Lý do ch ọn đề tài
Vương triều Trần, với những giá trị đặc biệt, đã đóng góp to lớn cho sự phát triển của đất nước Đây là một triều đại không chỉ sinh ra Phật mà còn sinh ra Thánh, và cả Phật lẫn Thánh nhà Trần vẫn giữ vị trí quan trọng trong tâm thức dân tộc, ngay cả sau gần một thiên niên kỷ biến động.
Tư tưởng của Trần Nhân Tông, vị Hoàng đế thứ 3 của triều đại nhà Trần, ngày càng trở nên giá trị và vượt thời gian Từ thế kỷ XIII, trí tuệ của ông đã đạt tới đỉnh cao, đặc biệt trong các lĩnh vực chính trị, quân sự, văn hóa và giáo dục.
Trần Nhân Tông là một vị vua minh triết, nổi bật với sự dũng cảm và kiên quyết trong chiến đấu, cũng như tình thương và lòng từ bi đối với dân chúng Ông không chỉ chăm lo cho đời sống của thần dân mà còn thể hiện sự nhạy bén trong chính trị qua việc biên khảo bộ Hình luật Hội nghị Diên Hồng và hội nghị Bình Than dưới sự lãnh đạo của ông và Trần Thánh Tông đã khẳng định tầm quan trọng của sự đoàn kết trong lúc đất nước đối mặt với nguy cơ xâm lược Trần Nhân Tông đã kêu gọi sự đồng lòng của vua tôi, quần thần và nhân dân để bảo vệ Tổ quốc.
Vua Trần Nhân Tông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam với những đóng góp to lớn cho dân tộc và Phật giáo Tư tưởng tiến bộ của ông về chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục đã tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của đất nước Các tác phẩm của Trần Nhân Tông, được ghi lại trong Thánh đăng ngữ lục, phản ánh những quan điểm và giá trị mà ông theo đuổi, góp phần định hình tư tưởng và văn hóa Việt Nam.
Thiền Lâm thiết chủy ngữ lục, Thiền lâm thiết chủy hậu lục, Đại hương ải ấn thi tập, Tăng già toát sự và Thạch thất mị ngữ đã bị thất tán, chỉ còn lại một số bài thơ, văn và ngữ lục ghi chép rải rác Việc nghiên cứu tư tưởng của Trần Nhân Tông vì vậy trở nên khó khăn Dựa trên những tài liệu hiện có về vua Trần Nhân Tông, tôi xin phác thảo một số quan điểm cơ bản của ông liên quan đến chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục.
2 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của khóa luận là phân tích các quan điểm cơ bản của Trần Nhân Tông liên quan đến chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục, từ đó nêu bật những giá trị nổi bật của những quan điểm này.
Nhiệm vụ: Để hoàn thành mục đích trên, khóa luận có nhiệm vụ làm rõ:
-Điều kiện và tiền đề cho sự hình thành quan điểm của Trần Nhân Tông về chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục
-Những nội dung cơ bản trong các quan điểm cơ bản của Trần Nhân Tông về chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục
-Những giá trị nổi bật của các quan điểm của Trần Nhân Tông về chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục
Đối tượng nghiên cứu tập trung vào các quan điểm cơ bản của Trần Nhân Tông liên quan đến chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục, nhằm làm rõ tầm ảnh hưởng và giá trị của những tư tưởng này trong bối cảnh lịch sử và xã hội.
Phạm vi: Một số tác phẩm của Trần Nhân Tông và các bộ quốc sử đề cập đến con người và sự nghiệp của Trần Nhân Tông
4 Cở sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Khóa luận dựa trên sơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về xã hội và con người
Khóa luận nghiên cứu áp dụng phương pháp biện chứng và duy vật lịch sử trong triết học Mác – Lênin, đồng thời sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học khác như phân tích, tổng hợp và so sánh để làm rõ các vấn đề lý luận.
Khóa luận góp một phần vào việc nghiên cứu về các quan điểm của
Trần Nhân Tông về chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục, để trên cơ sởđó thấy được những giá trị nổi bật
Khóa luận có thể làm tài liệu để nghiên cứu và học tập lịch sử tư tưởng
6 Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của khóa luận gồm 2 chương 6 tiết
Chương 1: ĐIỀU KIỆN VÀ TIỀN ĐỀ CHO SỰ HÌNH THÀNH NHỮNG QUAN ĐIỂM CỦA TRẦN NHÂN TÔNG VỀ CHÍNH TRỊ, QUÂN SỰ, NGOẠI GIAO, VĂN HÓA VÀ GIÁO DỤC
Để hiểu rõ tư tưởng về chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa và giáo dục của Trần Nhân Tông, cần xem xét điều kiện lịch sử, chính trị và xã hội Việt Nam thời bấy giờ Những quan điểm của ông không chỉ phản ánh bối cảnh lịch sử mà còn là sản phẩm của thời đại và dân tộc mà ông sống Như C.Mác đã chỉ ra, các triết gia là kết quả của những ảnh hưởng văn hóa và xã hội xung quanh, và tư tưởng của Trần Nhân Tông cũng không ngoại lệ, được hình thành từ những tiền đề lý luận và thực tiễn của thời đại.
Cuối thế kỷ XII, khi nhà Lý suy yếu, triều đình rối ren và vua quan chỉ lo ăn chơi, cuộc sống của người dân trở nên cực khổ với sản xuất đình trệ và nạn đói xảy ra liên miên Nhân dân nổi dậy chống lại triều đình, xã hội loạn lạc và các thế lực trong nước mất đoàn kết Đến tháng 12 năm 1226, công chúa Lý Chiêu Hoàng đã nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, đánh dấu sự chuyển giao quyền lực từ nhà Lý sang nhà Trần.
Thời Trần, tổ chức hành chính và bộ máy quan lại được cải thiện rõ rệt so với thời Lý, với việc phân chia Đại Việt thành 12 lộ thay vì 24 lộ như trước Nhà Trần đã củng cố bộ máy hành chính theo hướng tăng cường tính tập quyền quan liêu, và các quan chức được cấp lương bổng dựa trên ngạch, bậc.
10 năm thăng tước một cấp, 15 thăng tước một bậc
Nhà Trần đã nhanh chóng ổn định tình hình chính trị và xã hội, đồng thời xây dựng chính quyền mới và tổ chức lại quân đội để củng cố quốc phòng Quân đội bao gồm cấm quân bảo vệ kinh thành và quân ở các lộ, cùng với hương binh tại các làng xã Chính sách "ngụ binh ư nông" được áp dụng, với mục tiêu tuyển dụng quân lính tinh nhuệ thay vì đông đảo, nhằm xây dựng tinh thần đoàn kết Quân đội thường xuyên học tập binh pháp và luyện tập võ nghệ, đồng thời nhiều tướng giỏi được cử giữ các vị trí chiến lược, đặc biệt là ở vùng biên giới phía bắc, nơi vua Trần thường xuyên đi tuần tra để kiểm tra công tác phòng bị.
Năm 1230, Trần Thái Tông đã ban hành bộ Quốc triều hình luật, đánh dấu sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật dưới triều đại nhà Trần Cơ quan pháp luật được củng cố và có thẩm hình viện chuyên trách xét xử các vụ án hình sự, thể hiện sự phát triển của nền tư pháp vào cuối thế kỷ XIII.
Trần lập ra Viện đăng văn kiểm pháp với các đại thần phụ trách, trong đó việc tuyển chọn quan chức dựa trên tiêu chuẩn thanh liêm và thẳng thắn Pháp luật bảo vệ đặc biệt cho các tầng lớp đại quý tộc, bao gồm Vua và hoàng gia, trong khi xã hội chịu ảnh hưởng sâu sắc của Phật giáo Chính quyền chú trọng bảo vệ sản xuất nông nghiệp, ban hành luật về đất đai và chuyển nhượng vật nuôi như trâu bò, đồng thời coi việc xây dựng và bảo vệ đê điều là trách nhiệm của toàn bộ nhà nước và nhân dân.
Dưới triều đại Trần, ngoại giao được thực hiện một cách kiên quyết và cứng rắn nhằm bảo vệ độc lập và chủ quyền dân tộc Sau chiến thắng trước quân Mông Cổ lần thứ nhất vào năm 1258, các biện pháp ngoại giao đã được triển khai để khẳng định uy lực của đất nước.