Lịch sử vấn đề
Nghiên cứu về nhân vật lịch sử là một đề tài hấp dẫn nhưng đòi hỏi sự công phu và bền bỉ, vì họ là phần di sản văn hóa dân tộc Trong bối cảnh hiện nay với xu hướng “ân cố tri tân” và “gạn đục khơi trong”, nghiên cứu nhân vật lịch sử ngày càng thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học và các ngành nghiên cứu.
Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về cuộc đời và sự nghiệp của Đặng Thúc Hứa Dưới đây là một số công trình tiêu biểu trong số đó.
Trong “Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam” của hai tác giả Nguyễn
Quang Thắng và Đặng Bá Thế đã xuất bản tác phẩm vào năm 1993, do nhà xuất bản văn hóa phát hành Trong tác phẩm này, nhiều nhân vật lịch sử Việt Nam được đề cập, đặc biệt là Đặng Thúc Hứa, người đã được tác giả dành riêng hai trang để khắc họa thân thế và sự nghiệp.
Trong tác phẩm "Từ điển nhân vật xứ Nghệ" của Ninh Viết Giao, xuất bản năm 2006 bởi Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, tác giả đã giới thiệu rõ ràng về thân thế và sự nghiệp của 733 nhân vật xứ Nghệ Đặc biệt, cuốn sách cũng đề cập đến những danh nhân tiêu biểu như Đặng Nguyên Cẩn, Đặng Thúc Hứa và Đặng Thai Mai, góp phần làm nổi bật giá trị văn hóa và lịch sử của vùng đất này.
Cuốn sách "Con người và con đường" của nhà văn Sơn Tùng, xuất bản bởi Hội Nhà Văn năm 1976, là tác phẩm quý giá ghi lại cuộc đời hoạt động cách mạng của bà Đặng Quỳnh Anh Trong sách, nhân vật Đặng Thúc Hứa cũng được đề cập, làm nổi bật những giá trị lịch sử và văn hóa của thời kỳ đó.
Tác phẩm “Đặng Thúc Hứa với cách mạng Việt Nam ở Thái Lan” của tác giả Đông Tùng - Nguyễn Tư Hồng, lưu giữ tại tỉnh ủy Nghệ An, đã khắc họa rõ nét cuộc đời hoạt động cách mạng của Đặng Thúc Hứa tại đất Xiêm.
Trong tập 2 của "Những người cộng sản trên quê hương Nghệ Tĩnh", được xuất bản bởi ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh ủy Nghệ An năm 2005, tiểu sử và sự nghiệp cách mạng của Đặng Thúc Hứa đã được đề cập một cách chi tiết.
Cuốn sách “Danh nhân Nghệ Tĩnh” tập 2, được xuất bản bởi nhà xuất bản Nghệ Tĩnh vào năm 1982, cung cấp thông tin chi tiết và đầy đủ về danh nhân Đặng Thúc Hứa, theo nghiên cứu của Ban nghiên cứu lịch sử Nghệ Tĩnh.
Tác phẩm “ Danh nhân Nghệ An” tập 1 của tổ nghiên cứu lịch sử Nghệ
Cuốn sách do Nhà xuất bản Nghệ An phát hành năm 1998 đã cung cấp những thông tin chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp hoạt động của Đặng Thúc Hứa tại Thái Lan.
Mặc dù nhiều cuốn sách đã đề cập đến danh nhân Đặng Thúc Hứa, nhưng thông tin vẫn còn sơ lược và thiếu hệ thống Điều này đặt ra nhiệm vụ cho chúng tôi là nghiên cứu sâu hơn và toàn diện hơn về cuộc đời và sự nghiệp của ông, đặc biệt là những hoạt động của Đặng Thúc Hứa ở nước ngoài.
Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Với đề tài “Tìm hiểu thân thế sự nghiệp của danh nhân Đặng Thúc Hứa”, khóa luận sẽ tập trung giải quyết những nhiệm vụ sau:
Thứ nhất: Tìm hiểu về quê hương, dòng họ, gia đình của Đặng Thúc Hứa
Thứ hai: Tìm hiểu những hoạt động yêu nước và cách mạng của Đặng Thúc Hứa ở những nơi ông đã từng sống và hoạt động
Thứ ba: Tìm hiểu những đóng góp của ông đối với phong trào chống Pháp xâm lược trong 30 năm đầu thế kỷ XX.
Nguồn tư liệu
Trong quá trình hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này tôi dã tham khảo nghiên cứu các nguồn tài liệu sau:
Tư liệu thành văn: Gia phả dòng họ Đặng ở Thanh Xuân, Thanh Chương, Nghệ An
Tác phẩm“Thanh Chương huyện chí” của Đặng Công Luận, “Nghệ An chí” của Bùi Dương Lịch,“Thanh Chương đất và người” của nhiều tác giả,
Bài viết "Nghệ An lịch sử văn hóa" của giáo sư Ninh Viết Giao, cùng với "Danh nhân Nghệ An" của tổ nghiên cứu lịch sử Nghệ An và "Danh nhân Nghệ Tĩnh" của ban nghiên cứu lịch sử Nghệ Tĩnh, đóng góp quan trọng vào việc khám phá và ghi nhận những giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc của vùng Nghệ An và Nghệ Tĩnh.
Ngoài các tài liệu đã đề cập, tôi còn tham khảo thêm “Từ điển các nhân vật lịch sử Việt Nam” do Nguyễn Quyết Thắng và các tác giả khác biên soạn.
Nguyễn Bá Thế, được biết đến như “Danh nhân Nghệ Tĩnh” và “Khoa bảng Nghệ An”, là một nhân vật quan trọng trong nghiên cứu văn hóa và lịch sử Nghệ Tĩnh trong 30 năm đầu thế kỷ XX Tác phẩm của Đào Tam Tĩnh cùng với các tài liệu lịch sử địa phương khác đã góp phần làm sáng tỏ những đóng góp của ông đối với vùng đất này.
Chúng tôi đã nhiều lần đến thăm nhà thờ họ Đặng ở xã Thanh Xuân, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An để thu thập tư liệu bổ sung cho đề tài nghiên cứu của mình.
An để nghiên cứu thực địa, thu thập tư liệu Đó là những nguồn tài liệu quý giá phục vụ cho việc tìm hiểu đề tài của chúng tôi.
Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi áp dụng phương pháp lịch sử để trình bày về quê hương, dòng họ và gia đình của Đặng Thúc Hứa, cùng với thân thế và sự nghiệp của ông Bên cạnh đó, phương pháp logic được sử dụng để làm rõ ảnh hưởng và tác động của quê hương và gia đình đối với cuộc đời và sự nghiệp của Đặng Thúc Hứa.
Chúng tôi áp dụng phương pháp so sánh đối chiếu giữa gia phả, văn bia và các nguồn tài liệu chính sử, địa phương để đưa ra những nhận định rõ ràng hơn về thân thế và sự nghiệp của Đặng Thúc Hứa, góp phần làm sáng tỏ vai trò của ông trong sự phát triển của cách mạng Việt Nam trong 30 năm đầu thế kỷ XX.
7 Bố cục của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,phụ lục nội dung của đề tài được tập trung làm rõ trong 2 chương :
Chương 1: Khái quát về quê hương, gia tộc của danh nhân Đặng Thúc Hứa Chương 2: Hoạt động yêu nước và cách mạng của danh nhân Đặng Thúc
Chương 1 KHÁI QUÁT VỀ QUÊ HƯƠNG, GIA TỘC CỦA DANH
1.1 Vài nét về mảnh đất và con người Thanh Chương – Nghệ An
1.1.1 Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên
Nghệ An, tỉnh lớn thuộc vùng Bắc Trung Bộ Việt Nam, có diện tích tự nhiên 16.847,89 km², chiếm 5% tổng diện tích cả nước Với dân số khoảng 3.014.850 người (thống kê tháng 12/2004), Nghệ An đóng góp 3,7% vào tổng dân số quốc gia Tỉnh này sở hữu nhiều tiềm năng tài nguyên và có vị trí chiến lược quan trọng đối với sự phát triển của đất nước.
Thanh Chương là một huyện lớn thuộc tỉnh Nghệ An, tọa lạc ở phía Tây Nam của tỉnh này Huyện nằm trong khoảng tọa độ từ 18°34' đến 18°55' vĩ độ Bắc và từ 104°55' đến 105°30' kinh độ Đông.
Phía Bắc giáp huyện Đô Lương và huyện Anh Sơn
Phía Nam giáp tỉnh Hà Tĩnh
Phía Đông giáp huyện Nam Đàn
Phía Tây và Tây Nam giáp huyện Anh Sơn và tỉnh Bolykhămxay (Lào) với đường biên giới Quốc gia dài 53km [1,11]
Diện tích tự nhiên của Thanh Chương là 1.127,63km 2 , xếp thứ 5 trong
Tỉnh Nghệ An có 19 huyện và thành phố, trong đó huyện Thanh Chương nổi bật với địa hình đa dạng, chủ yếu là núi đồi và trung du Dãy núi Giăng Màn, với đỉnh cao 1.026m, tạo thành ranh giới tự nhiên với tỉnh Bô Ly Khăm Xay (Lào) và còn có các đỉnh núi khác như Nác Lưa (838m), Vũ Trụ (987m), Bê Noi (509m), Đại Can (528m) và Thác Muối (328m) Hệ thống núi đồi chồng chất tạo nên những cánh rừng trùng điệp và chia cắt địa bàn Thanh Chương thành nhiều mảng nhỏ, hình thành các cánh đồng hẹp.
Thanh Chương có bảy nhóm đất chủ yếu là đất feralit đỏ, với trữ lượng gỗ lên đến 2.834.780m³ tính đến năm 2000, cùng với nhiều loại gỗ và thú quý Vùng đất này còn nổi bật với trữ lượng khoáng sản lớn, đặc biệt là đá vôi Sông Lam, con sông lớn nhất tỉnh, chia Thanh Chương thành hai vùng: Hữu Ngạn với 24 xã và Tả Ngạn với 13 xã cùng thị trấn Dùng Ngoài ra, sáu con sông nhỏ từ dãy Trường Sơn và đồi núi chảy vào sông Lam, tạo nên sự trù phú cho vùng đất này.
Thanh Chương có vị trí chiến lược quan trọng về mặt quân sự nhờ vào địa thế sông núi hiểm trở Người xưa đã nhận định rằng địa hình nơi đây là “Tứ Tắc”, có khả năng ngăn lấp cả bốn mặt.
Thanh Chương nổi bật với cảnh núi non hùng vĩ và dòng sông uốn lượn, tạo nên vẻ đẹp thơ mộng tựa như những bức tranh thủy mặc Những thắng cảnh như Thác Muối, Vực Cối, Rú Nguộc và ngọn Tháp Bút đã làm tăng thêm sự quyến rũ cho quang cảnh nơi đây Người xưa đã ca ngợi Thanh Chương là vùng đất đẹp nhất từ Quảng Trị đến Thanh Hóa.
Thanh Chương có hệ thống giao thông vận tải đa dạng, bao gồm đường thủy với các sông ngòi và đường bộ với đường mòn Hồ Chí Minh dài 53km theo hướng Tây Bắc – Đông Nam Ngoài ra, khu vực còn có quốc lộ 46A, 15A và cửa khẩu Thanh Thủy – Nậm On, kết nối Nghệ An với Bolykhămxay (Lào).
Thanh Chương có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, thuận lợi cho nông, lâm nghiệp, nhưng cũng ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống của người dân.
1.1.2 Truyền thống lịch sử - văn hóa
Thanh Chương là vùng đất có bề dày truyền thống văn hóa, truyền thống yêu nước và cách mạng rất đáng trân trọng, tự hào
Theo các nhà sử học, Thanh Chương từng là nơi cư trú của người nguyên thủy, điều này được chứng minh qua các di tích phát hiện tại các vùng đồi dọc sông Lam, như đồi Dùng (Thanh Đồng) và đồi Rạng (Thanh Hưng) Những di tích này thuộc về văn hóa Sơn Vi, đánh dấu giai đoạn cuối của thời kỳ đồ đá.
Qua nhiều thế kỷ, cư dân Thanh Chương đã kiên cường chống chọi với thiên tai, thú dữ và giặc giã, góp phần tạo nên sự phát triển và gia tăng dân số Họ không ngừng tiếp nhận các nguồn dân cư từ nơi khác, khai khẩn đất hoang và lập nên nhiều làng xã mới.
Thanh Chương, một huyện nằm trong thung lũng Lam Giang, có vị trí địa lý hiểm yếu trên con đường sơn cước, đã luôn được các triều đại chọn làm căn cứ địa trong quá trình dựng nước và giữ nước.
Thanh Chương là một huyện vùng núi thấp, nơi mà phần lớn cư dân sống bằng nghề nông Ngoài nông nghiệp, người dân còn tham gia vào các hoạt động chăn nuôi, khai thác lâm thổ sản và nhiều nghề thủ công như trồng dâu nuôi tằm, dệt lụa, mộc, đánh cá và đan lát Đặc sản nổi bật của vùng là “Nhút Thanh Chương”, cùng với truyền thống uống chè xanh, tạo nên một nét văn hóa ẩm thực và phong cách sống ấm áp, vui vẻ, được gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Thanh Chương là một vùng quê nổi tiếng với truyền thống hiếu học và khổ học Từ thế kỷ XV, nơi đây đã sản sinh ra nhiều nhà khoa bảng danh tiếng như Thượng thư Đinh Bộ Cương, người được ca ngợi với danh hiệu “Quang Thuận chiếm đầu bút bảng.” Đặc biệt, vào năm 1825, ba anh em ruột Nguyễn Khắc Nhượng (tú tài), Nguyễn Thành Hiến (cử nhân) và Nguyễn Huy Phiên (cử nhân) đã cùng đậu trong một khoa thi hương, thể hiện rõ nét tinh thần hiếu học của vùng đất này.
Ngoài ra Thanh Chương còn có nhiều các vị đại khoa như các Tiến sĩ: Nguyễn Sỹ Giáo, Nguyễn Đình Cổn, Phạm Kinh Vỹ, Nguyễn Tiến Tài, Đinh