Lịch sử vấn đề
Nghiên cứu về đội ngũ trí thức Việt Nam và những đóng góp của họ cho sự phát triển lịch sử dân tộc đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu Các công trình nghiên cứu về đề tài này rất đa dạng, bao gồm sách chuyên khảo, tạp chí, luận văn và tài liệu địa chí văn hóa Ngoài ra, tài liệu địa phương cũng đề cập đến vai trò quan trọng của trí thức trong sự phát triển xã hội.
Cuốn sách “Người trí thức Việt Nam qua các chặng đường lịch sử” do Vũ Khiêu chủ biên, xuất bản năm 1987, đã cung cấp cái nhìn tổng quan về đặc điểm truyền thống của trí thức Việt Nam và những đóng góp của họ cho dân tộc Tác phẩm nêu bật những trí thức tiêu biểu trong lịch sử, phân tích vai trò của họ trong giai đoạn chủ nghĩa xã hội Qua đó, cuốn sách không chỉ giúp người đọc hiểu rõ nguồn gốc và truyền thống của trí thức Việt Nam mà còn cung cấp cơ sở lý luận quan trọng cho nghiên cứu về đề tài này.
Trí thức Nghệ An đã có những đóng góp quan trọng trong lịch sử cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, với nhiều tác phẩm nổi bật Một số công trình tiêu biểu thể hiện sự cống hiến và trí tuệ của họ trong việc đấu tranh giành độc lập cho dân tộc.
Công trình "Lịch sử Nghệ An tập I từ nguyên thủy đến cách mạng tháng Tám 1945" do nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật ấn hành, cung cấp cái nhìn khoa học và hệ thống về quá trình phát triển lịch sử Nghệ An Nó nhấn mạnh những đóng góp của Nho sĩ và trí thức Nghệ An trong phong trào giải phóng dân tộc vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, đồng thời đặt chúng trong bối cảnh lịch sử dân tộc Đây là một tài liệu tổng hợp quan trọng, có giá trị lịch sử và khoa học, hỗ trợ cho nghiên cứu về Hưng Nguyên và so sánh với các vùng miền khác trong tỉnh và cả nước.
Trong công trình nghiên cứu về những nhân vệt tiêu biểu của Nghệ An,
"Từ điển nhân vật xứ Nghệ" của tác giả Ninh Viết Giao, xuất bản năm 2006 bởi nhà xuất bản Nghệ An, cung cấp một danh sách phong phú về các anh hùng và những nhân vật ưu tú đã đóng góp lớn lao cho sự phát triển của quê hương xứ Nghệ và lịch sử dân tộc.
Cuốn sách “Danh nhân Nghệ Tĩnh” do Nhà xuất bản Nghệ Tĩnh phát hành năm 1984, tập trung giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của những danh nhân, anh hùng dân tộc tiêu biểu từ vùng Nghệ An và Hà Tĩnh Đặc biệt, huyện Hưng Nguyên nổi bật với hai trí thức nổi tiếng là Nguyễn Trường.
Tác phẩm của Đậu Xuân Mai, Chương Thâu và Tôn Quang Phiệt đã khái quát về cuộc đời và sự nghiệp của Tộ và Phạm Hồng Thái, hai nhân vật ưu tú trong lịch sử dân tộc Mặc dù không phải là một nghiên cứu chuyên sâu về đội ngũ trí thức huyện Hưng Nguyên, tài liệu này vẫn cung cấp thông tin bổ sung quý giá cho việc tìm hiểu về những đóng góp của trí thức Hưng Nguyên trong phong trào giải phóng dân tộc từ năm 1885 đến 1930.
Quyển “Những ông Nghè, ông cống triều Nguyễn” của nhóm tác giả
Bùi Hạnh Cẩn, Nguyễn Loan, Lan Phương, Nxb Văn hóa thông tin - 1995
Bài viết trình bày một cách hệ thống về những trí thức Nho học của Hưng Nguyên trong giai đoạn nhà Nguyễn (1802 - 1919), giúp người đọc có cái nhìn khách quan về tình hình học hành và khoa cử của Hưng Nguyên so với các huyện và vùng khác trên cả nước Bên cạnh đó, bài viết còn cung cấp thông tin chi tiết về họ tên, quê quán và các chức vụ của những người như ông Nghè, ông Cống trong thời kỳ họ làm quan.
Trong ba tập của công trình “Nghệ An những tấm gương cộng sản” do NXB Nghệ An phát hành, nổi bật là những tấm gương tiêu biểu trong phong trào yêu nước và cách mạng của tỉnh Nghệ An, đặc biệt là sự đóng góp tích cực của đội ngũ trí thức huyện Hưng Nguyên Các nhân vật tiêu biểu như Lê Hồng Phong, Ngô Tuân, Lê Thiết Hùng, Võ Trọng Ân và Võ Trọng Cánh đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của địa phương.
Luận văn cao học Thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Việt Nam, “Trí thức
Thanh Chương (Nghệ An) trong sự nghiệp đấu tranh chống ngoại xâm từ
1858 đến 1945”, Phạm Thị Hoài Thanh, Nghệ An, Đại học Vinh, 2008 [90]
Thanh Chương là vùng đất giàu văn hóa và truyền thống yêu nước, nơi ghi dấu những đóng góp của các trí thức như ông Nghè, ông Cử, cụ Tú cho lịch sử dân tộc Luận văn tập trung phân tích hoạt động của trí thức Thanh Chương trong phong trào chống ngoại xâm từ năm 1858 đến 1945, đồng thời cũng đề cập đến những nỗ lực yêu nước của nhân dân và trí thức địa phương, bao gồm cả sự tham gia của trí thức từ các huyện lân cận như Hưng Nguyên Tài liệu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về vai trò và vị trí của trí thức Hưng Nguyên trong bối cảnh lịch sử này.
Khóa luận tốt nghiệp đại học của tác giả Đặng Như Thường với đề tài “Nho sĩ Nghệ An trong phong trào yêu nước chống Pháp từ 1858 đến
Nghiên cứu của năm 2002 đã phân tích các yếu tố hình thành truyền thống yêu nước trong tầng lớp Nho sĩ Nghệ An Luận văn tập trung vào việc khám phá các đặc điểm và đóng góp của Nho sĩ trong bối cảnh lịch sử của thời kỳ đó.
Từ nửa sau thế kỉ XIX đến 20 năm đầu thế kỉ XX, Nho sĩ Hưng Nguyên đã không ngại khó khăn và gian khổ, tham gia tích cực vào phong trào chống xâm lược, thể hiện tinh thần yêu nước mạnh mẽ trước bối cảnh đất nước đang gặp nhiều thử thách.
Trong khóa luận tốt nghiệp đại học "Nho sĩ Nghệ An trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước thế kỉ XIX" của Hứa Thị Hoa Mai, tác giả đã hệ thống hóa tên tuổi, chức vụ và những đóng góp quan trọng của Nho sĩ Nghệ An đối với phong trào cách mạng dân tộc Đặc biệt, Nho sĩ Nghệ An đã có vai trò nổi bật trong phong trào cách mạng và chống Pháp vào nửa sau thế kỉ XIX, với sự tham gia của nhiều nhà yêu nước từ quê Hưng Nguyên.
Tìm hiểu giáo dục khoa cử nho học liên quan đến luận văn tìm hiểu có công trình “Giáo dục khoa cử - Nho học thời Nguyễn (1802 - 1919) ở huyện
Bài viết "Hưng Nguyên" của tác giả Hoàng Thị Chung đã hệ thống hóa tình hình giáo dục khoa cử tại Hưng Nguyên trong thời kỳ Nguyễn Tác giả liệt kê danh sách các trí thức Nho học tiêu biểu của Hưng Nguyên và thực hiện những so sánh, đánh giá về đội ngũ trí thức nơi đây với các huyện Nam Đàn và Nghi Lộc.
Huyện Hưng Nguyên, Nghệ An, mặc dù không nổi bật như các huyện khác trong tỉnh như Nam Đàn hay Nghi Lộc, vẫn có bề dày lịch sử và văn hóa riêng biệt Đội ngũ trí thức tại đây, tuy không đông đảo, đã có những đóng góp quan trọng cho lịch sử dân tộc, đặc biệt trong phong trào giải phóng dân tộc từ 1885 đến 1930 Tuy nhiên, hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào đầy đủ về vai trò của họ trong giai đoạn này Chúng tôi đã tìm thấy một số luận văn, luận án và công trình lịch sử địa phương có liên quan, cung cấp tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu đề tài này.
Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu của đề tài luận văn này là làm sáng tỏ quá trình hình thành và phát triển đội ngũ trí thức Hưng Nguyên từ nửa cuối thế kỷ XIX.
Nghiên cứu đã làm rõ những đóng góp quan trọng của đội ngũ trí thức Hưng Nguyên đối với lịch sử Nghệ An và lịch sử dân tộc Việt Nam trong giai đoạn từ 1885 đến 1930 Những đóng góp này không chỉ phản ánh sự phát triển của tư tưởng và văn hóa trong thời kỳ đó mà còn khẳng định vai trò của trí thức trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Đội ngũ trí thức Hưng Nguyên có những đặc điểm nổi bật so với các huyện lân cận ở Nghệ An và cả nước trong giai đoạn lịch sử hiện tại Những đặc điểm này không chỉ phản ánh sự phát triển của địa phương mà còn góp phần vào bức tranh chung của trí thức Việt Nam.
Đề tài nghiên cứu về trí thức Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, trong phong trào giải phóng dân tộc giai đoạn 1885-1930 sẽ tập trung vào việc phân tích vai trò và đóng góp của họ trong cuộc đấu tranh giành độc lập Luận văn sẽ giải quyết các nhiệm vụ liên quan đến việc tìm hiểu các hoạt động, tư tưởng và ảnh hưởng của trí thức Hưng Nguyên đối với phong trào dân tộc, đồng thời làm rõ mối liên hệ giữa họ và các phong trào yêu nước đương thời.
Bối cảnh lịch sử dân tộc có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành và phát triển trí thức Hưng Nguyên Việc tìm hiểu các yếu tố lịch sử, văn hóa cùng những tác động trực tiếp đến quá trình phát triển của đội ngũ trí thức tại Hưng Nguyên là rất cần thiết để hiểu rõ hơn về sự tiến bộ và đóng góp của họ trong xã hội.
Thứ hai, tìm hiểu sự hình thành và những hoạt động của đội ngũ trí thức Hưng Nguyên trong phong trào cách mạng giải phóng dân tộc từ năm
Đội ngũ trí thức Hưng Nguyên đã có những đóng góp quan trọng đối với quê hương và lịch sử dân tộc trong suốt thời gian nghiên cứu Những cống hiến này không chỉ thể hiện sự phát triển của địa phương mà còn góp phần vào việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc.
Thứ tư, nhận xét, đánh giá, so sánh đội ngũ trí thức Hưng Nguyên với đội ngũ trí thức Nghệ An và dân tộc
4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu về trí thức Hưng Nguyên, Nghệ An từ năm 1885 đến 1930, chúng tôi tập trung vào đội ngũ trí thức trong phong trào yêu nước chống Pháp và giải phóng dân tộc.
Bài luận văn sẽ hệ thống hóa và thuyết phục hơn khi trình bày khái quát vai trò của các tầng lớp nhân dân Hưng Nguyên không phải trí thức, từ đó làm nổi bật và so sánh đặc trưng của đội ngũ trí thức Hưng Nguyên trong phong trào giải phóng dân tộc từ năm 1885 đến 1930.
Đề tài nghiên cứu tập trung vào đội ngũ trí thức tại huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, đồng thời so sánh với các huyện khác trong tỉnh để làm nổi bật những điểm tương đồng và khác biệt trong vấn đề này.
Đề tài của luận văn được giới hạn trong khoảng thời gian từ năm 1885, khi thực dân Pháp hoàn tất quá trình xâm lược Việt Nam, đến năm 1930, thời điểm Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời.
Phạm vi nội dung, đề tài tập trung tìm hiểu về đóng góp của trí thức Hưng Nguyên trong phong trào giải phóng dân tộc từ năm 1885 đến năm
Vào năm 1930, bài viết đề cập đến những điều kiện lịch sử và văn hóa đã ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của trí thức Hưng Nguyên, từ đó đưa ra một số nhận xét và đánh giá về quá trình này.
5 Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình, tìm hiểu, nghiên cứu, thực hiện đề tài luận văn, chúng tôi chủ yếu sử dụng các nguồn tài liệu sau:
Nguồn tài liệu thành văn cho đề tài thực hiện bao gồm sách, báo, luận văn cao học, khóa luận tốt nghiệp đại học và lịch sử Đảng bộ đã được xuất bản Tất cả các tài liệu này được lưu trữ tại thư viện Đại học Vinh và thư viện tỉnh Nghệ An.
Ủy ban nhân dân các xã và huyện Hưng Nguyên, cùng với các thư viện gia đình, cung cấp nguồn tài liệu phong phú từ sách, báo và lịch sử Đảng bộ xã, huyện Những tài liệu này có tính khoa học và độ tin cậy cao, là cơ sở vững chắc để chúng tôi lập kế hoạch nghiên cứu và tìm hiểu Qua đó, chúng tôi có thể cung cấp nhiều nội dung và tri thức về các nhân vật cũng như những đóng góp của đội ngũ trí thức Hưng Nguyên và Nghệ An.
Một số luận văn cao học và khóa luận tốt nghiệp tại Thư viện trường Đại học Vinh là nguồn tài liệu quý giá liên quan đến đề tài nghiên cứu của chúng tôi Những tài liệu này không chỉ cung cấp thông tin tham khảo mà còn mang lại cái nhìn sâu sắc về hình thức, kết cấu và bố cục trình bày của các nghiên cứu trước đây, từ đó góp phần làm phong phú và tạo ra những đóng góp mới cho lĩnh vực nghiên cứu đang thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu.
Nguồn tài liệu thứ hai được thu thập từ việc tác giả trực tiếp phỏng vấn và khảo sát thực địa tại huyện Hưng Nguyên, nơi gặp gỡ các cụ cao niên, trưởng họ và trưởng tộc Tác giả đã đến các khu di tích và khu tưởng niệm để gắn kết nghiên cứu khoa học với thực tiễn lịch sử Những tài liệu này không chỉ khẳng định tính chính xác mà còn làm phong phú thêm nội dung văn bản, giúp nguồn tài liệu trở nên linh hoạt và gần gũi hơn.
