DOANH NGHIỆP VÀ SỰ ĐỔI MỚI Tính minh bạch trong chính sách tiền tệ và sự dẫn truyền của lãi suất bán lẻ Ming-Hua Liu, Dimitri Margaritis and Alireza Tourani-Rad Loạt bài nghiên cứu khoa kinh doanh ISSN 1176-1997 Paper 23-2005 Page 1 GIỚI THIỆU TÁC GIẢ Phó Giáo sư MING-HUA LIU Tiến sĩ Liu hiện đang là một phó giáo sư tài chính với chuyên môn trong lĩnh vực ngân hàng, đầu tư và quản lý rủi ro tài chính. Tiến sĩ Lui đã làm việc trong các ngành tài chính được hai mươi năm trước khi là giảng viên của Trường đại học công nghệ Uuckland (AUT), những bài nghiên cứu của Ông được đăng trên Tạp chí Ngân hàng và Tài chính, Tạp chí Pacific Basin Finance, Advances in Pacific Basin Financial Markets, Advances in Pacific Business, Economics and Finance, and Law and Policy in International Business. Ông cũng là một phó tổng biên tập của Tạp chí Tài chính châu Phi. Những nghiên cứu của Tiến sĩ Liu đã giành được những giải thưởng trong hội nghị tài chính quốc tế lớn và cũng nhận được các giải thưởng giáo viên của năm. Giáo sư DIMITRI MARGARITIS Dimitri Margaritis là Giáo sư Tài chính quốc tế trong Khoa Kinh doanh. Ông đã từng là Giáo sư Kinh tế tại Đại học Waikato và đã tổ chức các cuộc hội thảo tại SUNY-Buffalo, Đại học Southern Illinois, Đại học Washington và Đại học British Columbia. Ông cũng là Cố vấn và Giám đốc nghiên cứu tại Ngân hàng Dự trữ New Zealand vào đầu những năm 1990 và sau đó đã được bổ nhiệm làm nghiên cứu viên cao cấp của Ngân hàng trong khi ông trở về giảng dạy tại Đại học Waikato. Ông là thành viên của dự án về cải cách tài chính của Ngân hàng Thế giới và hiện là lãnh đạo cuả doanh nghiệp New Zealand Enterprise Efficiency và dự án Productivity được tài trợ bởi Quỹ Khoa học, Nghiên cứu và Công nghệ. Ông đã xuất bản rộng rãi trong các tác phẩm tham khảo quốc tế trong lĩnh vực chính sách tiền tệ, tài chính quốc tế, kinh tế, phát triển và tăng trưởng kinh tế. Giáo sư ALIREZA TOURANI-RAD Tiến sĩ Alireza Tourani-Rad là một giáo sư trong lĩnh vực Tài chính và là người đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu Tài chính.Vị trí trước đây của ông là Giáo sư Tài chính tại Đại học Waikato Trường quản lý , là Phó Giáo sư tại Đại học ở Hà Lan Masstricht. Tiến sĩ Tourani-Rad còn là chuyên gia trong các lĩnh vực tài chính doanh nghiệp và quốc tế. Ông đã hoàn thành bằng tiến sĩ của mình ở trường Đại học Brussels và bằng thạc sĩ tại Đại học Công giáo Leuven ở Bỉ.Ông là Phó Chủ tịch điều hành của Hiệp hội Quản lý Tài chính châu Âu và là Tổng thư ký của Viện Kinh tế Tài chính Limburg. Ông đã giữ chức vụ thỉnh giảng tại một số trường Đại học hàng đầu châu Âu và đã viết rãi đăng trên các tạp chí quốc tế. Page 2 Tính minh bạch trong chính sách tiền tệ và sự dẫn truyền của lãi suất bán lẻ Tóm tắt đề tài Bài viết xem xét mức độ dẫn truyền và điều chỉnh tốc độ lãi suất bán lẻ để đáp ứng với những thay đổi trong mức lãi suất bán buôn chuẩn ở New Zealand trong thời gian từ năm 1994 đến 2004. Chúng tôi xem xét đến ảnh hưởng của chính sách minh bạch và cấu trúc tài chính trong cơ chế dẫn truyền. New Zealand là quốc gia OECD đầu tiên thông qua chế độ lạm phát mục tiêu chính thức với trách nhiệm cụ thể và các quy định minh bạch. Tính minh bạch trong chính sách đã được tăng cường hơn nữa bời một sự chuyển đổi từ chú trọng số lượng tiền mặt trong lưu thông sang mục tiêu về giá và lãi suất vào năm 1999. Chúng tôi đã tìm thấy sự dẫn truyền hoàn toàn trong dài hạn cho một số lãi suất bán lẻ. Kết quả đã cho thấy rằng sự ra đời của lãi suất tiền mặt chính thức (OCR) đã làm tăng mức dẫn truyền của lãi suất thả nổi và lãi suất tiền gửi nhưng không làm tăng mức dẫn truyền của lãi suất thế chấp cố định. Nhìn chung, kết quả của các tác giả đã xác nhận rằng lãi suất chính sách tiền tệ lãi suất có ảnh hưởng nhiều hơn đến lãi suất trong ngắn hạn và tăng tính minh bạch đã làm giảm biến động của công cụ và nâng cao hiệu quả của chính sách. I. Giới thiệu đề tài Page 3 Chính sách tiền tệ là công cụ chủ yếu để điều tiết nền kinh tế vĩ mô tại hầu hết các nước công nghiệp hoá. Khi chính sách tiền tệ cần được thắt chặt (nới lỏng), ngân hàng trung ương hoặc cơ quan có thẩm quyền tiền tệ sẽ tăng (giảm) lãi suất chính thức, ngân hàng và các tổ chức tài chính khác sẽ theo đó tăng (giảm) lãi suất tiền gửi và lãi suất cho vay. Đối mặt với chi phí tài trợ cao hơn (hay thấp hơn), người tiêu dùng và các công ty sẽ điều chỉnh tiêu dùng và chi tiêu của họ cho phù hợp, từ đó ảnh hưởng đến sản lượng và lạm phát. Do đó, hiệu quả của chính sách tiền tệ phụ thuộc vào tốc độ và mức độ các tổ chức tài chính dẫn truyền những thay đổi trong tỷ giá chính thức tới khách hàng của họ. Trong khi có nhiều nghiện cứu về sự dẫn truyền của chính sách tiền tệ thì sự dẫn truyền của lại suất bán lẻ dường như chưa được tìm hiểu, ít nhất là cho đến gần đây. Hầu hết các nghiện cứu về cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ giả định rằng sự thay đổi của lãi suất chính thức dẫn truyền ngay lập tức và hoàn toàn đến lãi suất bán lẻ ngân hàng. (ví dụ như: Bernanke và Gertler, 1995; Kashyap và Stein, 2000; Altunbas, 2002). Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây cho thấy sự dẫn truyền có thể là không hoàn toàn và tốc độ điều chỉnh có thể bị chậm lại. Sự dẫn truyền và tốc độ điều chỉnh cũng khác nhau giữa các định chế tài chính và sản phẩm tài chính khác nhau, ám chỉ rằng tốc độ của sự dẫn truyền tiền tệ khác nhau giữa các phân khúc khác nhau của khu vực ngân hàng. Hơn nữa, một số nghiên cứu cũng tìm thấy rằng tốc độ điều chỉnh là khác nhau tùy thuộc vào lãi suất cao hơn hay thấp hơn mức cân bằng dài hạn. (Chong và các cộng sự, 2005; Kleimeier và Sander, 2005) Trong bài nghiên cứu này, các tác giả kiểm tra mức độ dẫn truyền và tốc độ điều chỉnh của lãi suất bán lẻ khi lãi suất chuẩn thay đổi ở New Zealand. Đặc biệt, các tác giả phân tích những vấn đề sau: Thứ nhất, tác giả xem xét sự dẫn truyền dài hạn của lãi suất chính thức và lãi suất liên ngân hàng đến các lãi suất bán lẻ khác nhau như là lãi tiền gởi và lãi suất cho vay kể cả lãi suất cho vay cơ bản và lãi suất thế chấp ở các kỳ hạn khác nhau. Tác giả sử dụng phương pháp luận của Phillips-Loretan (1991) là phương pháp loại bỏ vấn đề tiệm cận và chú ý đến các kết luận có ý nghĩa thống kê đối với các hệ số trong dài hạn. Bằng cách kết hợp ảnh hưởng của động lực trong tiến trình tạo dữ liệu (DGP), phương pháp này cũng giải thích vai trò của sự bất ngờ của các chính sách trong quá khứ và thiết lập các chính sách kì vọng trong tương lai trong mối quan hệ giữa lãi suất bán lẻ và các công cụ của chính sách. Thứ hai, tác giả kiểm tra sự dẫn truyền ngắn hạn và tốc độ điều Page 4 chỉnh của lãi suất bán lẻ bằng cách sử dụng mô hình hiệu chỉnh sai số và cũng kiểm tra xem liệu tốc độ điều chỉnh là đối xứng hay không đối xứng. Cuối cùng, tác giả điều tra xem liệu sự thay đổi trong tiến trình điều hành và tăng tính minh bạch cho chính sách tiền tệ (kết quả có được thông qua công cụ lãi suất tiền mặt chính thức năm 1999) có tác động khác nhau lên sự dẫn truyền và tốc độ điều chỉnh lãi suất ở New Zealand hay không? Có ít nhất 3 lý do tại sao bài nghiên cứu của cơ chế dẫn truyền ở New Zealand là quan trọng. Đầu tiên, New Zealand là nước đầu tiên chính thức thông qua cơ chế lạm phát mục tiêu với trách nhiệm cụ thể và những quy định minh bạch. Những sắp xếp này trở thành mô hình nguyên mẫu cho khung chính sách được thông qua bởi các nước OECD và nhiều nước đang phát triển gần đây. Thứ hai, không giống hầu hết các nước khác, có sự thay đổi chính trong cơ chế kiểm soát tiền tệ ở New Zealand từ việc rời bỏ mục tiêu số lượng cung tiền trong lưu thông sang lãi suất OCR. Mặc dù dưới một trong hai chế độ này, sự dẫn truyền chính sách tiền tệ chủ yếu thông qua lãi suất. Câu hỏi đặt ra là có hay không và với quy mô nào thì sẽ có sự thay đổi trong tốc độ và mức độ điều chỉnh sự dẫn truyền từ công cụ chính sách đến lãi suất bán lẻ và đến hiệu quả của sự quản lý tiền tệ bằng một quan hệ mật thiết. Tác giả cũng hy vọng rằng dưới chế độ OCR, vai trò của lãi suất trong cơ chế dẫn truyền sẽ trở nên minh bạch hơn. Cân bằng số dư tiền mặt, không giống như lãi suất, thường không có mối quan hệ chắc chắn ổn định với thu nhập danh nghĩa hay lạm phát và thông thường dẫn tới biến động lãi suất cao hơn đáng kể so với lãi suất mục tiêu. Tuy nhiên, mục tiêu số lượng cung cấp một số lợi thế hoạt động vì chúng cung cấp một bước đệm tốt hơn chống lại sự điều tiết sự tăng lên của lạm phát không mong muốn. Đây là một trường hợp thông thường dưới chế độ lãi suất mục tiêu. Chúng cũng dễ dàng tạo ra một phảm ứng nhanh chóng trong lãi suất, có thể là quan trong trong suốt một thời kì lạm phát nặng nề. (xem Spencer, 1992). Lý do thứ 3 liên quan đến quan sát rằng New Zealand là một trong những nước OECD nợ nhiều nhất và khu vực tư nhân trong nước lại có một tỷ lệ không mấy khả quan. Khu vực ngân hàng, hầu hết là chủ sở hữu nước ngoài, phụ thuộc ngày càng nhiều vào vay mượn nước ngoài. Cần quan tâm đến hiệu quả của chính sách tiền tệ khi có lỗ hổng trong hệ thống. Theo số liệu thống kê chính thức của ngân hàng dự trữ của New Zealand, 3/2005, nợ nước ngoài của khu vực tư nhân là 149 tỉ $NZ, bằng 101% GDP New Zealand, gấp 8.8 lần nợ nước ngoài của chính phủ (17 tỉ $NZ chiếm 12% GDP). Trong khi khu vực doanh Page 5 nghiệp tăng tiết kiệm nhờ vào lợi nhuận cao thì tiết kiệm khu vực tư nhân lại giảm nhanh chóng. Khu vực tư nhân ở New Zealand có tỷ lệ tiết kiệm thấp nhất trong số những nước OECD. Theo thống kê của New Zealand, dân cư có thu nhập trung bình ở đây không tiết kiệm bất cứ thứ gì ngoài thu nhập hiện tại nhưng thay vào đó không tiết kiệm khoảng 12% thu nhập mỗi năm. Nợ thế chấp dân cư chiếm khoảng 90% nợ của khu vực dân cư, nợ của khu vực dân cư chiếm hơn 50% tổng danh mục nợ của các định chế tài chính ở New Zealand. Vì kết quả của sự thiếu hụt tiết kiệm nội địa, ngân hàng ở New Zealand ngày càng vay vốn từ thị trường nước ngoài để đáp ứng như cầu mạnh cho việc thế chấp, đây là nhu cầu có tác động đến quan hệ giữa OCR và lãi suất thế chấp cố định. Những vấn đề tác giả tìm ra cho thấy rằng sự dẫn truyền dài hạn của lãi suất thị trường đến lãi suất bán lẻ khác nhau tùy theo các sản phẩm tài chính. Một số lãi suất có sự dẫn truyền hoàn toàn trong khi một số khác lại không như vậy. Sự dẫn truyền ngắn hạn và tốc độ điều chỉnh cũng khác nhau tùy theo sản phẩm. Tác giả không tìm được bằng chứng rằng ngân hàng ở New Zealand đã điều chỉnh tăng lãi suất chậm hơn so với khi điều chỉnh giảm lãi suất (cả lãi suất cho vay và lãi suất tiền gởi). Sự xuất hiện của OCR làm tăng sự dẫn truyền dài hạn của lãi suất tiền gởi cố định và lãi suất thả nổi nhưng không có tác động lên các lãi suất khác. Phần còn lại của bài nghiên cứu cơ cấu như sau: phần 2 cung cấp nền tảng về chính sách tiền tệ ở New Zealand. Phần 3 đưa ra khung khái niệm và các tài liệu xem xét. Phần 4 nói về phương pháp luận. Phần 5 thảo luận về dữ liệu và kết quả và cuối cùng là kết luận. II. Chính sách tiền tệ ở New Zealand Ngân hàng dự trữ New Zealand (RBNZ), ngân hàng trung ương của New Zealand, có trách nhiệm điều hành chính sách tiền tệ độc lập để đạt được sự ổn định giá cả, điều này được định rõ trong Thỏa thuận về các mục tiêu chính sách (PTA). PTA là một hợp đồng cụ thể giữa thống đốc ngân hàng dự trữ và bộ trưởng bộ tài chính trên danh nghĩa của chính phủ. Đây là thành phần quan trọng của khuông khổ chính sách tiền tệ trong đạo luật ngân hàng dự trữ được đưa ra năm 1989. PTA hiện tại, ký kết vào tháng 9 năm 2002, yêu cầu ngân hàng dự trữ giữ cho lạm phát được đo bằng sự tăng trưởng CPI hằng năm cân bằng ở mức 1-3% trong trung hạn. Page 6 Trong những năm 1990 và 1993 sự ổn định giá cả được định nghĩa là lạm phát từ 0 đến 2 phần trăm trong một năm. Hệ thống mục tiêu đã được mở rộng ra từ 0 đến 3 phần trăm trong tháng 12 năm 1996. Vì lạm phát đã thực sự ở bên ngoài phạm vi mục tiêu trong gần hai năm từ thời điểm đó và không bao giờ dưới 1 phần trăm. Mục tiêu mới cơ bản không được thể hiện trong nhiệm vụ trong tâm trong thời kỳ. Tuy nhiên, khó khăn cấp thiết để giữ lạm phát trong phạm vi mục tiêu đề ra. Ngân hàng dữ trữ lúc này đảm nhiệm vai trò trọng yếu đối với việc thiết lập chính sách. Trước đây, các ngân hàng đã đặt ra chính sách để tránh lệch khỏi phạm vi mục tiêu. Nó tạo nên cách nhìn rộng hơn về hiệu quả truyền tải trực tiếp từ giá cả nước ngoài thông qua tỷ giá lên lạm phát (xem Huang, Margaritis và Mayes, 2001). Điều này nhằm để thiết lập hệ thống tỷ giá như một mục tiêu trung gian. Sau đó ngân hàng đưa lạm phát trong phạm vi mục tiêu trong 6-8 quí tiếp theo. Sự khác biệt trong cả hai chính sách dài hạn và trước mắt giữa mục tiêu đại diện cho sự thay đổi đáng kể trong đường lối chính sách đã được thiết lập. Từ tháng 7/ 1997 đến tháng 3/ 1999, RBNZ sử dụng chỉ số tiền tệ có điều kiện (MCI) như một phương tiện thông tin cho các yêu cầu của chính sách tiền tệ. Kể từ tháng 3 năm 1999, RBNZ đã thay đổi công cụ chính của chính sách quản lý số lượng tiền mặt qua đêm để thiết lập mức lãi suất cho nó (lãi suất OCR). Tỷ lệ này được xem xét lại tám lần một năm. Không giống như hầu hết các quốc gia khác, New Zealand đã không đặt lãi suất như vậy trước năm 1999. Thay vào đó RBNZ điều khiển điều kiện thị trường bằng cách định rõ lãi suất tín phiếu ngân hàng 90 ngày mà có thể phù hợp với ổn định giá cả kết hợp với 1 phạm vi cho tỷ giá hối đoái, 1 chỉ số điều kiện tiền tệ kết hợp 2 trong 1 biện pháp duy nhất ( từ cuối năm 1996). Mặc dù RBNZ có thể đạt được bất kỳ tỷ lệ thị trường nào bằng cách sử dụng điều khiển định lượng trong các thị trường qua đêm- RBNZ đặt ra “mục tiêu tiền mặt” cho hoạt động thị trường hàng ngày của mình. Vì vậy ngân hàng thiết lập chính sách thông qua hoạt động “Open mouth operations” (Guthrie và Wright, 2000). Thông thường việc tuyên bố chính sách tiền tệ hàng quý như là phương tiện được sử dụng nhưng khi xảy ra sốc giữa 2 quý hoặc thị trường di chuyển quá xa các thống đốc hay các thành viên cao cấp của các ngân hàng sẽ phát hành một tuyên bố ngắn gọn nói về những gì các ngân hàng muốn. Thay đổi bất ngờ hiếm khi Page 7 xảy ra và các quyết định của ngân hàng sẽ được thị trường thông qua. Bằng cách thay đổi một OCR ngân hàng thông qua một quy ước tỷ lệ tiền lệ thay thế cho mục tiêu định lượng. Hệ thống OCR thì khá đơn giản và có thể dễ dàng hiểu, nó hoạt động như sau: khi một OCR được công bố, ngân hàng dự trữ chuẩn bị sẵn sàng để trả cho các tổ chức tài chính một tỷ lệ lãi suất 0,25% dưới mức OCR cho tiền gửi của họ trong ngân hàng dự trữ và cũng chuẩn bị sẵn sàng cho vay tiền mặt qua đêm để các ngân hàng có được sự đảm bảo an toàn tại một tỷ lệ lãi suất 0.25% trên mức OCR. Quan trọng hơn, không có giới hạn về số lượng tiền mặt mà nó sẵn sàng để đi vào hoặc đi ra tại mức 0.25% dưới hay trên mức OCR tương ứng. Ngân hàng trung ương hoạt động như một người tạo thị trường trong thị trường tiền tệ ngắn hạn mà không có bất kỳ giới hạn áp đặt trên số tiền giao dịch mua bán, không có ngân hàng thương mại có khả năng cung cấp các khoản vay ngắn hạn tại một tỷ lệ cao hơn đáng kể so với mức OCR. Trong một hệ thống tài chính cạnh tranh, các ngân hàng khác đưa ra giá rẽ hơn bằng cách vay mượn tiền từ ngân hàng dự trữ. Tương tự, một tổ chức tài chính không cho vay ngắn hạn tại mức thấp hơn nhiều so với OCR từ khi nó có thể cho vay từ ngân hàng dự trữ ở mức OCR, mà không có bất kỳ rủi ro tín dụng nào. Bằng cách cho vay hoặc vay tiền qua đêm không hạn chế, ngân hàng dự trữ có thể duy trì tỷ lệ lãi suất liên ngân hàng ngắn hạn tại mức OCR. Bằng cách thiết lập OCR, ngân hàng dự trữ có ảnh hưởng đáng kể đến các loại lãi suất ngắn hạn, ví dụ, lãi suất tín phiếu 90 ngày,lãi suất thả nổi thế chấp, vv. OCR cũng có thể ảnh hưởng đến tỉ lệ lãi suất bán lẻ khác được quản lý bởi ngân hàng thương mại và các loại hình tổ chức tài chính khác. Do đó, những thay đổi trong OCR sẽ ảnh hưởng đến mức độ tổng thể của hoạt động kinh tế trong nước và lạm phát. Tuy nhiên, quá trình này mất thời gian và tốc độ điều chỉnh khác nhau trên các phương tiện và theo thời gian. III. Sự cứng nhắc trong tiến trình điều chỉnh lãi suất Sự điều chỉnh lãi suất bán lẻ bởi các định chế tài chính khi có sự thay đổi trong lãi suất chuẩn trên thị trường tiền tệ hoặc lãi suất chính sách là có dự tính trước và sự dẫn truyền có thể là không hoàn toàn. Trong tài liệu của những đất nước công nghiệp, hiện tượng giống nhau ở thị trường hàng hóa được biết đến như là sự cứng nhắc trong việc thay đổi giá (giá cả chậm thay đổi). Sự cứng nhắc trong tiến trình điều chỉnh lãi suất là do một số nhân tố như chi phí thực đơn, chi phí chuyển đổi cao (chi phí phát sinh khi khách hàng Page 8 chuyển đổi nhãn hiệu, sản phẩm qua sang đối thủ cạnh tranh), cạnh tranh không hoàn hảo và bất cân xứng thông tin. Dưới giả thuyết chi phí thực đơn, ngân hàng miễn cưỡng thay đổi lãi suất của họ nếu sự thay đổi trong lãi suất chuẩn là rất nhỏ và/hoặc tạm thời (xem ở Dutta et al. 1999). Vì có sự điều chỉnh chi phí bao gồm sự thay đổi trong lãi suất bán lẻ của ngân hàng đến khách hàng, ngân hàng có thể phản hồi chậm đến thay đổi tạm thời trong lãi suất chính sách tiền tệ, nhưng nhanh chóng hơn trong những thay đổi vĩnh viễn của chính sách lãi suất. Dưới giả thuyết chi phí chuyển đổi, khách hàng không có khuynh hướng chuyển đổi sản phẩm tài chính và/hoặc định chế tài chính để tìm kiếm những nguồn vốn hay cơ hội đầu tư tốt hơn vì chi phí chuyển đổi cao (xem Heffernan, 1997). Khách hàng cần tốn thời gian và công sức để tìm hiểu ngân hàng nào cung cấp đề nghị tốt nhất và họ có thể nhanh chóng nhận thấy sự bất tiện và/hoặc tốn quá nhiều chi phí cho việc chuyển đổi ngân hàng. Ví dụ, trong trường hợp thanh toán trước các khoản vay và rút sớm các khoản tiền gởi, một số ngân hàng có thể tính phí cho khách hàng để hạn chế việc này. Sự cứng nhắc trong lãi suất có thể là do việc ngân hàng lợi dụng tính ì của các khách hàng trong việc chuyển đổi sản phẩm tài chính và/hoặc định chế tài chính. Nếu các ngân hàng có thể định giá sản phẩm của họ để lợi dụng tính ì của khách hàng thì lãi suất được kỳ vọng sẽ tăng chậm cho tiền gởi của khách hàng, giảm chậm cho nợ. Theo nghĩa khác, ngân hàng có thể điều chỉnh lãi suất tiền gởi lên chậm và điều chỉnh lãi suất nợ xuống chậm. Điều này sẽ dẫn đến sự bất cân xứng trong tốc độ điều chỉnh lãi suất. Dưới lý thuyết cạnh tranh không hoàn hảo, bởi vì có sự bắt tay làm giá giữa các ngân hàng, điều chỉnh lãi suất trong thị trường không cạnh tranh có thể bất cân xứng, lãi suất huy động được kỳ vọng tăng chậm trong khi lãi suất cho vay được kỳ vọng giảm chậm (xem Hannan và Berger, 1991, Neuman và Sharpe, 1992). Cuối cùng, theo giả thuyết bất cân xứng thông tin, ngân hàng phải đối mặt với tình trạng xấu khi bất cân xứng thông tin giữa người mua và người bán và vấn đề rủi ro đạo đức khi ngân hàng được yêu cầu tăng lãi suất cho vay để đáp ứng sự tăng lên trong lãi suất thị trường (xem Stiglitz và Weiss, 1981). Sự xuất hiện của chi phí đại diện làm cho ngân hàng miễn cưỡng tăng lãi suất cho vay lên đáng kể trong thời gian ngắn. Lãi suất cho vay cao Page 9 hơn làm cho việc thu hồi nợ khó khăn hơn, điều này dẫn đến nhiều vấn đề về cho vay (vấn đề vỡ nợ). Trừ khi ngân hàng phải chịu áp lực và lãi suất thị trường được kỳ vọng duy trì ở mức cao thì ngân hàng mới miễn cưỡng tăng lãi suất cho vay. Thay vào đó, những ngân hàng có khuynh hướng hạn chế dư nợ tín dụng khi có áp lực tăng trên lãi suất cho vay. Kết quả, lãi suất cho vay được kỳ vọng tăng chậm hơn dưới mẫu bất cân xứng thông tin. Sự phối hợp giữa những nhân tố trên có thể đóng vai trò khác nhau trong tiến trình điều chỉnh lãi suất bán lẻ ngắn hạn và lãi suất dài hạn. Ví dụ, chi phí chuyển đổi và chi phí thực đơn có khuynh hướng là nhân tố chính ảnh hưởng đến tốc độ điều chỉnh trong ngắn hạn trong khi cạnh tranh không hoàn hảo và bất cân xứng thông tin có khuynh hướng là nhân tố chính tác động đến sự dẫn truyền dài hạn (xem Bondt, 2002). Vì vậy, nó đặt ra vấn đề là liệu lãi suất tiền gởi và lãi suất cho vay có tăng chậm và giảm chậm hay không. Hơn nữa. cũng có khuynh hướng sự cứng nhắc trong lãi suất bán lẻ đến các sản phẩm tài chính khác nhau là khác nhau. Ví dụ, những khác nhau này có thể thấy ở lãi suất cho vay so với lãi suất huy động, thế chấp thả nổi so với thế chấp lãi suất cố định, lãi suất ngắn hạn với lãi suất dài hạn, phụ thuộc vào mức độ tương đối của tính ì khách hàng hoặc mức độ quan trọng của chi phí chuyển đổi. Ví dụ, tính ì của khách hàng có thể lớn hơn nhiều đối với tiền gởi tiết kiệm hơn là tài khoản tiền gởi. Hannan và Berger (1991) và Neuman và Sharpe (1992) là những người đầu tiên nghiên cứu tính cứng của lãi suất tiền gởi. Trong khi giả định sự dẫn truyền là hoàn toàn và lập tức cho lãi suất cho vay, họ kiểm tra sự tác động của sức mạnh thị trường trong thị trường tiền gởi dựa trên tính cứng của nó ở Mỹ. Họ thấy rằng sự điều chỉnh bất cân xứng trong lãi suất tiền gởi, những ngân hàng điều chỉnh lãi suất tiền gởi tăng chậm hơn so với khi điều chỉnh xuống và họ cho rằng đó là do sức mạnh thị trường của các ngân hàng trong thị trường tiền gởi (những ngân hàng có thể chi phối lãi suất). Cottarelli và Kourelis (1994) là những người đầu tiên nghiên cứu sự dẫn truyền đến lãi suất cho vay. Sử dụng mô hình tự hồi quy với biến trễ (ADL), họ kiểm tra sự tác động của lãi suất cho vay đối với các nước phát triển và nước đang phát triển với sự thay đổi trên lãi suất thị trường. Họ thấy rằng sự dẫn truyền lãi suất khác nhau giữa các nước và tính cứng lãi suất cho vay này có thể giảm xuống nhờ một vài nhân tố: sự tồn tại của thị trường đối với thương phiếu, lãi suất thị trường tiền tệ ít biến động và rào cản khá yếu để cạnh tranh/gia nhập ngành. Page 10