Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu, địa điểm nghiên cứu, thời gian nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào các giống chó ở mọi lứa tuổi bị chẩn đoán mắc bệnh do Parvovirus tại Mỹ Hào, Hưng Yên Địa điểm thực hiện nghiên cứu là phòng khám thú y Vũ Xuân Sử ở phố Thứa và phòng khám vật tư thú y Thắng Chung tại Dương Quang.
Trong khoảng thời gian thực hiện từ 10/2018 – 10/2019
Nội dung nghiên cứu
3.2.1 Tình hình mắc các nhóm bệnh ở chó được mang tới khám và điều trị
3.2.2 Xác định tỷ lệ mắc bệnh do Parvovirus ở chó theo giống, lứa tuổi và mùa vụ, giữa chó được tiêm phòng và chó chưa được tiêm phòng
3.2.3 Xác định một số chỉ tiêu sinh lý máu trên chó mắc bệnh do Parvovirus 3.2.4 Xác định một số chỉ tiêu sinh hóa máu trên chó mắc bệnh do Parvovirus 3.2.5 Thử nghiệm một số phác đồ điều trị bệnh do Parvovirus trên chó
Phương pháp nghiên cứu
3.3.1 Phương pháp khám lâm sàng
Trên các ca mắc bệnh do Parvovirus chúng tôi tiến hàng các phương pháp khám lâm sàng: sờ, nắn, gõ, nghe, quan sát:
Phương pháp nghe (Ausaltatio) trong thú y.
Phương pháp nghe là kỹ thuật được sử dụng để kiểm tra hoạt động của các cơ quan trong cơ thể như tim, phổi, dạ dày và ruột, nhằm đánh giá tình trạng hoạt động của các tổ chức này Có hai phương pháp chính để thực hiện việc này.
Nghe trực tiếp là phương pháp nghe âm thanh từ con vật bằng cách đặt tai sát vào cơ thể của nó Để tránh bẩn, có thể sử dụng một miếng vải đen phủ trước Khi nghe phần trước, người khám cần quay mặt về phía đầu con vật và đặt tay lên sống lưng làm điểm tựa; trong khi đó, khi nghe phần sau, người khám sẽ quay mặt lại phía sau con vật.
Nghe gián tiếp là phương pháp phổ biến trong thú y, sử dụng ống nghe để nghe âm thanh từ cơ thể động vật Ống nghe gọng cứng với một loa nghe có ưu điểm không làm thay đổi âm hưởng và không có tạp âm, nhưng lại bất tiện và có độ phóng âm thấp, hiện nay ít được sử dụng Trong khi đó, ống nghe hai loa có độ phóng âm lớn và dễ sử dụng, đang được ưa chuộng trong thú y, mặc dù nó có nhược điểm là có thể làm thay đổi tính chất âm hưởng và dễ bị lẫn tạp âm.
Phương pháp gõ (Percussio) trong thú y.
Các cơ quan và tổ chức trong cơ thể động vật có cấu trúc giải phẫu và tổ chức khác nhau, dẫn đến âm hưởng thu được khi gõ vào chúng cũng khác nhau Khi động vật mắc bệnh, tính chất tổ chức thay đổi, làm thay đổi âm hưởng phát ra Phương pháp gõ cũng có thể khác nhau tùy thuộc vào kích thước cơ thể của động vật.
Gõ trực tiếp là phương pháp áp dụng cho các động vật nhỏ như chó, mèo và thú cưng Khi thực hiện, các ngón tay của bàn tay phải co lại và gõ vuông góc với bề mặt của tổ chức hoặc cơ quan cần kiểm tra Phương pháp này tạo ra lực gõ nhẹ, do đó âm thanh phát ra sẽ yếu hơn.
Gõ gián tiếp qua một vật trung gian có hai phương pháp chính Phương pháp đầu tiên là gõ qua ngón tay, trong đó ngón giữa và ngón trỏ của tay trái đặt sát bề mặt cơ thể, còn ngón giữa của tay phải gõ lên theo góc vuông Lưu ý rằng cần tập trung vào việc gõ từ cổ tay, không nên gõ cả cánh tay để đảm bảo hiệu quả.
Phương pháp sờ nắn (Palpatio) trong thú y
Trong thú y, người khám sẽ dùng tay để sờ nắn các bộ phận cơ thể của động vật bị bệnh nhằm kiểm tra nhiệt độ, độ ẩm, độ cứng và độ nhạy cảm của tổ chức Các phương pháp như bắt mạch, đo huyết áp và khám trực tràng là những kỹ thuật phổ biến được áp dụng để đánh giá tình trạng sức khỏe của thú cưng.
Sờ nắn phần nông để cảm nhận nhiệt độ da và lực căng của cơ, đồng thời kiểm tra độ mẫn cảm vùng tim Sử dụng đầu ngón tay ấn nhẹ từ vùng này sang vùng khác để khám các khí quan sâu Cảm giác khi sờ nắn có thể thay đổi, từ cứng như gan và cơ, đến rất cứng như xương, hoặc có sự di động khi ấn mạnh vào những tổ chức thấm đầy nước Các tổ chức này có thể bị nung mủ, phù tích nước, hoặc vỡ mạch lâm ba Ngoài ra, có thể gặp dạng khí thũng khi sờ vào tổ chức chứa đầy khí, với âm thanh lép bép khi ấn vào Việc nắm vững vị trí giải phẫu và thực hiện phương pháp khám một cách thành thạo sẽ giúp đạt được kết quả chính xác trong chẩn đoán bệnh.
Phương pháp quan sát (Inspectio) là bước khám bệnh đầu tiên và hiệu quả trong thú y, giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của con vật Qua việc quan sát trạng thái, cách di chuyển, niêm mạc, da, lông và các triệu chứng bệnh, người thầy thuốc có thể phát hiện những con bệnh hoặc con xấu trong đàn Cần thiết sử dụng dụng cụ quan sát tùy thuộc vào mục đích và vị trí cần kiểm tra, từ xa hoặc gần Quá trình quan sát bắt đầu từ tinh thần, thể trạng, tình trạng dinh dưỡng, sau đó lần lượt kiểm tra các bộ phận như đầu, cổ, lồng ngực, bụng và bốn chân So sánh sự cân đối giữa hai bên mông, thành bụng, ngực, khớp chân và bắp cơ là rất quan trọng, và đôi khi cần yêu cầu con vật đi vài bước để đánh giá chính xác hơn.
Khám lâm sàng bao gồm các chỉ tiêu như thân nhiệt, tần số hô hấp, tần số mạch và độ mất nước Việc quan sát các thay đổi về trạng thái và phản xạ giúp xác định các triệu chứng như sốt, ủ rũ, bỏ ăn, ho khạc, nôn mửa và ỉa chảy.
Chó mắc bệnh Parvovirus thường có triệu chứng lâm sàng như sốt kéo dài, ỉa chảy nặng, ủ rũ, ít ăn hoặc bỏ ăn và nôn mửa Phân của chó có màu thối, sau đó chuyển sang màu hồng hoặc có lẫn máu tươi, kèm theo niêm mạc ruột và chất keo nhầy, với mùi tanh đặc trưng Chó có thể chết do mất nước, mất cân bằng điện giải, sốc nội độc tố hoặc nhiễm trùng thứ phát.
Theo dõi triệu chứng lâm sàng của chó mắc bệnh do Parvovirus là rất quan trọng Để đo thân nhiệt, sử dụng nhiệt kế thủy ngân, thực hiện vào buổi sáng hoặc trước khi điều trị Trước khi đo, cần vẩy cột thủy ngân xuống 35 độ C, sau đó nhẹ nhàng đưa vào hậu môn chó khoảng 5cm để bầu thủy ngân tiếp xúc với thành ruột trong khoảng 3 – 5 phút Cuối cùng, lấy nhiệt kế ra, rửa hoặc lau sạch và đọc kết quả.
Để xác định tần số hô hấp của chó, ta có thể sử dụng ống nghe để nghe âm thanh vùng phổi trong một phút, thực hiện ba lần và lấy kết quả trung bình Ngoài ra, có thể đếm số lần lay động của lồng ngực trong một phút, lặp lại hai lần nữa và tính trung bình của ba lần đếm.
Để đo tần số tim (lần/phút), bạn sử dụng ống nghe và đặt ở vùng tim bên trái, giữa xương sườn thứ 4 và thứ 5 Áp ống nghe sát lồng ngực trái, đếm số lần tim đập trong một phút, nghe lại hai lần và lấy kết quả trung bình của ba lần đo để có kết quả chính xác.
Để đo tần số mạch đập của chó, bạn cần sử dụng hai ngón tay trỏ và giữa để đặt lên tĩnh mạch trong đùi của chó Sau đó, hãy sử dụng đồng hồ để đếm số lần co giãn của mạch trong một phút.
3.3.2 Phương pháp xác định bệnh bằng test CPV
Hình 3.1 Cấu tạo thiết bị xét nghiệm Test CPV
Sử dụng bộ kit chẩn đoán nhanh CPV Ag Test Kit của cty Bionote Hàn Quốc.
Bộ kít chẩn đoán nhanh bao gồm: Test xét nghiệm, chất pha loãng (1ml), ống hút dung dịch, que bông lấy bệnh phẩm
Thành phần:Test xét nghiệm có đánh dấu vùng S ( vị trí nhỏ giọt), vạch kết quả xét nghiệm T và vạch đối chứng C.
Tác dụng :Phát hiện kháng nguyên virus Parvo trên chó từ các mẫu bệnh phẩm dùng để xét nghiệm là phân.
4.3.3 Số lượng tiểu cầu trên chó khỏe và chó mắc bệnh do Parvovirus
Sự thay đổi của một số chỉ tiêu sinh hóa máu trên chó bệnh do Parvovirus
Kết quả phân tích được trình bày ở Bảng 4.12.
Bảng 4.12 Một số chỉ tiêu sinh hóa trên máu của chó mắc bệnh do
Hàm lượng đường huyết (mmol/l) Độ dự trữ kiềm (mg%)
Ghi chú: - GOT: Glutamat oxaloacetat transaminase
*: Sự sai khác có ý nghĩa thống kê giữa chó khỏe và chó mắc bệnh, với mức ý nghĩa α = 0,05, n = 20
Hình 4.16 Chỉ số GOT, GPT, Creatinine và độ dự trữ kiềm ở chó mắc bệnh do Parvovirus và chó khỏe
Hình 4.17 Chỉ số Ure, hàm lượng đường huyết ở chó khỏe và chó mắc bệnh do Parvovirus GOT, GPT (u/l)
Hàm lượng men GOT và GPT ở chó mắc bệnh do Parvovirus cao hơn nhiều so với chó khỏe mạnh, với chỉ số GOT trung bình ở chó khỏe là 31,29 ± 2,26 u/l và ở chó mắc bệnh là 61,50 ± 1,69 u/l, tăng 30,21 u/l (P < 0,05) Sự gia tăng chỉ số GOT này là do enzyme nội tế bào này được giải phóng khi tế bào bị tổn thương, dẫn đến sự xuất hiện của chúng trong máu Theo nghiên cứu của Nguyễn Thế Khánh và Phạm Tử Dương (2001), mức tăng GOT cũng liên quan đến tình trạng nặng của bệnh như nhồi máu cơ tim và suy tim, điều này phù hợp với sự gia tăng GOT trong máu của chó mắc bệnh.
Chó mắc bệnh do Parvovirus có chỉ số GPT tăng cao đáng kể so với chó khỏe mạnh, với mức trung bình là 65,17 ± 0,93 u/l, tăng 30,25 u/l so với chó khỏe (P < 0,05) Việc kiểm tra nồng độ GPT, một enzyme chủ yếu có trong mô gan, rất hữu ích trong chẩn đoán hoại tử gan Mặc dù nồng độ GOT và GPT trong tế bào gan tương đương, nhưng chúng phân bố ở các vị trí khác nhau; GOT có mặt trong tế bào chất và ty thể, trong khi GPT chỉ có trong tế bào chất Thời gian sống của GPT là 47 giờ, cao hơn so với 17 giờ của GOT GPT cũng sẽ tăng cao trong các bệnh lý như viêm gan cấp tính, mãn tính, xơ gan và viêm đường ruột.
Chỉ số Ure huyết ở chó mắc bệnh thường cao hơn mức bình thường với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P < 0,05) Theo Đỗ Đình Hồ (2005), chỉ số này phản ánh thể tích huyết tương và áp suất máu Tăng Urea huyết có thể do xuất huyết tiêu hóa, dẫn đến giảm áp suất máu hoặc thể tích huyết tương, từ đó làm giảm lưu lượng máu đến thận Khi chó mắc bệnh do Parvovirus, cơ thể suy nhược và suy tim cũng góp phần làm giảm lưu lượng máu đến thận, gây tăng Urea huyết Thêm vào đó, tình trạng mất nước và ít tiểu cũng là nguyên nhân làm tăng chỉ số Urea huyết ở chó.
Kết quả nghiên cứu cho thấy chỉ số Creatinine ở chó khỏe là 67,95 ± 2,82 mmol/l, trong khi ở chó mắc bệnh do Parvovirus chỉ đạt 34,99 ± 0,65 mmol/l, giảm 32,96 mmol/l (P < 0,05) Điều này cho thấy bệnh Parvovirus làm suy nhược cơ thể chó, dẫn đến khả năng tiêu hóa và hấp thu kém, cùng với tình trạng suy gan, khiến gan không thể tổng hợp Creatinine hàng ngày, từ đó làm giảm nồng độ Creatinine trong máu (Nguyễn Thế Khánh và Phạm Tử Dương, 2001).
Hàm lượng đường huyết (mmol/l)
Kết quả trình bày ở Bảng 4.12 và Hình 4.17 cho thấy: Ở chó khỏe, hàm lượng đường huyết trung bình 5,29 ± 0,17 mmol/l Khi chó mắc bệnh do
Parvovirus, hàm lượng đường huyết giảm xuống còn 4,67 ± 0,32mmol/l, giảm
Hàm lượng đường huyết của chó mắc bệnh Parvovirus giảm xuống còn 0,62 mmol/l so với chó khỏe, với P < 0,05 Nguyên nhân chính là do chó chán ăn, dẫn đến giảm cung cấp glucose từ bên ngoài Bên cạnh đó, niêm mạc đường tiêu hóa bị tổn thương ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng Quá trình viêm cũng khiến chó sốt cao, tiêu hao nhiều năng lượng, dẫn đến việc glucose trong máu phải được chuyển hóa mạnh mẽ hơn, từ đó làm giảm hàm lượng đường huyết.
Theo Bảng 4.12, độ dự trữ kiềm giữa chó khỏe và chó mắc bệnh Parvovirus có sự khác biệt rõ rệt Chó khỏe có độ dự trữ kiềm trung bình là 515,07 ± 3,14 mg%, phù hợp với nghiên cứu của Phạm Ngọc Thạch (2003) Trong khi đó, ở chó mắc viêm ruột do Parvovirus, độ dự trữ kiềm giảm xuống còn 465,12 ± 2,56 mg%, giảm 49,95 mg% so với chó khỏe với P < 0,05 Sự giảm này xảy ra do quá trình bệnh lý kéo dài, khiến chó bị sốt, tăng cường trao đổi chất và sản sinh nhiều chất axit, làm thay đổi pH máu, dẫn đến khả năng đệm của máu bị hạn chế và lượng kiềm dự trữ giảm hơn bình thường.
Thử nghiệm một số phác đồ điều trị bệnh do Parvovirus
Kết quả điều trị được thể hiện ở Bảng dưới đây:
Bảng 4.13 Kết quả điều trị chó mắc bệnh do Parvovirus theo 2 phác đồ
Kết quả Bảng 4.13 cho ta thấy cả hai phác đồ điều trị đều cho kết quả tốt
Cả hai phác đồ điều trị đạt hiệu quả cao nhờ vào việc can thiệp sớm cho những con chó mới bị bệnh, có sức khỏe tốt, chưa mất nhiều nước và điện giải, không bị tiêu chảy nặng, và có thể trạng tốt, kết hợp với phương pháp điều trị tích cực.
Hình 4.18 Tỷ lệ điều trị khỏi bệnh do Parvovirus điều trị theo 2 phác đồ
Phác đồ 2 điều trị cho kết quả cao hơn phác đồ 1 (P < 0,05) nhờ vào việc sử dụng kháng huyết thanh từ chó đã tiêm đủ 2 lần vaccine Kháng huyết thanh này chứa kháng thể đặc hiệu có khả năng trung hòa hầu hết virus Parvo Việc phát hiện sớm và truyền kháng huyết thanh kịp thời trong 72 giờ đầu, kết hợp với điều trị tích cực, đã mang lại hiệu quả điều trị cao.
Hai hiệu quả điều trị bệnh chưa đạt tỷ lệ tối đa do thiếu kiểm tra hiệu giá kháng thể Parvo trong huyết thanh, dẫn đến liều lượng sử dụng không chính xác Thêm vào đó, một số chó được đưa đến điều trị sau 72 giờ kể từ khi phát hiện triệu chứng, khiến cho việc truyền huyết thanh không mang lại hiệu quả như mong đợi.
Thời gian điều trị trung bình của chó theo phác đồ 1 là 7,76 ngày, trong khi phác đồ 2 chỉ mất 6,14 ngày, giảm 1,62 ngày so với phác đồ 1 với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (α = 0,05) Sự khác biệt này được giải thích bởi việc bổ sung kháng huyết thanh trong phác đồ 2.
Như vậy việc bổ sung kháng huyết thanh đã làm tăng hiệu quả điều trị bệnh do Parvovirus: tăng tỷ lệ khỏi bệnh, rút ngắn thời gian điều trị.