Tính c ấ p thi ế t c ủa đề tài
Xã hội ngày càng phát triển, yêu cầu con người phải hoàn thiện bản thân hơn Một con người hoàn thiện về nhân cách không chỉ cần có tài năng mà còn phải sở hữu đức hạnh.
Nhân cách con người cần được xây dựng và phát triển từ khi mới sinh ra, đặc biệt trong giai đoạn học đường Việc hình thành và phát triển phẩm chất đạo đức, trí thức cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết, đồng thời cũng là trách nhiệm của nhà trường và ngành giáo dục.
Giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học là hoạt động thiết yếu nhằm phát triển ý thức cá nhân, thái độ và hành vi đạo đức, cũng như lối sống của học sinh trong các mối quan hệ với bản thân, cộng đồng và quê hương Hoạt động này có thể được thực hiện qua nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm dạy học, giáo dục lao động, giáo dục thể chất, thẩm mỹ, hoạt động trải nghiệm và các hoạt động xã hội.
Dạy học đạo đức là phương pháp cơ bản và quan trọng nhất trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học, đóng vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách và giá trị sống cho trẻ.
Chương trình giáo dục phổ thông mới đã thực hiện nhiều thay đổi quan trọng trong môn Đạo đức, bao gồm việc chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh Mục tiêu dạy học cũng được điều chỉnh để phù hợp hơn với yêu cầu thực tiễn Bên cạnh đó, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và cách đánh giá kết quả học tập cũng đã được cải tiến nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
Môn Đạo đức trong trường tiểu học không chỉ mang tính khoa học mà còn có giá trị giáo dục sâu sắc Việc giáo dục học sinh thông qua các môn học, đặc biệt là môn Đạo đức, là một phương pháp hiệu quả giúp hình thành năng lực tự chủ, tự học, giải quyết vấn đề, giao tiếp và hợp tác Đồng thời, môn học này cũng góp phần phát triển các phẩm chất nhân cách như yêu nước, nhân ái, trung thực, chăm chỉ và trách nhiệm.
Chất lượng dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quản lý của hiệu trưởng đóng vai trò quyết định Sự lãnh đạo hiệu quả sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến phương pháp giảng dạy và kết quả học tập của học sinh trong môn học này.
Quản lý dạy học môn Đạo đức không chỉ giúp hình thành tri thức và thái độ mà còn phát triển năng lực thực hiện hành vi và các kỹ năng hành vi cho học sinh Điều này hoàn toàn phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay Do đó, nghiên cứu quản lý dạy học môn Đạo đức cho học sinh tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông mới là cần thiết và có giá trị cao, góp phần nâng cao chất lượng dạy học và năng lực thực hiện hành động của học sinh.
Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã triển khai công văn 4612 về đổi mới dạy học theo định hướng chương trình mới, nhằm hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh, mặc dù chương trình dạy học môn Đạo đức mới chưa được thực hiện tại các trường tiểu học Phòng Giáo dục - Đào huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã bắt đầu áp dụng đổi mới dạy học, đặc biệt là môn Đạo đức, theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, vẫn tồn tại nhiều bất cập, do đó tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ.”
Võ, t ỉ nh B ắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
M ục đích nghiên cứ u
Dựa trên nghiên cứu lý luận và thực trạng giảng dạy môn Đạo đức theo chương trình mới tại các trường tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, bài viết đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức Những biện pháp này được thiết kế để phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học.
Khách th ể và đối tượ ng nghiên c ứ u
Dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở trường tiểu học
Hiệu trưởng tại các trường tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai nhiều biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 Những biện pháp này bao gồm việc tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên, xây dựng kế hoạch giảng dạy cụ thể và thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh Bên cạnh đó, việc khuyến khích sự tham gia của phụ huynh và cộng đồng cũng được chú trọng, nhằm tạo ra môi trường học tập tích cực và hỗ trợ cho học sinh phát triển toàn diện.
Gi ả thuy ế t khoa h ọ c
Dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới có nhiều điểm khác biệt so với chương trình hiện hành Việc nghiên cứu và đánh giá thực trạng, cùng với việc đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức đồng bộ và phù hợp với mục tiêu, nội dung của chương trình giáo dục mới, sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức cũng như chất lượng thực hiện chương trình giáo dục mới tại trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
Phương pháp nghiên cứu đề tài
6.1 Phương pháp nghiên cứ u lý lu ậ n
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu:
Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích chương trình dạy học môn Đạo đức mới so với chương trình hiện hành, đồng thời khảo sát hệ thống tài liệu dạy học Đạo đức tại các trường tiểu học Qua việc tổng hợp và khái quát hóa các công trình nghiên cứu về giáo dục và dạy học Đạo đức, nghiên cứu nhằm xây dựng cơ sở lý luận vững chắc cho đề tài.
Đề tài nghiên cứu sử dụng nhiều phương pháp để đánh giá thực trạng dạy học và quản lý dạy học môn Đạo đức tại các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi được áp dụng để khảo sát ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên Bên cạnh đó, nghiên cứu sản phẩm giúp đánh giá các hoạt động dạy học và quản lý dạy học môn Đạo đức Phương pháp phỏng vấn sâu được sử dụng để thu thập thông tin chi tiết từ cán bộ quản lý và giáo viên Cuối cùng, ý kiến từ các chuyên gia được xin ý kiến để hoàn thiện mẫu phiếu khảo sát và đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức trong chương trình phổ thông mới.
6.3 Các phương pháp bổ tr ợ
Tác giả luận văn sử dụng Toán Thống kê và các phần mềm tin học để xử lý số liệu khảo sát.
C ấ u trúc lu ậ n văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung luận văn được kết cấu làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương ụ ổ ớ ở trườ ể ọ
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh
Chương 3 trình bày các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại các trường tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh Những biện pháp này nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, phát triển kỹ năng sống cho học sinh và đảm bảo sự phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục Việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, kết hợp với sự hỗ trợ từ phía gia đình và cộng đồng, sẽ góp phần tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả cho học sinh.
CƠ SỞ LÝ LU Ậ N V Ề QU Ả N LÝ D Ạ Y H ỌC MÔN ĐẠO ĐỨ C
T ổ ng quan nh ữ ng công trình nghiên c ứu có liên quan đến đề tài
1.1.1 Nh ữ ng nghiên c ứ u v ề qu ả n lý d ạ y h ọ c
Hiện nay cũng đã có nhiều đề tài đề cập tới quản lý dạy học tại các trường phổthông nói chung và trường tiểu học nói riêng như:
Nguyễn Thanh Hà (2016) trong luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục tại Trường Đại học Giáo dục (ĐHQGHN) đã nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học tại các trường tiểu học ở quận Hoàn Kiếm, Hà Nội theo mô hình trường học mới (VNEN) Luận văn này làm rõ những vấn đề trong công tác quản lý dạy học, nêu bật các thành công và hạn chế, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các phương pháp quản lý hiệu quả hơn trong lĩnh vực giáo dục tiểu học.
Lưu Bích Ý (2013) trong luận văn Thạc sỹ Khoa học giáo dục tại ĐH Vinh đã nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng tại các trường tiểu học quận 11, TP Hồ Chí Minh Nghiên cứu này tập trung vào việc cải thiện quản lý dạy học các môn học tại trường phổ thông, đồng thời chỉ ra một số công trình nghiên cứu tiêu biểu trong lĩnh vực này.
Lê Văn Hiến (2017) đã tiến hành nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán tại các trường trung học cơ sở huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội, với mục tiêu phát triển năng lực học sinh Nghiên cứu này không chỉ phân tích cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực mà còn khảo sát thực trạng quản lý dạy học hiện tại Từ những kết quả thu được, tác giả đã đề xuất những biện pháp nhằm cải thiện quản lý dạy học môn Toán, hướng đến việc nâng cao năng lực cho học sinh tại các trường trung học cơ sở trong khu vực này.
Mỹ Đức, thành phố Hà Nội nhằm góp phần quản lý một cách hiệu quả chất lượng dạy học nói chung và dạy học môn toán nói riêng
Vi Thị Quỳnh Anh (2017) đã tiến hành nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Mỹ thuật tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, với mục tiêu đổi mới giáo dục Nghiên cứu này tập trung vào cơ sở lý luận của quản lý dạy học môn Mỹ thuật, đồng thời phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hiện tại Tác giả cũng đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Mỹ thuật, góp phần vào sự phát triển chung của giáo dục tiểu học tại huyện Định Hóa.
1.1.2 Nghiên c ứ u v ề qu ả n lý d ạ y h ọc môn Đạo đứ c ở trườ ng ti ể u h ọ c
Tại Việt Nam, nghiên cứu về dạy học đạo đức cho học sinh tiểu học
Tiêu biểu còn khiêm tốn chủ yếu là các sách, tài liệu dạy học:
Nguyễn Hữu Hợp (2006), nghiên cứu về phương pháp dạy học đạo đức từ xa dành cho sinh viên đại học sư phạm, NXb ĐHSP Hà Nội
Nguyễn Thị Tính (2009) đã tiến hành nghiên cứu về phương pháp dạy học Đạo đức tại trường tiểu học, trong đó tác giả hệ thống hóa các vấn đề cốt lõi liên quan đến việc giảng dạy Đạo đức Bên cạnh đó, nghiên cứu còn đề xuất một số bài tập tình huống nhằm nâng cao hiệu quả dạy học Đạo đức cho học sinh tiểu học.
Nguyễn Hữu Hợp (2019) đã phân tích việc xác định mục tiêu dạy học môn Đạo đức lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh qua bốn khía cạnh: nội dung bài học, phương pháp dạy, hình thức tổ chức dạy học và cách thức kiểm tra, đánh giá Cách tiếp cận này nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong việc hướng dẫn học sinh phát triển năng lực tư duy và trải nghiệm để giải quyết các tình huống trong cuộc sống, từ đó nâng cao năng lực giải quyết vấn đề của học sinh (Nguyễn Hữu Hợp, Thiết kế bài học phát triển năng lực học sinh tiểu học, NXB Đại học sư phạm, Hà Nội).
Tài liệu tập huấn về dạy học tích hợp ở trường tiểu học của Bộ GD&DT
Năm 2018, tài liệu của Bộ GD&ĐT đã đề cập đến các chủ đề dạy học liên quan đến môn Đạo đức, cung cấp hướng dẫn cho giáo viên thực hiện dạy học tích hợp theo định hướng đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông mới Tài liệu này là nguồn tham khảo quan trọng cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy tại trường tiểu học.
Các nghiên cứu về dạy học Đạo đức theo chương trình mới còn hạn chế, do đó tác giả luận văn quyết định chọn đề tài này để thực hiện nghiên cứu.
Nghiên cứu về quả n lý d ạ y h ọc môn Đạo đứ c tại các trường ti ể u h ọc theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh là một đề tài cấp thiết Đề tài này chưa được nghiên cứu trước đó, cho thấy tính mới mẻ và giá trị của nó trong bối cảnh giáo dục hiện nay.
Các khái ni ệm cơ bả n
Khái niệm dạy học được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau, Nguyễn
Dạy học là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục nhân cách toàn diện, nơi giáo viên và học sinh tương tác để truyền đạt và tiếp nhận tri thức khoa học cùng các kỹ năng cần thiết Qua đó, học sinh hình thành thế giới quan, phát triển khả năng sáng tạo và xây dựng các phẩm chất nhân cách theo mục tiêu giáo dục Cách tiếp cận này nhấn mạnh vai trò của dạy học trong việc phát triển nhân cách học sinh, phù hợp với mục tiêu của từng cấp học.
Dưới góc độ tâm lý học, dạy học là quá trình biến đổi hợp lý hoạt động và hành vi của người học thông qua sự hợp tác giữa người dạy và người học.
Dưới góc độ Điều khiển học, dạy học được hiểu là quá trình hợp tác giữa giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên truyền đạt kiến thức và học sinh tự điều khiển việc tiếp thu tri thức nhân loại để đạt được mục tiêu giáo dục.
Dưới góc độ lý luận dạy học hiện đại, dạy học được hiểu là quá trình tương tác giữa giáo viên, học sinh và nội dung học tập Trong quá trình này, giáo viên đóng vai trò tổ chức và hướng dẫn, trong khi học sinh là những người chủ động, tích cực trong việc tự tổ chức và tự học.
Nguyễn Thị Tính và nhóm tác giả nhấn mạnh rằng dạy học là một quá trình có tổ chức, mục đích và kế hoạch rõ ràng Trong quá trình này, giáo viên đóng vai trò chủ đạo, trong khi học sinh tự giác, tích cực và chủ động trong việc tổ chức và điều khiển hoạt động nhận thức của mình, nhằm đạt được hiệu quả cao trong các nhiệm vụ dạy học và hoàn thành mục tiêu giáo dục đề ra.
Dạy học là một quá trình xã hội có mục đích và kế hoạch, trong đó giáo viên đóng vai trò chủ đạo trong việc tổ chức, hướng dẫn và chỉ đạo Học sinh cần tự giác, tích cực và chủ động trong việc tự tổ chức và điều khiển hoạt động nhận thức của mình, nhằm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ dạy học và đạt được mục tiêu đã đề ra.
Quản lý là một hoạt động phổ biến và cần thiết trong mọi lĩnh vực và cấp độ, liên quan đến sự hợp tác và phân công giữa mọi người để đạt được mục tiêu chung Hoạt động này đã phát triển thành một lĩnh vực khoa học thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu từ các ngành khác nhau Qua thời gian, các nhà khoa học đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về lý thuyết và thực hành quản lý, phản ánh sự phong phú và đa dạng trong cách tiếp cận vấn đề quản lý.
Tác giả Đặng Quốc Bảo định nghĩa hoạt động quản lý là sự kết hợp của hai quá trình "quản" và "lý", trong đó "quản" nhằm duy trì và ổn định hệ thống, còn "lý" hướng tới sự đổi mới Ông nhấn mạnh rằng quản lý bắt nguồn từ sự phân công và hợp tác lao động, với mục tiêu nâng cao hiệu quả và năng suất Để đạt được điều này, cần có sự chỉ huy, phối hợp, điều hành và kiểm tra, do đó vai trò của người đứng đầu là rất quan trọng trong việc kết nối nỗ lực của các thành viên trong nhóm, cộng đồng hoặc tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.
Quản lý, theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc, là sự tác động có định hướng và chủ đích của người quản lý đối với đối tượng quản lý trong tổ chức, nhằm đảm bảo tổ chức vận hành hiệu quả và đạt được mục tiêu đã đề ra Họ cũng nhấn mạnh rằng hoạt động quản lý bao gồm quá trình sử dụng các chức năng như kế hoạch hoá, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra để đạt được những mục tiêu này.
Quản lý có thể được hiểu là quá trình có định hướng và mục đích, trong đó chủ thể quản lý tác động đến khách thể quản lý trong tổ chức, nhằm đảm bảo tổ chức hoạt động hiệu quả và đạt được các mục tiêu đã đề ra.
1.2.1.3 Quản lý hoạt động dạy học
Trong môi trường tiểu học, tất cả các hoạt động đều tập trung vào học sinh, với mục tiêu phục vụ cho việc dạy và học Quản lý hoạt động dạy học là nhiệm vụ chính yếu và cốt lõi của quản lý trường học.
Quản lý dạy học là một hệ thống toàn diện, bao gồm các yếu tố chính như mục đích, nhiệm vụ, nội dung dạy học, vai trò của giáo viên và học sinh, cũng như các phương pháp, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức và cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.
Quản lý quá trình dạy học là một phần quan trọng trong hệ thống quản lý giáo dục tại trường học, theo tác giả Đặng Vũ Hoạt Quá trình này không chỉ thực hiện các chức năng tổng hợp mà còn đóng vai trò trong việc phát triển nhân cách, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài.
Quá trình dạy học là sự thống nhất biện chứng giữa dạy và học, thể hiện qua sự hợp tác chặt chẽ giữa hai yếu tố này, tuân theo logic khách quan của nội dung giáo dục.
Quản lý hoạt động dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối hoạt động sư phạm của giáo viên và quá trình học tập, rèn luyện của học sinh, nhằm hình thành và phát triển nhân cách của các em.
Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông m ớ i ở trườ ng ti ể u h ọ c
1.2.3 Qu ả n lý d ạ y h ọc môn Đạo đứ c
Quản lý dạy học môn Đạo đức là quá trình tác động có mục đích của người quản lý đến việc giảng dạy và các yếu tố liên quan, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong hoạt động dạy học môn Đạo đức.
Quản lý hoạt động dạy học môn đạo đức là quá trình có mục đích nhằm tác động lên các yếu tố tham gia vào giảng dạy, với mục tiêu hình thành niềm tin, lý tưởng, động cơ, thái độ, tình cảm, hành vi và thói quen Điều này giúp phát triển những phẩm chất đạo đức và năng lực cốt lõi cần thiết cho học sinh.
Quản lý dạy học môn Đạo đức là quá trình quản lý đặc thù, liên quan đến việc phối hợp các lực lượng liên đới trong giáo dục Quá trình này bao gồm các chức năng quản lý như lập kế hoạch dạy học, tổ chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo thực hiện, và kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức.
1.3 Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ởtrường tiểu học
1.3.1 M ụ c tiêu, n ội dung chương trình dạ y h ọc môn Đạo đức theo chương trình ph ổ thông m ớ i ở trườ ng ti ể u h ọ c
1.3.1.1 Mục tiêu môn Đạo đức cấp tiểu học
Môn Đạo đức cấp tiểu học nhằm giúp học sinh:
Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hình thành và phát triển những hiểu biết ban đầu về chuẩn mực đạo đức và pháp luật cho học sinh Điều này không chỉ giúp các em nhận thức được sự cần thiết của việc tuân thủ các chuẩn mực trong mối quan hệ với bản thân, công việc, và cộng đồng mà còn góp phần xây dựng thái độ tích cực như tự trọng, tự tin, yêu quê hương, đất nước Học sinh cũng được khuyến khích phát triển những hành vi tốt đẹp như tôn trọng con người, chăm chỉ học tập và làm việc, trung thực, và có trách nhiệm với hành động của mình.
Giúp học sinh nhận biết và điều chỉnh cảm xúc, thái độ, hành vi của bản thân; quan sát và tìm hiểu về gia đình, quê hương, đất nước cũng như các hành vi ứng xử Học sinh cần biết lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch cá nhân, từ đó hình thành thói quen và nền nếp cơ bản, cần thiết trong học tập và sinh hoạt.
Khác với chương trình hiện tại, mục tiêu dạy học môn Đạo đức được thiết kế nhằm hình thành các năng lực cụ thể cho học sinh tiểu học, chú trọng đến cả năng lực đặc thù và năng lực chung, đáp ứng các yêu cầu cần đạt.
Môn Đạo đức không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện mà còn hình thành những phẩm chất tốt đẹp như sự vâng lời, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ; biết học hành chăm chỉ, lễ phép với thầy cô; và xây dựng tinh thần trung thực, tự tin, hợp tác, cũng như sự quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và các hoạt động.
1.3.1.2 Nội dung chương trình dạy học môn Đạo đức cấp tiểu học
Chương trình môn Đạo đức theo định hướng giáo dục phổ thông mới được thiết kế theo phương pháp đồng tâm từ lớp 1 đến lớp 5, với sự phát triển dựa trên 4 mạch cơ bản.
Giáo dục đạo đức: Hướng tới hình thành 5 phẩm chất cơ bản: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm
Giáo dục kỹ năng sống: Nhằm hướng tới 2 kỹ năng cơ bản: Kỹ năng nhận thức, quản lý bản thân và tự bảo vệ
Giáo dục kinh tế: Nhằm hướng tới giáo dục về hoạt động tiêu dùng
Giáo dục pháp luật đang hướng tới việc chuẩn hóa hành vi pháp lý, với những nội dung mới so với chương trình hiện tại Các nội dung khái quát sẽ được cụ thể hóa thành các chủ đề và bài học cho từng lớp học, theo hướng mở Chương trình chỉ quy định những yêu cầu cần đạt và nội dung dạy học cơ bản, nhằm đáp ứng các tiêu chí cần thiết, cùng với những định hướng chung về phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Thời lượng thực hiện chương trình:
- Thời lượng thực hiện chương trình ở các lớp (theo số tiết học): 35 tiết/năm cho tất cả các lớp 1,2,3,4,5
Thời lượng dành cho nội dung giáo dục trong các lớp học được xác định bởi tác giả sách giáo khoa và giáo viên, dựa trên yêu cầu cần đạt của từng lớp và thực tế giảng dạy.
Môn Đạo đức cung cấp các chuẩn mực đạo đức thông qua những hành vi cụ thể liên quan đến năm mối quan hệ chính trong cuộc sống hàng ngày của học sinh Tiểu học, bao gồm gia đình, nhà trường, xã hội và môi trường tự nhiên Những kiến thức này rất gần gũi và quen thuộc với các em, giúp các em dễ dàng tiếp cận và hiểu biết hơn về thế giới xung quanh Việc có vốn sống và hiểu biết từ gia đình và những người xung quanh là một lợi thế lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong việc hướng dẫn học sinh khám phá và tìm tòi các tri thức đạo đức dựa trên nền tảng kiến thức ban đầu của các em.
Các chuẩn mực hành vi Đạo đức được xây dựng một cách đồng tâm và có sự mở rộng dần theo từng lớp Do đó, khi giảng dạy một chuẩn mực Đạo đức, giáo viên cần sử dụng và phát huy kiến thức sẵn có của học sinh, nhằm khuyến khích các em tự tìm tòi, khám phá và nhận diện các tri thức Đạo đức mới một cách cơ bản.
Mỗi bài Đạo đức được dạy trong 2 tiết Mỗi tuần dạy một tiết
Tiết 1: Cung cấp các tri thức Đạo đức, hình thành cho học sinh các biểu tượng về các chuẩn mực, hành vi Đạo đức
Tiết 2 (Tiết thực hành): Giúp học sinh củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng ứng xử theo chuẩn mực đã học ở tiết 1 Trong thực tế, giáo viên gặp rất nhiều khó khăn khi thiết kế bài dạy cho tiết thực hành Vì vậy, giáo viên thường dạy qua loa, thậm chí dành thời gian của tiết thực hành để dạy các môn khác Đáp ứng yêu cầu của việc dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới, nội dung dạy học môn Đạo đức cũng được tích hợp trong các bài học của các môn học khác có ưu thế Viêc tích hợp nội dung dạy học giữa các môn học sẽ giúp học sinh kết nối được kiến thức từ bài học đạo đức đến các tình huống có liên quan trong cuộc sống
1.3.2 Phương pháp, hình thứ c t ổ ch ứ c d ạ y h ọc môn Đạo đức theo chương trình ph ổ thông m ớ i ở trườ ng ti ể u h ọ c
1.3.2.1 Phương pháp dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học
Phương pháp dạy môn Đạo đức là cách tổ chức hoạt động giáo dục nhằm giúp học sinh nắm vững nội dung môn học Để đạt được hiệu quả, học sinh cần tích cực, tự giác và chủ động tham gia vào quá trình học tập Dạy học Đạo đức là quá trình mà giáo viên tổ chức và hướng dẫn học sinh hoạt động, khai thác kinh nghiệm và thói quen đạo đức, từ đó giúp học sinh tự khám phá và chiếm lĩnh tri thức cùng kỹ năng mới.
Để đạt được mục tiêu trong môn Đạo đức, giáo viên cần linh hoạt áp dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp với từng nhiệm vụ cụ thể và nội dung bài học, đồng thời đa dạng hóa hình thức tổ chức dạy học.
Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở trườ ng ti ể u h ọ c
1.4 Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học
1.4.1 L ậ p k ế ho ạ ch d ạ y h ọc môn Đạo đức theo chương trình phổ thông m ớ i ở trườ ng ti ể u h ọ c
Kế hoạch là hoạt động của chủ thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể của nhà trường Để thực hiện mục tiêu đó, chủ thể quản lý cần sắp xếp các hoạt động theo trình tự và phương pháp nhất định, đảm bảo hiệu quả trong quá trình quản lý.
Hiệu trưởng căn cứ vào kế hoạch dạy học môn Đạo đức để xây dựng kế hoạch giáo dục riêng cho trường Ông/bà cần chỉ đạo tổ chuyên môn và hướng dẫn giáo viên trong việc lập kế hoạch dạy học, đồng thời phân tích bối cảnh trường để xác định điểm mạnh, yếu và tình hình học tập, rèn luyện đạo đức của học sinh Qua đó, xác định mục tiêu dạy học cho môn Đạo đức, lựa chọn các hoạt động cần thực hiện, phân bổ nguồn lực hợp lý và sắp xếp tiến độ thực hiện kế hoạch dạy học hiệu quả.
Trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục và dạy học Đạo đức ở trường tiểu học, hiệu trưởng cần xác định đầy đủ các căn cứ và yêu cầu mới của chương trình giáo dục Hiệu trưởng phải chỉ đạo các tổ chuyên môn và giáo viên lập kế hoạch dạy học phù hợp với sự phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, đồng thời cân nhắc đến đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện nhà trường và năng lực giáo viên Đặc biệt, khi chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học Đạo đức, hiệu trưởng cần yêu cầu xác định rõ số tiết lý thuyết, thực hành và dạy theo chủ đề tích hợp, trải nghiệm, cũng như thiết kế các chủ đề dạy học phù hợp với tâm lý và trình độ nhận thức của học sinh từng khối lớp.
Xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường là quá trình quan trọng, bao gồm việc giáo viên lập kế hoạch giảng dạy và hướng dẫn học tập cho học sinh, cả trong và ngoài lớp học Quá trình này bao gồm bốn hoạt động chính cần thực hiện để đảm bảo hiệu quả trong giáo dục.
Xác định học sinh cần gì hoặc muốn học gì? và kiến thức, kỹnăng, năng lực mà học sinh cần đạt được?
Xác định hình thức học tập phù hợp và các điều kiện bổ trợ việc học tập cho học sinh?
Tiến hành tổ chức dạy học/ giáo dục và đánh giá việc học tập, rèn luyện đạo đức của học sinh?
Chỉnh sửa kế hoạch dạy học môn học thường xuyên sao cho phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh?
Kế hoạch dạy học môn Đạo đức của nhà trưởng phải đáp ứng được các yêu cầu sau đây:
Để đạt được hiệu quả trong việc dạy học, cần đảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục chung và mục tiêu dạy học môn Đạo đức theo chương trình do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.
Để đảm bảo tính logic và thống nhất trong quá trình dạy học, cần kết hợp chặt chẽ giữa các nội dung và chủ đề của môn học với các hoạt động học lý thuyết và trải nghiệm thực tiễn Việc này không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả mà còn tạo ra sự liên kết giữa lý thuyết và thực hành trong quá trình học tập.
- Đảm bảo tổng thời lượng của môn học là 35 tiết/ năm học, đảm bảo tính khả thi cao
Dựa trên định hướng xây dựng và các yêu cầu đã nêu, kế hoạch dạy học chung và dạy học môn Đạo đức của nhà trường bao gồm những nội dung cơ bản sau đây:
- Cơ sởpháp lý và cơ sở thực tiễn xây dựng Kế hoạch giáo dục, dạy học của nhà trường
- Kế hoạch dạy học và phân phối chương trình môn học
Nguồn lực thực hiện chương trình giáo dục tiểu học có thể được trình bày trong cùng một bản kế hoạch hoặc tách thành các văn bản riêng biệt như dự toán kinh phí, quyết định huy động, và phân công nhân sự Việc này giúp triển khai hiệu quả các nội dung cụ thể của chương trình.
Để tổ chức dạy học môn Đạo đức hiệu quả và đánh giá kết quả học tập của học sinh, Hiệu trưởng cần thực hiện các bước lập kế hoạch cụ thể, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong quá trình giảng dạy và rèn luyện đạo đức cho học sinh.
Tổ chức buổi tìm hiểu cho toàn thể giáo viên về Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở cấp tiểu học, bao gồm chương trình tổng thể và chương trình các môn học, cũng như các hoạt động trải nghiệm Đặc biệt, chú trọng vào việc tìm hiểu sâu về chương trình môn Đạo đức.
Tổ chức nghiên cứu các định hướng chính của chương trình tổng thể, bao gồm phát triển năng lực và phẩm chất chủ yếu, các năng lực chung, hệ thống môn học tiểu học, các môn học kết hợp và tích hợp, thời lượng giảng dạy, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, và các điều kiện thực hiện chương trình.
Chương trình môn Đạo đức ở cấp tiểu học được thiết kế nhằm phát triển các năng lực đặc thù cho học sinh, bao gồm việc hình thành và rèn luyện các phẩm chất đạo đức cần thiết Mục tiêu của môn học là giúp học sinh nhận thức đúng đắn về giá trị đạo đức, từ đó hình thành thói quen tốt trong cuộc sống Nội dung chính của môn học bao gồm các chủ đề về ứng xử, trách nhiệm và lòng yêu thương, nhằm tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhân cách Phương pháp dạy học và kiểm tra - đánh giá được áp dụng linh hoạt, khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh và đánh giá đúng năng lực của các em trong việc áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
- Tìm hiểu những năng lực cần đạt của môn Đạo đức và mối quan hệ với các năng lực chung;
Kế hoạch tổ chức và hướng dẫn cho các tổ chuyên môn và giáo viên trong việc lựa chọn và thiết kế các chủ đề dạy học môn Đạo đức, cũng như các hoạt động giáo dục và trải nghiệm liên quan đến môn học này.
Hướng dẫn và chỉ đạo tổ chuyên môn cùng giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học môn Đạo đức, bao gồm phân phối chương trình học, xác định thời lượng cho các bài học, chủ đề, và các hoạt động trải nghiệm trong môn học.
- Tổng hợp phân phối chương trình và kế hoạch dạy học chung của nhà trường
1.4.2 T ổ ch ứ c th ự c hi ệ n k ế ho ạ ch d ạ y h ọc môn Đạo đức theo chương trình ph ổ thông m ớ i ở trườ ng ti ể u h ọ c
Hoạt động dạy học môn Đạo đức tại trường tiểu học là một phần quan trọng trong tổ hợp các hoạt động giáo dục, được tổ chức và quản lý bởi các nhà quản lý giáo dục.
Các y ế u t ố ảnh hưởng đế n qu ả n lý d ạ y h ọc môn Đạo đứ c t heo chương trình ph ổ thông m ớ i ở trườ ng ti ể u h ọ c
Chất lượng giảng dạy môn Đạo đức được đánh giá qua sự giám sát và đánh giá của tổ chuyên môn và giáo viên Việc kiểm tra kết quả dạy học là cần thiết để xác định hiệu quả và thực hiện những điều chỉnh phù hợp trong quá trình giảng dạy.
Cán bộ quản lý cần thực hiện kiểm tra thường xuyên việc thực hiện kế hoạch dạy học của giáo viên để đảm bảo rằng quá trình giảng dạy diễn ra đúng theo kế hoạch đã được phê duyệt.
Kết quả kiểm tra được gửi đến giáo viên để điều chỉnh và khắc phục các vi phạm, đồng thời giúp cán bộ quản lý theo dõi và chỉ đạo giải quyết vấn đề.
Sau khi kiểm tra việc thực hiện kế hoạch dạy học, cần áp dụng hình thức xử phạt đối với các giáo viên vi phạm Hình thức xử phạt này không chỉ mang tính răn đe mà còn khuyến khích những người vi phạm thực hiện đúng quy định.
- Đánh giá điều chỉnh kế hoạch giảng dạy
Dựa trên thông tin thu thập từ quá trình kiểm tra và quản lý hoạt động giảng dạy, các cán bộ quản lý sẽ tiến hành đánh giá hiệu quả giảng dạy, từ đó phát hiện những bất cập trong kế hoạch của toàn trường để điều chỉnh cho phù hợp.
1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ởtrường tiểu học
- Điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương
Kinh tế - xã hội của địa phương có ảnh hưởng lớn đến giáo dục và hoạt động dạy học trong trường Trình độ dân trí và thu nhập của người dân quyết định sự quan tâm đầu tư cho giáo dục, từ đó giúp công tác quản lý nhà trường thuận lợi hơn Để nâng cao chất lượng giáo dục, cần khai thác thế mạnh của địa phương nhằm huy động nguồn lực hỗ trợ cho giáo dục, đặc biệt là dạy học Đạo đức Đồng thời, cần nắm rõ những khó khăn để có biện pháp phù hợp trong việc triển khai các hoạt động dạy học đạo đức theo chủ đề trải nghiệm.
Chính sách đổi mới giáo dục tiểu học, đặc biệt là chương trình môn Đạo đức, nhằm hình thành 10 năng lực và 5 phẩm chất đạo đức cốt lõi cho học sinh Điều này yêu cầu giáo viên và nhà trường phải điều chỉnh phương pháp dạy và học để đạt được các mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Sự chỉ đạo kịp thời của các cơ quan quản lý cấp trên trong việc điều chỉnh và bổ sung nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh là rất quan trọng Chỉ đạo này không chỉ định hướng mục tiêu giáo dục mà còn xác định nội dung và thực hiện các hoạt động quản lý phù hợp với mục tiêu giáo dục Quốc gia Đặc biệt, trong những địa phương có biến cố lớn về chính trị, kinh tế và xã hội, sự chỉ đạo này càng trở nên cần thiết để đảm bảo hiệu quả công tác giáo dục học sinh.
Sự hợp tác chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường sẽ hình thành một vòng tròn khép kín về giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp ngăn chặn việc tiếp xúc và bắt chước những hành vi không chuẩn mực.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học (CSVC) đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục và quản lý Nếu CSVC không đầy đủ, việc tổ chức các hoạt động giáo dục sẽ gặp khó khăn Nhiều địa phương hiện nay không có đủ cơ sở vật chất để đáp ứng yêu cầu của chương trình mới, đặc biệt là trong việc rèn luyện kỹ năng và giáo dục nhân cách cho học sinh Hơn nữa, việc giáo dục trải nghiệm sáng tạo cũng đòi hỏi nguồn kinh phí đáng kể Do đó, cần nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của thiết bị dạy học và đầu tư quản lý hiệu quả các trang thiết bị này.
- Nhận thức của xã hội về dạy học môn Đạo đức
Xã hội có ảnh hưởng lớn đến quá trình dạy học môn Đạo đức trong trường học, cả theo hướng tích cực lẫn tiêu cực Môi trường xã hội là nơi kiểm nghiệm các bài học Đạo đức mà học sinh đã học, do đó, nếu học sinh thường xuyên tiếp xúc với những khía cạnh tiêu cực của xã hội, họ có thể hình thành những suy nghĩ và hành vi tương tự Điều này tác động đáng kể đến hiệu quả dạy học môn Đạo đức tại trường.
Sự quan tâm và chú trọng của xã hội đối với việc giảng dạy môn Đạo đức sẽ nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác đào tạo.
- Trình độ, năng lực, phẩm chất của cán bộ quản lý:
Người quản lý giáo dục (QLGD) đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến giáo viên, học sinh và các tổ chức trong nhà trường nhằm hoàn thành nhiệm vụ giáo dục hàng năm Năng lực của người QLGD quyết định kết quả giáo dục và dạy học, bao gồm cả môn Đạo đức.
- Trình độ, năng lực, phẩm chất của giáo viên:
Năng lực của giáo viên được thể hiện qua kỹ năng sử dụng phương pháp sư phạm trong giảng dạy trên lớp và các hoạt động ngoại khóa, đặc biệt là trong việc tổ chức dạy trải nghiệm môn Đạo đức Giáo viên có năng lực tốt không chỉ tạo hứng thú cho học sinh mà còn là hình mẫu để học sinh noi theo, bao gồm cả suy nghĩ và hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
Chương trình dạy học môn Đạo đức mới yêu cầu giáo viên tổ chức giảng dạy dựa trên tiếp cận phẩm chất và năng lực của học sinh, nhằm đạt được mục tiêu giáo dục Để thực hiện điều này, giáo viên cần có năng lực chuyên môn vững vàng và khả năng dạy học hiệu quả Hơn nữa, giáo viên cũng phải thể hiện thái độ và hành vi chuẩn mực, tạo điều kiện cho học sinh học tập và noi gương, bởi giáo dục đạo đức chủ yếu dựa vào việc nêu gương.
- Tính tự giác, tích cực học tập rèn luyện của học sinh: