Khoá luận tốt nghiệp MụC LụC Trang Lời mở đầu 1 Một số kí hiệu viết tắt .3 Chơng I: Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng tại các ngân hàng thơng mại Việt Nam 4 I/ Tổng quan về ngân hàng thơng mại và dịch vụ ngân hàng .4 1. Ngân hàng thơng mại và các hoạt động cơ bản 4 1.1. Sự ra đời của NHTM và khái niệm NHTM 4 1.2. Các hoạt động cơ bản 5 2. Dịch vụ ngân hàng .8 2.1. Khái niệm dịch vụ ngân hàng .8 2.2. Các loại dịch vụ của NHTM .9 II/ hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của nó đến sự phát triển của dịch vụ ngân hàng .13 1. HNKTQT và nội dung của HNKTQT 13 2. Yêu cầu của WTO, hiệp định thơng mại Việt Mỹ trong lĩnh vực dịch vụ ngân hàng 15 2.1. Yêu cầu của WTO 15 2.2. Yêu cầu của hiệp định thơng mại Việt Mỹ 17 3. Những cơ hội và thách thức đối với ngân hàng thơng mại Việt Nam khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế .20 3.1. Cơ hội của các NHTM Việt Nam .20 3.2. Thách thức đối với NHTM Việt Nam .21 4. Tác động của HNKTQT đến phát triển dịch vụ ngân hàng .24 Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D Khoá luận tốt nghiệp III/ phát triển dịch vụ ngân hàng CủA MộT Số NƯớc và bài học kinh nghiệm cho việt nam .28 1. Trung Quốc .28 2. Philippines .31 3. Singapore 33 4. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn phát triển dịch vụ ngân hàng ở các nớc cho Việt Nam 33 Chơng II: Thực trạng Phát triển dịch vụ ngân hàng của ngân hàng Ngoại Thơng Việt Nam trong những năm gần đây 36 I/ Giới thiệu chung về ngân hàng Ngoại Thơng 36 1. Lịch sử hình thành và cơ cấu tổ chức .36 2. Các dịch vụ cơ bản mà NHNT Việt Nam cung cấp 38 3. Phân tích chung về tình hình hoạt động kinh doanh của NHNT Việt Nam năm 2002 39 II/ Thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng tại NHNT Việt Nam .43 1. Cơ sở pháp lý .44 2. Điều kiện tiếp cận với sản phẩm dịch vụ .46 2.1. Mật độ phục vụ về mặt địa lý .46 2.2. Mức độ đa dạng về sản phẩm dịch vụ .47 2.3. Công tác khách hàng .52 3. Chất lợng dịch vụ mà NHNT cung cấp .54 3.1. Việc ứng dụng công nghệ mới 54 3.2. Trình độ nhân viên 56 4. Hiệu quả kinh doanh dịch vụ 57 4.1. Lợi nhuận ròng trên tài sản có bình quân .57 Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D Khoá luận tốt nghiệp 4.2. Lợi nhuận ròng trên vốn tự có bình quân (ROE) 58 III/ Đánh giá chung những kết quả đạt đợc, những tồn tại và nguyên nhân trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng 59 1. Những kết quả đã đạt đợc .59 2. Một số tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại 62 Chơng III: Một số giải pháp tiếp tục phát triển dịch vụ ngân hàng tại NHNT Việt Nam trong điều kiện HNKTQT 69 I/ Định hớng hoạt động của các NHTM Việt Nam trong tiến trình hội nhập .69 1. Định hớng chung về phát triển hệ thống các NHTM .69 2. Định hớng phát triển dịch vụ của các NHTM Việt Nam .71 II/ Một số giải pháp chủ yếu .73 1. Nhóm giải pháp củng cố tiềm lực tài chính 73 2. Nhóm giải pháp về hiện đại hoá công nghệ 76 3. Nhóm giải pháp đẩy mạnh hoạt động Marketing .79 4. Nhóm giải pháp cơ cấu lại mô hình tổ chức, tăng cờng năng lực điều hành, nâng cao chất lợng nguồn nhân lực của NHNT .83 5. Một số giải pháp khác .88 III/ Một số kiến nghị cụ thể 90 1. Kiến nghị đối với Chính phủ, NHNN 90 2. Kiến nghị đối với NHNT Việt Nam .93 Kết luận 94 Danh mục tài liệu tham khảo .96 Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D Khoá luận tốt nghiệp Lời mở đầu Ngày nay, khu vực hóa và toàn cầu hóa là xu hớng phát triển của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Trớc một thị trờng đợc mở rộng, các nguồn lực dồi dào, nhu cầu đa dạng, việc tham gia vào quá trình hội nhập là chiến lợc không thể không thực hiện nhằm thúc đẩy tốc độ tăng trởng kinh tế các nớc. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế khách quan đó. Việc trở thành thành viên của Hiệp hội các nớc Đông Nam á (ASEAN) tháng 7/1995 và diễn đàn hợp tác kinh tế Châu á Thái Bình Dơng (APEC) tháng 11/1998; kí kết hiệp định thơng mại Việt- Mỹ tháng 7/2000 và xúc tiến đàm phán để gia nhập Tổ chức thơng mại thế giới WTO từ năm 1995 đã chứng tỏ nỗ lực rất lớn của Việt Nam trong công cuộc hòa nhập cộng động quốc tế. Ngành ngân hàng Việt Nam hơn 10 năm đổi mới đã đạt đợc những thành tựu cơ bản: chuyển hệ thống ngân hàng từ một cấp thành hai cấp; hoạch định và thực thi chính sách tiền tệ theo cơ chế thị trờng phù hợp với điều kiện cụ thể của cả nớc ta, góp phần tích cực kiềm chế lạm phát, thúc đẩy tăng trởng và ổn định kinh tế, mở rộng quan hệ đối ngoại về ngân hàng với nhiều nớc và các tổ chức tài chính tiền tệ quốc tế. Tuy nhiên, hoạt động ngân hàng nớc ta hiện còn nhiều bất cập và yếu kém, trình độ về nhiều mặt còn cách khá xa so với ngân hàng các nớc trên thế giới và khu vực. Hội nhập kinh tế quốc tế (HNKTQT) đang ngày càng phát triển cả bề rộng lẫn bề sâu thì bên cạnh cơ hội các ngân hàng thơng mại Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức. Với vị trí đợc khẳng định là khâu then chốt trong quá trình xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trờng, hệ thống ngân hàng thơng mại nớc ta, ngay trong những năm đầu của thế kỉ XXI, cần có những thay đổi tích cực và bứt phá mạnh mẽ trong hoạt động kinh doanh. Có nh vậy hoạt động ngân hàng nớc ta mới rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với các ngân hàng trên thế giới và trong khu vực, mới phát huy đợc vai trò và tác dụng của hệ thống ngân hàng phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nớc. Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 1 Khoá luận tốt nghiệp Ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam là một trong bốn ngân hàng thơng mại quốc doanh lớn nhất nớc ta với kinh nghiệm truyền thống chuyên doanh đối ngoại, đợc đánh giá là ngân hàng đi đầu trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng- liên tục mấy năm gần đây đợc các tổ chức nớc ngoài đánh giá là ngân hàng tốt nhất Việt Nam. Tuy nhiên, so với các ngân hàng nớc ngoài, dịch vụ ngân hàng của ngân hàng Ngoại thơng đang gặp những thách thức lớn bởi còn nhiều yếu kém, tồn tại nh qui mô dịch vụ cung cấp còn nghèo nàn, chất lợng dịch vụ còn cha cao, hiệu quả hoạt động kinh doanh thấp, tình trạng nợ quá hạn cao rất khó có khả năng cạnh tranh với quốc tế.Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài Một số giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng tại ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Kết cấu của khóa luận đợc chia thành 3 chơng nh sau: Chơng I: Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng tại các ngân hàng thơng mại Việt Nam. Chơng II: Thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng của ngân hàng Ngoại Thơng Việt Nam trong những năm gần đây. Chơng III: Một số giải pháp tiếp tục phát triển dịch vụ ngân hàng tại ngân hàng Ngoại Thơng trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 2 Khoá luận tốt nghiệp Một số kí hiệu viết tắt WTO Tổ chức Thơng mại Thế giới WB Ngân hàng Thế giới IMF Quỹ Tiền tệ Quốc tế HNKTQT Hội nhập Kinh tế Quốc tế NHNN Ngân hàng Nhà nớc NHTM Ngân hàng thơng mại NHTMCP Ngân hàng thơng mại cổ phần NHNT Ngân hàng Ngoại thơng NHCT Ngân hàng Công thơng NHNN & PTNTN Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn NHĐT & PT Ngân hàng Đầu t và Phát triển SWIFT Hiệp hội Viễn thông Tài chính liên ngân hàng toàn cầu ATM Máy rút tiền tự động IT Công nghệ thông tin Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 3 Khoá luận tốt nghiệp Chơng I Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng tại các ngân hàng th- ơng mại Việt Nam I/ Tổng quan về ngân hàng thơng mại và dịch vụ ngân hàng. 1. Ngân hàng thơng mại và các hoạt động cơ bản. 1.1. Sự ra đời của NHTM và khái niệm NHTM. Sự phát triển của nền sản xuất hàng hóa đòi hỏi phải có một tổ chức kinh doanh đặc biệt- chuyên kinh doanh tiền tệ và các dịch vụ trong quan hệ vay mợn đó là NHTM, một tổ chức tài chính đợc hình thành lâu đời nhất- từ hơn 2000 năm trớc đây. Kể từ đó đến nay, công nghiệp ngân hàng đã lan rộng từ nền văn minh cổ đại Hy Lạp và La Mã sang văn minh Bắc Âu, Tây Âu rồi trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới. Ngày nay, NHTM và hoạt động của nó đóng vai trò quan trọng trong thể chế tài chính của mỗi nớc. NHTM là một mắt xích hết sức quan trọng của nền kinh tế, có nhiệm vụ đáp ứng các nhu cầu khác nhau về vốn, góp phần tăng tốc độ chu chuyển hàng hóa và tiền tệ, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế và ổn định xã hội. Mỗi nớc trên thế giới đều đa ra một khái niệm riêng về NHTM, tuy nhiên tất cả các khái niệm đều có thể hiểu ngân hàng là một tổ chức kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ với các nội dung chính là: - Nhận tiền gửi và chi trả hộ khách hàng. - Sử dụng số tiền của khách hàng để cho vay. Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 4 Khoá luận tốt nghiệp Theo luật tổ chức tín dụng năm 1997 của nớc cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì NHTM đợc hiểu nh sau: Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng đợc thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan. Theo tích chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng gồm NHTM, ngân hàng phát triển, ngân hàng đầu t, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác và các loại hình ngân hàng khác. NHTM là doanh nghiệp đợc thành lập theo quy định của luật các tổ chức tín dụng và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi để cấp tín dụng, cung cấp dịch vụ thanh toán và thực hiện các hoạt động kinh doanh khác có liên quan. NHTM ra đời xuất phát từ nhu cầu thực tế và cùng với sự phát triển của nền kinh tế, dịch vụ ngân hàng ngày một đa dạng hơn. Có thể nói rằng ngân hàng là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các hoạt động tài chính đa dạng nhất và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kì tổ chức tài chính nào trong nền kinh tế. Tuy vậy, có thể chỉ ra ba chức năng cơ bản của NHTM là chức năng tạo tiền, trung gian thanh toán và trung gian tài chính cho nền kinh tế. 1.2. Các hoạt động cơ bản. 1.2.1. Hoạt động huy động vốn. Đây là hoạt động khởi đầu tạo điều kiện cho sự hoạt động của ngân hàng. Sau khi ổn định, các hoạt động xen lẫn nhau trong suốt quá trình hoạt động. - Nguồn vốn chủ sở hữu: Để thành lập NHTM, trớc hết phải có đủ vốn chủ sở hữu theo mức quy định của Nhà nớc (Ngân hàng Trung ơng). Vốn chủ sở hữu của ngân hàng đợc hình thành do tính chất sở hữu của ngân hàng quyết định. Vốn chủ sở hữu sẽ đợc bổ sung và tăng dần dới nhiều hình thức: huy động thêm vốn từ các cổ đông, Nhà nớc cấp, lợi nhuận bổ sung. Xét về đặc điểm, nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng nguồn vốn, thông thờng khoảng 10% trong tổng Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 5 Khoá luận tốt nghiệp số vốn. Tuy chiếm tỷ lệ nhỏ nhng nó giữ một vị trí vô cùng quan trọng vì nó là vốn khởi đầu cho uy tín của ngân hàng đối với khách hàng. Việc sử dụng nguồn vốn này chủ yếu để xây dựng trụ sở, mua sắm các phơng tiện hoạt động. - Nhận tiền gửi các loại: Nền kinh tế càng phát triển, các khoản tiền nhàn rỗi phát sinh trong nền kinh tế càng gia tăng và càng phong phú. Các NHTM có thể huy động đợc các loại tiền gửi sau đây: + Tiền gửi không kì hạn: Loại tiền gửi này hoàn toàn theo quy tắc khả dụng, nghĩa là ngời gửi có quyền gửi và rút tiền bất cứ lúc nào khi họ muốn. + Tiền gửi có kì hạn: Loại tiền gửi có kì hạn mà ngời gửi tiền và NHTM có thỏa thuận với nhau theo những điều cam đã kết mang tính chất pháp lí. Ngời gửi tiền chỉ đợc lĩnh tiền đầy đủ cả gốc lẫn lãi ra khi khoản tiền gửi đến hạn, nếu cha đến hạn chỉ đợc lĩnh gốc và lãi ở mức thấp hơn tùy theo ngân hàng. + Tiền gửi tiết kiệm: Một khoản tiền gửi dới hình thức tiết kiệm rất đa dạng và phổ biến trong nền kinh tế đợc tổ chức tín dụng huy động có hiệu quả. Tiền gửi tiết kiệm gồm: Tiền gửi tiết kiện không kì hạn và tiền gửi tiết kiệm có kì hạn. - Đi vay: Bên cạnh nguồn vốn huy động nếu cha đáp ứng đợc nhu cầu vay vốn của khách hàng, hoặc ngân quỹ bị thiếu hụt do nhiều khách hàng đến rút tiền, NHTM phải bù đắp nguồn vốn bị thiếu hụt bằng biện pháp đi vay. Tổ chức tín dụng có thể vay ở các tổ chức tín dụng khác, vay bằng cách phát hành kì phiếu, trái phiếu hoặc vay ở Ngân hàng Trung ơng dới hình thức tái chiết khấu các chứng từ có giá. Nguồn vốn đi vay chiếm tỷ trọng nhỏ trong kết cấu nguồn vốn, nhng nó giữ một vị trí vô cùng quan trọng, vì nó đảm bảo cho tổ chức tín dụng hoạt động kinh doanh một cách bình thờng. Đối với tất các những nguồn vốn, NHTM phải trả một khoản lợi tức cho ngời sở hữu nó theo nhng cam kết đã thỏa thuận. 1.2.2. Hoạt động sử dụng vốn: Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 6 Khoá luận tốt nghiệp Là các nghiệp vụ thực hiện sử dụng các nguồn vốn đã huy động nhằm mục đích sinh lời. Đây là nghiệp vụ quan trọng nhất trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của NHTM. Hoạt động này bao gồm: - Cho vay vốn: Trong các hoạt động về sử dụng vốn, hoạt động cho vay vốn của NHTM giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Xét về phơng diện kinh doanh của NHTM, hoạt động cho vay vốn có tính chất quyết định đến sự tồn tại và phát triển của ngân hàng. Hoạt động cho vay vốn đợc thực hiện trên những nguyên tắc: cho vay có mục đích, có hiệu quả kinh tế và tiền vay phải đợc hoàn trả cả vốn lẫn lãi khi đến hạn. Hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng có thể đợc thực hiện thông qua các hình thức sau: + Cho vay ngắn hạn đối với các tổ chức doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế + Cho vay trung và dài hạn đối với các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế. + Hùn vốn dới tổ chức liên doanh, liên kết. - Gửi tiền vào Ngân hàng Trung ơng và các tổ chức tín dụng khác: Theo Luật về các tổ chức tín dụng, NHTM phải mở tài khoản và gửi các khoản tiền nhàn rỗi vào Ngân hàng Trung ơng, có hai loại tiền gửi: + Tiền gửi theo tỷ lệ dự trữ bắt buộc (dự trữ thanh toán): Do tính chất là một công cụ của chính sách tiền tệ của loại tiền gửi bắt buộc này nên loại tiền gửi này không đợc Ngân hàng trung ơng trả lợi tức. Tỷ lệ tiền dự trữ bắt buộc của ngân hàng càng cao thì khả năng cho vay của ngân hàng càng thấp và ngợc lại. + Tiền gửi thanh toán và kì hạn khác: Trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng, có những thời điểm phát sinh các khoản vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi. Nguồn gửi này phải đựơc sinh lời dới các hình thức: gửi vào ngân hàng trung ơng, gửi vào tổ chức tín dụng khác + Đầu t chứng khoán Chính phủ. 1.2.3. Hoạt động trung gian thanh toán. Hoàng Thị Thanh Hà Lớp A13 K38D 7 . lựa chọn đề tài Một số giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng tại ngân hàng Ngoại thơng Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Kết cấu của. Chơng I: Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng tại các ngân hàng thơng mại Việt Nam. Chơng