Tổng quan nghiên cứu
Tính đến thời điểm nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài “Rào cản pháp lý đối với việc bảo đảm quyền con người của người chuyển giới và cộng đồng LGBT”, đã có nhiều công trình khoa học được thực hiện, tập trung vào người chuyển giới và cộng đồng LGBT.
Đề tài “Người chuyển giới ở Việt Nam - những vấn đề thực tiễn và pháp lý” năm 2012 của nhóm tác giả Phạm Quỳnh Phương, Lê Quang Bình, Mai Thanh Tú từ Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE) đã cung cấp cái nhìn tổng thể về người chuyển giới tại Việt Nam Bài viết nêu rõ những vấn đề pháp lý liên quan đến nhóm người này và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền lợi cho cộng đồng người chuyển giới ở Việt Nam một cách toàn diện.
Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thanh Tùng tại Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2014, mang tên “Quyền của người đồng tính, song tính và chuyển giới: Pháp luật và thực tiễn trên Thế Giới và ở Việt Nam”, đã trình bày các khái niệm liên quan đến người đồng tính, song tính và chuyển giới Tác giả cũng khái quát các quy định pháp luật về quyền lợi của nhóm này tại một số quốc gia trên thế giới và tại Việt Nam, từ đó làm nổi bật thực trạng pháp lý và xã hội liên quan đến người đồng tính, song tính và chuyển giới.
Luận văn thạc sĩ Luật học của Thạc sĩ Lê Thị Hạnh, Khoa Luật đại học Quốc gia Hà Nội, tập trung vào chủ đề "Kết hôn giữa những người đồng giới dưới góc độ quyền con người" Nghiên cứu này phân tích các khía cạnh pháp lý và quyền lợi của các cặp đôi đồng giới trong bối cảnh bảo vệ quyền con người, góp phần nâng cao nhận thức về sự bình đẳng trong hôn nhân.
Năm 2015, một luận văn đã phân tích về người đồng giới và vấn đề kết hôn của họ, đồng thời đưa ra quan điểm ủng hộ việc thừa nhận hôn nhân đồng giới Việc này không chỉ phản ánh sự tiến bộ trong nhận thức xã hội mà còn khẳng định quyền lợi của những người thuộc cộng đồng LGBTQ+.
Bài viết “Định kiến, kì thị và phân biệt đối xử đối với người đồng tính và người chuyển giới ở Việt Nam” của Phạm Thu Hoa và Đồng Thị Yến, được công bố trên tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2015, đã tổng hợp các khảo sát báo cáo về thực trạng của người đồng tính và chuyển giới tại Việt Nam Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các vấn đề định kiến và phân biệt đối xử mà cộng đồng này đang phải đối mặt.
Bài viết "Quyền chuyển đổi giới tính - quyền nhân thân trong Bộ luật Dân sự năm 2015" của Lê Thị Giang, đăng trên Tạp chí Kiểm sát năm 2016, đã phân tích những điểm mới về quyền chuyển đổi giới tính, một quyền nhân thân quan trọng Bài viết nhấn mạnh sự công nhận và hợp pháp hóa sự tồn tại về mặt pháp lý của nhóm người chuyển giới trong Bộ luật Dân sự năm 2015.
Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thị Thanh Phượng tại Khoa Xã hội học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2016, nghiên cứu "Nhận thức, thái độ của người chuyển giới về quyền chuyển giới tại Việt Nam" Tác giả đã trình bày các khái niệm liên quan đến người chuyển giới, cung cấp thông tin về tình hình người chuyển giới tại Việt Nam, và khảo sát nhận thức cũng như thái độ của họ đối với quyền chuyển giới Từ đó, luận văn đề xuất những khuyến nghị nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về Luật quyền chuyển giới tại Việt Nam.
Năm 2018, nhóm sinh viên ngành Công tác xã hội và ngành Thái Lan học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã thực hiện nghiên cứu về “Rào cản trong công khai xu hướng tính dục của người song tính” Bài nghiên cứu đã làm rõ các khái niệm liên quan đến người song tính và nhận diện những rào cản mà họ gặp phải trong cuộc sống, bao gồm các định kiến không chỉ từ cộng đồng dị tính mà còn từ chính những người trong cộng đồng LGBTQ+.
Hầu hết các công trình nghiên cứu hiện nay chưa đánh giá đầy đủ thực trạng quy định pháp luật và tình hình xã hội liên quan đến người đồng tính, song tính, lưỡng tính và người chuyển giới Thay vào đó, chúng chủ yếu tập trung vào lý thuyết và các quy định pháp luật hiện hành, mà chưa đi sâu vào thực tiễn thi hành pháp luật trong lĩnh vực này.
Mục đích và nhiệm vụ của đề tài
Đề tài nghiên cứu tập trung vào việc giải quyết các vấn đề lý luận liên quan đến người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT, đồng thời phân tích những ưu, nhược điểm trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành về bảo vệ quyền lợi của họ Từ đó, đề tài đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến vấn đề này Các nhiệm vụ chính của đề tài bao gồm việc làm rõ các khía cạnh pháp lý và xã hội, cũng như đề xuất các giải pháp cải thiện chính sách bảo vệ quyền lợi cho cộng đồng LGBT tại Việt Nam.
Thứ nhất, xây dựng nền tảng lý luận về người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT;
Thứ hai, tìm hiểu quy định pháp luật một số quốc gia về người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT;
LGBTQ+ là viết tắt của các nhóm người thuộc cộng đồng tính dục đa dạng, bao gồm Lesbian (đồng tính luyến ái nữ), Gay (đồng tính luyến ái nam), Bisexual (song tính luyến ái), Transgender (người chuyển giới) và Queer, thuật ngữ dùng để chỉ các thiểu số tính dục khác hoặc những hành vi bản dạng không theo quy chuẩn xã hội.
Phân tích các quy phạm pháp luật hiện hành tại Việt Nam, đặc biệt là các quy định trong lĩnh vực pháp luật tư, cho thấy sự điều chỉnh quyền lợi của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT Những quy định này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền lợi của các cá nhân thuộc cộng đồng LGBT, đồng thời phản ánh sự tiến bộ trong nhận thức xã hội về đa dạng giới và quyền con người.
Thứ tư, cần chỉ ra những bất cập trong hệ thống pháp luật và các rào cản pháp lý đang ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cộng đồng người này, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện để nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi của họ.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài tập trung vào quyền và lợi ích chính đáng của con người, đặc biệt là của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT Phạm vi nghiên cứu bao gồm những vấn đề liên quan đến quyền lợi và sự công bằng cho các nhóm này trong xã hội.
Bài nghiên cứu tập trung vào nội dung pháp luật hiện hành của Việt Nam liên quan đến người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT Nội dung này bao gồm các quyền dân sự cơ bản như quyền con người, quyền kết hôn, quyền xác định giới tính, và quyền bảo vệ danh dự, uy tín, nhân phẩm Luật thực định chủ yếu được xem xét là các quy định trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân và gia đình, cùng với hộ tịch Để làm rõ hơn vấn đề, bài nghiên cứu cũng phân tích một số quy định pháp luật liên quan đến quyền của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT, bao gồm cả pháp luật hình sự và tố tụng hình sự.
5 Phương pháp nghiên cứu Đề tài thuộc lĩnh vực của khoa học xã hội, sử dụng các phương pháp nghiên cứu thuộc khoa học xã hội như:
Phương pháp phân tích quy phạm giúp làm rõ nội hàm của các quy định pháp luật liên quan đến cộng đồng LGBT, từ đó cung cấp những bình luận và đánh giá sâu sắc về tính hợp lý và hiệu quả của các quy định này.
Pháp luật Việt Nam đã ghi nhận về người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT, tuy nhiên vẫn còn nhiều bất cập trong quy định về quyền lợi của họ Những vấn đề này cần được xem xét và cải thiện để đảm bảo sự công bằng và bình đẳng cho tất cả mọi người trong xã hội.
Phương pháp phân tích tình huống được sử dụng để đánh giá thực trạng bảo vệ quyền của người LGBT, từ đó xác định tính phù hợp và hiệu quả thi hành của pháp luật liên quan đến người LGBT trong thực tiễn.
Phương pháp tổng hợp được áp dụng nhằm tổ chức tài liệu và thông tin liên quan đến nghiên cứu về quyền của người LGBT Qua đó, bài viết cung cấp cái nhìn toàn diện về các vấn đề liên quan đến nhu cầu bảo đảm quyền lợi của nhóm này, thực trạng pháp luật hiện hành, và nhu cầu cải thiện hệ thống pháp luật để bảo vệ quyền của họ.
Phương pháp suy luận logic đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích hệ thống pháp luật, đặc biệt là trong việc thực thi các quyền của người LGBT Việc áp dụng phương pháp này giúp đưa ra những nhận định chính xác và có cơ sở về quy trình thi hành pháp luật liên quan đến quyền lợi của cộng đồng LGBT.
Nhu cầu điều chỉnh quyền và nghĩa vụ của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT xuất phát từ sự cần thiết bảo vệ quyền lợi và sự bình đẳng cho tất cả mọi người Để hoàn thiện những bất cập trong quy định pháp luật, cần có những hướng đi rõ ràng và giải pháp cụ thể nhằm tạo ra một môi trường pháp lý công bằng và thân thiện hơn cho cộng đồng LGBT.
Phương pháp so sánh được áp dụng để đánh giá hệ thống pháp luật Việt Nam về quyền của người LGBT trong mối tương quan với pháp luật quốc tế Bài viết sẽ trả lời câu hỏi về cách mà thế giới công nhận quyền của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT, đồng thời chỉ ra những điểm khác biệt giữa các quy định của pháp luật Việt Nam và các tiêu chuẩn quốc tế về quyền của cộng đồng này.
Phương pháp lịch sử giúp khám phá quá trình hình thành và phát triển của pháp luật liên quan đến quyền của người LGBT trên toàn cầu và tại Việt Nam Qua đó, bài viết sẽ giải đáp các câu hỏi về định nghĩa người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT, cũng như cách thức thế giới công nhận quyền lợi của họ.
6 Câu hỏi nghiên cứu Đề tài trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu sau:
(1) Người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT là gì?
(2) Vì sao có nhu cầu điều chỉnh về quyền và nghĩa vụ của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT?
(3) Thế giới ghi nhận về quyền của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT như thế nào?
Pháp luật Việt Nam đã có những ghi nhận nhất định về quyền lợi của người đồng tính, người chuyển giới và cộng đồng LGBT, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế so với các quốc gia khác So với phần còn lại của thế giới, quyền của người LGBT ở Việt Nam vẫn chưa được công nhận đầy đủ, đặc biệt trong các lĩnh vực như hôn nhân và gia đình Sự khác biệt này phản ánh những quan niệm văn hóa và xã hội còn tồn tại, ảnh hưởng đến việc bảo vệ và thúc đẩy quyền lợi cho cộng đồng LGBT tại Việt Nam.
