Đặc đIểm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học
Đặc điểm chung là hiện t-ợng tăng về kích th-ớc, phát triển thể lực sớm và tr-ởng thành sớm về nội tiết tố
Quá trình thần kinh ở trẻ em trong giai đoạn này đã đạt được sức mạnh và sự ổn định nhất định, với các phản xạ có điều kiện tương đối bền vững Hệ thống tín hiệu thứ hai phát triển mạnh mẽ nhờ vào việc đọc và viết, mặc dù sự tập trung của các em vẫn chưa hoàn toàn ổn định.
Quá trình trao đổi chất ở trẻ em chủ yếu thiên về đồng hóa, phù hợp với sự phát triển của cơ thể Khối lượng máu của trẻ em tỷ lệ thuận với trọng lượng cơ thể, và lượng hồng cầu trong máu cao hơn so với người lớn Sau khi hoạt động, độ nhớt của máu ở trẻ em tăng cao hơn, trong khi lượng hồng cầu tăng ít và thời gian hồi phục cũng chậm hơn so với người lớn.
Hệ tuần hoàn của trẻ em có kích thước tim nhỏ hơn và tần số co bóp cao hơn so với người lớn, nhưng tiềm năng hoạt động của trẻ em lại thấp hơn Khi lứa tuổi tăng, kích thước tim tăng lên, trong khi tần số co bóp giảm dần, dẫn đến sự khác biệt trong khả năng hoạt động giữa trẻ em và người lớn.
Hệ tim mạch của trẻ em hoạt động kém hơn so với người lớn, nhưng chúng có khả năng hồi phục nhanh hơn trong các hoạt động nhỏ Trong khi thể tích dòng máu giảm dần theo lứa tuổi, huyết áp lại có xu hướng tăng theo sự trưởng thành.
Hệ hô hấp của trẻ em thường có đặc điểm thở nhanh, không ổn định và nông, với tỷ lệ hít vào và thở ra tương đương nhau Độ sâu của nhịp thở sẽ tăng dần theo lứa tuổi, tuy nhiên, khả năng hấp thụ oxy và sự chịu đựng trong tình trạng thiếu oxy của trẻ em kém hơn so với người lớn.
Thời kỳ trưởng thành của học sinh Tiểu học đánh dấu giai đoạn tăng trưởng đột xuất đầu tiên, với sự phát triển không đồng đều, diễn ra nhanh chậm như những đợt sóng Trong giai đoạn này, cấu trúc hình thái não bộ đã hoàn thiện cơ bản, giúp trẻ phát triển năng lực trí tuệ một cách nhanh chóng, khả năng phân tích và tổng hợp thông tin, đồng thời bắt đầu thích ứng với các mối quan hệ phức tạp trong học tập và sinh hoạt xã hội.
Bộ máy vận động của trẻ em, bao gồm xương, cơ, dây chằng và khớp, phát triển không đồng đều với thời gian, tốc độ và nhịp độ khác nhau Trong quá trình phát triển, các cấu trúc và chức năng có thể đạt được mức độ phát triển khác nhau, với một số yếu tố hoàn thiện sớm trong khi những yếu tố khác lại phát triển chậm hoặc muộn hơn.
Đặc đIểm tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu học
Lứa tuổi học sinh Tiểu học là giai đoạn quan trọng để trẻ nhận thức về ý thức học tập và tích lũy tri thức hệ thống về tự nhiên xã hội Qua nhiệm vụ học tập, trí tuệ của các em được phát triển, hình thành động cơ và thái độ trách nhiệm trong học tập Tuy nhiên, sự chú ý và ý chí của các em còn hạn chế, cần được giáo dục để làm quen với việc tập trung Chú ý của trẻ chưa bền vững và dễ bị phân tán, do đó cần thay đổi hình thức tập luyện để giữ cho sự tập trung Trí nhớ của các em sẽ dần phong phú và hoàn thiện qua việc hoàn thành bài tập nhanh chóng, kích thích sự hứng thú và thói quen học tập Đồng thời, trí tưởng tượng của trẻ vẫn còn nghèo nàn và cần được phát triển một cách có tổ chức hơn.
Việc tiếp thu tri thức và kỹ năng mới sẽ giúp hoàn thiện sự tưởng tượng của trẻ Tuy nhiên, sự tưởng tượng sáng tạo của các em còn nghèo nàn do thiếu tính nhất quán và xa rời thực tế Trong quá trình tập luyện thể thao, cần nhanh chóng hình thành biểu tượng cho các em thay vì phân tích kỹ thuật động tác quá dài dòng Tư duy của học sinh Tiểu học chủ yếu mang tính cụ thể và xúc cảm, khiến các em gặp khó khăn trong việc khái quát hóa hình ảnh và hiện tượng Cảm xúc của trẻ rất nhạy bén với những tác động cụ thể từ thực tế mà các em quan sát Ở lứa tuổi này, mối quan hệ nhân quả còn hạn chế, do đó trẻ cần tránh bắt chước những động tác khó và mạo hiểm.
3 Sự phát triển các tố chất thể lực
Sự phát triển các tố chất thể lực của trẻ em trong quá trình tr-ởng thành không đều nhau
Sự phát triển sức mạnh của trẻ em phụ thuộc vào sự hình thành của xương, cơ và dây chằng, với sự phát triển không đồng đều giữa các nhóm cơ Sức mạnh này sẽ tăng lên theo độ tuổi của trẻ.
Tốc độ: Sự phát triển khả năng phản ứng vận động giảm dần theo lứa tuổi và nhịp độ động tác đ-ợc tăng lên theo lứa tuổi
Sự phát triển sức bền ở học sinh tiểu học bao gồm sự gia tăng sức bền tĩnh lực và sức bền động lực theo từng độ tuổi Điều này cho thấy rằng sức bền là một yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển thể chất của trẻ.
Mềm dẻo và khéo léo là những tố chất quan trọng trong việc điều khiển động tác của học sinh Tiểu học, bao gồm khả năng phối hợp vận động trong không gian, thời gian và lực Ở lứa tuổi Tiểu học, khả năng định hướng trong không gian phát triển mạnh mẽ, trong khi đó, độ mềm dẻo của trẻ em đạt mức cao nhất và giảm dần khi trưởng thành.
Trong quá trình tập luyện thể dục thể thao cho học sinh Tiểu học, cần chú ý đến đặc điểm tâm lý và sinh lý của lứa tuổi này Việc điều chỉnh lượng vận động phù hợp với mức độ phát triển tâm sinh lý của các em là rất quan trọng Sử dụng lượng vận động không phù hợp có thể dẫn đến cạn kiệt khả năng dự trữ của cơ thể và gây ra rối loạn sinh lý Hơn nữa, việc tập luyện quá vội vàng, rút ngắn thời gian và áp dụng các bài tập chuyên môn hạn chế có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của trẻ.
4 Đặc điểm giảng dạy động tác đối với học sinh Tiểu học
Giáo viên cần kiên trì và nhẫn nại trong việc dìu dắt học sinh, giáo dục những đức tính cần thiết và tạo thói quen rèn luyện thể chất để phát triển cân đối Trong giờ học thể thao, cần chú ý đến các nội dung cụ thể để đạt hiệu quả cao nhất.
- Nêu mục đích yêu cầu và những tấm g-ơng sáng trong học tập để phát huy tính tự giác, tích cực của các em
- Nhiệm vụ tập luyện cụ thể, thích hợp, quy định vị trí tập luyện về thời gian số lần lặp lại từng nội dung
Nội dung bài tập cần được sắp xếp hợp lý, bắt đầu từ những kỹ năng đơn giản đến phức tạp, nhằm giúp học sinh dễ dàng tiếp cận Mỗi bài tập phải có tác động toàn diện, giữ cho các em luôn hăng hái trong quá trình luyện tập Đồng thời, các bài tập cần kế thừa và phát triển các kỹ năng vận động đã được tiếp thu, đảm bảo sự chuyển giao mượt mà giữa các kỹ thuật và kỹ xảo.
Phương pháp giảng dạy chủ yếu sử dụng hình ảnh trực quan rõ ràng và đơn giản, kết hợp với giọng nói có âm điệu gợi cảm và khẩu lệnh chính xác Việc áp dụng phương pháp tập luyện nguyên vẹn cùng với phương pháp dẫn dắt giúp các em dễ dàng tiếp thu động tác một cách thuận lợi.
Lượng vận động tập luyện phù hợp là rất quan trọng, giúp tuân thủ nguyên tắc từ nhỏ đến lớn, đạt hiệu quả tối đa ở giai đoạn cuối của bài tập Ngoài ra, việc sử dụng các bài tập thả lỏng ở phần kết thúc buổi tập cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc phục hồi cơ bắp và giảm nguy cơ chấn thương.
Phương pháp thi đấu cần được chú trọng trong các buổi tập luyện với nhiều hình thức khác nhau, nhưng phải đảm bảo vừa sức cho các em Hình thức tổ chức tập luyện cần linh hoạt, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi Tiểu học để tạo hứng thú và thu hút sự chú ý của các em Ngoài ra, cần chú ý đến sự đối đãi cá biệt và đặc điểm giới tính, vì nhìn chung, các em gái thường thích tập các động tác mềm dẻo, khéo léo và có tính nhịp điệu hơn so với các em trai.
5 Thực trạng công tác giáo dục thể chất tr-ờng Tiểu học H-ng Đông thành phè Vinh
Ban giám hiệu trường Tiểu học H-ng Đông tại thành phố Vinh đã chỉ đạo giáo viên thực hiện nghiêm túc chương trình giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đảm bảo dạy đủ và đúng các môn học, bao gồm môn thể dục Trong quá trình giảng dạy, giáo viên được yêu cầu chú trọng vào giờ chính khóa và các hoạt động ngoại khóa, đồng thời có kế hoạch thăm lớp, dự giờ và kiểm tra hồ sơ giáo án từ khâu soạn bài đến lên lớp, nhằm ngăn chặn hiện tượng cắt xén chương trình về nội dung và thời gian.
Chất lượng dạy học môn thể dục tại các trường Tiểu học hiện nay gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do thiếu giáo viên chuyên trách Hầu hết giáo viên chủ nhiệm kiêm dạy thể dục, dẫn đến hạn chế về năng khiếu và chuyên môn Kết quả là, hiệu quả giờ học môn thể dục chưa cao và chưa đáp ứng được yêu cầu giáo dục thể chất, sức khỏe cho học sinh.
Học môn thể dục chính khóa tại trường Tiểu học Hưng Đông, Thành phố Vinh, thực hiện theo chương trình phổ cập của Bộ Giáo dục và Đào tạo với 2 tiết/tuần, ngoại trừ lớp 1 chỉ học 1 tiết/tuần, do giáo viên bán chuyên trách phụ trách.
Tập luyện thể dục ngoại khóa hiện nay chủ yếu tập trung vào các hoạt động thể thao thi đấu trong trường và Hội khỏe Phù Đổng, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu rèn luyện thể chất cho tất cả học sinh Việc tập luyện thường chỉ giới hạn cho đội tuyển hoặc một nhóm học sinh nhất định, dẫn đến sự thiếu liên tục và toàn diện trong giáo dục thể chất.
Đặc đIểm giảng dạy động tác đối với học sinh tiểu học
Giáo viên cần kiên trì và nhẫn nại trong việc hướng dẫn học sinh, đồng thời khéo léo giáo dục những đức tính cần thiết và tạo thói quen rèn luyện thể chất để phát triển toàn diện Trong giờ học thể thao, cần chú trọng vào các nội dung cụ thể để đảm bảo hiệu quả giảng dạy.
- Nêu mục đích yêu cầu và những tấm g-ơng sáng trong học tập để phát huy tính tự giác, tích cực của các em
- Nhiệm vụ tập luyện cụ thể, thích hợp, quy định vị trí tập luyện về thời gian số lần lặp lại từng nội dung
Nội dung bài tập cần được sắp xếp một cách hợp lý, bắt đầu từ những kỹ năng đơn giản đến phức tạp, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và duy trì sự hăng hái của học viên Các bài tập phải có tính kế thừa, giúp phát triển và hoàn thiện các kỹ năng vận động đã được tiếp thu, đồng thời tạo điều kiện cho sự chuyển giao linh hoạt giữa các kỹ thuật và kỹ xảo.
Phương pháp giảng dạy chủ yếu sử dụng hình ảnh trực quan rõ ràng và đơn giản, kết hợp với âm điệu gợi cảm và khẩu lệnh chính xác Việc áp dụng phương pháp tập luyện nguyên vẹn cùng với phương pháp dẫn dắt sẽ giúp các em dễ dàng tiếp thu các động tác.
Lượng vận động tập luyện hợp lý là rất quan trọng, đảm bảo nguyên tắc tăng dần từ nhỏ đến lớn, đạt hiệu suất cao nhất gần cuối buổi tập Ngoài ra, việc sử dụng các bài tập thả lỏng ở phần kết thúc cũng rất cần thiết để phục hồi cơ thể.
Phương pháp thi đấu cần được chú trọng trong các buổi tập với nhiều hình thức khác nhau, đồng thời đảm bảo phù hợp với sức lực của các em Hình thức tổ chức tập luyện nên thay đổi để phù hợp với đặc tính lứa tuổi Tiểu học, nhằm tạo hứng thú và thu hút sự chú ý trong quá trình tập luyện Cần chú ý đến sự khác biệt cá biệt và đặc điểm giới tính của học sinh, vì nhìn chung, các em gái thường thích các động tác mềm dẻo, khéo léo và có tính nhịp điệu hơn so với các em trai.
5 Thực trạng công tác giáo dục thể chất tr-ờng Tiểu học H-ng Đông thành phè Vinh
Ban giám hiệu trường Tiểu học Hưng Đông, thành phố Vinh, đã chỉ đạo giáo viên thực hiện nghiêm túc chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đảm bảo dạy đủ và đúng các môn học, bao gồm cả môn thể dục Trong giảng dạy môn thể dục, giáo viên được yêu cầu thực hiện tốt giờ chính khóa và các hoạt động ngoại khóa, đồng thời có kế hoạch thăm lớp, dự giờ và kiểm tra hồ sơ giáo án từ khâu soạn bài đến khi lên lớp, không để xảy ra hiện tượng cắt xén chương trình về nội dung và thời gian.
Chất lượng dạy học môn thể dục tại các trường Tiểu học hiện nay gặp nhiều khó khăn do thiếu giáo viên chuyên trách Phần lớn giáo viên chủ nhiệm kiêm dạy thể dục, nhưng do hạn chế về năng khiếu thể thao và chuyên môn, hiệu quả giờ học chưa cao Điều này dẫn đến việc giáo dục thể chất và sức khỏe cho học sinh chưa được đáp ứng đầy đủ.
Môn thể dục chính khóa tại trường Tiểu học Hưng Đông, Thành phố Vinh, được thực hiện theo chương trình phổ cập của Bộ Giáo dục và Đào tạo với 2 tiết mỗi tuần Riêng lớp 1 chỉ học 1 tiết mỗi tuần, do giáo viên bán chuyên trách đảm nhiệm.
Tập luyện thể dục ngoại khóa hiện nay chủ yếu chỉ tập trung vào các hoạt động thi đấu trong trường và Hội khỏe Phù Đổng, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu rèn luyện thể chất của học sinh Việc này thường chỉ diễn ra theo phong trào và chủ yếu dành cho đội tuyển hoặc một nhóm học sinh nhất định, dẫn đến việc thiếu tính liên tục và toàn diện trong giáo dục thể chất.
Trường Tiểu học Hồng Đông, một trường chuẩn Quốc gia, có cơ sở vật chất cho hoạt động giáo dục thể chất chưa đạt yêu cầu tối thiểu Mặc dù có trang thiết bị phục vụ cho môn thể dục, nhưng trường thiếu nhà tập đa năng, hố nhảy và đường chạy đúng quy định Hơn nữa, giáo viên chưa có trang phục phù hợp và chế độ giảng dạy thực hành chưa được đảm bảo Tất cả những yếu tố này ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng dạy và học môn thể dục tại trường.
6 Sự cần thiết tập TDTT và nhu cầu tập luyện thể thao ngoại khoá bắt buộc cho học sinh Tiểu học
Tập luyện thể thao ngoại khoá bắt buộc cho học sinh Tiểu học là cần thiết để nâng cao sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ Một chương trình thể dục ngoại khoá nên được tổ chức ít nhất một lần mỗi tuần, nhằm tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện thể chất và kỹ năng xã hội Kết quả phỏng vấn một trăm cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường Tiểu học ở Nghệ An cho thấy sự đồng thuận cao về lợi ích của việc này, khẳng định vai trò quan trọng của thể dục ngoại khoá trong giáo dục.
Bảng I : Kết quả phỏng vấn giáo viên về tập luyện TDTT ngoại khoá bắt buộc:
* Qua kết quả phỏng vấn bảng 1 cho thấy:
Tại trường Tiểu học Hồng Đông, thành phố Vinh, có 73% người được khảo sát cho rằng việc tập luyện thể dục thể thao ngoại khóa là cần thiết để phát triển thể chất cho học sinh Trong khi đó, 22% cho rằng điều này không cần thiết và 5% không có ý kiến.
Nhu cầu tập luyện thể dục thể thao ngoại khoá của học sinh Tiểu học H-ng Đông đã được đánh giá thông qua cuộc phỏng vấn với 500 em học sinh từ các khối lớp 1 đến lớp 4 Kết quả cho thấy sự quan tâm và mong muốn tham gia các hoạt động thể thao ngoài giờ học của các em là rất lớn.
5 tr-ờng tiểu học H-ng Đông thành phố Vinh Kết quả thu đ-ợc qua đ-ợc qua bảng:
Bảng II : Kết quả phỏng vấn nhu cầu tập luyện TDTT ngoại khoá của học sinh Tiểu học H-ng Đông
Nội dung Tổng số GV
Cần thiết Không cÇn thiÕt
Tập TDTT ngoại khoá bắt buộc 1buổi/tuần 100
* Qua kết quả phỏng vấn ở bảng 2 cho thấy:
Theo khảo sát, 76% người tham gia bày tỏ nhu cầu tập luyện thể thao ngoại khóa, trong khi 18% không có nhu cầu và 6% không trả lời Điều này cho thấy việc tổ chức các hoạt động thể thao ngoại khóa là rất cần thiết.
Kết luận: Nghiên cứu về việc áp dụng các bài tập nhịp điệu cho học sinh nữ 9 tuổi tại trường Tiểu học H-ng Đông, Thành phố Vinh cho thấy rằng việc lựa chọn này dựa trên đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi, khả năng vận động thể lực, và phương pháp dạy học động tác Đánh giá thực trạng và nhu cầu tập luyện ngoại khoá cho học sinh Tiểu học cho thấy đây là một hoạt động phù hợp và cần thiết.
II Kết quả và phân tích và phân tích kết quả nhiệm vụ II