NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1 Ngân sách Nhà nước và chi ngân sách nhà nước
NSNN là một khái niệm kinh tế - lịch sử liên quan đến sự hình thành của Nhà nước và nền kinh tế hàng hóa tiền tệ Sự ra đời của Nhà nước nhằm đảm bảo cho các hoạt động kinh tế, trong đó Nhà nước sử dụng quyền lực để tham gia vào quá trình phân phối sản phẩm xã hội thông qua các hình thức như cho vay nợ và thuế Điều này đã dẫn đến sự hình thành của NSNN, bộ phận quan trọng nhất trong tài chính nhà nước.
NSNN, khi được xem xét ở thể tĩnh và hình thức biểu hiện bên ngoài, là bảng dự toán thu chi bằng tiền của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm hoặc nhiều năm.
NSNN đóng vai trò chủ đạo trong tài chính Nhà nước, là công cụ quan trọng để Nhà nước huy động và phân phối nguồn lực xã hội Điều này nhằm đảm bảo các điều kiện vật chất cần thiết cho hoạt động của bộ máy Nhà nước và thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội mà Nhà nước phải đảm nhận.
Trong quản lý và điều hành tại Việt Nam, "Ngân sách nhà nước" được định nghĩa theo Luật Ngân sách Nhà nước số 01/2002/QH11, được thông qua vào ngày 16/12/2002 Ngân sách nhà nước bao gồm tất cả các khoản thu và chi của Nhà nước, đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm, nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.
Thông thường “NSNN gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương”,
NSNN được quản lý theo nguyên tắc tập trung dân chủ, đảm bảo tính công khai và minh bạch Quá trình quản lý có sự phân công và phân cấp rõ ràng, đồng thời gắn liền quyền hạn với trách nhiệm Đại học Kinh tế Huế.
NSNN có tính niên hạn, với niên độ tài chính thường kéo dài một năm Tại Việt Nam, năm ngân sách bắt đầu từ ngày 01 tháng 01 và kết thúc vào ngày 31 tháng 12.
Ngày 31 tháng 12 hàng năm, ngân sách nhà nước (NSNN) được quản lý theo nguyên tắc tập trung dân chủ, đảm bảo công khai, minh bạch và có sự phân công, phân cấp rõ ràng Quốc hội giữ vai trò cao nhất trong việc quyết định dự toán và phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước.
1.1.1.2 Vai trò của Ngân sách Nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò thiết yếu trong các hoạt động kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng, cũng như trong các mối quan hệ đối ngoại và đối nội của quốc gia Vai trò này luôn gắn liền với chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước theo từng giai đoạn lịch sử cụ thể.
Vai trò của NSNN được thể hiện rõ trên các nội dung:
Ngân sách Nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn tài chính nhằm đảm bảo các chi tiêu của Nhà nước Bên cạnh đó, NSNN cũng thực hiện việc cân đối giữa các khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nước.
NSNN hiện nay đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội Để Nhà nước thực hiện điều chỉnh thành công, cần có nguồn tài chính đảm bảo, tức là phải sử dụng hiệu quả các công cụ ngân sách.
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế bằng cách đầu tư vào cơ sở hạ tầng như giao thông, điện, nước và thủy lợi Ngoài ra, NSNN còn thực hiện các chính sách ưu đãi về tín dụng và thuế nhằm khuyến khích sự phát triển của các ngành nghề và khu vực cần được đầu tư.
Trong bối cảnh nền kinh tế suy thoái, việc tăng chi ngân sách cho đầu tư và cắt giảm thuế là những biện pháp quan trọng mà nhà nước có thể thực hiện để kích thích nhu cầu và hỗ trợ sự phục hồi của nền kinh tế.
Thông qua việc đầu tư từ ngân sách và áp dụng ưu đãi thuế, chúng ta có thể thúc đẩy sự hình thành một cơ cấu kinh tế mới, hợp lý hơn, nhằm phát huy hiệu quả các nguồn lực xã hội.
Vai trò của ngân sách nhà nước (NSNN) trong việc ổn định kinh tế - xã hội được thể hiện qua việc lập quỹ dự trữ Nhà nước cho hàng hoá và vật tư thiết yếu, cũng như các quỹ dự phòng tài chính bằng vàng và ngoại tệ để ứng phó với thiên tai NSNN còn hỗ trợ các quỹ bình ổn giá và quỹ bảo hiểm xã hội, đồng thời cấp tín dụng ưu đãi hoặc mua lại các doanh nghiệp quan trọng đang gặp khó khăn Ngoài ra, việc lập quỹ dự trữ ngoại tệ cũng góp phần ổn định tỷ giá.
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện công bằng xã hội thông qua việc chi phúc lợi công cộng, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ tài chính cho những người có hoàn cảnh khó khăn; và cung cấp trợ cấp thất nghiệp để đảm bảo sự ổn định xã hội.
1.1.2 Chi Ngân sách Nhà nước
Chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nước theo những nguyên tắc nhất định.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN BỐ TRẠCH - TỈNH QUẢNG BÌNH
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN BỐ TRẠCH - TỈNH QUẢNG BÌNH
2.1 Giới thiệu chung về KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
2.1.1 Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
2.1.1.1 Vị trí và chức năng
KBNN huyện Bố Trạch, trực thuộc KBNN Quảng Bình, có nhiệm vụ thực hiện các chức năng của Kho bạc Nhà nước tại địa bàn huyện Bố Trạch theo quy định pháp luật.
KBNN huyện Bố Trạch là một tổ chức có tư cách pháp nhân, sở hữu trụ sở và con dấu riêng, đồng thời được phép mở tài khoản tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn để thực hiện các giao dịch và thanh toán theo quy định của pháp luật.
2.1.1.2 KBNN huyện Bố Trạch có các nhiệm vụ sau
KBNN cấp huyện có trách nhiệm tổ chức thực hiện đồng bộ các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch, chương trình, dự án và đề án sau khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
- Quản lý quỹ NSNN và các khoản tạm thu, tạm giữ, tịch thu, ký cược, ký quỹ, thế chấp theo quy định của pháp luật:
Tập trung vào việc phản ánh kịp thời và đầy đủ các khoản thu ngân sách nhà nước (NSNN); tổ chức thu nộp các khoản tiền từ tổ chức và cá nhân tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) cấp huyện; thực hiện điều tiết các khoản thu cho các cấp ngân sách theo quy định.
Thực hiện kiểm soát, thanh toán, chi trả các khoản chi NSNN và các nguồn vốn khác trên địa bàn theo quy định của pháp luật;
Quản lý tiền và tài sản, bao gồm ấn chỉ đặc biệt cùng các loại chứng chỉ có giá của Nhà nước và cá nhân, là nhiệm vụ quan trọng của Kho bạc Nhà nước cấp huyện Đại học Kinh tế Huế đóng vai trò trong việc đào tạo và nâng cao kiến thức về quản lý tài chính.
- Thực hiện giao dịch thu, chi tiền mặt và các biện pháp bảo đảm an toàn kho, quỹ tại KBNN cấp huyện.
- Thực hiện công tác kế toán NSNN:
Hạch toán kế toán về thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN), các khoản vay nợ và trả nợ của Chính phủ cùng chính quyền địa phương, cũng như các hoạt động nghiệp vụ Kho bạc tại KBNN cấp huyện được thực hiện theo quy định của pháp luật.
Báo cáo về tình hình thực hiện thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN) cần được gửi đến cơ quan tài chính cùng cấp và các cơ quan Nhà nước liên quan theo đúng quy định của pháp luật.
Thực hiện công tác điện báo và thống kê liên quan đến thu, chi ngân sách nhà nước (NSNN), bao gồm các khoản vay nợ và trả nợ của Chính phủ cùng chính quyền địa phương theo quy định Đồng thời, xác nhận số liệu thu, chi NSNN thông qua Kho bạc Nhà nước (KBNN) cấp huyện.
Tổng hợp, đối chiếu tình hình thực hiện các hoạt động nghiệp vụ phát sinh tại KBNN cấp huyện.
- Quản lý ngân quỹ nhà nước tại KBNN cấp huyện theo chế độ quy định:
Mở tài khoản và kiểm soát tài khoản để thực hiện thanh toán bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản cho các tổ chức và cá nhân có giao dịch với KBNN cấp huyện.
Mở tài khoản và quản lý tài khoản của KBNN cấp huyện tại ngân hàng thương mại cùng địa bàn là cần thiết để thực hiện các nghiệp vụ thu, chi và thanh toán theo quy định.
Tổ chức thanh toán, đối chiếu, quyết toán thanh toán liên kho bạc theo quy định.
- Thực hiện công tác phát hành, thanh toán trái phiếu Chính phủ theo quy định.
- Thực hiện công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo tại KBNN cấp huyện theo quy định.
- Thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin tại KBNN cấp huyện.
Quản lý đội ngũ công chức và lao động hợp đồng tại KBNN cấp huyện, đồng thời thực hiện công tác văn thư, lưu trữ, hành chính, quản trị và tài vụ theo quy định là nhiệm vụ quan trọng Đại học Kinh tế Huế đóng vai trò trong việc đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cho các hoạt động này.
Chương trình hiện đại hóa hoạt động KBNN được tổ chức thực hiện nhằm cải cách hành chính, nâng cao chất lượng hoạt động và công khai hóa thủ tục Đồng thời, quy trình nghiệp vụ được cải tiến và thông tin được cung cấp đầy đủ để tạo thuận lợi cho khách hàng.
- Quản lý các điểm giao dịch thuộc KBNN cấp huyện theo quy định.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác do Giám đốc KBNN cấp tỉnh giao.
2.1.2 Tổ chức bộ máy của KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình được thành lập theo Quyết định số 186TC/QĐ/TCCB của Bộ Tài chính vào ngày 21/03/1990 và chính thức hoạt động từ ngày 01/04/1990.
Lúc mới đi vào hoạt động, tổng số cán bộ công chức là 10 người Hiện nay số cán bộ công chức của KBNN huyện Bố Trạch là 13 người.
Cơ cấu tổ chức của KBNN huyện Bố Trạch được xây dựng theo Quyết định số 695/QĐ-KBNN ngày 16/7/2015, quy định nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của KBNN tại các cấp huyện, quận, thị xã, và thành phố trực thuộc tỉnh KBNN cấp huyện bao gồm hai tổ chức: Tổ Tổng hợp - Hành chính với 4 thành viên và Tổ Kế toán nhà nước gồm 7 thành viên Ban Giám đốc bao gồm Giám đốc và Phó Giám đốc.
Hình 2.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy KBNN huyện Bố Trạch
Chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận
Giám đốc KBNN huyện Bố Trạch có trách nhiệm toàn diện trước Giám đốc KBNN cấp tỉnh và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn, cũng như quản lý tiền, tài sản, hồ sơ, tài liệu, công chức và lao động của đơn vị.
TỔ TỔNG HỢP – HÀNH CHÍNH
TỔ KẾ TOÁN Đại học Kinh tế Huế
-Phó Giám đốc KBNN huyện Bố Trạchchịu trách nhiệm trước Giám đốc KBNN và trước pháp luật về lĩnh vực công tác được phân công.
- Tổ Tổng hợp - Hành chính
Tổ Tổng hợp - Hành chính là đơn vị tham mưu, giúp Giám đốc KBNN cấp huyện thực hiện các nhiệm vụ sau:
Xây dựng chương trình, kế hoạch công tác và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch công tác đã được phê duyệt.
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIẾM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
KIẾM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
3.1 Định hướng hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
3.1.1 Chiến lược phát triển hệ thống KBNN đến năm 2020
Quyết định số 138/2008/QĐ-TTg ngày 21/08/2007 của Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu phát triển Kho bạc Nhà nước (KBNN) đến năm 2020, hướng tới xây dựng một KBNN hiện đại, an toàn, hiệu quả và ổn định Chiến lược này tập trung vào cải cách thể chế, hoàn thiện tổ chức bộ máy, hiện đại hóa công nghệ và phát triển nguồn nhân lực, nhằm nâng cao năng lực quản lý quỹ ngân sách nhà nước, quản lý ngân quỹ và nợ Chính phủ Đến năm 2020, KBNN sẽ hoạt động trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại và hình thành Kho bạc điện tử, đảm bảo tính công khai và minh bạch trong quản lý tài chính nhà nước.
3.1.1.2 Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020
Nội dung Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020 là:
Công tác quản lý quỹ NSNN và các quỹ tài chính nhà nước cần được đổi mới thông qua việc xây dựng cơ chế, quy trình quản lý và kiểm soát chi tiêu phù hợp với thông lệ quốc tế, nhằm vận hành hệ thống TABMIS hiệu quả Việc kiểm soát chi phải dựa trên kết quả đầu ra, nhiệm vụ và chương trình ngân sách, đồng thời phân loại các khoản chi NSNN theo nội dung và giá trị để tối ưu hóa quy trình kiểm soát chi dựa trên nguyên tắc quản lý rủi ro Cần phân định rõ trách nhiệm và quyền hạn giữa các cơ quan tài chính, cơ quan chủ quản, KBNN và các đơn vị sử dụng NSNN, đồng thời áp dụng chế tài xử phạt hành chính đối với các vi phạm trong việc sử dụng NSNN Hơn nữa, cần thống nhất quy trình và đầu mối kiểm soát các khoản chi của NSNN, đồng thời tăng cường cải cách thủ tục hành chính để đảm bảo tính đơn giản, rõ ràng và minh bạch trong hồ sơ, chứng từ và nội dung kiểm soát, hướng tới việc thực hiện quy trình kiểm soát chi điện tử.
Công tác quản lý ngân quỹ và nợ Chính phủ cần được đổi mới nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả Đặc biệt, việc thực hiện mô hình thanh toán tập trung, trong đó KBNN mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng Nhà nước Trung ương, sẽ giúp quản lý ngân quỹ toàn hệ thống một cách tập trung Hơn nữa, phát triển các công cụ hỗ trợ cho công tác quản lý ngân quỹ và nợ Chính phủ là điều cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý.
Công tác kế toán nhà nước tập trung vào việc xây dựng hệ thống kế toán thống nhất, hiện đại dựa trên nguyên tắc dồn tích, nhằm phục vụ quản lý ngân sách và tài chính công với tính công khai, minh bạch Đồng thời, phát triển kế toán quản trị để phân bổ ngân sách theo kết quả đầu ra, đảm bảo khả năng phân tích và tính toán chi phí, hiệu quả chi tiêu NSNN Công tác này cũng hướng đến việc thực hiện hội nhập quốc tế trong lĩnh vực kế toán nhà nước, xây dựng chuẩn mực kế toán phù hợp với hệ thống kế toán công và phát triển mô hình KBNN để thực hiện chức năng tổng kế toán nhà nước.
Hệ thống thanh toán của KBNN đang được hiện đại hóa thông qua công nghệ thông tin tiên tiến, hướng tới tự động hóa và tham gia vào các hệ thống thanh toán điện tử như thanh toán song phương, liên ngân hàng và bù trừ điện tử Việc ứng dụng công nghệ và hình thức thanh toán không dùng tiền mặt quốc tế sẽ giúp KBNN không thực hiện giao dịch bằng tiền mặt vào năm 2020 Đồng thời, KBNN đang nghiên cứu triển khai mô hình thanh toán tập trung, đảm bảo mọi giao dịch của NSNN và các quỹ tài chính nhà nước đều thực hiện qua tài khoản thanh toán tập trung.
3.1.2 Phương hướng và mục tiêu hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
3.1.2.1 Mục tiêu của KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
Để đảm bảo tính bao quát về phạm vi, đối tượng và mức độ kiểm soát chi theo đúng Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN), cần thiết phải kiểm tra và kiểm soát chặt chẽ tất cả các khoản chi của NSNN thông qua hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN).
Đảm bảo sử dụng tiết kiệm và hiệu quả các nguồn lực tài chính và tài sản của Nhà nước là điều cần thiết nhằm loại bỏ tiêu cực, chống tham ô và tham nhũng, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
Các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước (SDNS) cần nhận thức rõ quyền và nghĩa vụ trong quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách đúng mục đích, tuân thủ pháp luật và đạt hiệu quả cao Đặc biệt, cần phân định rõ trách nhiệm và quyền hạn của người chuẩn chi, Kho bạc Nhà nước (KBNN) và cơ quan tài chính trong công tác quản lý và kiểm soát chi tiêu ngân sách nhà nước.
Quy trình kiểm soát chi ngân sách nhà nước cần được thiết kế một cách khoa học, đơn giản và rõ ràng, nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch và thuận lợi cho cả người kiểm soát lẫn người được kiểm soát Đồng thời, quy trình này cũng phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quản lý thực tế tại địa phương.
Áp dụng các phương tiện thông tin hiện đại và cơ sở hạ tầng truyền thông để công khai hóa thủ tục kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Cải cách hành chính cần hướng tới đơn vị sử dụng ngân sách và nhà cung cấp dịch vụ công, đảm bảo yêu cầu công khai minh bạch và thanh toán kịp thời cho nhà cung cấp.
3.1.2.2 Phương hướng hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
Xây dựng cơ chế và quy trình quản lý, kiểm soát, thanh toán các khoản chi ngân sách nhà nước (NSNN) qua Kho bạc Nhà nước (KBNN) theo thông lệ quốc tế nhằm vận hành TABMIS hiệu quả Cần thực hiện nguyên tắc thanh toán trực tiếp cho nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ của Chính phủ và thanh toán theo lô Đồng thời, chuyển dần từ quản lý chi NSNN theo yếu tố đầu vào sang kiểm soát chi theo kết quả đầu ra, phù hợp với các nhiệm vụ của Đại học Kinh tế Huế và chương trình ngân sách Việc phân loại các khoản chi theo nội dung và giá trị là cần thiết để xây dựng quy trình kiểm soát chi hiệu quả.
Cải cách công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cần thống nhất quy trình và tập trung đầu mối, đồng thời phân định rõ trách nhiệm và quyền hạn của các cơ quan tài chính, cơ quan chủ quản, Kho bạc Nhà nước (KBNN) cùng các đơn vị sử dụng kinh phí NSNN Việc tăng cường cải cách thủ tục hành chính trong kiểm soát chi là cần thiết, đảm bảo hồ sơ, chứng từ và nội dung kiểm soát phải đơn giản, rõ ràng và minh bạch Thực hiện kiểm soát chi NSNN theo cơ chế một cửa và xây dựng chuẩn ISO 9001 sẽ nâng cao hiệu quả công tác này.
2000 để áp dụng trong hoạt động này.
- Từng bước xây dựng và áp dụng thí điểm qui trình, thủ tục kiểm soát chi điện tử.
Để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN), cần thực hiện trao đổi thông tin với các đơn vị sử dụng kinh phí NSNN và xây dựng, quản lý danh mục các đơn vị cung cấp hàng hóa, dịch vụ phù hợp với hệ thống TABMIS.
3.2 Giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình Để tăng cường kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN huyện Bố Trạch cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
3.2.1 Thực hiện tốt nguyên tắc thanh toán trực tiếp các khoản chi NSNN từ KBNN
Mục đích chính của việc kiểm soát chi ngân sách nhà nước (NSNN) là đảm bảo các khoản chi được thực hiện đúng mục đích, đúng chế độ, hiệu quả và tiết kiệm Việc thực hiện nguyên tắc thanh toán trực tiếp từ Kho bạc Nhà nước (KBNN) đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được những mục tiêu này.
Nội dung của giải pháp này yêu cầu: