm mỹ, đồng thời tránh phản ánh sai lệch về thực tế Qua quá trình quan sát và nhận xét, học sinh sẽ hình thành thị hiếu thẩm mỹ, phát huy tính sáng tạo và trân trọng cái đẹp Trong quá trình hướng dẫn, giáo viên cũng nên khuyến khích học sinh phân tích các tư liệu từ tranh ảnh, sách báo, và các tác phẩm của bạn bè hoặc người thân, đồng thời nhấn mạnh rằng học sinh không được sao chép.
HS sao chép GV phải có hình thức phê bình nghiêm khắc.
* Biện pháp 3: Nâng cao tính sáng tạo hoạ tiết trang trí đối với các bài vẽ cơ bản.
Giáo viên cần hướng dẫn học sinh hiểu rõ nội dung và yêu cầu của bài trang trí, đặc biệt là trang trí túi xách với các dạng hình như hình vuông, hình tròn hay hình chữ nhật Học sinh cần phân chia các mảng chính và phụ, đồng thời tìm kiếm họa tiết phù hợp với từng hình dạng Trước khi vẽ minh họa, giáo viên nên khuyến khích học sinh nghiên cứu kỹ các mảng hình và lựa chọn họa tiết như hoa, lá, côn trùng hay chim thú tương ứng Các họa tiết này cần được thiết kế đơn giản hoặc cách điệu để tạo nên sự phong phú và thu hút cho bài vẽ.
Giáo viên nên khuyến khích học sinh tự do phát triển cảm xúc và tư duy sáng tạo khi trang trí túi xách, đồng thời hướng dẫn các em tìm kiếm họa tiết phù hợp với kiểu dáng túi Các họa tiết chính có thể bao gồm hình tam giác, hình tròn, hình vuông hoặc hình thoi, từ đó giúp học sinh phác thảo những đường nét đơn giản để tìm hình.
Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tìm kiếm họa tiết có hình dáng và cấu trúc đẹp, phù hợp với nội dung bài học về tạo dáng và trang trí túi xách Để phát triển tính sáng tạo, giáo viên nên hướng dẫn học sinh chia nhỏ các hình cơ bản thành những phần bằng nhau, đồng thời làm nổi bật hình ảnh chính và hình ảnh phụ Dựa vào các mảng hình đã phân chia, học sinh sẽ chọn và tìm họa tiết để trang trí túi xách một cách hợp lý.
Hình ảnh một số mẫu tạo dáng và trang trí túi xách của HS.
Khi học sinh chọn hình dáng túi xách như vuông, chữ nhật hay tròn, giáo viên cần hướng dẫn các em cách suy nghĩ và phân chia theo ý thích, nhưng vẫn phải đảm bảo sự cân đối, hài hòa và đẹp mắt Học sinh nên tránh việc phân chia quá vụn vặt, vì điều này có thể làm cho việc trang trí túi xách trở nên mất cân đối và thiếu sự hài hòa.
Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tìm kiếm hoạ tiết theo sở thích cá nhân, từ đó khuyến khích tính tự giác, độc lập và sáng tạo trong việc trang trí túi xách Điều này sẽ mang lại sự phong phú và đa dạng về kiểu dáng, màu sắc, hoạ tiết, đường nét và cách sắp xếp bố cục trong các sản phẩm của học sinh Qua đó, học sinh cũng sẽ phát triển khả năng nhìn nhận và tư duy sáng tạo, góp phần tạo nên cái đẹp trong các bài vẽ trang trí.
* Biện pháp 4: Xây dựng không gian sáng tạo cho HS. Đối với các hoạt động liên quan đến nghệ thuật, trong đó bao gồm
HIỆU QUẢ
Để đánh giá hiệu quả của các biện pháp áp dụng trong dạy môn Mĩ thuật và phát triển kĩ năng sáng tạo cho học sinh, tôi đã tiến hành thực hiện các biện pháp này nhằm điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy của mình.
- Đối tượng: HS khối 9, thuộc các lớp tôi được phân công giảng dạy môn
- Nội dung áp dụng bao gồm:
+Khả năng nắm kiến thức cơ bản;
+Kĩ năng sáng tạo họa tiết;
+Kĩ năng thực hành tại nhà
+Kĩ năng sáng tạo từ những nguyên vật liệu tái chế.
- Các bước trước khi chưa áp dụng các biện pháp và sau khi áp dụng các biện pháp.
1.1 Kết quả đầu năm học 2020-2021 khi chưa áp dụng các biện pháp đã nêu trong đề tài. Đầu năm học
Học sinh yêu thích học MT
Tỉ lệ Học sinh không thích học MT
1.2 Kết quả học kì I năm học 2020-2021 khi đã áp dụng các giải pháp đã nêu trong đề tài. Đầu năm học
Học sinh yêu thích học MT
Tỉ lệ Học sinh không thích học MT
Sau khi áp dụng các biện pháp mới, tôi nhận thấy học sinh rất yêu thích môn Mỹ thuật Các em tích cực tham gia vào hoạt động học tập và thực hành, thể hiện sự sáng tạo phong phú trong các bài vẽ cũng như sản phẩm trải nghiệm Sự nâng cao rõ rệt về mức độ hoàn thành tốt trong các bài vẽ, sản phẩm và bài kiểm tra là điều dễ nhận thấy.
Tỉ lệ HS yêu thích học MT tăng so với đầu năm học 2020-2021 là 98%.
Tỉ lệ học sinh không thích học MT là 2%
Để phát huy tính sáng tạo của học sinh, trường THCS An Bình đã áp dụng nhiều biện pháp kết hợp với việc bồi dưỡng học sinh năng khiếu Trong hội thi giải thưởng Mỹ Thuật huyện Phú Giáo năm 2019-2020, trường đã đạt được những kết quả ấn tượng.
3 giải C vẽ tranh cá nhân.
2 giải khuyến khích vẽ tranh cá nhân.
1 giải C vẽ tranh tập thề.
Hình ảnh học sinh nhận giấy khen tham gia hội thi:
Qua quá trình áp dụng các biện pháp giảng dạy, học sinh trường THCS An Bình đã thể hiện sự hứng thú và nhận thức tốt hơn về kỹ năng và tính sáng tạo trong môn Mỹ Thuật, đặc biệt là trong bài tạo dáng và trang trí túi xách Học sinh tích cực tham gia các hoạt động học tập thực hành, cho thấy sự cải thiện rõ rệt về thái độ và kỹ năng trong môn học này.
Việc áp dụng các biện pháp phát triển tính sáng tạo trong việc tạo dáng và trang trí túi xách cho học sinh không chỉ nhằm mục tiêu xây dựng kỹ năng sáng tạo hiệu quả mà còn hỗ trợ các em trong quá trình học tập và phát triển cá nhân.
GV nhìn nhận lại quá trình dạy học, cách lựa chọn phương pháp và việc áp dụng các biện pháp vào trong dạy học MT tích cực hơn
Một trong những kết quả đáng chú ý là học sinh đã bắt đầu nhận thức rõ hơn về môn học, đồng thời phát triển tính sáng tạo một cách hiệu quả và đa dạng Bên cạnh đó, học sinh cũng dần hình thành thói quen thực hành bài tập về nhà, có ý thức tự học và chịu trách nhiệm hơn với các sản phẩm thực hành của mình.
KẾT LUẬN
1 Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI ĐỐI VỚI VIỆC GIÁO DỤC, DẠY HỌC
Trong mỗi tiết dạy, phương pháp giảng dạy đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá sự thành công hay thất bại của bài học Do đó, việc lựa chọn và áp dụng các biện pháp nhằm phát huy tính sáng tạo của học sinh là một nghệ thuật, thể hiện năng khiếu của giáo viên trong việc truyền đạt hứng thú học tập đến từng học sinh.
Mỗi giáo viên đều có những phương pháp giảng dạy độc đáo nhằm thu hút sự chú ý của học sinh Những giáo viên bộ môn Mĩ thuật biết cách tạo ra không khí lớp học vui tươi và sôi nổi, từ đó khơi dậy nguồn cảm hứng sáng tạo cho học sinh Nhờ vậy, các em luôn háo hức chờ đón giờ học Mĩ thuật.
Giáo viên cần nghiên cứu và sáng tạo các phương pháp dạy học linh hoạt, đa dạng để truyền đạt kiến thức hiệu quả Việc phối hợp các phương pháp phù hợp với từng bài dạy và từng đối tượng học sinh là rất quan trọng.
2 NHỮNG NHẬN ĐỊNH CHUNG VỀ ÁP DỤNG VÀ KHẢ NĂNG VẬN DỤNG
Sau khi áp dụng các biện pháp giảng dạy mới, tôi nhận thấy hiệu quả rõ rệt trong việc phát huy tính sáng tạo của học sinh, đặc biệt là học sinh khối 9 rất yêu thích giờ thực hành môn Mỹ thuật Các em thể hiện sự tích cực và tự giác trong học tập, chất lượng sản phẩm ngày càng nâng cao, cho thấy sự nắm bắt kỹ năng và khả năng tìm tòi sáng tạo Không khí lớp học trở nên sôi nổi và năng động, tạo nền tảng vững chắc cho các em tự tin vận dụng kiến thức vào thực hành và trong các kỳ thi.
Để học sinh đạt yêu cầu về chuẩn kiến thức và kỹ năng, giáo viên cần chú ý đến từng đối tượng học sinh và áp dụng biện pháp dạy học phù hợp Dạy học là quá trình tương tác giữa thầy và trò, dựa trên kế hoạch và chương trình cụ thể, nhằm cung cấp kiến thức mới cho học sinh Bên cạnh việc dạy học, giáo viên còn có nhiệm vụ giáo dục học sinh hình thành và phát triển nhân cách, đồng thời giúp các em biết tôn trọng và yêu quý cái đẹp.
3 BÀI HỌC KINH NGHIỆM Để nâng cao nhận thức, kỹ năng của HS và tính sáng tạo cho HS trong dạy học MT, thì mỗi GV cần xác định rõ điều kiện cơ sở vật chất, đối tượng HS, của mình trong quá trình xây dựng và thực hiện các biện pháp Tuy nhiên, để các biện pháp trên được thành công thì người GV phải cần khuyến khích HS rèn luyện, thực hiện các kỹ năng cơ bản nhằm nâng cao chất lượng các bài thực hành để từ đó làm cơ sở cho sự sáng tạo Qua quá trình triển khai sáng kiến, tôi rút ra một số bàn học kinh nghiệm sau đây:
Nội dung trong đề tài này nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn tiếng MT, đặc biệt là trong việc tạo dáng và trang trí túi xác, áp dụng cho giáo viên và học sinh toàn trường, hoặc riêng cho khối 9.
Mỗi giáo viên cần liên tục nghiên cứu và áp dụng các biện pháp phù hợp nhằm đạt hiệu quả cao nhất cho từng năm học, đồng thời điều chỉnh theo sự thay đổi của đối tượng học sinh Tôi luôn coi trọng những phương pháp đã được đề cập ở trên.
Trong quá trình thực hiện các biện pháp giáo dục, giáo viên cần kiên nhẫn và tránh nóng vội hay áp đặt Họ nên phát triển kỹ năng giao tiếp nghệ thuật với học sinh, luôn đặt quyền lợi của học sinh lên hàng đầu.
HS là ưu tiên hàng đầu, khuyến khích sự sáng tạo tự do và đối xử công bằng Chúng tôi cam kết dành nhiều thời gian và tâm huyết cho các hoạt động dạy học.
Khi thực hiện các biện pháp, cần thường xuyên trao đổi với Ban giám hiệu và đồng nghiệp để kịp thời khắc phục sai lầm và nâng cao chất lượng giải pháp.
Giáo viên cần có kiến thức sâu rộng về mỹ thuật và sự sáng tạo trong giảng dạy để lựa chọn phương pháp phù hợp, nhằm áp dụng hiệu quả cho từng đối tượng học sinh cụ thể.
ĐỀ XUẤT – KIẾN NGHỊ
Giáo viên dạy hội họa cần có chuyên môn vững vàng và đam mê với môn nghệ thuật này Họ cũng phải có năng khiếu hội họa và thường xuyên tham gia các khóa bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn Điều này rất quan trọng để đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học tập hiệu quả.
Giáo viên sẽ tiếp cận dạy học môi trường một cách mới mẻ, từ đó áp dụng các phương pháp dạy học (PPDH) và tổ chức hoạt động dạy học hiệu quả hơn Bài viết cung cấp những PPDH và biện pháp tổ chức bổ sung, giúp nâng cao chất lượng giảng dạy trong lĩnh vực này.
Giáo viên phải chuẩn bị đồ dùng dạy học đầy đủ phong phú, tranh ảnh minh họa đẹp.
Tăng cường dự giờ đồng nghiệp, dự giờ thao giảng cụm để trao đổi kinh nghiệm học tập nâng cao chuyên môn.
Cơ sở vật chất: Phòng học Mĩ thuật rộng, thoáng mát, đầy đủ tiện nghi và đồ dùng học tập phong phú.
Học sinh thường xuyên tham gia các hoạt động học tập ở lớp và ở nhà, tích cực thực hành, rèn luyện bài tập vẽ thêm phong phú
Để chuẩn bị cho việc học hiệu quả, học sinh cần có đầy đủ dụng cụ như bút chì, màu vẽ, giấy và các nguyên vật liệu liên quan đến bài học Đồng thời, việc tạo điều kiện tốt cho môi trường học tập sẽ giúp rèn luyện kỹ năng và nâng cao nhận thức về kiến thức cơ bản, từ đó phát triển tính sáng tạo trong quá trình học.
3 Đối với giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên chủ nhiệm cần nhắc nhở các em học tập tốt, chuẩn bị đầy dủ đồ dùng học tập theo yêu cầu của giáo viên bộ môn.
Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với phụ huynh nhắc nhở, kiểm tra các em thực hiện bài thực hành ở nhà.
Nhắc nhở xử lý kịp thời những em học sinh chưa ngoan, chưa tích cực trong học tập, chưa làm bài tập giáo viên bộ môn giao.
4 Đối với phụ huynh học sinh
Phụ huynh cần quan tâm đến việc học của các em hơn nữ.
Không nên phân biệt và xem môn Mĩ thuật là môn phụ.
Phụ huynh cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập cho trẻ trước khi đến lớp và duy trì liên lạc thường xuyên với giáo viên để theo dõi tình hình học tập của các em.
Nhắc nhở các em học bài, làm bài cô giao.
Ban giám hiệu nhà trường cần thường xuyên quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh trong quá trình học tập Tổ chức các cuộc thi vẽ tranh giữa các lớp sẽ giúp các em thể hiện năng khiếu và phát huy tính sáng tạo, đồng thời rèn luyện bản lĩnh tự tin và năng động Việc động viên và khen thưởng kịp thời những học sinh có thành tích cao trong các hội thi cũng rất quan trọng Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, nhà trường cần tăng cường trang thiết bị và đồ dùng dạy học cho môn Môi trường.
Bài viết này trình bày sáng kiến về "Một số biện pháp nhằm phát huy tính sáng tạo trong môn Mĩ Thuật cho học sinh lớp 9 qua bài vẽ trang trí túi xách" Mục tiêu của sáng kiến là nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục học sinh trở thành những công dân có phẩm chất đạo đức tốt, góp phần xây dựng đất nước Trong quá trình thực hiện, tác giả nhận thấy vẫn còn một số thiếu sót và rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ đồng nghiệp và Hội đồng khoa học để hoàn thiện đề tài.
An Bình, ngày 20 tháng 12 năm 2020
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Bộ giáo dục và Đào tạo (Sách giáo khoa), Âm nhạc và Mỹ thuật lớp 9. NXB Giáo dục.
2 Đặng Vũ Hoạt - Hà Nhật Thăng (1998), Tổ chức hoạt động giáo dục, NXB Giáo dục.
3 BGD&ĐT – Hoạt động ngòai giờ lên lớp – Sách giáo viên - NXB Giáo dục 2003.
4 Nguyễn Đức Hoành (2006), Chuyên đề: Một số Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
5 Nguyễn Thị Nhung (Chủ biên), Học Mỹ thuật theo định hướng phát triển năng lực 9, NXB giáo dục, 2019.
6 Nguyễn Sinh Huy (1997), Giáo dục học, NXB Giáo dục.
7.https://www.slideshare.net/trongthuy1/luan-van-day-mi-thuat-theo-huong- tiep-can-phat-trien-nang-luc-hot.
8.http://giaoan.co/giao-an/de-tai-phuong
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
