GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Cơ sở
Tích hợp trong Tiếng Anh có nghĩa là Integration, bắt nguồn từ tiếng Latin, thể hiện ý nghĩa xác lập lại cái chung, cái toàn thể và cái thống nhất dựa trên những bộ phận riêng lẻ.
DHTH liên môn là phương pháp dạy học kết hợp kiến thức từ hai hoặc nhiều môn học, trong đó "tích hợp" đề cập đến phương pháp và mục tiêu dạy học, còn "liên môn" tập trung vào nội dung kiến thức Việc dạy học tích hợp đòi hỏi phải truyền đạt kiến thức liên môn và ngược lại Chủ đề THLM là những nội dung có liên quan giữa các môn học, thể hiện qua ứng dụng trong các hiện tượng tự nhiên hoặc xã hội, như ví dụ tích hợp giáo dục môi trường trong bài 19 – CN10.
DHTH là một quan niệm dạy học hiện đại nhằm phát huy tính tích cực của
HS, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường
Môi trường được hiểu rộng rãi là tổng hòa các yếu tố tự nhiên và kinh tế xã hội, tác động đến chất lượng cuộc sống của con người và các nguồn tài nguyên thiết yếu cho sự sống.
Môi trường, theo nghĩa hẹp, bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo xung quanh con người Những yếu tố này có ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người cũng như sinh vật.
Giáo dục môi trường (GDMT) được hiểu là quá trình phát triển các tình huống dạy/học hiệu quả, giúp người dạy và người học giải quyết các vấn đề môi trường và tìm ra lối sống có trách nhiệm Trong bối cảnh giáo dục môi trường qua môn Công nghệ, GDMT là quá trình tạo dựng nhận thức và mối quan tâm đến môi trường, gắn liền với việc học kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ và lòng nhiệt tình để tìm ra giải pháp cho các vấn đề môi trường hiện tại và tương lai.
1.2 Cơ sở thực tiễn (thực trạng) khoa luan, tieu luan7 of 102.
1.2.1 Sự cần thiết phải đưa tích hợp giáo dục môi trường trong trường học nói chung và trong môn công nghệ nói riêng
Suy thoái môi trường đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự sống của nhân loại Do đó, việc bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của mỗi quốc gia mà còn là vấn đề sống còn của toàn nhân loại.
Nguyên nhân cơ bản gây suy thoái môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con người
Giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những giải pháp hiệu quả, kinh tế và bền vững nhất để đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho đất nước.
Giáo dục môi trường trang bị cho cá nhân và cộng đồng kiến thức cần thiết về bảo vệ môi trường, nâng cao ý thức và khả năng nhận diện cũng như giải quyết các vấn đề môi trường Qua đó, giáo dục môi trường góp phần hình thành những người lao động mới, trở thành chủ nhân tương lai của đất nước.
Theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, giáo dục về bảo vệ môi trường (BVMT) là một phần quan trọng trong chương trình giáo dục chính khóa tại các cấp học phổ thông Mục tiêu là nâng cao hiểu biết và ý thức BVMT cho công dân Việt Nam, góp phần xây dựng một xã hội có trách nhiệm với môi trường, theo quy định tại điều 107 của Luật BVMT năm 2005.
Trong dạy học môn Công nghệ 10, kiến thức luôn gắn liền với môi trường lao động và sản xuất trong lĩnh vực Nông – Lâm – Ngư nghiệp, cùng với các vấn đề kinh doanh liên quan Do đó, việc tích hợp giáo dục môi trường vào nội dung môn học là vô cùng cần thiết.
1.2.2 Thực trạng của vấn đề dạy học tích hợp giáo dục môi trường cấp
Giáo dục môi trường đã được tích hợp vào nhiều môn học ở trường THPT, đặc biệt là môn Sinh học và Công nghệ 10, giúp đưa kiến thức về môi trường vào chương trình học một cách thuận lợi Tuy nhiên, việc phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh trong giáo dục môi trường thông qua môn Công nghệ 10 vẫn chưa đạt hiệu quả cao Học sinh thường chỉ nắm vững kiến thức cơ bản từ sách giáo khoa mà chưa phát huy tối đa khả năng liên hệ và áp dụng kiến thức môi trường vào các môn học khác Điều này gây khó khăn cho giáo viên dạy Công nghệ cũng như các môn học liên quan đến môi trường Do đó, chuyên đề này sẽ trình bày một số nội dung cơ bản nhằm vận dụng kiến thức giáo dục môi trường để giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình dạy học.
1.2.3 Mục tiêu giáo dục bảo vệ môi trường trong các trường THPT
Giáo dục bảo vệ môi trường nói chung có mục tiêu đem lại cho người học các vấn đề sau:
Hiểu biết về bản chất các vấn đề môi trường là rất quan trọng, bao gồm tính phức tạp, mối quan hệ đa chiều, tính hữu hạn của tài nguyên thiên nhiên và khả năng chịu tải của môi trường Điều này giúp học sinh tích lũy kinh nghiệm phong phú và có được kiến thức cơ bản về môi trường cùng những vấn đề liên quan.
Nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của các vấn đề môi trường giúp học sinh hình thành giá trị và ý thức bảo vệ môi trường Điều này không chỉ nâng cao động cơ tham gia tích cực của các em vào việc bảo vệ và cải thiện môi trường, mà còn góp phần xây dựng một tương lai bền vững cho hành tinh.
Có tri thức và kỹ năng cần thiết để nâng cao khả năng lựa chọn phong cách sống bền vững, kết hợp với việc sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên Điều này giúp cá nhân tham gia hiệu quả vào việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề môi trường.
1.2.4 Nguyên tắc, phương thức, phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường trong trường THPT
Giáo dục bảo vệ môi trường (BVMT) là một lĩnh vực giáo dục liên ngành, được tích hợp vào các môn học và hoạt động thay vì được giảng dạy như một bộ môn riêng biệt Nó không chỉ là một chủ đề nghiên cứu tách rời mà là một hướng tiếp cận hội nhập, giúp nâng cao nhận thức về môi trường trong toàn bộ chương trình giáo dục.
Nội dung nghiên cứu
1 Mạch kiến thức của bài
1.1 Ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật
- Nguyên nhân gây ra ảnh hưởng xấu
- Những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật: khoa luan, tieu luan10 of 102.
1.2 Ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến môi trường
- Gây ô nhiễm môi trường: đất, nước, không khí, nông sản
- Ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người và vật nuôi
1.3 Biện pháp hạn chế những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV
- Biện pháp gián tiếp: tuyên truyền
2 Mô tả sáng kiến dạy học theo hướng tích hợp giáo dục môi trường của bài
"Tích hợp giáo dục môi trường dạy bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường – công nghệ 10”
* Kiến thức nội môn công nghệ:
- Học sinh phải nêu được nguyên nhân gây ra ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV
Thuốc hóa học bảo vệ thực vật (BVTV) có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với quần thể sinh vật, bao gồm cây trồng, sinh vật có ích và hệ sinh thái đồng ruộng Sử dụng thuốc BVTV không chỉ làm giảm đa dạng sinh học mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con người và môi trường Các hóa chất độc hại này có thể xâm nhập vào đất và nguồn nước, dẫn đến ô nhiễm và tổn hại cho các sinh vật sống trong hệ sinh thái Do đó, việc quản lý và sử dụng thuốc BVTV một cách bền vững là rất cần thiết để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
- Hình thành ý thức sử dụng thuốc hoá học BVTV đúng qui định
- Đề xuất giải pháp hạn chế những ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV
- Tuyên truyền cho gia đình, hàng xóm, những người quen biết…để hiểu rõ về những tác hại xấu của thuốc BVTV hoá học
- Hình thành ý thức sử dụng thuốc hoá học BVTV hợp lí, đúng quy trình
- Kĩ năng thu thập và xử lý thông tin SGK, internet…
- Kĩ năng quan sát tranh, phân tích, tìm hiểu nội dung và trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trình bày nội dung trước nhóm, tổ, lớp
- Kĩ năng làm việc độc lập với SGK
- Kĩ năng lắng nghe tích cực, hoạt động nhóm
2.2.3 Thái độ khoa luan, tieu luan11 of 102.
Giáo dục học sinh về bảo vệ môi trường đất, nước, không khí và nông sản là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng Hình thành ý thức sử dụng thuốc hóa học bảo vệ thực vật một cách hiệu quả và hợp lý sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ sức khỏe cho mọi người.
- Rèn ý thức, tinh thần tham gia môn học
- Yêu thích môn CN 10, cũng như các môn học khác như: Sinh học, hóa học, môi trường
2.3 Năng lực vận dụng của học sinh
Vận dụng kiến thức về môi trường là cần thiết để giải quyết vấn đề sử dụng hợp lý thuốc hóa học bảo vệ thực vật, nhằm bảo vệ môi trường đất, nước, không khí, nông sản và sức khỏe con người Bảo vệ quần thể sinh vật là yếu tố quan trọng để hướng tới nền nông nghiệp bền vững.
2.4 Các năng lực chuyên biệt khác
- NL giải quyết vấn đề sáng tạo
- NL sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông
2.5 Thiết bị dạy học và học liệu
2.5.1 Các thiết bị, đồ dùng dạy học, học liệu đƣợc sử dụng trong dự án
Máy tính và máy chiếu là công cụ hữu ích trong giảng dạy, giúp giải quyết nhanh chóng các câu hỏi và tạo hình ảnh sinh động cho bài giảng, từ đó thu hút sự chú ý của người học.
* Đồ dùng dạy học: SGK, sách giáo viên CN 10, bảng, phấn, phiếu học tập…
Nguyên nhân gây ảnh hưởng tiêu cực từ thuốc hóa học bảo vệ thực vật (BVTV) bao gồm phổ độc rộng, nồng độ và tổng lượng chất độc cao, cùng với việc sử dụng không đúng quy định.
Thuốc hóa học bảo vệ thực vật (BVTV) có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng và sinh vật có ích, dẫn đến sự xuất hiện của côn trùng kháng thuốc Ngoài ra, việc sử dụng thuốc BVTV còn gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người cũng như vật nuôi.
- Kiến thức giáo dục môi trường: các biện pháp BVMT đất, nông sản, sức khoẻ con người và quần thể sinh vật
+ Sử dụng thuốc hoá học BVTV đúng quy định
+ Quan sát, nhận dạng độ độc hại của các loại thuốc hoá học BVTV khoa luan, tieu luan12 of 102.
+ Đề xuất giải pháp khi gặp trường hợp bị ngộ độc do uống hoặc ăn sản phẩm có tồn dư thuốc hoá học BVTV
Để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, cần áp dụng các giải pháp như truyền miệng, sử dụng băng rôn và khẩu hiệu, tổ chức các cuộc thi, cũng như giới thiệu các sản phẩm thân thiện với môi trường Những phương pháp này không chỉ giúp lan tỏa thông điệp mà còn khuyến khích cộng đồng tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường.
2.5.2 Các ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học của chủ đề
Phần mềm PowerPoint là công cụ hữu ích trong việc soạn bài giảng, giúp tạo ra các slide hấp dẫn và hiệu ứng sinh động Nhờ vào PowerPoint, chúng tôi có thể tích hợp hình ảnh và video, làm nổi bật nội dung bài học và thu hút sự chú ý của người học.
2.5.3 Tiến trình tổ chức dạy học a Ổn định tổ chức b Dẫn nhập vào bài c GV nêu mục tiêu cần đạt trong DHTH giúp HS định hướng được kiến thức trong bài
Nội dung cần đạt HĐ của
1 Mục tiêu KT bài học
* Kiến thức nội môn công nghệ:
- HS phải chỉ ra được nguyên nhân dẫn đến ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV
- Nêu được các ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học
BVTV đến quần thể sinh vật và môi trường
Kiến thức bảo vệ môi trường (BVMT) cho thấy rằng việc sử dụng thuốc hóa học bảo vệ thực vật (BVTV) trong quá trình phun có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường đất, nước, không khí và nông sản Để giảm thiểu những ảnh hưởng này, cần đề xuất các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả và bảo đảm sức khỏe con người, như sử dụng thuốc BVTV an toàn, áp dụng các phương pháp canh tác hữu cơ và tăng cường giáo dục cộng đồng về BVMT.
2 Mục tiêu kĩ năng cần đạt
Kỹ năng thu thập và xử lý thông tin từ sách giáo khoa, internet, cùng với khả năng quan sát và trình bày suy nghĩ, ý tưởng là rất quan trọng Việc thể hiện nội dung một cách rõ ràng trước nhóm, tổ, hoặc lớp giúp nâng cao khả năng giao tiếp và làm việc nhóm hiệu quả.
- Kĩ năng quan sát tranh, phân tích, tìm hiểu nội dung
- Kĩ năng lắng nghe tích cực, hoạt động nhóm
- HS biết BVMT Sử dụng thuốc hoá học BVTV hợp Ở phần giới thiệu mục tiêu, giáo viên vừa giới thiệu vừa chiếu slide để học sinh dễ theo dõi
Học sinh chú ý lắng nghe lời giới thiệu từ giáo viên và quan sát màn hình chiếu Việc này giúp các em hiểu rõ lý thuyết và hiệu quả của việc tuyên truyền, đồng thời biết cách xử lý các tình huống thực tế trong gia đình và địa phương.
Môn Công nghệ 10, cùng với các môn khoa học khác, đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục bảo vệ môi trường Nội dung và hình thức tích hợp của giáo dục bảo vệ môi trường giúp học sinh định hướng kiến thức một cách rõ ràng và hiệu quả.
Tên bài Địa chỉ tích hợp Nội dung tích hợp
Bài 19: Ảnh hưởng của thuốc hoá học bảo vệ thực vật đến quần thể sinh vật và môi trường
Mục I: Ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến quần thể sinh vật
- KT giáo dục môi trường:
Thuốc hóa học bảo vệ thực vật (BVTV) có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến quần thể sinh vật do sự tích tụ độc tố trong môi trường, làm giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn Để hạn chế những tác động tiêu cực này, cần áp dụng các biện pháp như sử dụng thuốc BVTV an toàn, áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ, và tăng cường giáo dục về bảo vệ môi trường cho nông dân Việc phát triển các sản phẩm sinh học thay thế và thực hiện quản lý tổng hợp dịch hại cũng là những giải pháp hiệu quả để bảo vệ hệ sinh thái.
Mục II: Ảnh hưởng xấu của thuốc hoá học BVTV đến môi trường
- KT giáo dục môi trường:
(?) Giải thích vì sao thuốc hoá học BVTV gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí, nông sản và ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người, vật nuôi?
(?) Khi ăn phải thức ăn có tồn dư thuốc hoá học BVTV, thường có những triệu chứng gì? Làm thế nào để xử lí trong tình huống đó?
(?) Theo em, cần làm gì để hạn chế những tác động xấu đó?
Biện pháp hạn chế những ảnh hưởng xấu của
- KT giáo dục môi trường:
Để giảm thiểu tác động tiêu cực của thuốc hóa học bảo vệ thực vật đến hệ sinh thái và môi trường, việc tuân thủ các nguyên tắc sử dụng là rất quan trọng Điều này bao gồm việc áp dụng đúng liều lượng, thời gian phun hợp lý, và lựa chọn sản phẩm an toàn cho sinh vật và con người Ngoài ra, cần thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường như sử dụng thuốc sinh học và tích cực tham gia các hoạt động giáo dục về an toàn hóa chất.
Trước tiết dạy 3 – 7 ngày, GV chia lớp thành 3 nhóm giao dự án chính cho mỗi nhóm Cụ thể như sau:
Kết quả nghiên cứu
Sáng kiến được thực hiện trong học kỳ II năm học 2020 - 2021 với đối tượng học sinh lớp 10A1 (khá giỏi) và các lớp 10A3, 10A5, 10A8 (trung bình, yếu) Trong đó, lớp 10A1 và 10A8 áp dụng phương pháp thực nghiệm, trong khi lớp 10A3 và 10A5 sử dụng phương pháp truyền thống làm nhóm đối chứng Kết quả khảo sát cho thấy
HS thực hiện kiểm tra trắc nghiệm khách quan thì kết quả thể hiện ở bảng sau:
Lớp – sĩ số Xếp loại Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
Phần trăm 45,9% 51,4% 2,7% 0% 0% Thực nghiệm 10A8(38) Số lượng 12 18 7 1 0
Phần trăm 31,6% 47,4% 18,4% 2,6% 0% Đối chứng 10A3(38) Số lượng 7 15 14 2 0
Phần trăm 18,4% 39,5% 36,8% 5,3% 0% Đối chứng 10A5(39) Số lượng 5 13 17 3 1
- Phiếu thăm dò ý kiến: 100% số học sinh được lấy phiếu thăm dò (ở lớp thực nghiệm 10A1 và 10A8) đều đã thể hiện cảm nhận của mình
Tiêu chí Hiểu Trung bình Không hiểu Hứng thú
Nghiên cứu cho thấy việc áp dụng giải pháp DHTH giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về kiến thức, cải thiện thái độ học tập và nâng cao nhận thức về vấn đề môi trường sinh thái Kết quả là chất lượng học tập của học sinh ở lớp 10A1 và 10A8 được cải thiện rõ rệt, với tỷ lệ học sinh khá giỏi tăng lên và tỷ lệ học sinh trung bình yếu giảm xuống.
Học sinh đã áp dụng kiến thức từ môn học và kiến thức về bảo vệ môi trường để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống Tuy nhiên, ở lớp 10A3 và 10A5, tỷ lệ học sinh yếu kém vẫn còn cao.
Mặc dù kết quả thực nghiệm chưa đạt mức cao, nhưng so với tình hình chung của trường học nơi tôi làm việc, nơi có nhiều học sinh yếu kém, kết quả này vẫn đáng ghi nhận Đặc biệt, tôi nhận thấy rằng việc áp dụng phương pháp dạy học tích hợp giáo dục mang lại những hiệu quả tích cực.
BVMT không chỉ giúp các em hiểu sâu sắc về các vấn đề môi trường mà còn khơi dậy tình yêu và sự trân trọng đối với thiên nhiên và môi trường sống Theo tôi, đây chính là thành quả lớn nhất của đề tài này.
3.2 Bài học kinh nghiệm rút ra
Qua việc nghiên cứu và giảng dạy tôi rút ra bài học:
Để trở thành một giáo viên giỏi và được học sinh yêu mến, trước tiên, giáo viên cần có kiến thức vững vàng và khả năng khơi dậy cảm hứng học tập Yêu nghề và kiên trì là yếu tố quan trọng giúp giáo viên mở rộng kiến thức thông qua việc đọc và sưu tầm tài liệu tham khảo từ nhiều lĩnh vực khác nhau.
- Phải biết học hỏi, biết lắng nghe, tìm hiểu và trao đổi kiến thức với đồng nghiệp và trên các phương tiện thông tin đại chúng
- Có kiến thức tốt chưa hẳn đã dạy hay Mà dạy hay cần có phương pháp khoa học cả về cách truyền đạt và nội dung kiến thức
Để nâng cao nhận thức của học sinh, cần xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng bộ môn học, tiết học và các hoạt động thực tế Việc này sẽ giúp tạo ra tác động mạnh mẽ đến quá trình học tập và phát triển của các em.