Nh&ng v'n () chung v) qu n lý nhà n c
N i dung qu n lý nhà nư c
Quản lý nhà nước (QLNN) là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm thực hiện quyền và trách nhiệm trong việc tổ chức các hoạt động quản lý trong xã hội QLNN đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được các mục tiêu của nhà nước một cách hiệu quả Trong lĩnh vực này, có 7 nội dung chính cần được chú trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả trong quản lý.
Mục tiêu chính của việc xây dựng, ban hành và thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật bao gồm tuyên truyền, phổ biến và tổ chức thực hiện các quy định pháp luật Nội dung của quá trình này bao gồm các công việc quan trọng như soạn thảo, phê duyệt và triển khai các văn bản quy phạm pháp luật nhằm đảm bảo tính hiệu quả và sự tuân thủ trong xã hội.
- Rà soát các v n b n quy ph m pháp lu t ã có trình Qu c h i, (y ban thư ng v+ Qu c h i i u ch*nh, hoàn thi n, s)a i, b sung;
- Xây d ng các v n b n quy ph m pháp lu t trình Qu c h i, (y ban Thư ng v+ Qu c h i ban hành;
- Rà soát, i u ch*nh, b sung, hoàn thi n và thay th nh ng v n b n quy ph m pháp lu t do Chính ph , UBND các c p ban hành;
- T ch c th c hi n các quy nh pháp lu t: tuyên truy n, hư ng d n th c hi n, ti p thu ý ki n, i u ch*nh, s)a i
Hai là, xây d ng t ch c b máy nhà nư c t Trung ương n cơ s
N i dung này bao g%m các ho t ng sau:
- Xây d ng t ch c b máy nhà nư c qu n lý các l nh v c i s ng kinh t - xã h i c a các B , ngành;
- Xây d ng t ch c b máy QLNN i v i ho t ng c a các c p chính quy n a phương;
- Xây d ng cơ ch ph i h p gi a các cơ quan nhà nư c trong h th ng Chính tr : ph i h p theo chi u d c, theo chi u ngang;
- Hoàn thi n h th ng t ch c b máy trong h th ng Chính tr , gi a ng v i nhà nư c, gi a nhà nư c v i các t ch c Chính tr - xã h i
Ba là, xây d ng i ng# cán b , công ch c nhà nư c N i dung này bao g%m các công vi c sau:
- Xây d ng cơ ch tuy n d+ng, s) d+ng, quy ho ch, luân chuy n, i u ng và b nhi m CBCC nhà nư c;
- TBD, phát tri n i ng# CBCC nhà nư c;
- Không ng ng nâng cao ch t lư ng chuyên môn, nghi p v+ c a i ng# CBCC nhà nư c;
- Xây d ng b n l nh Chính tr và ph,m ch t o c c a i ng# CBCC;
- ánh giá, khen thư ng, k' lu t i v i CBCC nhà nư c;
- T o môi trư ng và ng cơ làm vi c cho CBCC;
- Xây d ng và th c hi n các ch , chính sách i v i CBCC
B n là, lãnh o, i u hành ho t ng c a các cơ quan, t ch c N i dung này bao g%m các công vi c sau:
- Qu n lý t ch c b máy, vi c thành l p, chia tách, sát nh p c a các cơ quan, t ch c;
- Qu n lý ho t ng c a các cơ quan, t ch c;
- Qu n lý vi c tuy n ch n, b nhi m, luân chuy n, bãi nhi m CBCCVC trong các cơ quan, t ch c;
- Qu n lý các ho t ng c a các t ch c Chính tr - xã h i, các nghi p oàn, các t ch c phi Chính ph ;
- Qu n lý quan h qu c t c a các cơ quan, t ch c
N m là, xây d ng cơ ch ph i h p gi a các cơ quan, t ch c trong h th ng Chính tr N i dung này bao g%m các công vi c sau:
- Xây d ng cơ ch ph i h p gi a các B , ngành, các a phương;
- Xây d ng các quy ch ph i h p gi a các cơ nhà nư c v i các t ch c Chính tr - xã h i và các oàn th xã h i;
- Xây d ng các quy ch ph i h p gi a các cơ quan nhà nư c v i các doanh nghi p và v i công dân
Sáu là, h p tác qu c t trong ho t ng qu n lý nhà nư c N i dung này bao g%m các công vi c sau:
- M r ng h p tác qu c t trong các ho t ng giao lưu, trao i, h c t p, chia s2 kinh nghi m trong ho t ng QLNN;
- T ng cư ng các ho t ng tuyên truy n, thông tin v nh ng ch trương, ư ng l i c a ng, chính sách, pháp lu t c a nhà nư c trong qu n lý các l nh v c n b n bè qu c t ;
- H p tác v i các nư c trong ho t ng TBD cán b , công ch c nhà nư c;
- H p tác v i các nư c và các t ch c qu c t trong vi c phòng, ch ng t i ph m xâm h i n an ninh, tr t t c a t nư c
B y là, thanh tra, ki m tra và gi i quy t nh ng khi u n i, t cáo, x) lý nh ng vi ph m pháp lu t N i dung này bao g%m các công vi c sau:
- Thanh tra, ki m tra vi c th c thi ch trương, ư ng l i, chính sách, pháp lu t c a ng và nhà nư c c a các cơ quan nhà nư c và i ng# CBCC;
- Ti p nh n ơn, thư, gi i quy t khi u n i, t cáo c a các cơ quan, t ch c và công dân i v i các cơ quan nhà nư c;
- X) lý các vi ph m chính sách, pháp lu t theo nh ng quy nh c a pháp lu t.
Công c+ qu n lý nhà nư c
Trong quản lý xã hội, các nhà nước đã sử dụng nhiều công cụ để điều chỉnh các quan hệ xã hội nhằm duy trì trật tự và giải quyết những mong muốn của cộng đồng Hai loại công cụ quan trọng mà nhân loại đã áp dụng để duy trì và củng cố quyền lực là pháp luật và chính trị.
1.1.3.1 Công c pháp lu t t ch c và qu n lý các m t c a i s ng xã h i, có nhi u công c+, phương ti n khác nhau, trong ó pháp lu t gi m t vai trò r t quan tr ng Là m t hi n tư ng xã h i ph c t p, cho nên ngay t khi m i ra i c#ng như trong su t quá trình t%n t i và phát tri n, pháp lu t luôn ư c quan tâm, nghiên c u Tuy v y, hi n nay khái ni m “pháp lu t” v n chưa ư c nh n th c m t cách th ng nh t
Khi tìm hiểu về các trường đại học, các nhà khoa học và luật gia thường nhấn mạnh rằng: “Pháp luật là hệ thống những quy tắc do nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội, là yếu tố điều chỉnh các quan hệ xã hội.”
Ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội được thể hiện qua ý chí của nhà nước, thông qua hoạt động xây dựng pháp luật Ý chí nhà nước được cụ thể hóa thành các quy định pháp luật, thể hiện rõ ràng tính xã hội và tính giai cấp trong hệ thống pháp luật Trong nhà nước XHCN, quyền lực của giai cấp công nhân là quyền cơ bản nhất, vì vậy “ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội” chính là ý chí chung của toàn xã hội.
Pháp luật Xã hội chủ nghĩa là hệ thống các quy tắc ứng xử do Nhà nước ban hành, thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Nó đảm bảo thực hiện quyền lợi của người dân, đồng thời tôn trọng và thực hiện các nguyên tắc cơ bản của Nhà nước.
Trong hệ thống quản lý nhà nước, pháp luật được xác định là công cụ quan trọng, hiệu quả trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội So với các công cụ quản lý nhà nước khác, pháp luật có ưu thế hơn nhờ tính chính xác, chất lượng nội dung, hình thức, trình tự ban hành và thực hiện, cũng như tính bảo đảm quyền lợi của công dân Do đó, pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và quản lý đời sống xã hội Pháp luật bảo vệ sự ổn định và phát triển trong xã hội, duy trì trật tự Nhờ có pháp luật, các hành vi xâm hại trật tự, an toàn xã hội được hạn chế và ngăn chặn hiệu quả trong đời sống xã hội.
Nhà nước có pháp luật giúp quản lý và duy trì trật tự xã hội, bảo vệ và phát triển lợi ích của mình, đồng thời đối phó với các áp lực từ các nhóm khác trong xã hội Thông qua pháp luật, nhà nước có thể quản lý các mặt khác nhau của đời sống kinh tế - xã hội, phát huy quyền lực của mình và giám sát các hoạt động của công dân Pháp luật là cơ sở để nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ và phương pháp hoạt động của các cơ quan, nhân viên trong bộ máy nhà nước Nhờ có pháp luật, bộ máy nhà nước hoạt động nhịp nhàng, đồng bộ và hiệu quả Pháp luật cũng là công cụ bảo vệ quyền lực nhà nước thông qua việc kiểm soát chất lượng Do đó, các hiện tượng như lạm quyền, tham nhũng, thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm cần được hạn chế và loại trừ.
Pháp luật không chỉ là công cụ hữu hiệu bảo vệ và bảo đảm các quyền lợi của dân, quyền con người và quyền công dân, mà còn là cơ sở thiết lập mối quan hệ ngoại giao với các quốc gia khác trên toàn cầu.
1.1.3.2 Công c o c o c là s n ph,m c a xã h i loài ngư i, ư c hình thành, phát tri n và t%n t i cùng v i s phát tri n c a xã h i loài ngư i
Chân lý là sản phẩm phản ánh của xã hội và sẽ tự nhiên thay đổi theo sự phát triển của xã hội trong tương lai Nhân dân, những con người trong xã hội ngày mai, sẽ xuất phát từ yêu cầu cụ thể của hoàn cảnh để điều chỉnh hành vi của mình Hồ Chí Minh không để lại cho chúng ta những giải pháp cụ thể, nhưng Người đã truyền đạt tinh thần, thái độ và phương pháp để chúng ta có thể tự tìm ra con đường đúng đắn.
Ng i s% v nh vi'n làm kim ch nam cho o c c a chúng ta, tr c m i di'n bi n c a cu c s ng” [6, Tr.155, 156]
Lãnh đạo xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự, ổn định và phát triển xã hội Sự phát triển nhanh hay chậm của xã hội phụ thuộc vào phẩm chất và năng lực hoạt động của cộng đồng Nhiều quyết định quan trọng được đưa ra bởi những người lãnh đạo, góp phần hình thành phẩm chất và năng lực của xã hội Họ cũng ảnh hưởng đến hành vi, giáo dục nhân cách và nhận thức của con người, từ đó tác động đến quá trình xây dựng xã hội ngày càng phát triển hơn.
Các chu,n m c o c thư ng t%n t i thành t ng c p i l p nhau: Thi n
Trong xã hội, các giá trị như trung thực, hy sinh, và lòng dũng cảm được coi trọng, thể hiện qua những hành động cao đẹp như bảo vệ Tổ quốc và tôn trọng người khác Những quan niệm này không chỉ phản ánh bản chất con người mà còn định hình trách nhiệm cá nhân đối với cộng đồng Mỗi cá nhân cần ý thức về vai trò của mình trong xã hội, từ đó hình thành các quy tắc ứng xử và mối quan hệ với người khác Sự nhận thức này góp phần tạo nên một xã hội văn minh, nơi mà mỗi hành động đều mang ý nghĩa và giá trị tích cực.
Các quy tắc xã hội phản ánh hành vi của các thành viên trong cộng đồng, bao gồm thái độ, tình cảm và sự đánh giá của con người Mỗi hành vi đều có thể được khen hay chê, được xem là ưu điểm hay khuyết điểm, và được đánh giá là thiện hay ác, chân hay giả, tốt hay xấu Sự đánh giá này thường được thể hiện qua thành dư luận trong xã hội Bên cạnh sự đánh giá từ cộng đồng, các thành viên cũng tự đánh giá hành vi của chính mình dựa trên lương tâm và nhận thức cá nhân, từ đó hình thành cảm xúc và tình cảm trong mỗi người.
Tình nhân đạo và lương tâm giúp con người thương cảm với nỗi đau của cái ác; đồng thời, khinh bỉ những kẻ gây ra tội ác Niềm vui và hạnh phúc của một người cũng là động lực để lan tỏa niềm hạnh phúc đến mọi người xung quanh.
Tóm lại, có thể thấy rằng các quan niệm và chuẩn mực của cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các quy tắc xã hội, nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến tâm tư, tình cảm cá nhân và sự cảm nhận của từng thành viên trong xã hội.
Trong xã hội, có nhiều mối quan hệ xã hội cơ bản như quan hệ giữa chính quyền và công dân, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, và các mối quan hệ cá nhân như tình yêu, tình bạn, và tình hàng xóm Các quốc gia, đặc biệt là ở phương Tây, coi trọng và áp dụng các quy tắc trong quản lý nhà nước Mỗi cá nhân cần xác định rõ vai trò của mình trong xã hội, từ đó có những hành vi phù hợp với chuẩn mực chung, hài hòa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng Pháp luật là công cụ quan trọng để duy trì trật tự xã hội, nhưng không phải là phương tiện duy nhất; còn có nhiều công cụ quản lý hiệu quả khác như giáo dục và tuyên truyền Trong một số trường hợp, nhà nước có thể áp dụng những quy định không chính thức để bổ sung cho pháp luật, nhất là khi pháp luật chưa đầy đủ hoặc chưa điều chỉnh kịp thời các mối quan hệ xã hội Do đó, nhà nước và cá nhân cần có trách nhiệm áp dụng các chuẩn mực đạo đức và pháp lý, nhằm bảo vệ lợi ích của cộng đồng và cá nhân trong xã hội.
Quan h* gi&a (+c tr, và pháp tr, và s- c.n thi/t khách quan ph i k/t h0p (+c tr, và pháp tr, trong qu n lý nhà n c
c tr và pháp tr
1.2.1.1 * c tr , theo thuy t c a Kh ng T"
Khổng Tử được coi là người sáng lập Nho giáo, với những tư tưởng cao quý về đạo đức và nhân cách Học thuyết của Khổng Tử không chỉ là một triết lý sống mà còn là nền tảng cho hệ thống chính trị và xã hội trong nhiều triều đại phong kiến Việt Nam Nho giáo, đặc biệt là tư tưởng của Khổng Tử, đã ảnh hưởng sâu sắc đến các giá trị văn hóa và đạo đức của người Việt, thể hiện qua các nguyên tắc ứng xử và giáo dục Do đó, việc nghiên cứu và hiểu rõ hệ thống tư tưởng của Nho giáo là điều cần thiết để nhận thức về di sản văn hóa này.
Nói đến Khổng Tử là nói đến những giá trị cốt lõi của con người, bao gồm Nhân, Lễ, và Chính danh Khổng Tử nhấn mạnh rằng để xây dựng một xã hội tốt đẹp, con người cần phải thực hành những đức tính như cung kính, khoan dung, thành tín, và nhân ái Ông cho rằng, khi con người sống với những đức tính này, họ sẽ đạt được thành công và được mọi người tôn trọng, từ đó tạo ra một môi trường hòa bình và phát triển bền vững.
Tình yêu thương và trách nhiệm đối với nhân dân là yếu tố quan trọng mà nhà cầm quyền cần có Yêu dân không chỉ là giúp đỡ mà còn là bảo vệ và chăm sóc cho họ Khi người dân sống trong một quốc gia hòa bình, được giáo dục tốt và hưởng chính sách bảo vệ của nhà nước, họ sẽ có cuộc sống tốt đẹp hơn Sự hiểu biết và tôn trọng giữa chính quyền và nhân dân là điều cần thiết, giúp xây dựng mối quan hệ vững mạnh Theo Khổng Tử, con người không có lòng nhân thì không thể coi là người thực sự Lòng nhân ái là cốt lõi để con người trở nên tốt đẹp, và việc thiếu vắng nó sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng trong xã hội.
Hay thay, nếu con người không có lòng nhân thì chỉ là hình thức mà không có nội dung, không chứa đựng những ý nghĩa sâu xa, chỉ là sáo rỗng và tâm hồn không là sự chân thành của tình người Lòng nhân là tôn ti, trật tự trong việc tôn trọng, và chính là phương diện kết nối tinh thần Nó cần cho sự tu dưỡng bản thân, tâm hồn và một phần của lòng nhân còn chính là yêu cầu phải hiểu biết về văn hóa, tập tục tín ngưỡng của từng vùng miền, quốc gia, khu vực Đồng thời, cần có lòng nghĩa trong việc nuôi dưỡng nhân tri ân, báo ơn những người đã giúp đỡ mình, không còn hiện hữu trong cuộc sống này, trong đó là những người mà bản thân ta phải mang ơn, phải có trách nhiệm báo đáp Hơn nữa, lòng nhân cũng chính là hành động trong ngoại giao, nó hàm chứa tính tình cho hòa hợp Lòng nhân mang lại giá trị nào đó, giúp cho con người được an nhàn tinh thần, mở ra lối thoát cho tâm thức khỏi sự sầu não, bất an và chán chường.
Khổng Tử đã nói rằng: “Cung kính mà không biết lẽ phải thì khó mà thành công; nếu chỉ có lòng mà không biết lẽ phải thì sẽ trở nên nhút nhát; có dũng cảm mà không biết lẽ phải thì sẽ lo âu; ngay cả trong những điều thông thường mà không biết lẽ phải thì sẽ gặp khó khăn, làm tổn thương lòng người.”
Con người là hiện thân của cái đẹp trong việc làm, hướng con người đến cái thiện Trên cơ sở đó, Khổng Tử đã xuất hiện như một trí thức cai trị nước Băng O và quan i m ó, mang mầm giống tốt đẹp của Khổng Tử Ông nhấn mạnh rằng: “Mình mà chính đáng, dù không ra lệnh, dân cũng tự theo; mình không chính đáng, tuy ra lệnh, dân cũng chẳng theo” [7, tr 162].
Trong luận ng, tác giả Khổng Tử nhấn mạnh rằng “Vì chính đức, thì nhờ đó mà Bậc thánh nhân có thể dẫn dắt.” Ông khẳng định rằng nhà cầm quyền cần sử dụng chính sách để cai trị nhân dân, giống như các ngôi sao trong vũ trụ, dù ở đâu thì cũng phải tỏa sáng Khổng Tử tin rằng chính đức là nền tảng để tạo dựng một xã hội tốt đẹp.
“* o d chính, t chi d hình, dân miên chi vô s * o d c, t chi d l', h u s th cách”
Dùng chính lệnh để điều chỉnh dân, sử dụng hình phạt để ràng buộc dân vào khuôn phép, giúp dân tránh khỏi khổ đau nhưng không biết rằng họ đang phải chịu đựng Sử dụng quyền lực để quản lý dân, áp dụng giáo dục để hướng dẫn dân theo khuôn phép, giúp dân nhận thức được sự cần thiết của việc tuân thủ quy định.
Trong triết lý của Khổng Tử, khái niệm "nhân" đóng vai trò trung tâm trong cuộc sống con người Ông coi "nhân" không chỉ là sự tu thân mà còn là tình yêu thương đối với người khác, thể hiện qua các mối quan hệ xã hội Theo Khổng Tử, "nhân" bao gồm việc phát triển bản thân, yêu thương gia đình, và thực hiện nghĩa vụ với xã hội Điều này cho thấy rằng "nhân" là nền tảng của một cuộc sống có ý nghĩa và hài hòa.
V i Kh ng T) thái i v i dân là tiêu chu,n quan tr ng nh t ánh giá c nhân c a ngư i c"m quy n:
Sau Nhân, Kh ng t) nhấn mạnh rằng "L&" đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự xã hội; nếu không có trật tự, vua và nước sẽ không thể tồn tại "L&" cũng mang nội dung luân lý, không thể tách rời khỏi nhân Kh ng T) coi l& là hình thức của nhân, là điều mà mọi người nên thực hiện; nếu con người hành động trái ngược với chính nghĩa, đó là trái với nhân Do đó, người cầm quyền phải tuân thủ l& Đáng chú ý, trong quan niệm của Kh ng T), l& có giá trị quan trọng khi gắn liền với nhân, biểu hiện cho nhân Nếu tách rời khỏi nhân, l& sẽ trở nên vô nghĩa.
Th t v y, không có lòng nhân thì l& mà làm gì? Nhà c"m quy n không có c nhân thì l& ch* càng làm th c u, càng tr nên nghi t ngã và tàn kh c
Khổng Tử nhấn mạnh rằng "Chính danh" là một nguyên tắc quan trọng trong xã hội, thể hiện trách nhiệm và vai trò của mỗi cá nhân Ông cho rằng trong công việc chính trị, danh xưng cần phải chính xác; nếu danh không chính xác thì mọi việc sẽ không thành công Khi công việc không thành, người dân sẽ không biết cách hành động, dẫn đến sự hỗn loạn trong xã hội Do đó, việc xác định đúng danh xưng là cần thiết để đảm bảo sự phát triển và trật tự xã hội.
V i tinh th"n c tr c a Kh ng T), trong sách i h c, Kh ng Phu T) nh n m nh t i vi c tu thân làm g c, không c"n t i pháp lu t: Kh ng T) nói:
Để đạt được sự hoàn thiện trong cuộc sống, trước tiên bạn cần phải tự mình cải thiện Muốn cải thiện bản thân, bạn cần phải chăm sóc ngôi nhà của mình; để chăm sóc ngôi nhà, bạn phải quan tâm đến gia đình; và để quan tâm đến gia đình, bạn cần phải yêu thương chính mình Tình yêu bản thân bắt nguồn từ sự chân thành và ý thức tự giác, và để có được điều đó, bạn cần phải hiểu biết sâu sắc về những giá trị cốt lõi của cuộc sống Sự hiểu biết này là chìa khóa để phát triển một tâm hồn phong phú và uyên thâm.
Sự tĩnh lặng của tâm hồn là nền tảng cho mọi biến chuyển trong cuộc sống Khi tâm hồn được thanh tịnh, mọi ý niệm sẽ trở nên rõ ràng; khi ý niệm rõ ràng, tâm trí sẽ trở nên chính xác; khi tâm trí chính xác, hành động sẽ được tu dưỡng; khi hành động được tu dưỡng, gia đình sẽ hòa thuận; khi gia đình hòa thuận, xã hội sẽ bình yên; và khi xã hội bình yên, thiên nhiên sẽ được bảo vệ.
Tình trạng thiên tai đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân, khiến họ phải đối mặt với nhiều khó khăn Sự thiếu hụt nguồn lực và hỗ trợ từ chính quyền địa phương đang làm gia tăng gánh nặng cho cộng đồng Để vượt qua thách thức này, cần có những biện pháp khẩn cấp nhằm cải thiện điều kiện sống và đảm bảo an toàn cho người dân.
Bi n gi i Kh ng T) v sách ã d n c a d ch gi Nguyên Hi n Lê
"Khổng Tử" là người đầu tiên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lãnh đạo có đạo đức, yêu cầu người cầm quyền phải phục vụ nhân dân và giáo dục họ Ông không tách rời đạo đức khỏi chính trị, mà đã kết hợp chúng một cách hài hòa Triết lý chính trị của ông được thể hiện qua khái niệm "trị dân", nghĩa là người lãnh đạo phải có phẩm hạnh và trị vì nhân dân bằng đạo đức, chứ không chỉ bằng quyền lực.
Tóm l i, theo Kh ng T), c tr chính là dùng o c cai tr thiên h "M0c dù có m t vài i bi u theo tr ng phái pháp tr tr c th i
S khác bi t gi a c tr và pháp tr
Mặc dù có nhiều ý nghĩa tương đồng, thậm chí gắn bó chặt chẽ không thể tách rời, phần lớn các quy phạm có thể là pháp luật và đạo đức, nhưng giá trị và pháp trị vẫn là hai khái niệm khác nhau với nhiều ý nghĩa khác biệt.
Thành phần và hình thức biểu hiện của nhà nước có nhiều yếu tố tương đồng, nhưng giữa chính trị và pháp trị lại tồn tại những khác biệt rõ rệt Mặc dù có nhiều quy phạm pháp luật điều chỉnh, nhưng cách thức quản lý nhà nước vẫn được phân chia thành hai phương pháp chủ yếu, mỗi phương pháp đều có những đặc điểm riêng biệt.
Pháp luật là sản phẩm của sự phát triển xã hội, xuất hiện khi xã hội nguyên thủy chưa có hình thành của nhà nước và pháp luật Trong giai đoạn này, con người sử dụng phong tục tập quán và các tín ngưỡng tôn giáo để quản lý đời sống xã hội Tuy nhiên, các quy phạm này chỉ có hiệu quả trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội trong điều kiện thuận lợi và lợi ích của các thành viên trong xã hội là đồng nhất Khi xã hội có sự chênh lệch giữa người giàu và người nghèo, sự phân hóa giai cấp sâu sắc sẽ dẫn đến tác động tiêu cực do tính chất không đồng nhất của các lợi ích Điều chỉnh các quan hệ xã hội trong một điều kiện mới, thông qua sự hình thành của nhà nước, tạo ra một loại quy tắc mới, đó chính là pháp luật.
Pháp luật hình thành là kết quả của hoạt động tư duy tích cực của nhà nước, thể hiện ý chí của tổ chức chính trị cho toàn xã hội Khi mới hình thành, pháp luật chưa hoàn thiện và thường không ổn định Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội, pháp luật ngày càng trở nên quan trọng và vững bền hơn trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.
Pháp luật hình thành từ nhu cầu của xã hội, là kết quả tất yếu của cuộc sống con người, nhưng cũng chịu sự hình thành bởi các yếu tố phát triển Như tác giả đã chỉ ra, pháp luật xuất hiện và tồn tại không cần qua một thời kỳ xã hội nào, mà chỉ cần sự thỏa thuận của cộng đồng Ban đầu, pháp luật chỉ là hình thức xã hội của một tập hợp các quy tắc, do nhu cầu và hội nhập của cuộc sống mà dẫn đến con người ý thức được điều nên làm, không nên làm, và cần phải làm hay không Sự hình thành các quy tắc pháp luật là điều tự nhiên, như những tín hiệu cần có và vẫn có Những quan niệm, quan điểm ưu tiên về cách thức ứng xử giữa con người với con người trong cuộc sống, từ đó, được hình thành ngay trong giao tiếp và sinh hoạt xã hội bình dị nhất.
Quá trình hình thành và thực hiện pháp luật diễn ra thông qua hoạt động của các cơ quan nhà nước, trong đó việc giao quyền và xây dựng các quy tắc là rất quan trọng Điều này cho thấy rằng việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc, nhằm thể hiện ý chí của các nhà quản lý trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.
Ngư c l i, o c ch y u hình thành b.ng con ư ng t phát, đòi hỏi quá trình hình thành các quy phạm o c phải trải qua thời gian dài và nghiên cứu kỹ lưỡng để xác định tính đúng đắn và hữu ích của các quy phạm này Nếu các giá trị tư tưởng và quan niệm o c được kết hợp với pháp luật, chúng sẽ được thể hiện trong các giá trị ti n b và tích cực của pháp luật ngay từ giai đoạn xây dựng Từ đó, việc phát huy sức mạnh của pháp luật sẽ hỗ trợ trong việc điều chỉnh các mối quan hệ xã hội.
Th hai, v bi n pháp m b o th c hi n
Biện pháp bảo đảm thực hiện pháp luật là một trong những điểm khác biệt rõ nét giữa pháp luật và quản lý nhà nước Pháp luật do nhà nước ban hành và được nhà nước bảo đảm thực hiện Tùy theo từng tình huống, hoàn cảnh cụ thể, nhà nước có thể sử dụng một hay kết hợp các biện pháp khác nhau như tuyên truyền giáo dục, các biện pháp kinh tế, hành chính, cưỡng chế Nhà nước trực tiếp tổ chức cho các chủ thể thực hiện pháp luật trong những trường hợp người dân không thể thực hiện hoặc thực hiện không nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật Bằng biện pháp khuyến khích và tạo ra cho chủ thể quan tâm đến các lợi ích vật chất, nhà nước làm cho các tư tưởng quản lý thực hiện những quy định của pháp luật Tất cả những biện pháp nhà nước bảo đảm cho pháp luật được thực hiện đều thông qua một bộ máy nhà nước từ Trung ương đến địa phương Ngoài các biện pháp mang tính cưỡng chế của nhà nước, việc bảo đảm thực hiện pháp luật còn được thực hiện bằng một số biện pháp xã hội khác như giáo dục trong gia đình, nhà trường, trong các tổ chức Chính trị, tổ chức Chính trị - xã hội, bằng sự tự nguyện, tự giác của các tư tưởng quản lý Đối với điều này, nhà nước cũng góp phần quan trọng làm cho nó được thực hiện, nhất là khi nó phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, của nhà nước và xã hội Tuy nhiên, việc bảo đảm thực hiện pháp luật bằng nhà nước không phải là biện pháp cơ bản và chủ yếu Việc bảo đảm thực hiện pháp luật nghiêm chỉnh, cơ bản và chủ yếu là những biện pháp thực thi quyền lực nhà nước Khác với pháp luật, “Quản lý nhà nước bảo đảm thực hiện phụ thuộc vào những yếu tố kích thích nội tâm của con người - sức mạnh bên trong, tự giác, thói quen xã hội và sức mạnh bên ngoài - dư luận xã hội.”
Một trong những biện pháp bảo vệ cho quyền cư trú thực hiện hiệu quả là biện pháp tuyên truyền giáo dục, tác động vào tâm tư, tình cảm và nhận thức của cộng đồng Đây là phương pháp cần được triển khai bền bỉ, nhất quán và có sự điều chỉnh phù hợp với từng đối tượng Mặc dù đòi hỏi thời gian và sự kiên trì, nhưng biện pháp này sẽ mang lại hiệu quả lâu dài trong việc nâng cao nhận thức và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Thông qua phương pháp tuyên truyền giáo dục, nhân cách của con người không ngừng hình thành và phát triển Bởi lẽ, nhân cách của mỗi cá nhân không phải tự nhiên mà có, mà "phần lớn do giáo dục mà nên".
Có nhân cách o c, m-i cá nhân nh n th c ư c hành vi c a mình, t giác th c hi n m t vi c nào ó ho c ki m ch không th c hi n m t hành vi nào ó
Khác với các biện pháp cưỡng chế nhà nước, phán xét của “Tòa án lương tâm” không chỉ diễn ra trong hiện tại mà còn "dây dưa, thậm chí trong suốt cuộc đời người vi phạm".
Dư luận xã hội là công cụ mạnh mẽ trong việc thực hiện các chuẩn mực xã hội Nó có sức mạnh to lớn trong việc tác động đến ý thức và hành vi con người Dựa trên các chuẩn mực xã hội, dư luận đánh giá hành vi là thiện hay ác, đúng hay sai, tốt hay xấu Trong cộng đồng, không ai có thể xa lánh hoặc trốn tránh dư luận, mà mọi người đều phải chấp nhận sự thật về nó Dư luận xã hội có tác động hai mặt: khi ủng hộ hành vi của cá nhân, nó khuyến khích và động viên; ngược lại, khi không ủng hộ, nó có thể trở thành hình phạt nghiêm khắc, gây ra sự dày vò, lo lắng, và ảnh hưởng đến uy tín của cá nhân trong cộng đồng.
Các biện pháp bảo vệ tâm lý có thể đến từ các tác động bên ngoài hoặc từ những yếu tố tâm lý bên trong Chúng giúp củng cố tư tưởng và quan điểm, tạo ra sự bền vững và khó thay đổi trong cuộc sống của mỗi cá nhân.
Th ba, v ph m vi i u ch nh
Xuất phát từ cơ chế chính trị và biện pháp bảo vệ chính quyền, pháp luật có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội Pháp luật không chỉ điều chỉnh hành vi của cá nhân dựa trên lý trí mà còn phản ánh những giá trị tinh thần, lương tâm của con người Trong khi pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản một cách khách quan, chính quyền cần cân nhắc nhiều yếu tố như tình hình xã hội, khả năng thực thi của pháp luật và kết quả đạt được khi áp dụng pháp luật so với việc không áp dụng.
Trong khi gi i h n i u ch*nh c a pháp lu t bị hạn chế bởi cơ ch i u ch*nh và cách thức b o m th c hi n, ph m vi i u ch*nh c a o c l i r t r ng Thực tế cho thấy, con người luôn có nhu cầu xã hội, bất kể trong trạng thái sơ khai hay trong xã hội văn minh phát triển Nhu cầu này là yếu tố tinh thần không thể tách rời khỏi hành vi của con người Mỗi cá nhân đều có một vị trí nhất định trong xã hội và cần phải điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp, hài hòa với môi trường xã hội xung quanh.
S k t h p gi a c tr và pháp tr trong qu n lý nhà nư c là yêu c"u t ra c"n thi t
Pháp luật và đạo đức có nhiều điểm tương đồng khi cùng tham gia quản lý xã hội, đóng vai trò như những công cụ quản lý Cả hai đều mang tính giải quyết, tính xã hội và cùng hướng đến mục tiêu gìn giữ và nâng cao trật tự xã hội, giúp con người vươn tới các giá trị Chân - Thiện - Mỹ Tuy nhiên, pháp luật và đạo đức cũng có những điểm khác biệt Những khác biệt này không phải là sự xung đột mà thể hiện sự bổ sung cho nhau, khi cùng thực hiện chức năng điều chỉnh các quan hệ xã hội.
Thẩm quyền của pháp luật là khái niệm điều chỉnh rõ ràng, dứt khoát theo ý chí của giai cấp cầm quyền đối với các quan hệ xã hội cơ bản Sự điều chỉnh này thường diễn ra trên một phạm vi rộng theo một trình tự, cơ chế luật định, được bảo đảm thực hiện bởi sức mạnh cưỡng chế của nhà nước và hệ thống cơ quan bảo vệ pháp luật như tòa án, quân đội, và cảnh sát.
Trong quản lý nhà nước, khả năng tham gia điều chỉnh các mối quan hệ xã hội là rất quan trọng, ảnh hưởng đến đời sống cá nhân và cộng đồng Các yếu tố như tình cảm, danh dự và uy tín của cá nhân tạo nên cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực xã hội Phương pháp quản lý hiệu quả nhất là kết hợp hài hòa các công cụ quản lý, bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau Mặc dù luật pháp và chính sách không phải là hai công cụ quản lý duy nhất, nhưng chúng đóng vai trò quan trọng và thường được sử dụng hiệu quả trong việc kết hợp giữa các cơ chế và quy định.
Tìm ra các phương thức kết hợp hiệu quả trong quản lý nhà nước là một lĩnh vực khoa học và nghệ thuật quan trọng Điều này đặc biệt cần thiết cho Việt Nam hiện nay, khi đất nước đang tiến hành xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Dân tộc Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Nho giáo và Phật giáo, vì vậy phương châm sống của người Việt luôn hướng đến những giá trị nhân văn như “sống có tâm, có đức” và “thương người như thể thương thân” Quản lý nhà nước cần chú trọng đến văn hóa, coi đó là yếu tố cốt lõi trong phát triển xã hội Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân Sự tham gia của công dân trong quản lý xã hội là điều không thể thiếu, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và bền vững trong quản lý nhà nước tại Việt Nam hiện nay.