Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua, tình hình khiếu nại đã trở thành vấn đề cấp bách được Đảng, Nhà nước và xã hội quan tâm Nhiều Chỉ thị và Nghị quyết đã được ban hành, góp phần giải quyết các vụ việc phức tạp và ổn định an ninh chính trị, trật tự xã hội Tuy nhiên, gần đây, tình hình khiếu nại của công dân đã diễn ra không bình thường, với số lượng gia tăng và tính chất phức tạp, đặc biệt là khiếu nại về đất đai.
Luật Đất đai năm 2013 của Việt Nam khẳng định rằng đất đai là tài nguyên quý giá và là yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, và an ninh quốc phòng Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng và thực hiện các quan hệ về đất đai, thường xảy ra biến động và mâu thuẫn, dẫn đến việc các chính sách và quyết định của nhà nước không được thực thi đầy đủ Điều này là một trong những nguyên nhân gây ra khiếu nại về đất đai, với số lượng và tính chất ngày càng phức tạp.
Giải quyết khiếu nại về đất đai là một phần quan trọng trong quản lý nhà nước, nhằm xử lý mâu thuẫn và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân cũng như lợi ích của Nhà nước Việc thực hiện hiệu quả công tác này không chỉ giúp củng cố quản lý đất đai theo quy định pháp luật mà còn xác lập mối quan hệ pháp lý giữa Nhà nước và người sử dụng đất, cũng như giữa các cá nhân sử dụng đất với nhau Điều này tạo điều kiện cho việc sử dụng đất đai ổn định và hiệu quả.
Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, là một địa phương quan trọng ở Bắc miền Trung với nhiều cơ hội phát triển kinh tế, chính trị và văn hóa Tuy nhiên, thành phố cũng đối mặt với thách thức pháp lý, đặc biệt là tình trạng khiếu nại gia tăng từ người dân trong các lĩnh vực như y tế, giáo dục, xây dựng, môi trường và đặc biệt là đất đai Trong những năm gần đây, số lượng đơn khiếu nại về đất đai tăng cao, nhiều công dân đã gửi đơn vượt cấp đến các cơ quan Trung ương với nội dung thể hiện sự bức xúc và không hài lòng với cách giải quyết của chính quyền địa phương Số lượng người đến khiếu nại trực tiếp tại phòng tiếp dân cũng cao, nhiều vụ việc đã thu hút đông đảo công dân tập trung, gây áp lực lên các cơ quan chính quyền để đòi quyền lợi, điều này không chỉ gây bức xúc trong dư luận mà còn là nỗi trăn trở của những người có thẩm quyền.
Nếu không được xử lý kịp thời, tình hình hiện tại sẽ trở nên phức tạp, dẫn đến tâm lý hoang mang và thiếu tin tưởng vào chính quyền, từ đó ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của công dân cũng như lợi ích quốc gia.
Nhận thấy tầm quan trọng của việc giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai, tôi đã quyết định chọn đề tài “Hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An” cho khóa luận tốt nghiệp Đề tài này dựa trên việc tổng kết các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
Tình hình nghiên cứu của đề tài
Đến nay, đã có nhiều bài viết và nghiên cứu từ các góc độ khác nhau liên quan đến khiếu nại, đặc biệt là khiếu nại về đất đai Những công trình này đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Giải quyết khiếu nại của nhân dân là một chủ đề quan trọng, thể hiện thực trạng và bài học kinh nghiệm trong nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Khoa Nhà nước - Pháp luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (1998 - 1999) Bài viết “Một số vấn đề đặt ra khi triển khai Luật Khiếu nại, tố cáo” của Vũ Văn, đăng trên tạp chí Thanh tra, nêu bật những thách thức và giải pháp cần thiết trong việc thực hiện luật này.
3/1999 ; “Những kinh nghiệm rút ra qua công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo thời gian qua’’ của Ngô Đăng Huynh trong tạp chí Thanh tra số 9/1999;
Bài viết của Bùi Thị Đào trong tạp chí Dân chủ và Pháp luật (số 11/2008) cùng với tài liệu của Vụ phổ biến, tuyên truyền pháp luật - Bộ Tư pháp (2009) và Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ (2005) đã đề cập đến vấn đề khiếu nại về đất đai từ nhiều góc độ khác nhau Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào xem xét một cách toàn diện về việc “Giải quyết khiếu nại về đất đai của cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An” Do đó, việc nghiên cứu hệ thống và toàn diện về hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại thành phố Vinh, cũng như phân tích thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật liên quan đến thủ tục giải quyết khiếu nại đất đai là rất cần thiết.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các quy định pháp luật liên quan đến giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An Nghiên cứu sẽ phân tích thực trạng, những thuận lợi và những vấn đề tồn tại trong công tác này.
Đề tài nghiên cứu nhằm phân tích các vấn đề lý luận liên quan đến thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai của cơ quan hành chính nhà nước Nghiên cứu tập trung vào pháp luật, thực tiễn áp dụng và hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2012 - 2014 Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước tại thành phố Vinh trong giai đoạn hiện nay.
4 Mục đích và nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài
Mục đích của khóa luận là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính liên quan đến đất đai tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An Từ đó, khóa luận sẽ đưa ra những ý kiến và quan điểm nhằm giải quyết hoặc hạn chế tình trạng khiếu nại phát sinh, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai của cơ quan hành chính nhà nước một cách thực tiễn và hiệu quả.
- Nhiệm vụ: Để đạt được mục đích trên khóa luận có nhiệm vụ sau:
+ Làm rõ khái niệm khiếu nại về đất đai và phân biệt với tố cáo đất đai, tranh chấp đất đai
+ Làm rõ cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai
+ Phân tích trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai
+ Tìm hiểu thực trạng khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
+ Tìm hiểu và phân tích số liệu thực tế các vụ khiếu nại hành chính về đất đai ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
+ Phân tích nguyên nhân của thực trạng khiếu nại, giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
Để hoàn thiện công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, cần đưa ra những quan điểm và giải pháp cụ thể Trước hết, việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước là rất quan trọng Thứ hai, cần cải tiến quy trình tiếp nhận và xử lý khiếu nại để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả Cuối cùng, việc tăng cường đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đất đai sẽ góp phần nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, từ đó tạo sự tin tưởng của người dân vào hệ thống hành chính.
5 Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
- Khóa luận có sử dụng phương pháp triết học Mác – Lê Nin, phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử
Ngoài ra, bài viết áp dụng các phương pháp như điều tra số liệu thực tế, phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê và phỏng vấn Các phương pháp này được kết hợp với nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phục lục, nội dung đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về giải quyết khiếu nại đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước
Chương 2 của bài viết tập trung vào việc phân tích pháp luật hiện hành và thực tiễn giải quyết khiếu nại đất đai tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An Nội dung sẽ làm rõ các quy định pháp lý liên quan đến khiếu nại đất đai, cũng như những thực trạng mà các cơ quan hành chính nhà nước đang áp dụng trong quá trình giải quyết các vụ việc này Bài viết cũng sẽ đề cập đến những khó khăn, vướng mắc mà người dân gặp phải và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả giải quyết khiếu nại đất đai trong khu vực.
Chương 3 đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An Các giải pháp này bao gồm việc cải thiện quy trình tiếp nhận và xử lý khiếu nại, tăng cường đào tạo cho cán bộ công chức, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, cũng như áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và thông tin khiếu nại Mục tiêu là tạo ra một môi trường giải quyết khiếu nại hiệu quả, nhanh chóng và công bằng, từ đó góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự và phát triển kinh tế địa phương.
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI CỦA CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
1.1 Khái niệm về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai
1.1.1 Khái niệm về khiếu nại
Khiếu nại là quyền cơ bản của công dân, được ghi nhận trong Hiến pháp Việt Nam 2013, cho phép công dân khiếu nại và tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang và cá nhân Quyền này được quy định chi tiết trong Luật Khiếu nại, tố cáo, với định nghĩa cụ thể tại khoản 1 điều 2 của Luật Khiếu nại, tố cáo 1998 (sửa đổi, bổ sung năm).
Khiếu nại là hành động mà công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức thực hiện theo quy định của pháp luật, nhằm yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức Điều này xảy ra khi có căn cứ cho rằng các quyết định hoặc hành vi đó vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền lợi hoặc lợi ích hợp pháp của họ.
Theo khoản 1 Điều 2 của Luật Khiếu nại năm 2011, khiếu nại được định nghĩa là hành động của công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức, yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức Điều này xảy ra khi có cơ sở cho rằng những quyết định hoặc hành vi đó vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của họ.
Khiếu nại là việc yêu cầu xem xét lại các quyết định và hành vi hành chính mà người khiếu nại cho rằng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình Điều này có nghĩa là chỉ những người có quyền và lợi ích chính đáng liên quan đến quyết định hành chính mới có quyền khiếu nại.
Trong quản lý hành chính nhà nước, mâu thuẫn là điều không thể tránh khỏi Khi công dân cảm thấy quyền lợi hợp pháp của mình bị xâm hại bởi quyết định pháp luật hay hành vi của cơ quan nhà nước, họ thường phản ứng bằng cách khiếu nại Khiếu nại không chỉ là quyền cơ bản của công dân mà còn là phương tiện giúp cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền kiểm tra tính hợp pháp và hợp lý của các quyết định và hành vi hành chính.